Γλώσσα Δ΄ 7. 3. ΄΄Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο΄΄

Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής
http://xristx.blogspot.gr/
Γλώσσα Δ΄- Ενότητα 7η - Μάθημα 3ο
:
Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο΄΄ ΄΄
Γραμματική
Φύλλα εργασιών
Παρουσιάσεις
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής http://xristx.blogspot.gr σελ.1

Δημιουργός: eva-edu xristx.blogspot.gr Χρήστος Χαρμπής
Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο
Το δέντρο της ελιάς µεγαλώνει εδώ και πάρα πολλά χρόνια σε πολλά µέρη
γύρω από την Μεσόγειο θάλασσα και υπάρχει στην Ελλάδα από τα αρχαία
χρόνια. Οι άνθρωποι έλεγαν πως το δέντρο της ελιάς ήταν ένα καλό δέντρο
γιατί µε το λάδι που τους έδινε φτιάχναν το φαγητό τους και µε τα κλαδιά
του έφτιαχναν στεφάνια που τα έδιναν στους νικητές των Ολυµπιακών
αγώνων. Οι ζωγράφοι ζωγράφιζαν το δέντρο της ελιάς στα αγγεία τους και
οι ποιητές έγραψαν για την ελιά πολλά ποιήµατα.
Σε ποιά µέρη µεγαλώνει το δέντρο της ελιάς;
........................................................................................................................
..........................................................................................................................
Σε ποιούς έδιναν οι αρχαίοι Έλληνες ένα στεφάνι από κλαδιά ελιάς;
............................................................................................................
............................................................................................................
∆ιάβασε τη γραµµατική σου
Περιστέρι περιστερώνας = µέρος όπου υπάρχουν πολλά περιστέρια
Αµπέλι αµπελώνας = µέρος που έχει πολλά αµπέλια
Τα αρσενικά ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ώνας γράφονται µε ω.
τα Μακεδόνας, Στρυµόνας, κανόνας, κηδεµόνας
Περιεκτικά λέµε τα ουσιαστικά που δείχνουν το µέρος
που υπάρχουν πολλά ίδια πρόσωπα, ζώα ή πράγµατα

Δημιουργός: eva-edu xristx.blogspot.gr Χρήστος Χαρμπής
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ
Η παράγραφος έχει µία, δύο ή πολλές προτάσεις που µιλάνε για ένα πράγµα.
Όταν γράφουµε τις προτάσεις στο τετράδιό µας, για να ξεχωρίσουµε τη µια
παράγραφο από την άλλη, ξεκινάµε την καινούργια παράγραφο από την κάτω
γραµµή του τετραδίου και µάλιστα λίγο πιο µέσα από την αρχή της γραµµής.
Το αγαπηµένο µου µέρος για να παίζω είναι ο παιδότοπος µε το
φουσκωτό και το τραµπολίνο. Στον παιδότοπο πηγαίνω το
Σαββατοκύριακο µε τον µπαµπά µου.
Ο παιδότοπος µου αρέσει γιατί εκεί παίζουν πολλά παιδάκια και
εµένα µου αρέσει να παίζω µε τα παιδάκια πάνω στο φουσκωτό και
µέσα στις µπάλες.
Κύρια ονόματα
Κύρια ονόµατα λέγονται οι λεξούλες που ξεκινάνε µε κεφαλαίο
γράµµα. Αυτές είναι :
1. Τα ονόµατά µας Εύα
2. Οι ηµέρες της εβδοµάδας ∆ευτέρα
3. Οι µήνες του χρόνου Ιανουάριος
4. Οι πόλεις Θεσσαλονίκη
5. Οι γιορτές Χριστούγεννα
6. Οι δρόµοι Καλλιδοπούλου
7. Τα βουνά Όλυµπος
8. Τα χωριά Κορνοφωλιά
9. Οι χώρες Ελλάδα
10.Τα νησιά Αλλόνησος
11.

9
ΗΗ εελλιιάά σσττηηνν ΕΕλλλλάάδδαα κκααιι σσττηη ΜΜεεσσόόγγεειιοο
Κύρια και κοινά ουσιαστικά βλ. σελ. 8
Μαθαίνω ακόμα…
Τα κύρια ονόματα υπηρεσιών, οργανισμών, επιχειρήσεων, ιδρυμάτων γράφονται
με κεφαλαίο.
π.χ. Δημόσια Υπηρεσία Ηλεκτρισμού
Γράφονται με μικρό το αρχικό γράμμα:
α) Οι λέξεις που παράγονται από τα κύρια ονόματα και από τα εθνικά ονόματα.
π.χ. Έλληνας – ελληνικός
Άγγλος - αγγλικός
Πάσχα – πασχαλινός
β) Τα επίθετα που φανερώνουν οπαδούς θρησκευμάτων.
π.χ. χριστιανός, ινδουιστής κ.ά.
γ) Τα ονόματα εποχών : άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας
Ασκήσεις
1. Να γράψεις όσα από τα ονόματα του πλαισίου πρέπει να γραφτούν με
κεφαλαίο γράμμα.
οκτώβρης, σπαρτιάτης, κινέζος, χειμώνας, αργεντινή, βουδιστής, ελεύθερος
τύπος, καλοκαιρινός, θεοτόκος, πειραιάς, κίνα, ψηλορείτης, σεβασιμότατος,
σωκράτης, θάλασσα, αυστραλία
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Το σχολικό παρεάκι tosxolikopareaki.blogspot.gr

