Ponencia en el curso de "Ensino CLIL. Principios y prácticas" no CFR A Coruña.

1. 1
Title of Lecture/Talk
O ensino CLIL e a experiencia do
CPI Tino Grandío (Guntín)
Ana Arias Castro
arias@edu.xunta.es

2. 2
Esquema
O ensino CLIL-AICLE
Que é
Base teórica
Características
Diferenzas co ensino na L1- estadaxe
Variables e modelos
Experiencia no CPI Tino Grandío
Fases
Horarios e hora adicional
Profesorado e alumnado
Materiais: libros de texto, propios e blog
PEL
Etwinning
Auxiliares de conversa

3. 3
O ensino CLIL
Que é? CLIL ou AICLE?
CLIL: Content and language Integrated Learning
AICLE: Aprendizaje Integrado de Contenidos y
Lenguas Extranjeras
6.2.2. ¿Como aprenden os alumnos?
6.2.2.1. De momento non existe un consenso baseado na investigación sobre a maneira de aprender dos
alumnos. (...). Algúns teóricos cren que as capacidades humanas de procesamento de información son
bastante fortes como para que un ser humano exposto a unha lingua comprensible poida adquirila e sexa
capaz tanto de comprendela coma de producila. (...) Para estes teóricos, o máis importante que pode
Marco europeo común de referencia para as linguas facer un profesor é proporcionar o medio
lingüístico máis rico posible para que poida darse a aprendizaxe sen un ensino académico.
6.2.2.2. Outros teóricos cren que ademais da exposición ao material de entrada (input) comprensible, a
participación activa na interacción comunicativa é unha condición necesaria e suficiente para o
desenvolvemento da lingua. Tamén consideran que o ensino ou o estudo explícitos da lingua son
irrelevantes. (...) Entre os extremos, a maioría dos alumnos e dos profesores e dos seus servizos de
apoio seguen prácticas máis eclécticas recoñecendo que os alumnos non aprenden necesariamente o
que ensinan os profesores e que requiren un abundante material de entrada (input) de carácter
lingüístico, contextualizado e intelixible, e tamén oportunidades para empregar a lingua de forma
interactiva.
Marco Europeo de Referencia para as linguas

4. 4
O ensino CLIL
Base teórica
David Marsh: Using Languages to Learn and Learning
to Use Languages
“In CLIL, we provide a situation in which the
attention of the child is on some form of
learning activity which is not the language
itself. So what we are doing is providing the
opportunity to learn to 'think' in the language,
not just learn about the language itself as the
major learning focus.”

5. 5
O ensino CLIL
Base teórica
Coyle, D.- Fala das catro Cs:
Comunicación – Usar a
lingua para aprender e
aprender usándoa.
Cognición – Desenvolver
procesos mentais superiores.
Contido – Progresión nos
contidos, capacidades e
comprensión dos elementos
do currículo.
Cultura – Comprender aos
outros e a un mesmo, á
comunidade e á cidadanía
global.

6. 6
O ensino CLIL
Base teórica
Marco Europeo de Referencia para as Linguas
O MCERL recomenda referíndose á educación
secundaria (no punto 8.3.2.):
Reducir o ensino académico da
LE1 e usar a lingua de forma
regular ou esporádica para ensinar
outra materia (na liña da
aprendizaxe centrada nun ámbito
específico e de educación bilingüe).
(páx. 242)

7. 7
O ensino CLIL
Base teórica:
Como se ensinan materias CLIL
Usando estadaxe adecuada
Andamiaxe: artigo de Aída Walqui (en inglés)
Empregando a L2 na medida do posible
Elaborando ou seleccionando materiais adecuados
Sabendo que sabe o noso alumnado (contidos
lingüísticos e da materia)
Lexislación actual
Seccións bilingües – DOG 20 maio 2011
Equipo de profesor CLIL + coordinador (lingua
estranxeira)
Total ou parcialmente na L2
Posibilidade de 1 ou 2 horas adicionais de inglés

8. 8
O ensino CLIL
Características
En xeral hai certo consenso sobre:
Importancia do input comprensible
Ensino da forma para unha maior corrección
Importancia da interacción
Ensino de linguas a través doutras materias
curriculares
Apréndese a lingua e o contido á vez
O profesor CLIL ensina lingua de forma incidental
O profesor de Lingua Estranxeira (LE) atende máis á
forma

9. 9
O ensino CLIL
Diferenzas co ensino na L1 – estadaxe:
Modelar
Dar exemplos claros e modelos, imitar, normas claras
Construír pontes co coñecemento previo
Tormentas de ideas, conectar co mundo do alumno/a
Contextualizar
Fai máis perdurable o recordo: actividades prácticas,
analoxías, metáforas, preguntas previas...
Elaborar esquemas
Permiten adquirir a información de abaixo-arriba:
esquemas de todo tipo e diagramas
Representar o texto
Pensar en alto, representar, ensinar a compañeiros
Desenvolvemento metacognitivo
Implica ao alumnado na súa aprendizaxe.

