1. Ρώσικη Επανάσταση
Με τον όρο επανάσταση χαρακτηρίζεται η γενικευμένη εξέγερση που
μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους είτε θρησκευτικούς, είτε
πολιτικούς, ή ακόμα ο συνδυασμός και των δύο, με απώτερο σκοπό είτε
την επιβολή εναντίον του κράτους, είτε την ανατροπή του καθεστώτος.
Βέβαια, η επανάσταση κρίνεται ως κοινωνικό φαινόμενο τόσο κατά τα
αίτια όσο και για τους σκοπούς που πραγματοποιείται. Η Ρωσική
Επανάσταση ήταν μια σειρά από μεγάλα ιστορικά γεγονότα που
συνέβησαν στη Ρωσία κατά το έτος 1917 και δε σφράγισαν μόνο την
ιστορική πορεία της χώρας αυτής, αλλά επηρέασαν καθοριστικά
ολόκληρη τη νεότερη παγκόσμια ιστορία. Όπως η μεγάλη Γαλλική
επανάσταση του 1789, έτσι και η Ρωσική του 1917 αποτελούν
κεφαλαιώδους σημασίας ορόσημα στη μακραίωνη και πολύμοχθη πορεία
των λαών της Γης για την πραγματοποίηση του ιδεώδους της ελευθερίας
και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Γεγονότα
Η βιομηχανική επανάσταση είχε ως καίριο και κύριο αποτέλεσμα τη
δημιουργία μιας νέας τάξης, των εργατών, οι οποίοι όχι μόνο δεν είχαν
την παραμικρή ιδιοκτησία πάνω στα μέσα παραγωγής, αλλά και ο ρόλος
που έπαιζαν σ` όλη την παραγωγική διαδικασία ήταν καθαρά
μηχανιστικός. Σε αντίθεση με τη Γαλλική Επανάσταση, η Ρωσική
υπήρξε το φυσιολογικό αποτέλεσμα των κοινωνικών όρων που επέβαλαν
στη Ρωσία ο Μέγας Πέτρος και η Aικατερίνη Β, του απολυταρχικού
τσαρικού καθεστώτος, της αποσύνθεσης της αριστοκρατίας και του
θεσμού της δουλοπαροικίας. Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού
αιώνα το 85% περίπου του πληθυσμού της Ρωσίας ήταν αγρότες. Τα
μεγαλύτερα και πιο εύφορα κτήματα ανήκαν σε μεγάλους γαιοκτήμονες,
ενώ οι καλλιεργητές ζούσαν σε άθλιες συνθήκες. Οι εξεγέρσεις ήταν

2. συχνές και το αίτημα για αναδασμό (αναδιανομή) της γης είχε πολλούς
υποστηρικτές. Παράλληλα, σε ορισμένες περιοχές της Ρωσίας
σημειωνόταν αξιόλογη βιομηχανική ανάπτυξη. Οι εργάτες ζούσαν εξίσου
άθλια με τους αγρότες. Έτσι, ήταν συχνές και οι εργατικές εξεγέρσεις,
που συνήθως καταστέλλονταν με αιματηρό τρόπο. Επανάσταση που
ξέσπασε το 1905 ανάγκασε τον τσάρο Νικόλαο Β’, που κυβερνούσε τη χώρα
απολυταρχικά, να δεχθεί την εκλογή ενός νομοθετικού σώματος (δούμα)
θεσπίζοντας, έτσι, τη συνταγματική μοναρχία στη Ρωσία.
Φεβρουαριανή Επανάσταση.