10
Περιεκτικά
ουσιαστικά
Τα ουσιαστικά που σημαίνουν το μέρος όπου υπάρχουν πολλά όμοια
πρόσωπα, ζώα ή πράγματα απ’ όσα φανερώνει η πρωτότυπη λέξη λέγονται
περιεκτικά ουσιαστικά. Τα περιεκτικά ουσιαστικά τελειώνουν σε –ώνας και
–ιώνας.
π.χ. πεύκο – πευκώνας καλάμι –
καλαμιώνας πορτοκάλι –
πορτοκαλεώνας
Τι να προσέξω στην ορθογραφία!!!
Τα περιεκτικά ουσιαστικά που τελειώνουν σε –ιώνας
και –ώνας γράφονται με ωμέγα (ω). Με (ω)
γράφονται κι άλλα ουσιαστικά σε –ώνας, τα οποία δεν
είναι περιεκτικά.
π.χ. αγκώνας, αγώνας, αιώνας κ.ά.
Εξαιρούνται και γράφονται με όμικρον (ο) οι λέξεις:
Μακεδόνας, Στρυμόνας, κανόνας, κηδεμόνας.
Ασκήσεις
1. Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τα περιεκτικά
ουσιαστικά που παράγονται από τις λέξεις των παρενθέσεων.
α) Οδήγησε το άλογο στον (άχυρο) …………………………………………………… .
β) Ο θείος μου έχει ένα μεγάλο (όρνιθα) …………………………………………………… όπου
εκτρέφει κότες.
γ) Στια πλαγιές των λόφων μπορεί κανείς να δει τους μεγάλους (αμπέλι)
…………………………………………………… .
δ) Ο Δημήτρης ανέβηκε στην ταράτσα να καθαρίσει τον (περιστέρι)
…………………………………………………… .
ε) Ο (στρατός) …………………………………………………… βρίσκεται έξω από την πόλη.
στ) Έφτιαξαν κι έναν όροφο (ξένος) …………………………………………………… για να
κοιμούνται οι φίλοι τους.
Το σχολικό παρεάκι tosxolikopareaki.blogspot.gr

Ενότητα 7στ Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο
Ευνίκη Τοκατλή

Ενότητα 7στ’ Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο
Ευνίκη Τοκατλή

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: _________________________________ __/__/________
1. Να υπογραµµίσεις τα κύρια ονόµατα στο παρακάτω
κείµενο.
Η µακεδονία είναι µια περιοχή της ελλάδας. Βρίσκεται ανάµεσα
στην οροσειρά της πίνδου, που τη χωρίζει από την ήπειρο, και τον
ποταµό νέστο, που τη χωρίζει από τη Θράκη. Νότια βρέχεται από
το Αιγαίο πέλαγος. Πρωτεύουσά της είναι η θεσσαλονίκη. Έχει
µεγάλους ποταµούς, όπως ο Στρυµόνας και ο αξιός, και αρκετές
λίµνες, όπως η βόλβη, η δοϊράνη, οι πρέσπες κ.ά.
Τώρα γράψε σωστά, όσα από τα παραπάνω κύρια ονόµατα
είναι γραµµένα λάθος.
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
2. Να συµπληρώσεις τα κενά επιλέγοντας κάθε φορά τη σωστή
λέξη.
(χαρά – Χαρά)
Η _____________ είναι αδερφή µου.
Το δώρο της µου έδωσε µεγάλη _______________.
(ειρήνη – Ειρήνη)
Όλοι οι άνθρωποι θέλουν να ζουν µε αγάπη και ___________.
Η ______________ θα έρθει µαζί µας στο θέατρο.
(µαργαρίτα – Μαργαρίτα)
Οι ____________________ είναι το αγαπηµένο λουλούδι της
φίλης µου της ______________________
(πέµπτη – Πέµπτη)
Την _____________ θα πάµε εκδροµή στη ∆ράµα.
Η αθλήτρια τερµάτισε _______________ στα 200 µ.
(νίκη – Νίκη)
Οι φίλαθλοι πανηγύρισαν τη _____________ της οµάδας τους.
Τη δασκάλα µας τη λένε _______________.
(οµόνοια – Οµόνοια)
Η ____________ χτίζει σπίτια και η διχόνοια τα γκρεµίζει.
Η πλατεία ______________ βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας.

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: _________________________________ __/__/________
3. Να συµπληρώσεις τις προτάσεις µε τα περιεκτικά
ουσιαστικά που παράγονται από τις λέξεις των
παρενθέσεων.
Οδήγησε το άλογο στον (άχυρο) αχυρώνα.
Ο θείος µου έχει ένα µεγάλο (όρνιθα) __________________
όπου εκτρέφει κότες.
Στις πλαγιές των λόφων µπορεί να δει κανείς τους µεγάλους
(αµπέλι) _______________________.
Ο ∆ηµήτρης ανέβηκε στην ταράτσα να καθαρίσει τον
(περιστέρι) _______________________.
Ο (στρατός) _________________ βρίσκεται έξω από την πόλη.
Έφτιαξαν κι έναν ωραίο (ξένος) ________________ για να
κοιµούνται οι καλεσµένοι τους.
4. Να σχηµατίσεις περιεκτικά ουσιαστικά σε –(ι)ώνας.
αµπέλι ________________________
ελιά (ελαία) ________________________
αµυγδαλιά ________________________
πεύκο ________________________
5. Να αντιστοιχίσεις τα κύρια ουσιαστικά
µε τα κοινά που ταιριάζουν.
Παλάνης Αθανάσιος
Παύλος ● ● εθνικό όνοµα
Βραζιλιάνος ● ● πόλη
Αχελώος ● ● γιορτή
Πεκίνο ● ● µήνας
Θεοφάνεια ● ● όνοµα
Ιούλιος ● ● πλατεία
Σύνταγµα ● ● ποταµός

