Lokomozio-aparatua

2. Eskeletoa hezur
multzoa da.
Eskeletoa gure
gorputza eusten
du eta barruko
organo batzuk
babesten ditu.

3. Hezurrak
organo zurrun
eta
erresistenteak
dira eta
substantzia
mineralak
dituzte;
esaterako,
kaltzioa.
Zurrunak izan
arren, bizirik
daude: hazi
egiten dira eta
elikatzen dira.

4. Hiru hezur mota daude:
-Hezur lauak.
-Hezur luzeak.
-Hezur laburrak.

5. Kartilagoak
malguagoak
eta
bigunagoak
dira hezurrak
baino.
Hezurrak ez
higatzeko
balio dute.

6. Eskeletoko hezurrak
giltzaduren bidez lotuta
daude, horrexegatik gure
gorputzeko atal batzuk
tolestu ahal ditugu.

7. Lotailuak hezurrak beraien
artean lotzen dituzten atalak
dira.

9. Buruan, bi hezur mota
daude:
-Garezurrekoak:
-Kopeta-
hezurra
-Parietala
-Tenporala
-Aurpegiko hezurrak:
-Sudur-
hezurra
-Barailezurra

10. Hauek dira
enborreko
hezurrak:
-Saihets-hezurrak
-Bularrezurra
-Bizkarrezurra
-Ornoak
-Pelbisa
-Lepauztaia
-Omoplatoa

11. Gorputz-adarretako
hezurrak bi zatitan
sailkatzen dira:
Hauek dira
besoetakoak:
-Besahezurra
-Kubitua
-Erradioa
-Metakarpoa
-Karpoa
-Behatz-hezurrak
Hauek dira
hanketakoak:
-Izterrezurra
-Belaunezurra
-Peronea
-Berna-hezurra
-Tartsoa
-Metatartsoa
-Behatz-hezurrak

12. Giharrak organo elastikoak
dira; hau da, luzatu eta
uzkurtu egin daitezke, eta
ondoren, hasierako
tamaina eta forma
berreskuratzen dituzte.
Giharren funtzioa hezurrak
mugiaraztea da. Gihar
batzuk organoak babesten
dituzte.

13. Zurdak giharrak eta
hezurrak lotzen dituzten
atalak dira. Esan dugun
bezala, haien funtzioa
hezurrak eta giharrak
lotzea da.

15. Buruko giharrak
lauak dira. Aukera
ematen digute,
adibidez, keinuak
egiteko,
mastekatzeko eta
hitz egiteko.
Hauek dira:
-Betazaletako
orbikularra
-Ezpainetako
orbikularra
-Maseteroa

16. Enborrean, gihar
lauak eta handiak
daude. Haiei esker,
gerria biratu eta
tolestu dezakegu.
Hauek dira:
-Bularreko giharrak
-Sabelaldeko
giharrak
-Trapezioak
-Bizkarraldeko
giharrak
-Ipurmasaileko
giharrak

17. Gorputz-adarretako
gihar asko
fusiformeak dira;
hau da, forma
luzanga dute. Haiei
esker, besoak,
zangoak, eskuak
eta oinak mugitu
ditzakegu. Hauek
dira:
-Deltoideak
-Bizepsa
-Trizepsa
-Koadrizepsa
-Tibiala
-Bizeps femorala
-Bikiak

18. Lokomozio-aparatuak
nerbio-sistemak
agindutako mugimenduak
egiten ditu, giharrek
tamainaz aldatzeko duten
ahalmenari esker.

20. Hiru lesio mota daude:
-Hausturak
-Zaintiratuak
-Gihar- kontraktura

21. Hezurra apurtzean gertatzen da,
hezurrak puskatu edo ezpaldu
egin baitaitezke. Tratamendurik
ohikoena igeltsua edo oholtxo
bat jartzea da, hezurra osatu
bitartean hari posizio egokian
eusteko.

22. Bihurrituen ondorioz lotailuak
handitzen direnean gertatzen
dira. Ohikoak dira orkatiletan,
belaunetan eta eskumuturretan.

23. Giharren ez-borondatezko kontrakzio
jarraituak dira. Giharrek gehiegizko
ahalegina egiteagatik, edo gorputz-
jarrera desegokian luzaroan egoteagatik
gertatzen dira.

25. Oso inportantea
da dieta
osasungarri bat
izatea.
Horretarako
ezinbestekoak
dira kaltzioa eta
fosforoa duten
produktuak
kontsumitzea;
esaterako,
esnea eta
jogurta.

26. Ariketa fisikoa
oso
garrantzitsua da
gure gorputza
osasuntsu
egoteko. Ariketa
fisikoa egin
baino lehen,
beroketa egin
behar da, eta
bukatu ondoren,
luzaketa.

27. Bizkarrezurra eta zenbait giharrek
eusten diote bizkarrari. Zenbait
gorputz- jarreratan, bizkarrezurra eta
bizkarreko giharrak behartu egiten
dira. Hauek dira aholku batzuk:
-Lo egiteko, komeni da albo batera
etzanda jartzea, zangoak tolestuta.
-Arropa eta oinetakoak kentzeko,
hobe eserita egotea.
-Ez eraman pisu gehiegi bizkar-
zorroan, eta doitu bizkar-zorroa ondo
bizkarrera eta bi sorbaldetara.
-Gauzak altxatzeko, zangoak tolestu
behar dira, eta bizkarra zuzen izan.

28. Bukatzeko, galdera- lehiaketa bat egingo dugu.
Galdera gehien asmatzen duen taldeak, irabazten
du. Erantzuna emateko, taldeko norbaitek eskua
altxatu behar du, eta hitza emango diogu.
Bederatzi galdera izango dira. Taldeko norbaitek
eskua altxatzen badu eta ez badu erantzuna
jakiten, talde horrek ezin izango du galdera hori
erantzun.