2. Տիեզերաքիմիա, քիմիայի բաժին, որն ուսումնասիրում է
տիեզերական մարմինների բաղադրությունը, Տիեզերքում
քիմիական տարրերի տարածվածության և բաշխման
օրինաչափությունները, նուկլեասինթեզը,
տարրերի իզոտոպային բաղադրության էվոլյուցիան,
տիեզերական նյութի առաջացումը պայմանավորող
քիմիական տարրերի համակցումներն ու տեղաշարժերը։
Տիեզերաքիմիայի վաղ շրջանի հետազոտություններն
իրականացվում
էին Արեգակի, աստղերի և մոլորակների մթնոլորտի լուսա
րձակման սպեկտրաչափական վերլուծության,
նաև Երկրի վրա ընկնող տիեզերական մարմինների՝
երկնաքարերի քիմիական հետազոտությունների միջոցով։
Տիեզերաքիմիայի վաղ շրջան
3. 1924-1932 թվականներին ձևակերպվեցին երկնաքարերում
քիմիական տարրերի բաշխման օրինաչափությունները
(նորվեգացի երկրաքիմիկոս Վիկտոր Գոլդշմիդտ,
Goldschmidt, 1888-1947)։ Տիեզերաքիմիայի հետագա
զարգացմանը մեծապես նպաստեցին Պավել
Վինոգրադովի և ամերիկացի գիտնական Հարոլդ
Յուրիի (Urey, 1893-1981) աշխատանքները։
Տիեզերագնացության զարգացմամբ ընդլայնվեցին
տիեզերաքիմիայի հետազոտությունների
հնարավորությունները և շրջանակները, իրականացվեցին
լուսնային ապարների անմիջական հետազոտությունները,
ավտոմատ սարքերի օգնությամբ ուսումնասիրվում են
Արեգակի, աստղերի և մոլորակների մակերևույթն ու
մթնոլորտը։ Հայտնաբերվեցին նյութի՝ Երկրի համար
անսովոր վիճակներ՝ պլազմային վիճակը Արևի և աստղերի
վրա, կոնդենսված He, H2, CH4, NH3 և այլ գազերի
առկայությունը մեծ մոլորակների մթնոլորտում շատ ցածր
ջերմաստիճաններում են։ Աստղաֆիզիկայի,
մասնավորապես ռադիոաստղագիտության, զարգացման
շնորհիվ մեծացան տիեզերաքիմիայի համար անհրաժեշտ
տեղեկությունների ստացման հնարավորությունները։
Բազմաթիվ տարրերի ատոմներ, պարզ և բարդ մոլեկուլներ,
անգամ միներալներ, հայտնաբերվեցին միջաստղային
տարածություններում։
Տիեզերաքիմիայի վաղ շրջան
4. Տիեզերաքիմիական հետազոտությունները կարևոր նշանակություն ունեն
տիեզերական մարմինների (օրինակ՝ Արեգակնային
համակարգում մոլորակների, ասուպների և երկնային այլ մարմինների)
առաջացումը, մոլորակների կառուցվածքը, տիեզերական մարմինների միջև
տեղի ունեցող նյութափոխանակությունը և այլ երևույթներ բացատրելու
համար։ Տիեզերաքիմիայի ամենազարգացած ճյուղը երկրաքիմիան է։
Տիեզերաքիմիայի բնագավառի հետազոտությունների արդյունքները
հրատարակվում են «Geochimica et Cosmochimica Acta» («Գեոքիմիկա էթ
Կոսմոքիմիկա Ակտա», N․ Y․, 1950 թվականից) և «Գեոխիմիա»
(«Геохимия», Մոսկվա, 1956 թվականից), ամսագրերում։
Տիեզերաքիմիայի նշանակությունը