Και... λίγο ποδόσφαιρο Και... λίγο ποδόσφαιρο
µαγ...ρεύω ει ελ...όλαδο
αι
ε
ι
η
ω
ο
υ
...µο
...γεια
τροφ...
η
οι
λάδ...ι
η
ω
ι
η
µαγ...ρεύω ει ελ...όλαδο
αι
ε
ι
η
ω
ο
υ
...µο
...γεια
τροφ...
η
οι
λάδ...ι
η
ω
ι
η

51
Συμπλήρωσε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις με τα περιεκτικά ουσιαστικά
που θα δημιουργήσεις από τις λέξεις των παρενθέσεων, στο σωστό τύπο,
όπως στο παράδειγμα.
α) Πήγαμε στα Ζαγοροχώρια και μείναμε σε έναν υπέροχο ξενώνα. (ξένος)
β) Ο ……………………………… (πεύκο) κινδύνεψε από τη χθεσινή πυρκαγιά.
γ) ∆υο γάιδαροι μαλώνανε σε ξένο ……………………………… . (άχυρο)
δ) ∆εν αγοράζουμε λάδι μια και έχουμε δικό μας ……………………………… . (ελιά)
ε) Στην οροφή του σπιτιού του έχει έναν ……………………………… . (περιστέρι)
στ) Στο κελάρι του έχει κρασιά από το δικό του ……………………………… . (αμπέλι)
΄Εκδοση των Εκπαιδευτηρίων «Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ»

Όνομα:…………………. 06-02-12
Μάθημα: Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο
Ερωτήσεις κατανόησης κειμένου
1. Τι σημαίνει η ελιά για τους Έλληνες αλλά και για
άλλους μεσογειακούς λαούς ακόμη μέχρι σήμερα;
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
2. Πώς γινόταν η χρήση της ελιάς ως βραβείο νικητών
σε αγώνες;
…………………………………………………………
…………………………………………………………
3. Με ποια φράση του ο ποιητής Οδυσσέας Ελύτης
δείχνει ότι η ελιά αποτελεί πηγή έμπνευσης;
…………………………………………………………
…………………………………………………………
Γραμματικό φαινόμενο: κύρια ονόματα
Κύρια ονόματα είναι τα ουσιαστικά που δείχνουν
πρόσωπο, χώρα, πόλη , τίτλο, ποτάμι, θάλασσες…κ.ά.
Αυτά γράφονται με κεφαλαίο.
Άσκηση : Συμπλήρωσε τον πίνακα:
4 πόλεις 4 χώρες 4 ποτάμια
4 ονόματα
ανθρώπων
To ιδεόγραμμα του ελαιόλαδου
Εσύ μπορείς να το κάνεις;
Προσπάθησε!
Ιδεόγραμμα καρπού ελιάς
Μαριάνθη Χαλκίτη

Δ΄
Όνομα:___________________ Ημερομηνία:____________
Η ελια εμφανιστηκε για πρωτη φορα ως αγριελια στην
ανατολικη Μεσογειο, εκει δηλαδη οπου αναπτυχθηκαν μερικοι
απο τους αρχαιοτερους πολιτισμους.
Σε αρχαιολογ_κέσ έρευν_σ που έγιναν ςτ_σ Κυκλάδεσ βρέθ_καν
απολιθωμένα φ_΄λλα ελιάσ, τα οποία υπολόγ_ςαν ότι είναι 50-60.000 ετ_΄ν.
πινακίδες Γραμμικής Β γραφής που ανακαλύφθηκαν Αρχαία Πύλο
υπάρχει ιδεόγραμμα ελιάς και ελαιόλαδου.
(1. της,2. στην,3. το,4. της,5. του,6. Στις)
δαηήδλ:______________, ίεεκ:________, τρηώπ:________________
blogs.sch.gr