10. 10
O ensino CLIL
Variables:
Linguas nacionais / extranxeiras
Linguas minoritarias / maioritarias
Linguas prestixiadas / menos prestixiosas
Linguas de inmigrantes con / sen prestixio
…
Diversos modelos
Caso canadense
En lingua francesa nas provincias anglófonas
Modelo estadounidense
Programas de educación dual - Miami
Hong Kong
Casos europeos

11. 11
A experiencia do CPI Tino Grandío
Acollémonos á primeira convocatoria experimental de
seccións europeas (Orde 18 abril 2002/DOG do 30 de
abril) en 2002-2003:
3º ESO ciencias sociais
Dáselle continuidade en 2003-2004:
4º ESO ciencias sociais
En 2008-2009 un pasiño máis:
2º ESO música

12. 12
A experiencia do CPI Tino Grandío
O primeiro grupo foi un curso excepcional polo
interese e nivel do alumnado.
Familias moi implicadas.
Dirección do centro implicada.
Profesoras da sección ilusionadas.
Sen materiais de aula
Busca constante para o día a día
Elaboración propia
Hora adicional (2 o primeiro curso) de inglés.
Xornadas en Santiago.

13. 13
Segunda fase:
A experiencia do CPI Tino Grandío
Organización do grupo
Da clase ao agrupamento en inglés-ciencias sociais
Hora adicional
Só unha (problemas de transporte e organizativos)
Libro de texto en 3º ESO – GCSE
Sen libro de texto en 4º ESO
Compra de materiais varios: libros, mapas, DVDs
Axudantes de conversa
3 axudantes lingüísticos Comenius
4 auxiliares de conversa

14. 14
A experiencia do CPI Tino Grandío
Na actualidade:
Organización como agrupamento inglés-cc. sociais
Hora adicional (3º & 4º ESO)
Libro de texto (3º) e materiais propios (3º & 4º)
Material organizado nun blog
Auxiliar de conversa (moitos cursos)
Outros proxectos conectados)
PEL
eTwinning

15. 15
A experiencia do CPI Tino Grandío
HORARIOS:
Antes había máis alumnado:
De dúas liñas a unha
De dúas clases a desdobre
Problemas
Mellor alumnado na sección – queixas
Unha materia menos en galego
Compénsase esa diferenza con EF
Hora adicional
Tarde extra para alumnado e profesora LE

16. 16
A experiencia do CPI Tino Grandío
HORA ADICIONAL. Que facemos?
Traballo das destrezas (listening, speaking,
reading, writing, interaction)
Énfase na oralidade
Materiais propios de interacción oral (SP 2009-
2010)
Etwinning
cada 2 semanas
Auxiliar de conversa
2 horas semanais
Axudar coas dificultades en ciencias sociais

17. 17
A experiencia do CPI Tino Grandío
PROFESORADO CLIL
Axustar a programación da materia: metodoloxía, uso das
TIC, recursos empregados...
Selección e compra de materiais novos
Adaptar a lingua dos materiais elaborados e escollidos
Facer notables cambios metodolóxicos ao empregar
unha andamiaxe adecuada: repeticións, paráfrases,
preguntas, relación co mundo do alumnado, usar mis
gráficos, etc.
Facer un maior uso das TIC.
Coordinarse co profesorado de linguas estranxeiras para
un mellor resultado.
Formarse no que supón a educación bilingüe

18. 18
A experiencia do CPI Tino Grandío
PROFESORADO DE L2
Axustar a temporalización de certos contidos ao longo do
curso (pasiva, conxuncións... )
Estar ao da do que imparte o/a profesor(a) CLIL.
Axudar ao alumnado CLIL coas dificultades lingüísticas.
Estudar impartir a sesión ou sesións adicionais
contempladas na lexislación.
Coordinarse co profesorado de CLIL para un mellor
resultado (1 hora semanal).
Elaborar materiais conxuntos que permitan o
aproveitamento nas materias CLIL e de lingua estranxeira.
Formarse no que supón a educación bilingüe.

19. 19
A experiencia do CPI Tino Grandío
ALUMNADO
Desdobrar o grupo ou separarse doutros compaeiros na
materia CLIL.
Desdobrar o grupo na materia de L2.
Profesorado con maiores expectativas (de motivación
persoal e familiar).
Medo a algo novo e diferente.
Centrarse na comunicación e non na corrección lingüística.
Necesidade de estadaxe na L2.
Posibilidade dunha hora adicional de L2 semana.
Medo á avaliación da materia CLIL.
Medo a non adquirir igualmente os contidos da materia
coma nun grupo non CLIL.

