1. FORAMEN MAGNUMFORAMEN MAGNUM
(ALT 1/3 KLİVUS + LATERAL UZANIM(ALT 1/3 KLİVUS + LATERAL UZANIM
ÜST SERVİKAL)ÜST SERVİKAL)
CERRAHİSİCERRAHİSİ
Prof. Dr. Mustafa BOZBUĞAProf. Dr. Mustafa BOZBUĞA
* Kartal Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi* Kartal Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi
2. Nöroşirürji Kliniği2. Nöroşirürji Kliniği
* Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi* Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi
Nöroşirürji Anabilim DalıNöroşirürji Anabilim Dalı
2. FORAMEN MAGNUM CERRAHİSİFORAMEN MAGNUM CERRAHİSİ
• Tanımı & Genel özellikleriTanımı & Genel özellikleri
• Bölgenin Anatomisi & Cerrahi AnatomiBölgenin Anatomisi & Cerrahi Anatomi
• Klinik PrezantasyonKlinik Prezantasyon
• Cerrahi Yaklaşım Prensipleri / TeknikCerrahi Yaklaşım Prensipleri / Teknik
• Sıklıkla Kullanılan Cerrahi YaklaşımlarSıklıkla Kullanılan Cerrahi Yaklaşımlar
--- endikasyonu, teknik, ekspojur, avantajları, kısıtlılıkları ------ endikasyonu, teknik, ekspojur, avantajları, kısıtlılıkları ---
• Vak’a ÖrnekleriVak’a Örnekleri
3. FORAMEN MAGNUM BÖLGESİ CERRAHİSİNİFORAMEN MAGNUM BÖLGESİ CERRAHİSİNİ
GÜÇLEŞTİREN FAKTÖRLERGÜÇLEŞTİREN FAKTÖRLER
• Bölgenin anatomik yönden stratejik bir bölge olmasıBölgenin anatomik yönden stratejik bir bölge olması
– Vital yapıları (beyinsapı, üst servikal spinal kord, vasküler yapılar,Vital yapıları (beyinsapı, üst servikal spinal kord, vasküler yapılar,
kranyal sinirler) içermesikranyal sinirler) içermesi
– Derin yerleşimi (Anterior ve lateralde)Derin yerleşimi (Anterior ve lateralde)
– KomşuluklarıKomşulukları
• Tümöre/Patolojiye ait faktörlerTümöre/Patolojiye ait faktörler
– Tümör büyüklüğü ve yerleşimiTümör büyüklüğü ve yerleşimi
– Dural bağlantı (kafa tabanı tutulumu)Dural bağlantı (kafa tabanı tutulumu)
– Tümörün nörovasküler yapılara invazyon derecesi (grade I / II / III)Tümörün nörovasküler yapılara invazyon derecesi (grade I / II / III)
– Vaskülaritesi (derecesi, kanlandığı damarlar,...)Vaskülaritesi (derecesi, kanlandığı damarlar,...)
– Tümör dokusu özellikleriTümör dokusu özellikleri
4. FORAMEN MAGNUMFORAMEN MAGNUM
Anatomi, 1Anatomi, 1
• Foramen magnum oksipital kemikte yer alır, oval şekillidir,Foramen magnum oksipital kemikte yer alır, oval şekillidir,
posteriorda daha geniştir,...posteriorda daha geniştir,...
• Oksipital kemik:Oksipital kemik:
– foramen magnumun arkasında ve üstünde yer alan skuamozal parça,foramen magnumun arkasında ve üstünde yer alan skuamozal parça,
– foramen magnumun anteriorunda yer alan bazal parça,foramen magnumun anteriorunda yer alan bazal parça,
– Lateralde yer alan iki adet kondiler parçadan oluşur.Lateralde yer alan iki adet kondiler parçadan oluşur.
• Oksipital kemik lateralde yer alan kondiler parçaları (oksipitalOksipital kemik lateralde yer alan kondiler parçaları (oksipital
kondiller) atlas ile eklem yaparkondiller) atlas ile eklem yapar
5. FORAMEN MAGNUMFORAMEN MAGNUM
Anatomi, 2Anatomi, 2
• Klivus, baziooksiputtan dorsum sellaya uzanan eğimli bir yapı olupKlivus, baziooksiputtan dorsum sellaya uzanan eğimli bir yapı olup
posterior fossanın anterior-inferior sınırını/duvarını oluşturur.posterior fossanın anterior-inferior sınırını/duvarını oluşturur.