Θανάσης Πρέντζας
1
1. ∆ιαβάστε το παρακάτω κείµενο, χωρίστε το σε παραγράφους ( § ) και γράψτε από κάτω
τον τίτλο κάθε παραγράφου.
Λέσβος, το όµορφο νησί του Ανατολικού
Αιγαίου, ταυτίστηκε µε την ελιά, καθώς η
οικονοµική ανάπτυξη του νησιού οφείλεται
αποκλειστικά σ’ αυτήν. ∆άση ελαιώνων απλώνονται
από τις πλαγιές των βουνών και φτάνουν ως τη
θάλασσα. Τα αρχαιολογικά ευρήµατα φανερώνουν
ότι η ελιά καλλιεργείται στο νησί από την πρώτη
χιλιετία π.Χ. Από τότε δε σταµάτησε να
καλλιεργείται σε καµία περίοδο της ιστορίας του
νησιού. Την εποχή της ξενοκρατίας, οι Γενουάτες και οι Τούρκοι γνωρίζοντας την εµπορική
αξία του ελαιόλαδου προστάτευαν τους ελαιώνες και αύξησαν την παραγωγή. Με την
ανάπτυξη της σαπωνοποιίας στην Ευρώπη το 18ο αιώνα, η Λέσβος γνώρισε µεγάλη
οικονοµική ανάπτυξη, καθώς οι εξαγωγές του λαδιού αυξήθηκαν ραγδαία. Στις αρχές του
20ού αιώνα λειτούργησαν στο νησί δεκάδες ελαιοτριβεία, σαπωνοποιία, πυρηνελαιουργεία
και η παραγωγή ελαιόλαδου έφτανε στο ένα πέµπτο της παραγωγής όλης της Ελλάδας.
Τίτλοι:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. Συµπληρώστε το «ο» ή το «ω» και τονίστε όπου χρειάζεται.
Ο φετινός χειµ__νας ήταν ο πιο ήπιος του εικοστού αι__να.
Καθώς ο Στρυµ__νας κυλούσε τα νερά του, πλήθος καλαµι__νων ξεπρόβαλλαν στις όχθες
του.
Αφού τακτοποιηθήκαµε στον ξεν__να, ο κύριος Νίκος µάς έδειξε τον ορνθ__να και τον
αχυρ__να του κτήµατος.
Οι καν__νες του παιχνιδιού απαγορεύουν το χτύπηµα µε τον αγκ__να.
Στην Τήνο οι περιστερι__νες αποτελούν δείγµατα της ντόπιας αρχιτεκτονικής.
Όταν ο Φίλιππος και οι Μακεδ__νες ήρθαν στην Αθήνα, θαύµασαν τον Παρθεν__να.
Η

2
Στην κορυφή του λόφου δέσποζε ο ναός του Ποσειδ__να, ενώ κάτω απλώνονταν ελαι__νες
και αµπελ__νες.
Ο διευθυντής του σχολείου κάλεσε τους γονείς και τους κηδεµ__νες των µαθητών.
Στην άκρη του στρατ__να εκτεινόταν ένας πορτοκαλε__νας.
3. ∆ιορθώστε το παρακάτω κείµενο βάζοντας κεφαλαία γράµµατα όπου χρειάζεται.
ον περασµένο αύγουστο πήγαµε στην
κρήτη, το νησί του µίνωα και του νίκου
καζαντζάκη, µε το πλοίο «αριάδνη».
Πήγαµε στα χανιά στη θεία περσεφόνη και στο
ηράκλειο στο θείο αριστείδη. ∆ιασχίσαµε το
φαράγγι της σαµαριάς, επισκεφτήκαµε το
ανάκτορο της κνωσού και το κάστρο του
ηρακλείου που έχτισαν οι ενετοί. Οι κρητικοί
είναι φιλόξενοι άνθρωποι, ενώ το κρητικό λάδι
είναι γνωστό σε όλη την ευρώπη. Παρακολουθήσαµε κρητικούς χορούς και θαυµάσαµε την
κρητική παραδοσιακή φορεσιά. Κάθε χρόνο επισκέπτονται την κρήτη πολλοί τουρίστες
έλληνες και ξένοι, άγγλοι, γάλλοι, γερµανοί, αµερικανοί και άλλοι.
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Τ

3
Παράγραφοι
§Η Λέσβος, το όµορφο νησί του Ανατολικού Αιγαίου, ταυτίστηκε µε την ελιά, καθώς η
οικονοµική ανάπτυξη του νησιού οφείλεται αποκλειστικά σ’ αυτήν. ∆άση ελαιώνων
απλώνονται από τις πλαγιές των βουνών και φτάνουν ως τη θάλασσα.§ Τα αρχαιολογικά
ευρήµατα φανερώνουν ότι η ελιά καλλιεργείται στο νησί από την πρώτη χιλιετία π.Χ. Από
τότε δε σταµάτησε να καλλιεργείται σε καµία περίοδο της ιστορίας του νησιού.§ Την εποχή
της ξενοκρατίας, οι Γενουάτες και οι Τούρκοι γνωρίζοντας την εµπορική αξία του
ελαιόλαδου προστάτευαν τους ελαιώνες και αύξησαν την παραγωγή.§ Με την ανάπτυξη της
σαπωνοποιίας στην Ευρώπη το 18ο αιώνα, η Λέσβος γνώρισε µεγάλη οικονοµική ανάπτυξη,
καθώς οι εξαγωγές του λαδιού αυξήθηκαν ραγδαία.§ Στις αρχές του 20ού αιώνα
λειτούργησαν στο νησί δεκάδες ελαιοτριβεία, σαπωνοποιία, πυρηνελαιουργεία και η
παραγωγή ελαιόλαδου έφτανε στο ένα πέµπτο της παραγωγής όλης της Ελλάδας.§
Τίτλοι
1η
: Λέσβος, το νησί της ελιάς
2η
: Η ελιά καλλιεργείται στη Λέσβο από τα αρχαία χρόνια
3η
: Οι κατακτητές προστάτευσαν τους ελαιώνες
4η
: Τον 18ο
αιώνα η Λέσβος γνώρισε µεγάλη οικονοµική ανάπτυξη
5η
: Τον 20ο
αιώνα η Λέσβος είναι ένα από τα σηµαντικότερα κέντρα παραγωγής ελαιολάδου