Η αστική επανάσταση άρχισε κατά το τέλος του Φεβρουαρίου
του 1917 στην Αγία Πετρούπολη με τεράστιες απεργίες και δυναμικές
διαδηλώσεις, που αργότερα εξελίχτηκαν σε οργανωμένο επαναστατικό
κίνημα. Παράλληλα, όμως, οργανώθηκαν τα σοβιέτ, συμβούλια εργατών
και στρατιωτών που ανέλαβαν την εξουσία στην πρωτεύουσα
Πετρούπολη, στη Μόσχα και σε άλλες μεγάλες πόλεις. Στην
πραγματικότητα, η εξουσία μοιραζόταν ανάμεσα στην προσωρινή
κυβέρνηση και τα σοβιέτ. Ζήτησαν την παραίτηση του τσάρου Νικόλαου
Β΄, ο οποίος εγκατέλειψε την εξουσία . Έτσι ανατράπηκε οριστικά η
μοναρχία στη Ρωσία και μαζί της η φεουδαρχική απολυταρχία.
Προσωρινά ανέλαβε πρωθυπουργός ο πρίγκιπας Λβοφ, ο οποίος
αντιπροσωπεύοντας τα συμφέροντα της αστικής τάξης διακήρυξε ότι θα
συνέχιζε την ένοπλη σύγκρουση με τη Γερμανία στον Α Παγκόσμιο
πόλεμο και ότι θα εφάρμοζε φιλελεύθερο πολιτικό πρόγραμμα
μεταπολεμικά. Οι υποσχέσεις αυτές δεν ικανοποίησαν το λαό, που
ανέμενε ριζικές αλλαγές μέσα στις κακουχίες του πολέμου, της πείνας
και της εξαθλίωσης. Στην κρίσιμη αυτή στιγμή ο Λένιν επέστρεψε στη
Ρωσία με σύνθημα τη μη υποστήριξη της κυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό,
οι Ρώσοι κομμουνιστές, υποστήριζαν ότι έπρεπε να καταργηθεί η
προσωρινή κυβέρνηση, όλη η εξουσία να περάσει στα σοβιέτ, η γη να
μοιραστεί στους αγρότες και η Ρωσία να αποσυρθεί αμέσως από τον
πόλεμο.

3. Η σοσιαλιστική οκτωβριανή επανάσταση του 1917
Τον Ιούλιο ο Λβοφ παραιτήθηκε και πρωθυπουργός ανέλαβε
ο Κέρενσκι, που προκήρυξε εκλογές για το Νοέμβρη. Στο μεταξύ ο
στρατιωτικός διοικητής της Πετρούπολης Κορνίλοφ θέλησε να επιβάλει
στρατιωτική δικτατορία. Το πραξικόπημα απέτυχε ολοκληρωτικά,
κυρίως με τη συμβολή των οπλισμένων εργατικών μαζών κι έτσι η
επανάσταση πέτυχε τη πρώτη της αποφασιστική νίκη. Το μέτωπο
κατέρρεε, οι αγρότες οργανωμένοι επιτίθενται κατά των γαιοκτημόνων
και στα σοβιέτ κυριαρχούσαν πλέον οι μπολσεβίκοι. Στις 25
Σεπτεμβρίου ο Τρότσκι εκλέχτηκε πρόεδρος του σοβιέτ της
Πετρούπολης, ενώ στις 7 Οκτωβρίου ο Λένιν έφτασε κρυφά στην
Πετρούπολη για να αναλάβει τη διεύθυνση της ένοπλης εξέγερσης. Στην
ιστορική συνεδρίαση της 10 Οκτωβρίου της κεντρικής επιτροπής του
Μπολσεβικικού κόμματος έγινε δεκτή η πρόταση του Λένιν για ένοπλη
εξέγερση.