• Yukarıda sfenoid kemik ile aşağıda oksipital kemiğin sinkondrozundanYukarıda sfenoid kemik ile aşağıda oksipital kemiğin sinkondrozundan
oluşur.oluşur.
• Yukarıdan aşağıya doğru incelerek devam eder. Klivusun uzunluğuYukarıdan aşağıya doğru incelerek devam eder. Klivusun uzunluğu
ortalama 45 mm.dir (37-52 mm.).ortalama 45 mm.dir (37-52 mm.).
• Klivus ile her bir temporal kemiğin petroz proçesi arasında petro-oksipitalKlivus ile her bir temporal kemiğin petroz proçesi arasında petro-oksipital
fisür (sfenopetrozal ve oksipitopetrozal sütür/fisür) vardır. Bu fisürfisür (sfenopetrozal ve oksipitopetrozal sütür/fisür) vardır. Bu fisür
aşağıya doğru seyrinde genişler ve juguler forameni oluşturur. Juguleraşağıya doğru seyrinde genişler ve juguler forameni oluşturur. Juguler
foramenden internal juguler ven, kranyal sinirler (IX, X, XI), inferiorforamenden internal juguler ven, kranyal sinirler (IX, X, XI), inferior
petrozal sinüs ve oksipital arterin meningeal dalı geçer.petrozal sinüs ve oksipital arterin meningeal dalı geçer.
6. FORAMEN MAGNUMFORAMEN MAGNUM
Cerrahi AnatomiCerrahi Anatomi
• Üç bölümden oluşur:Üç bölümden oluşur:
– 1. Skuamozal parça (foramen magnumun posterior bölümü)1. Skuamozal parça (foramen magnumun posterior bölümü)
– 2. Bazal (klival) parça (foramen magnumun anterior bölümü)2. Bazal (klival) parça (foramen magnumun anterior bölümü)
– 3. Kondiler parça (lateralde bulunur ve skuamöz ile bazal/klival parçaları3. Kondiler parça (lateralde bulunur ve skuamöz ile bazal/klival parçaları
birleştirir; atlas ile artikülasyon yapar)birleştirir; atlas ile artikülasyon yapar)
• Foramen magnum lezyonlarında etkilenen yapılar:Foramen magnum lezyonlarında etkilenen yapılar:
– Alt kranyal sinirler, üst spinal sinirlerAlt kranyal sinirler, üst spinal sinirler
– Kaudal beyinsapı, rostral servikal spinal kord, serebellumKaudal beyinsapı, rostral servikal spinal kord, serebellum
– Vertebral arter ve dalları, venler, dural venöz sinüslerVertebral arter ve dalları, venler, dural venöz sinüsler
– Bölgedeki ligamentler, kaslar, kemikler,...Bölgedeki ligamentler, kaslar, kemikler,...
7.
8.
9.
10.
11.
12. FORAMEN MAGNUM BÖLGESİFORAMEN MAGNUM BÖLGESİ
(İnferior petroklival aralık)(İnferior petroklival aralık)
İnferior petroklival aralık foramen magnum bölgesidir.İnferior petroklival aralık foramen magnum bölgesidir.
Bu bölgedeki nörovasküler yapılar anteriorda premedüllerBu bölgedeki nörovasküler yapılar anteriorda premedüller
sisterna içeriği, lateralde serebellomedüller sisternasisterna içeriği, lateralde serebellomedüller sisterna
içeriğindeki yapılardır. Bölgenin süperior sınırı pons ileiçeriğindeki yapılardır. Bölgenin süperior sınırı pons ile
medulla bileşkesidir. İnferior limit ise medulla-spinal kordmedulla bileşkesidir. İnferior limit ise medulla-spinal kord
bileşkesidir.bileşkesidir.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19. FORAMEN MAGNUM PATOLOJİLERİNDEFORAMEN MAGNUM PATOLOJİLERİNDE
Klinik prezantasyonKlinik prezantasyon
• Boyun ağrısı/Ense sertliğiBoyun ağrısı/Ense sertliği
• Uzun traktus bulguları:Uzun traktus bulguları:
– motor defisitler/spastik parezi, sensoriyel belirti ve bulgularmotor defisitler/spastik parezi, sensoriyel belirti ve bulgular
• Kranyal sinir bulguları (V-VIII, IX-X, XI, XII, III, ...)Kranyal sinir bulguları (V-VIII, IX-X, XI, XII, III, ...)