1
Χριστούλα Λουκά και Βαλέρια Κυριακίδου
Σύµβουλοι Ελληνικών
∆΄ ΤΑΞΗ
Ενότητα 7: Η ελιά
∆ιάρκεια : 3Χ40
Μέθοδος: ∆ιερευνητική, συνεργατική σε οµάδες µικτής ικανότητας
(δυάδες ή τετράδες), σε οµοιογενείς οµάδες και ατοµικά
Στόχοι:
Οι µαθητές να:
1. ανιχνεύουν τις ̟αραγράφους ενός κειµένου όχι µόνο µε τα
τυ̟ογραφικά του στοιχεία αλλά και νοηµατικά στοιχεία
2. ̟αραγραφο̟οιούν ένα κείµενο
3. συνθέτουν ̟αραγράφους µε βάση εικόνες
4. διακρίνουν τα κύρια α̟ό τα κοινά ονόµατα και να τα γράφουν µε
κεφαλαίο
5. να ̟αράγουν και να γράφουν ορθογραφηµένα τα ̟εριεκτικά
ουσιαστικά.
6. Να γνωρίσουν βασικά στοιχεία του ̟ολιτισµού της ελιάς.
Υλικά και µέσα
- Ηλεκτρονικός Υ̟ολογιστής – Προβολέας
- Πίνακας
- Βιβλίο µαθητή
- Πινακίδια οµάδων
- Φύλλα εργασίας
Υ̟οενότητα 3: Η ελιά στην Ελλάδα και
στη Μεσόγειο

2
Πορεία διδασκαλίας - δραστηριότητες:
1ο ογδοντάλε̟το
Αφόρµηση:
Με αφορµή το θέµα του µαθήµατος «Η ελιά στην Ελλάδα και στη
Μεσόγειο» ̟ροβάλλονται εικόνες µε µεσογειακά το̟ία στα ο̟οία
κυριαρχεί η ελιά.
Ακολουθεί συζήτηση και σύντοµη αναφορά στις κλιµατολογικές
συνθήκες ̟ου ευνοούν την καλλιέργεια της ελιάς.
Αναφέρουν τι γνωρίζουν ήδη για την ελιά µέσα α̟ό ό,τι έµαθαν
ως τώρα (σύνδεση µε ̟ροϋ̟άρχουσες γνώσεις).
Μεγαλόφωνη ανάγνωση:
Οι µαθητές ανοίγουν το βιβλίο τους, σχολιάζουν την εικόνα και
εντο̟ίζουν ̟ληροφορίες για το κείµενο (̟ρόκειται για
διασκευασµένο κείµενο ̟ληροφοριακού τύ̟ου ̟ου ̟εριέχεται σε
ιστοσελίδα του διαδικτύου)
Ο εκ̟αιδευτικός γράφει στον ̟ίνακα τις ακόλουθες ερωτήσεις
εστίασης: α) Σε ̟οιες ̟εριοχές της Ελλάδας οι αρχαιολόγοι
ανακάλυψαν ευρήµατα σχετικά µε την ελιά; β)Ποια ήταν η
σχέση της ελιάς µε τον αθλητισµό στην αρχαιότητα;
Ακολουθεί µεγαλόφωνη ανάγνωση α̟ό τον εκ̟αιδευτικό.
Α̟άντηση στις ερωτήσεις εστίασης.
Ένταξη του κειµένου σε κειµενικό είδος: ενηµερωτικό κείµενο
(άρθρο διαδικτύου)
Σιω̟ηρή ανάγνωση - διευρεύνηση στις οµάδες –νοηµατική
ε̟εξεργασία κειµένου
Γίνεται σιω̟ηρή ανάγνωση α̟ό τους µαθητές µε στόχο τη
συµ̟λήρωση του 1ου φύλλου εργασίας.

3
∆ηµιουργική δραστηριότητα
Οι µαθητές ̟αρατηρούν µε ̟ροσοχή τα ιδεογράµµατα του
δέντρου της ελιάς, του ελαιόλαδου και του καρ̟ού της ελιάς σε
̟ινακίδες της Γραµµικής Α και Β γραφής.
Εργάζονται σε δυάδες και ̟ροσ̟αθούν σχηµατίσουν δικά τους
ιδεογράµµατα µε θέµα την ελιά.
Γλωσσικά µέσα – Λειτουργική γραµµατική
∆ιδασκαλία της έννοιας της ̟αραγράφου
Οι µαθητές ανιχνεύουν τις ̟αραγράφους του κειµένου και τις
αριθµούν (ασκ. 2 σελ. 37)
Ο εκ̟αιδευτικός ζητά α̟ό τα ̟αιδιά να του ̟ουν µε ̟οιο τρό̟ο
διέκριναν τόσο γρήγορα τις ̟αραγράφους. Τα ̟αιδιά αναµένεται
να αναφερθούν στα τυ̟ογραφικά στοιχεία (εσοχή στην αρχή της
̟αραγράφου)
Ο εκ̟αιδευτικός εξηγεί ότι η κάθε ̟αράγραφος αναφέρεται σε
ένα ε̟ιµέρους θέµα του κειµένου το ο̟οίο και ανα̟τύσσει.
∆ίνεται σε κάθε οµάδα ένα διαφορετικό κείµενο για την ελιά α̟ό
το ο̟οίο α̟ουσιάζουν οι ̟αράγραφοι. Τα ̟αιδιά αφού
̟αραγραφο̟οιήσουν το κείµενο δίνουν ένα τίτλο σε κάθε
̟αράγραφο (φύλλο εργασίας 2)
Η άσκηση 1 στο Τετράδιο εργασιών (σελ.71) µ̟ορεί να ανατεθεί
ως κατ’ οίκον εργασία.
Παραγωγή γρα̟τού λόγου: Η ελιά στην τέχνη
∆ίνεται σε κάθε οµάδα ένα διαφορετικό έργο τέχνης µε θέµα την
ελιά. Η κάθε οµάδα δίνει ένα τίτλο στο έργο. Ακολούθως
ανα̟τύσσει ένα κείµενο έκτασης τουλάχιστον δύο ̟αραγράφων
̟ροκειµένου να διηγηθεί µια ιστορία µε αφορµή το έργο τέχνης.
Οι οµάδες διαβάζουν τα κείµενά τους και αιτιολογούν την
̟αραγραφο̟οίησή τους.
Οι οµάδες αξιολογούν την εργασία της κάθε οµάδας
(ετεροαξιολόγηση)