20. 20
A experiencia do CPI Tino Grandío
LIBRO DE TEXTO
Inicio:
Libro de texto GCSE 3
Notas en 4
Agora
Libro CLIL en 3:
Outros materiais propios elaborados nun GT.
Materiais propios en 4º ESO
Unidades alumnado
Glosarios
Presentacións
Audios
Actividades e tests en Hot Potatoes

21. 21
A experiencia do CPI Tino Grandío
MATERIAL CLIL (en comparación co non-CLIL)
(2010) Essential Geography,
Richmond Publishing-Santillana
Textos máis breves
Con CD de actividades / sen audios
Actividade introductoria e elementos lingüísticos
Lingua simplificada na L2
Ideas en gráficos e ilustracións, liñas temporais
Ás veces máis gráficos
Actividades en lugar de explicacións (buscar países)
Sen glosario inglés-galego
Sen enlaces web interesantes

22. 22
A experiencia do CPI Tino Grandío
MATERIAL non-CLIL
Redal, Henrique Juan and Ana M. Guerra Cañizo (ed.) (2011):
Xeografía 3º ESO, Proxecto Os Camiños do Saber, Santiago de
Compostela: Obradoiro Santillana...
máis longo
complexidade lingüística normal na L1
ideas en texto sen actividades sobre ellas
enlaces web a páxinas web na L1
glosario galego-inglés ao final da unidade

23. 23
A experiencia do CPI Tino Grandío
MATERIAIS 3º ESO
Libro de texto especfico
CLIL en 3 ESO.
Materiais CLIL propios
GT):
Audios
Glosarios
Actividades Hot
Potatoes
Enlaces interesantes
no blog
MATERIAIS 4º ESO
Materiais propios SP:
Unidades alumnado
Glosarios
Presentacións
Audios
Tests en Hot Potatoes
Actividades en Hot
Potatoes
Enlaces a
documentos
adicionais
Blog da sección

24. 24
A experiencia do CPI Tino Grandío
BLOG:
Xeral
Inglés 3º
Inglés 4º
CCSS 3º
CCSS 4º
Etwinning
Auxiliar
Cancións
Proxectos
...

25. 25
A experiencia do CPI Tino Grandío
PEL Comezamos a traballar o PEL en 2010-2011
Uso de materiais propios SP (2009-2010)
Coherencia co resto do traballo:
Por competencias
Énfase nas destrezas
Traballo da oralidade
Traballo conxunto co
departamento de francés
ao longo de toda a ESO.

26. 26
A experiencia do CPI Tino Grandío
Etwinning
Contactos anteriores con Bielorrusia e Marrocos.
Dentro de Comenius - traballos colaborativos.
Actividade moi controlada.
Motivación do alumnado:
Interese por outras culturas
Traballo con cine neste último curso
Uso das TIC na aula de inglés
Temos xa 4 selos de calidade (7 cursos):
2 selos europeos de calidade
Premio nacional en Lituania
Materiais elaborados de calidade

27. 27
A experiencia do CPI Tino Grandío
AUXILIARES DE CONVERSA
Axudantes lingüísticos Comenius
2005-2006 Daniel Spenceley (inglés)2006-2007 Dagmara
Konopkova (checa)
2007-2008 Louisa Dubickas (escocesa)
Auxiliares de conversa
2010-2011 Samuel Donnelly (estadounidense)
2011-2012 Sarah E. Stahl (estadounidense)
2012-2013 Sarah E. Adams (estadounidense)
2013-2014 Taylor Matherly (estadounidense)
Beneficio para todo o centro
Énfase nas seccións bilingües
Fomento da lingua oral e da cultura anglófona

28. 28
A experiencia do CPI Tino Grandío
Algunhas suxestións
Boa coordinación entre profesorado CLIL e de L2
Seleccionar e elaborar ben os materiais necesarios
Estar en contacto con outro profesorado coas mesmas
necesidades (mesmo curso e/ou materia CLIL)
Proxectos eTwinning
PEL e e-PEL

29. 29
Bibliografía e enlaces
O ensino CLIL:
Walqui:Scaffoldin for ELL: A Conceptual Framework
Scaffolding for English Language Learners (ELL)
Marsch: Using Languages to Learn and Learning to
Use Languages
Differences between a CLIL and a non-CLIL textbook
Isabel Pérez (numerosa bibliografía clasificada)
Materiais do CPI Tino Grandío
Materiais ciencias sociais 3º ESO
Materiais ciencias sociais 4º ESO
Lingua inglesa 3º ESO e 4º ESO
Proxectos eTwinning
e-PEL

30. 30
Grazas