• Vertebrobaziler arter yetmezliğiVertebrobaziler arter yetmezliği
• Başağrısı, serebellar ataksiBaşağrısı, serebellar ataksi
• KİBAS, komaKİBAS, koma
• Psikolojik bozukluklarPsikolojik bozukluklar
20. Foramen magnum bölgesindeki patolojiler/kitleler,Foramen magnum bölgesindeki patolojiler/kitleler,
doğal seyirleri bakımından genellikle yavaş fakat progresif büyümedoğal seyirleri bakımından genellikle yavaş fakat progresif büyüme
gösterirler ve tedavi edilmezlerse fatal sonuçlanırlar. Yavaş birgösterirler ve tedavi edilmezlerse fatal sonuçlanırlar. Yavaş bir
büyüme seyri gösterdikleri için geç dönemlere kadar klinik belirti vebüyüme seyri gösterdikleri için geç dönemlere kadar klinik belirti ve
bulgu vermeyebilirler.bulgu vermeyebilirler.
21.
22. FORAMEN MAGNUMFORAMEN MAGNUM
Cerrahi YaklaşımlarCerrahi Yaklaşımlar
1. Skuamozal (Posterior) parça1. Skuamozal (Posterior) parça
• En iyi Posterior (Suboksipito-spinal) YaklaşımEn iyi Posterior (Suboksipito-spinal) Yaklaşım
• Posterolateral (Suboksipital retrosigmoid) Yaklaşım ile açığa konurPosterolateral (Suboksipital retrosigmoid) Yaklaşım ile açığa konur
2. Bazal/Klival (Anterior) parça2. Bazal/Klival (Anterior) parça
• Anterior YaklaşımlarAnterior Yaklaşımlar
– Genişletilmiş Bazal Frontal YaklaşımGenişletilmiş Bazal Frontal Yaklaşım
– Trans-Maksiller/Oral/Mandibüler/Servikal YaklaşımlarTrans-Maksiller/Oral/Mandibüler/Servikal Yaklaşımlar
• Anterolateral YaklaşımlarAnterolateral Yaklaşımlar
• Lateral (Ekstrem lateral transkondiler) YaklaşımlarLateral (Ekstrem lateral transkondiler) Yaklaşımlar
3. Kondiler (Lateral) parça3. Kondiler (Lateral) parça
• Lateral (Ekstrem-lateral transkondiler) YaklaşımlarLateral (Ekstrem-lateral transkondiler) Yaklaşımlar
• Posterolateral (suboksipital retrosigmoid) Yaklaşım ile açığa konurPosterolateral (suboksipital retrosigmoid) Yaklaşım ile açığa konur
31. TEMEL CERRAHİ PRENSİPLER – teknik
• BOS drenajı
• Uygun cerrahi planın
bulunması & izlenmesi
• Benign-malign ayrımı
• Uygun planda kalınarak
keskin diseksiyon
• Vital yapıların
identifikasyonu &
diseksiyonu
• Tümörün
devaskülarizasyonu
• Tümör kitlesinin
küçültülmesi
• Nörovasküler yapıların
korunması & diseksiyon
• Gerektiğinde
vasküler/kranyal sinir
anastomozları
• Geçici klipleme gerekirse
serebral koruma
• Barbitürat
• Hipertansiyon
• Hipotermi
32. GENİŞLETİLMİŞ FRONTAL TRANSBAZAL YAKLAŞIMGENİŞLETİLMİŞ FRONTAL TRANSBAZAL YAKLAŞIM
TeknikTeknik
• Çivili başlık,Çivili başlık, supinesupine pozisyon,pozisyon,
• Baş nötral ya da hafifçe ekstansiyonda (verteks-aşağı), boyun rahatBaş nötral ya da hafifçe ekstansiyonda (verteks-aşağı), boyun rahat
• Bikoronal cilt ensizyonu (zigomadan zigomaya)Bikoronal cilt ensizyonu (zigomadan zigomaya)
• Bifrontal kranyotomiBifrontal kranyotomi
• Orbito-fronto-etmoidal osteotomiOrbito-fronto-etmoidal osteotomi
• Etmoidal hücre-kemik rezeksiyonuEtmoidal hücre-kemik rezeksiyonu
• Sfenoid sinüse girişSfenoid sinüse giriş
• Sfenoklival kemik rezeksiyonuSfenoklival kemik rezeksiyonu
• Cerrahi alana ulaşılmasıCerrahi alana ulaşılması
– Gerekirse kemik rezeksiyonları ile alanın genişletilmesi (medial oksipital kondil, petrozGerekirse kemik rezeksiyonları ile alanın genişletilmesi (medial oksipital kondil, petroz
apeks rezeksiyonu,..)apeks rezeksiyonu,..)