4
3ο σαραντάλε̟το
Γλωσσικά µέσα – Λειτουργική γραµµατική
Κύρια και κοινά ονόµατα
Τα ̟αιδιά εργάζονται ατοµικά και συµ̟ληρώνουν την εργασία 3
(σελ. 37)
Η άσκηση 3 του Τετραδίου εργασιών µ̟ορεί να ανατεθεί ως κατ’
οίκον.
∆ραστηριότητες λεξιλογίου και ορθογραφίας
Περιεκτικά ουσιαστικά
(σελ. 38)
Τα ̟αιδιά εργάζονται οµαδικά και ̟ροσ̟αθούν να καταγράψουν
όσα ̟ερισσότερα ̟εριεκτικά ουσιαστικά γνωρίζουν (̟.χ.
ανθώνας, κοιτώνας, ξενώνας, καλαµιώνας, ορνιθώνας,
σιτοβολώνα). Νικήτρια είναι η οµάδα ̟ου θα καταγράψει τα
̟ερισσότερα ̟εριεκτικά ουσιαστικά.
(σελ.39).
Λέξεις και φράσεις του κειµένου
Οι µαθητές αντιστοιχούν λέξεις και φράσεις του κειµένου µε
εικόνες ̟ου τους δίνονται (βλ. φύλλο εργασίας)
∆ηµιουργικές εργασίες
Σταθµοί µάθησης - ενδεικτικές δραστηριότητες
Στην αίθουσα διδασκαλίας έχουν δηµιουργηθεί σταθµοί µάθησης.
Στην ̟ορεία της διδασκαλίας ε̟ιλέγει η εκ̟αιδευτικός κά̟οιες
στιγµές για διαφορο̟οίηση µε κριτήριο τα ενδιαφέροντα και τις
ιδιαίτερες ανάγκες των µαθητών της. Τα ̟αιδιά ενώ εργάζονται στις
οµάδες µικτής ικανότητας σε κά̟οια στιγµή κατά τη διάρκεια του
µαθήµατος εντάσσονται σε οµάδες οµοιογενείς. Κάθε µια α̟ό τις
οµοιογενείς οµάδες ε̟ισκέ̟τεται το δικό της σταθµό για να
ασχοληθεί µε τη/τις δραστηριότητα/τες ̟ου της ανατέθηκαν . Η
εκ̟αιδευτικός ετοίµασε σταθµούς µε διαφορετικό βαθµό δυσκολίας
̟ροσ̟αθώντας να ικανο̟οιήσει τις µαθησιακές ανάγκες όλων των
̟αιδιών της τάξης. ∆ηµιουργήθηκαν 4 σταθµοί µε ονοµασίες
χρωµάτων.

5
Κόκκινος σταθµός (δραστηριότητες µικρού βαθµού δυσκολίας)
Κρυ̟τόλεξο
Τα ̟αιδιά εργάζονται σε δυάδες και ετοιµάζουν το Κρυ̟τόλεξο
της ελαίας
Ακροστίχίδα
∆ηµιουργία ακροστιχίδας για την ελιά
Πράσινος σταθµός (δραστηριότητα µέτριας δυσκολίας)
Το δέντρο της ελαίας
Τα ̟αιδιά εργάζονται σε δυάδες και γράφουν στο δέντρο της
ελιάς λέξης ̟ου ανήκουν στην ίδια οικογένεια µε τη λέξη ελιά.
Μ̟λε σταθµός (δραστηριότητα ̟ου ̟εριλαµβάνει βαθµό
δυσκολίας)
«∆ηµιουργία αφίσας
Τα ̟αιδιά σε οµάδες ετοιµάζουν τη δική τους αφίσα για την ελιά
µε ένα οικολογικό σύνθηµα.
Παραλλαγή της δραστηριότητας
Αντί για αφίσα µ̟ορούν να ετοιµάσουν µια έντυ̟η διαφήµιση
για να ̟ροωθήσουν ένα νέο ελαιόλαδο ̟ου µόλις έχει
κυκλοφορήσει στην αγορά.
Μωβ σταθµός (δραστηριότητα µε αυξηµένο βαθµό δυσκολίας)
Σύνθεση ̟οιήµατος ή έργου τέχνης µε θέµα την ελιά
Σηµείωση: Κά̟οιες οµάδες µ̟ορούν να ετοιµάσουν την
εργασία τους στον Η.Υ.
Παρουσίαση εργασιών στην ολοµέλεια
Οι οµάδες αφού ολοκληρώσουν τη δραστηριότητα τους την
̟αρουσιάζουν στην ολοµέλεια της τάξης
Αξιολόγηση
Για τελική αξιολόγηση συµ̟ληρώνεται α̟ό κάθε µαθητή έντυ̟ο
αυτοαξιολόγησης. Οι µαθητές καλούνται να σηµειώσουν το
βαθµό στον ο̟οίο έχουν ε̟ιτευχθεί οι στόχοι του µαθήµατος.

