Θρησκευτικά Γ΄Γυμνασίου

1. ΕΧΕΤΕ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙ ΠΟΥ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ;
ΤΙ ΕΙΚΟΝΙΖΕΙ;

2. Σύμφωνα με τη συναξαριακή παράδοση ο Ακάθιστος
Ύμνος οφείλει το όνομά του στο γεγονός ότι κλήρος
και λαός τον έψαλλε όρθιος ως δοξολογία προς την
προστάτιδά του Θεοτόκο.
Υποθέτουμε ότι μετά το 626 καθιερώθηκε η εορτή του
ύμνου αυτού. Στη χειρόγραφη παράδοση αναφέρεται η
25η Μαρτίου και αργότερα το Σάββατο της πέμπτης
εβδομάδας της Μεγάλης Σαρακοστής.

3. κοντάκιο το [kondákio] :
σύντομος εκκλησιαστικός ύμνος ο οποίος περιέχει το
ιστορικό εγκώμιο του αγίου που εορτάζει ή το
ιστορικό της εορτής στην οποία αναφέρεται. [λόγ. <
μσν. κοντάκιον υποκορ. του μσν. κόνταξ (< αρχ.
κοντός) `κοντάρι΄, επειδή παλιότερα τα βιβλία
γράφονταν σε πάπυρο που τυλιγόταν γύρω από μικρό
κοντάρι (πρβ. μσν. κοντάκι(ν) με αποφυγή της
χασμ.)]
ΑΠΟ ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ.

5. ΟΙ ΟΙΚΟΙ ΤΟΥ ΚΟΝΤΑΚΙΟΥ.
Οι λεγόμενοι οίκοι του κοντακίου δεν είναι τίποτε άλλο
παρά οι στροφές του (τροπάρια), που αποτελούν και το
κύριο μέρος του. Ο όρος "οίκος" είναι μετάφραση του
συριακού όρου "baitha", που σημαίνει αφενός την
"οικοδομή" και αφετέρου δηλώνει τη "στροφή". Το ίδιο
ισχύει και για την ιταλική λέξη "stanza". Ο αριθμός των
οίκων κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 18 και 24.

6. ΕΦΥΜΝΙΟ.
Το εφύμνιο είναι μια σύντομη φράση που
επαναλαμβάνεται στερεότυπα στα τέλη του προοιμίου
και του κάθε οίκου του κοντακίου.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες Πατέρων της εκκλησίας
ψαλλόταν με τη συμμετοχή των πιστών. Η ύπαρξη
διαφορετικού εφυμνίου αποτελεί κριτήριο για τον έλεγχο
της γνησιότητας του προοιμίου ή της ακέραιας
παράδοσης του κοντακίου.

7. ΑΚΡΟΣΤΙΧΙΔΑ.
Η ακροστιχίδα σχηματίζεται από τα αρχικά
γράμματα των οίκων του κοντακίου, εκτός
του προοιμίου. Υπάρχουν δύο κατηγορίες
ακροστιχίδων: η αλφαβητική και η
ονομαστική.

8. Απόσπασμα από τον Ακάθιστο Ύμνο (από
τον α' οίκο),
Άγγελος πρωτοστάτης ουρανόθεν επέμφθη/
ειπείν τη Θεοτόκω το "χαίρε"/
και συν τη ασωμάτω φωνή/
σωματούμενόν σε θεωρών, Κύριε,/
εξίστατο και ίστατο κραυγάζων προς αυτήν
τοιαύτα·/
"χαίρε, δι' ης η χαρά εκλάμψει·/
χαίρε, δι' ης η αρά εκλείψει·/ χαίρε
του πεσόντος Αδάμ η ανάκλησις·/
χαίρε των δακρύων της Εύας η
λύτρωσις..."

9. Ο Ακάθιστος Ύμνος αποτελεί μια
ιδιάζουσα μορφή κοντακίου και
θεωρείται ένα μικρό αριστούργημα της
βυζαντινής υμνογραφίας. Αποτελείται
από 24 οίκους που σχηματίζουν
αλφαβητική ακροστιχίδα.

10. ΣΤΑΣΗ Β΄ .

11. ΣΤΑΣΗ Γ΄.

12. ΣΤΑΣΗ Δ΄.

13. Η απόκλιση αυτού του ύμνου από την πάγια
μορφή των κοντακίων αφορά στο εφύμνιο.
Οι οίκοι με περιττό αριθμό (Α, Γ, Ε...) είναι
εκτενέστεροι, γιατί κλείνουν με τους
χαιρετισμούς στη Θεοτόκο και με το εφύμνιο
"Χαίρε νύμφη ανύμφευτε". Οι οίκοι με άρτιο
αριθμό (Β, Δ, Ζ...) είναι συντομότεροι και φέρουν
το εφύμνιο "Αλληλούια".

14. Από την άποψη του περιεχομένου ο ύμνος παρουσιάζει
επίσης σαφή διάταξη, καθώς διακρίνονται δύο ενότητες.
Την πρώτη συνιστούν οι δώδεκα πρώτοι οίκοι (Α-Μ), που
έχουν χαρακτήρα αφηγηματικό. Αναφέρονται στα
γεγονότα από τον ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την
υπαπαντή του Χριστού, έτσι όπως τα εκθέτει ο
ευαγγελιστής Λουκάς. Μόνο το θέμα της φυγής στην
Αίγυπτο, που θίγεται στον ενδέκατο οίκο (Λ), προέρχεται
κατ' εξαίρεση από το πρωτευαγγέλιο του ΨευδοΜατθαίου
(22,23).

15. Στη δεύτερη ενότητα ανήκουν οι
υπόλοιποι δώδεκα οίκοι, που έχουν
θεολογικό χαρακτήρα.
Το κεντρικό θέμα τους είναι το μυστήριο
της ενσάρκωσης.