– Klival duranın açılması (baziler venöz pleksus kanaması!!!) (intradural patolojiler içinKlival duranın açılması (baziler venöz pleksus kanaması!!!) (intradural patolojiler için
öncelikli olarak tercih edilmez)öncelikli olarak tercih edilmez)
• CERRAHİ İŞLEMCERRAHİ İŞLEM
• RekonstrüksiyonRekonstrüksiyon
33. GENİŞLETİLMİŞ FRONTAL TRANSBAZAL YAKLAŞIMGENİŞLETİLMİŞ FRONTAL TRANSBAZAL YAKLAŞIM
Ulaşılan Cerrahi AlanUlaşılan Cerrahi Alan
• Anterior fossa tabanı (subfrontal bölge)Anterior fossa tabanı (subfrontal bölge)
• Orta hat orta ve alt klivus & foramenOrta hat orta ve alt klivus & foramen
magnum ventral bölümü/bazionmagnum ventral bölümü/bazion
• Ekstansif lezyonlar için daha uygunEkstansif lezyonlar için daha uygun
34. GENİŞLETİLMİŞ FRONTAL TRANSBAZAL YAKLAŞIMGENİŞLETİLMİŞ FRONTAL TRANSBAZAL YAKLAŞIM
Lateral SınırlarıLateral Sınırları
• Her iki optik sinirlerHer iki optik sinirler
• Kavernöz ve petröz ICA’lerKavernöz ve petröz ICA’ler
• Pitüiter glandPitüiter gland
• Petröz apekslerPetröz apeksler
• Kranyal sinirler (V, VI, XII)Kranyal sinirler (V, VI, XII)
35. GENİŞLETİLMİŞ FRONTAL TRANSBAZAL YAKLAŞIMGENİŞLETİLMİŞ FRONTAL TRANSBAZAL YAKLAŞIM
ÖzellikleriÖzellikleri
• Majör bir ameliyatMajör bir ameliyat
• Olfaktor denervasyonOlfaktor denervasyon
• Geniş ekspojurGeniş ekspojur
• Klival bölgede ekstradural patolojilerde tercih edilirKlival bölgede ekstradural patolojilerde tercih edilir
• Üst klivus kör alanÜst klivus kör alan
• Orta-alt klivus & Foramen magnum ventrali açığa konurOrta-alt klivus & Foramen magnum ventrali açığa konur
• Orta hat lezyonları içinOrta hat lezyonları için
• Üst aerodigestif traktusa az zararÜst aerodigestif traktusa az zarar
• Diğer yaklaşımlar ile kombine edilebilirDiğer yaklaşımlar ile kombine edilebilir
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42. ANTERİOR YAKLAŞIMLARANTERİOR YAKLAŞIMLAR
(Trans-maksiller/oral/mandibüler/servikal...)(Trans-maksiller/oral/mandibüler/servikal...)
ÖzellikleriÖzellikleri
• Genellikle orta hatta yer alan anterior-Genellikle orta hatta yer alan anterior-
ekstradural lezyonlar için direkt yaklaşımekstradural lezyonlar için direkt yaklaşım
• Dar ve derin bir alanda çalışılırDar ve derin bir alanda çalışılır
• İntradural lezyonlarda:İntradural lezyonlarda:
– Vasküler kontrol yetersiz olabilirVasküler kontrol yetersiz olabilir
– Dura kapatılması zor & BOS fistülü veDura kapatılması zor & BOS fistülü ve
menenjit/psödomeningosel riski yüksekmenenjit/psödomeningosel riski yüksek
56. • temporal pol venlerinin koagülasyonu ve kesilmesi iletemporal pol venlerinin koagülasyonu ve kesilmesi ile
temporatemporall lobun serbestleştirilmesi ve laterale-posterioralobun serbestleştirilmesi ve laterale-posteriora
alınmasıalınması ((böylece interpedünküler ve perimezensefalikböylece interpedünküler ve perimezensefalik
alanın daha geniş bir biçimde ortaya konması sağlanıralanın daha geniş bir biçimde ortaya konması sağlanır))
– ± anterior klinoid-optik kanal çatısı rezeksiyonu± anterior klinoid-optik kanal çatısı rezeksiyonu
– ± ICA dural ringlerinin açılması ve böylece ICA± ICA dural ringlerinin açılması ve böylece ICA
klinoidalklinoidal segmentinin açığa konmasısegmentinin açığa konması
– ± posterior klinoid-dorsum rezeksiyonu± posterior klinoid-dorsum rezeksiyonu
– ± tentoryum ensizyonu± tentoryum ensizyonu
– ±......±......