«ελαιόλαδο»

«Είµαι η ελιά η
τιµηµένη»

…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………….

ΕΛΙΑ
Το πολύτιµο κι αγαπηµένο δέντρο
των Ελλήνων
ΕΡΓΑΣΙΑ:
• H ελιά είναι ένα σηµαντικό δέντρο
στη ζωή των Ελλήνων από τα αρχαία
χρόνια.
• Το κείµενο είναι γεµάτο µε εικόνες από την ελιά.
• Εντοπίστε µερικές και ζωγραφίστε τες.
------------------------------------------------

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1
Ελιά
Το πολύτιµο κι αγαπηµένο δέντρο στην
Ελλάδα και στη Μεσόγειο
ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:
Βρίσκουµε στην οµάδα µας πληροφορίες από το κείµενο.
ΘΕΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Πότε και πού
εµφανίστηκε η ελιά
Τι συµβολίζει
Ο πολιτισµός της ελιάς
• οι αγώνες στην
αρχαιότητα
• χριστιανισµός
Ο πολιτισµός της ελιάς
• τέχνη
• λογοτεχνία

Οµάδα Α
Στο πιο κάτω κείµενο έπρεπε να υπάρχουν 3 παράγραφοι ανάλογα µε την
ιδέα που αναπτύσσει η κάθε µια. Εντοπίστε τις και στη συνέχεια δώστε τους
ένα τίτλο.
Ελιά
Το πολύτιμο κι αγαπημένο δέντρο των Ελλήνων
Εδώ και χιλιετίες, το κατ' εξοχήν δέντρο του μεσογειακού χώρου,
η ελιά, συνυπάρχει με τους λαούς της Μεσογείου, έχει συνδεθεί
με την καθημερινότητα και τις συνήθειές τους και, έχοντας
ξεπεράσει τα όρια του τοπίου, έχει αφήσει τα ίχνη της σε όλους
τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στα παράλια της. Ελιά, ένα
δώρο της φύσης, μια λέξη-κλειδί για την κατανόηση της εξέλιξης
πολλών περιοχών αλλά και μια πρόκληση για να ταξιδέψεις
ακολουθώντας τους δρόμους και την πλούσια ιστορία της γύρω
από τη Μεσόγειο, τη Μεσόγειο της Ελιάς. Για τους Έλληνες και
τους άλλους μεσογειακούς λαούς, αν θα έπρεπε να
κατονομάσουμε ένα χαρακτηριστικό της οικείας σ' αυτούς
φύσης, ένα καρποφόρο δένδρο που επέδρασε όχι μόνο στην
κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα, αλλά και στο πεδίο
της λατρευτικής τους πρακτικής, των δοξασιών και των εθίμων,
την πρώτη θέση κατέχει αναμφισβήτητα, η ελιά.
Πηγή: Διαδίκτυο, Ελιά λάδι ένα eΤwinning πρόγραμμα
1η παράγραφος:

Οµάδα Β
ένα τίτλο.
Το Ελαιόλαδο
Από τους προϊστορικούς ακόμη χρόνους το ελαιόλαδο
χρησιμοποιήθηκε για την κάλυψη διαφόρων αναγκών. Σε
οροπέδιο των Μεθάνων βρέθηκε από τον Δέφνερ το αρχαιότερο
ελαιοτριβείο (όπως υπολογίζεται της 4ης π.Χ. χιλιετίας)- πράγμα
που μαρτυρεί ότι η χρήση του λαδιού ήταν γνωστή από την εποχή
εκείνη. Κατά τους ομηρικούς χρόνους, το λάδι χρησιμοποιείται
κυρίως για την επάλειψη του σώματος και όχι για τροφή ή
φωτισμό. Από πινακίδες της Γραμμικής Β, που βρέθηκαν στην
Πύλο και όπου διαβάζουμε τη λέξη po-qa (φοβρή / φοβράς),
συμπεραίνουμε ότι την περίοδο εκείνη ο καρπός της ελιάς
χρησιμοποιείται ως τροφή των κτηνών. Εξάλλου οι συνεχείς
αναφορές σε αρωματικά ελαιόλαδα μας κάνει να συμπεράνουμε
ότι τουλάχιστον στη συγκεκριμένη εποχή η χρήση του λαδιού
εντοπίζεται κυρίως στις θρησκευτικές τελετές, στον καλλωπισμό
του σώματος και στην παρασκευή θεραπευτικών αλοιφών.

