1. Ədəbiyyat
1. İmmunologiyanın əsasları (Məmmədov Z., Axundov R.)
2. İmmunologiya (Məmmədov Z.,Qənbərov X., Ağayeva N.)
3. Основы иммунологии (Ярилин А.А.)
4. Иммунология (Галактионов В.Г.)
5. Иммунология (Ройт А ., Брестофф Дж., Мейл Д.)
6. Immunology (Roitt I., Brestoff J., Male D.)
7. Essential Immunology (Roitt I., Delves P.)
8. Immunology (Lydyard P., Whelan A., Fanger M.W.)
9. Immunology (Murphy Kenneth)
2. Tərif
İmmun sistemi – infeksiyalara qarşı
davamlılıq yaradan hüceyrələr, toxumalar və
molekullardır
İmmunologiya – immun sisteminin quruluş
və funksiyasının öyrənilməsidir
İmmunitet – sahibin patogenlərə və onların
toksiki təsirlərinə davamlılığıdır
İmmun cavab – immun sistemi hüceyrə və
molekulları vasitəsilə fərddə xarici
birləşmələrin daxil olmasına kollektiv və
əlaqəli cavabdır
3. İmmun sisteminin rolu
• Mikroblara qarşı mübarizə
• Şiş hüceyrələrinin böyüməsinə qarşı
mübarizə
- Şiş hüceyrələrini öldürür
• Homeostaz
- Qeyri normal və ya ölü hüceyrələrin (ölü
qırmızı və ya ağ qan hüceyrələrinin, antigen-
anticisim kompleksinin) dağıdılması
4. İmmunologiyada mövzular
o Sahibin hüceyrə vasitəsilə müdafiə
funksiyası
o Anticismlərlə əlaqəli müdafiə mexanizmi
o Hiperhəssaslıq reaksiyaları (Allergiya ilə
birgə)
o Autoimmunitet
o İmmunçatışmazlığı
o Transplantasiya
5. İmmunologiya haqda ümumi məlumat
1. İmmunologiya və immun sistemi haqda
2. İmmunologiyanın öyrənilməsinin
əhəmiyyəti və perspektivləri haqda
3. İmmun sisteminin funksiyası
4. İmmun sisteminin işləmə prinsipi
5. Antigen, anticisim, hapten anlayışları
7. İMMUN SİSTEMİ VƏ ONUN TƏŞKİLİ
1. Anadangəlmə və qazanılmış immun sistemi
2. Anadangəlmə immun sisteminin komponentləri
3. Qazanılmış immun sisteminin komponentləri
4. Anadangəlmə immun sisteminin hüceyrələri
5. İmmun sisteminin toxuma və orqanları
6. İmmun sisteminin molekulları
7. Anadangəlmə və qazanılmış immun sistemlərinin
işləmə prinsipi
8. İmmunopatoloji hallar və onların immunoloji əsasları
8. Anadangəlmə immun sistemi
1. Anadangəlmə immun sisteminin xüsusiyyətləri
2. Anadangəlmə immun sisteminin komponentləri
• Fiziki baryerlər (dəri, selik, göz yaşı, ağız suyu, xitin,
əhəngləşmiş çanaq və s.)
• Fizioloji baryerlər (temperatur, pH, lizosim, ROS, kəskin
mərhələ zülalları, interferonlar, komplement sistemi)
• Endositoz prosesi (faqositoz və pinositoz prosesləri)
• Təbii killerlər (virus və şiş hüceyrələrinə qarşı)
• İltihab prosesi
10. Qazanılmış immun sistemi
1. Qazanılmış immun sisteminin xüsusiyyətləri
• Spesifiklik
• Yaddaş
• Antigenlə induksiya
1. B limfositləri və humoral immunitet
2. T limfositləri və hüceyrə tipli immunitet
11. Qazanılmış İmmunitet
Humoral immunitet Hüceyrə vasitəsilə immunitet
Hüceyrədənkənar mikroblar
B Limfosit
Mikrobların
aradan qaldırılması
Makrofaqlarda
faqositə olunmuş
mikroblar
Dentritli hüceyrələr
antigen fraqmentlərini
T hüceyrələr təqdim edir
Hüceyrə daxili mikroblar
infeksiyalaşmış hüceyrənin
tərkibində
T hüceyrələr
Sitokinləri
xaric edir
Yoluxmuş
hüceyrənin lizisi
Mikrob öldürülməsinə
gətirib çıxaran
makrofaqın aktivləşməsi
12. Anadangəlmə və qazanılmış
immun sistemi arasında fərq
• Anadangəlmə immunitet qeyri-adaptivdir və onu inisiasiya
edir (birinci dərəcəli müdafiə xəttidir, laik məhduddur)
- Dərhal cavaba (0-4 saat) malikdir
• Qazanılmış immunitet daha universal müdafiə xətti təmin
edir və yenidən infeksiyaya tutulmaya qarşı uzunömürlü
müdafiə təmin edir
- Müdafiənin ikinci xəttidir
- Ag-spesifik effektor hüceyrələrini əmələ gətirir
- Erkən cavaba (4-96 saat) malikdir
- Gecikən cavaba (˃96 saat) malikdir
23. İmmun sisteminin orqan və toxumaları
1. Mərkəzi limfoid orqanları:
• Sümük iliyi, Timus, Fabrisius kisəsi
1. Periferik limfoid orqanları və toxumaları
• Limfa düyünləri, dalaq, badamcıqlar,
adenoidlər, Kor bağırsaq,
• MALT sistemi (Mucosa associated Lymphoid
Tissue), Peyer törəmələri