• CERRAHİ İŞLEMCERRAHİ İŞLEM
• rrekonstrüksiyonekonstrüksiyon veve kapanışkapanış
KOMBİNE PTERİONALKOMBİNE PTERİONAL TRANS-SYLVİANTRANS-SYLVİAN VEVE
PRE(PRE(POLAR/POLAR/ANTERİOR)ANTERİOR) TEMPORALTEMPORAL YAKLAŞIMYAKLAŞIM
TTeknikeknik (3)(3)
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68. KOMBİNE PTERİONALKOMBİNE PTERİONAL TRANS-SYLVİANTRANS-SYLVİAN VEVE
PRE(PRE(POLAR/POLAR/ANTERİOR)ANTERİOR) TEMPORALTEMPORAL YAKLAŞIMYAKLAŞIM
Ulaşılan BölgelerUlaşılan Bölgeler
• frontal & subfrontal bölgefrontal & subfrontal bölge
• orbital & retro-orbital bölgeorbital & retro-orbital bölge
• sellar, parasellar bölgesellar, parasellar bölge
• kavernöz sinüskavernöz sinüs
• kiazmatik & retrokiazmatik bölgekiazmatik & retrokiazmatik bölge
• tentoryum açıklığıtentoryum açıklığı
• interpedünküler fossa & perimezensefalik alaninterpedünküler fossa & perimezensefalik alan
• prepontin bölgeprepontin bölge
• premedüller bölgepremedüller bölge
• klivus & retroklival alanklivus & retroklival alan & bazion& bazion
71. • 22 yaşında bayan hasta
• Bir yıldır ses kısıklığı, yüzünün sol
yarısında uyuşukluk
• Sol V. sinir alanında hipoestezi, sol
fasial paralizi, solda XII. sinir
paralizisi
72.
73. • Sol suboksipital retrosigmoid yaklaşımla total kitle eksizyonu
• Postoperatif dönemde tarsorafi
• Patoloji : Kondrosarkoma
74. • 61 yaşında erkek hasta61 yaşında erkek hasta
• Her iki kolunda ve bacağında ilerleyiciHer iki kolunda ve bacağında ilerleyici
kuvvetsizlik (kuadriparezi)kuvvetsizlik (kuadriparezi)
• Başağrısı, ense ağrısıBaşağrısı, ense ağrısı
• DSA: NegatifDSA: Negatif
• Total tromboze dev anevrizma kliplendiTotal tromboze dev anevrizma kliplendi
• Nörolojik tablo tama yakın düzeldi.Nörolojik tablo tama yakın düzeldi.
75.
76.
77. • 60 yaşında kadın hasta60 yaşında kadın hasta
• Başağrısı, sağ gözde görmede bozulma,Başağrısı, sağ gözde görmede bozulma,
yürüme bozukluğu,…yürüme bozukluğu,…
• MRG: Tuberkulum sella + foramenMRG: Tuberkulum sella + foramen
magnum kitlesi (multipl meningiom)magnum kitlesi (multipl meningiom)
• Her iki tümör de total rezeke edildi.Her iki tümör de total rezeke edildi.
78.
79.
80. • 14 yaşında kız çocuk
• Bir yıldır başağrısı ve bulanık görme, bir aydır kusma
• Sağda fasial parezi, bilateral papilla ödemi
• MRG: Tüm klivusu tutan, baziler arteri saran dev kitle
81.
82. • Kombine pterional trans-sylvian ve anterior temporal + OZO yaklaşım
• Total kitle eksizyonu
• Erken postoperatif III.kranyal sinir parezisi kısa sürede düzeldi
• Histopatolojik tanı: Kordoma
83. • 33 yaşında bayan hasta
• Altı aydır başağrısı, bir aydır sağ kulakta işitme kaybı
• V1- V2 dermatomunda hipoestezi, sağda VII. sinir paralizisi
• Ataksi, sağda serebellar testlerde bozukluk
84. • Sağ suboksipital retrosigmoid yaklaşım ile total kitle eksizyonu
• Postoperatif dönemde komplikasyon gelişmedi
• Histopatolojik tanı : Meningiom
85. • G.Ç., 38 yaşında kadın hasta
• İlerleyici başağrısı
• Bilinç bozukluğu (GKS:13)
• Yürüme bozukluğu, jeneralize tonik-klonik
epileptik ataklar, sol gözde görme bozukluğu,
sol yüz-yarımında duyu azalması,
sol tarafta kuvvetsizlik ve disfajiden yakınıyor