Στις 24 Οκτωβρίου ξέσπασε πλέον η μεγάλη επανάσταση. Το πρωί η
κυβέρνηση απαγόρευσε την κυκλοφορία του κεντρικού οργάνου των
μπολσεβίκων, έστειλε θωρακισμένα αυτοκίνητα στο τυπογραφείο και
στα γραφεία σύνταξης της εφημερίδας "Σπίθα". Οι κόκκινοι φρουροί
όμως και οι επαναστατημένοι στρατιώτες απέκρουσαν τα θωρακισμένα
αυτοκίνητα και κατά τις 11 η ώρα η εφημερίδα κυκλοφόρησε με την
προκήρυξη της ανατροπής της κυβέρνησης. Το βράδυ της ίδιας μέρας κι
ενώ το υπουργικό συμβούλιο συνεδρίαζε στα χειμερινά ανάκτορα, η
κόκκινη φρουρά της Πετρούπολης καταλάμβανε το κεντρικό
τηλεγραφείο, τις γέφυρες, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς και την
Κρατική Τράπεζα. Το καταδρομικό "Αουρόρα" (Αυγή) μπήκε
στο Νέβα κι έστρεψε τα πυροβόλα του στα ανάκτορα που ήταν έδρα της
τελευταίας αστικής κυβέρνησης. Την άλλη μέρα τα ανάκτορα
πολιορκήθηκαν και καταλήφθηκαν, η κυβέρνηση έπεσε, οι υπουργοί
συνελήφθησαν και ο Κερένσκι δραπέτευσε. Τυπικά πλέον η Ρωσική
Επανάσταση επικράτησε.

4. Αμέσως μετά την επικράτηση της επανάστασης, η νέα επαναστατική
κυβέρνηση, με πρόεδρο τον Λένιν, αφαίρεσε από τους ιδιοκτήτες τους
και έθεσε υπό τον έλεγχό της όλες τις μεγάλες οικονομικές μονάδες
(μεγάλα αγροκτήματα, εργοστάσια, τράπεζες, μεταφορικά μέσα κ.ά.),
ανέθεσε τη διοίκηση των εργοστασίων στα σοβιέτ των εργατών και των
μεγάλων αγροκτημάτων στα σοβιέτ των αγροτών και αναγνώρισε το
δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στις διάφορες εθνότητες της χώρας.
Οι μπολσεβίκοι θεωρούσαν ότι η νέα σοσιαλιστική Ρωσία δεν είχε
θέση στον Α‘ Παγκόσμιο πόλεμο, αφενός γιατί εκτιμούσαν ότι αυτός
ήταν ιμπεριαλιστικός και από τις δύο πλευρές και αφετέρου επειδή
έκριναν ότι όλες οι διαθέσιμες δυνάμεις θα έπρεπε να αφοσιωθούν στην
ανασυγκρότηση της χώρας. Έτσι, η νέα κυβέρνηση απέσυρε τη Ρωσία
από την Αντάντ υπογράφοντας με τη Γερμανία τη συνθήκη ειρήνης του
Μπρεστ-Λιτόφσκ (3 Μαρτίου 1918), με την οποία σταματούσε ο
γερμανορωσικός πόλεμος αλλά η Ρωσία υποχρεωνόταν να παραχωρήσει
πολλά εδάφη της στη Γερμανία.
Κοινωνικές μεταβολές:
Η ρωσική επανάσταση ως θυελλώδες και ριζοσπαστικό κίνημα
προκάλεσε ποικοίλες μεταβολές τόσο στο ρωσικό όσο και στο ευρύτερο,
κοινωνικό περιβάλλον.
Στην Ρωσία (ως κοινωνία)
Κατ’ αρχάς οι προπολεμικές κυρίαρχες κοινωνικές τάξεις
αποδυναμώθηκαν, αφού, όπως προαναφέρθηκε, η εξουσία πέρασε στα
λαϊκά, εργατικά συμβούλια (σοβιέτ).Επίσης ενισχύθηκε η θέση της
γυναίκας η οποία απέκτησε το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.
Επιπλέον, ως κοινωνική μεταβολή θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την
απόσυρση από τον Α παγκόσμιο πόλεμο, αφού, αναμφίβολα, έφθειρε από
όλες τις απόψεις τη ρώσικη κοινωνία.Συν τοις άλλοις, η βελτίωση του
συστήματος υγείας και της εκπαίδευσης αναβάθμισαν το βιοτικό επίπεδο
των ανθρώπων και βοήθησαν στην ανάπτυξη του κράτους.
Αξιοσημείωτες ήταν οι οικονομικές μεταβολές που επιτεύχθηκαν μέσω
της ανάπτυξης της βιομηχανίας.
Στην Ευρώπη:
Λίγο αργότερα ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους οπαδούς του
τσάρου και τους υποστηρικτές της επανάστασης. Οι χώρες της Αντάντ,
ανάμεσά τους και η Ελλάδα, συμμετείχαν στον πόλεμο υποστηρίζοντας τους
τσαρικούς (εκστρατεία στην Ουκρανία). Οι συγκρούσεις έληξαν το 1921, με
την επικράτηση των μπολσεβίκων.

5. Αργότερα, το κράτος πήρε τη μορφή ομοσπονδίας και ονομάστηκε Ένωση
Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) ή Σοβιετική Ένωση, όπως
καθιερώθηκε να λέγεται. Αυτό ήταν το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος του
κόσμου. Η οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία ενίσχυσε την κινητικότητα
στις γραμμές των λαϊκών τάξεων σε πολλές χώρες της Ευρώπης, ιδίως στις
ηττημένες του πολέμου. Στις νικήτριες χώρες της Αντάντ (Βρετανία, Γαλλία,
Ιταλία) εκδηλώθηκαν μεγάλες απεργίες. Τότε άρχισαν να δημιουργούνται στην
Ευρώπη τα πρώτα κομμουνιστικά κόμματα. Τα κόμματα αυτά εμπνέονταν
από την οκτωβριανή επανάσταση και μάχονταν για την αναμόρφωση της
κοινωνίας όχι μέσα από μεταρρυθμίσεις αλλά με επανάσταση. Ένα από αυτά
ήταν και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που ιδρύθηκε το
1918 και μετονομάστηκε αργότερα σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Εν κατακλείδι, συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ρώσικη επανάσταση
κατέστη ανατρεπτική, αφού η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων κοινωνικών
μεταβολών που προκλήθηκαν από αυτήν και άλλαξαν το χαρακτήρα όχι
μόνο της Ρωσίας αλλά και της Ευρώπης.
Βιβλιογραφία
www.wikipedia.gr
Βιβλίο Γ’ Γυμνασίου
Ηλίας Βαλασσόπουλος
Φώτης Αποστολόπουλος
Ανδρέας Βεζάκης

6. Αργότερα, το κράτος πήρε τη μορφή ομοσπονδίας και ονομάστηκε Ένωση
Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) ή Σοβιετική Ένωση, όπως
καθιερώθηκε να λέγεται. Αυτό ήταν το πρώτο σοσιαλιστικό κράτος του
κόσμου. Η οκτωβριανή επανάσταση στη Ρωσία ενίσχυσε την κινητικότητα
στις γραμμές των λαϊκών τάξεων σε πολλές χώρες της Ευρώπης, ιδίως στις
ηττημένες του πολέμου. Στις νικήτριες χώρες της Αντάντ (Βρετανία, Γαλλία,
Ιταλία) εκδηλώθηκαν μεγάλες απεργίες. Τότε άρχισαν να δημιουργούνται στην
Ευρώπη τα πρώτα κομμουνιστικά κόμματα. Τα κόμματα αυτά εμπνέονταν
από την οκτωβριανή επανάσταση και μάχονταν για την αναμόρφωση της
κοινωνίας όχι μέσα από μεταρρυθμίσεις αλλά με επανάσταση. Ένα από αυτά
ήταν και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που ιδρύθηκε το
1918 και μετονομάστηκε αργότερα σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Εν κατακλείδι, συνάγεται το συμπέρασμα ότι η ρώσικη επανάσταση
κατέστη ανατρεπτική, αφού η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων κοινωνικών
μεταβολών που προκλήθηκαν από αυτήν και άλλαξαν το χαρακτήρα όχι
μόνο της Ρωσίας αλλά και της Ευρώπης.
Βιβλιογραφία
www.wikipedia.gr
Βιβλίο Γ’ Γυμνασίου
Ηλίας Βαλασσόπουλος
Φώτης Αποστολόπουλος
Ανδρέας Βεζάκης