Οµάδα Γ
ένα τίτλο.
H αξία της μεσογειακής διατροφής
Στις αρχές τις δεκαετίας του '60, ξεκίνησε μια έρευνα της Παγκόσμιας
Οργάνωσης Υγείας, με στόχο τη μελέτη των διατροφικών συνηθειών,
ανθρώπων από 7 διαφορετικές χώρες (Ελλάδα, Ιταλία, Γιουγκοσλαβία,
Ολλανδία, Φινλανδία, ΗΠΑ και Ιαπωνία). Διήρκεσε 30 χρόνια και πήραν
μέρος περίπου 13.000 άτομα ηλικίας 40-59 ετών.Τα αποτελέσματα αυτής της
έρευνας έδειξαν ότι άνθρωποι που ζούσαν στις μεσογειακές χώρες και
κυρίως στην Ελλάδα, εμφάνιζαν τα μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας από
καρκίνο και στεφανιαία νόσο και είχαν το μεγαλύτερο μέσο όρο ζωής, σε
σχέση με τους κατοίκους των άλλων χωρών. Προσπαθώντας οι επιστήμονες
να ανακαλύψουν το μυστικό, οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι ο ιδιαίτερος
και φυσικός τρόπος ζωής τους (εργασία στην ύπαιθρο, αυξημένη φυσική
δραστηριότητα), αλλά και η απλή και λιτή διατροφή τους, η οποία έγινε
παγκοσμίως γνωστή ως Μεσογειακή Διατροφή, ήταν η αιτία αυτού του
φαινομένου. Πρόσφατη μεγάλη έρευνα της Ιατρικής Σχολής του
Πανεπιστημίου Αθηνών και της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Χάρβαρντ, που
δημοσιεύτηκε πριν από ένα χρόνο στο περιοδικό New England Journal of
Medicine, επιβεβαιώνει ότι η μεσογειακή διατροφή παρατείνει τη ζωή και
προστατεύει από τις καρδιοπάθειες και τον καρκίνο.

Οµάδα Δ
ένα τίτλο.
Λατρευτική – συμβολική χρήση της ελιάς
Η χρησιμοποίηση των ελαιόκλαδων σε πολλών ειδών αρχαίες τελετουργίες
(όπως εξαγνισμοί, καθαρμοί) προσδιορίζει το συμβολισμό της ελιάς ως
δέντρο του καλού. Η έμμεση σύνδεσή του με το φως ( το καιόμενον έλαιον
είναι η αρχέγονη πηγή του φωτός) αντιμετωπίστηκε από τον άνθρωπο με
την ιδιαιτερότητα του δέντρου που συμμετέχει στη λατρεία. Στην Παλαιά
Διαθήκη είναι το δέντρο της ελπίδας, αλλά και το δέντρο – αγγελιοφόρος του
θείου ελέους. Είναι το δέντρο που καταδεικνύει τη γαλήνη μετά τον
κατακλυσμό του Νώε: «Το βραδάκι επέστρεψε το περιστέρι και κρατούσε
ένα φύλλο ελιάς στο στόμα του και κατάλαβε ο Νώε ότι το νερό είχε
υποχωρήσει στη στεριά…» Στην ελληνική παράδοση είναι το δέντρο της
ειρήνης. Η ίδια η Ειρήνη (θεότητα που ήταν κόρη του Δία και της Θέτιδας)
εικονιζόταν με κλαδί ελιάς στα χέρια της. Στους πολέμους δεν υπήρχε
καλύτερος τρόπος αλλά και καλύτερο σύμβολο για τη λήξη των
επιχειρήσεων. Οι αγγελιοφόροι που στέλνονταν για να μεταφέρουν το
μήνυμα της ειρήνης ή να ζητήσουν ανακωχή έπρεπε να κρατούν στο χέρι
τους κλάδον ελαίας. Ήταν το αναμφισβήτητο ιερό σύμβολο που δήλωνε τις
προθέσεις εκείνων που αποφάσιζαν να το στείλουν.

Ομάδα Δ
∆ώστε ένα τίτλο στο έργο τέχνης. Με τις σκέψεις και τα
συναισθήµατα ̟ου σας δηµιουργεί συνθέστε µια µικρή ιστορία.

Ομάδα Β

Ομάδα Γ

Η ελιά στην Ελλάδα και
στη Μεσόγειο

Τα ιδεογράμματα της ελιάς

Η ελιά ως αυτοφυές δέντρο - αγριελιά -
πρωτοεμφανίστηκε στην ανατολική
Μεσόγειο εκεί δηλαδή όπου αναπτύχθηκαν
μερικοί από τους αρχαιότερους πολιτισμούς.
Πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες στις
Κυκλάδες, την καρδιά του Αιγαίου,
έφεραν στο φως απολιθωμένα φύλλα
ελιάς, τα οποία σύμφωνα με τις
σύγχρονες μεθόδους χρονολόγησης
φαίνεται να είναι
ηλικίας 50-60.000 ετών.
Πότε και πού εμφανίστηκε η
ελιά;

Σύμβολο της νίκης και της ειρήνης
 Κλαδί ελιάς κρατούσε το περιστέρι του Νώε,
όταν γύρισε στην κιβωτό του.
 Ήταν το ιερό δέντρο της θεάς Αθηνάς και
σύμβολο της νίκης και της ειρήνης.
 Σύμφωνα με τη μυθολογία, η θεά Αθηνά έδωσε
δύο δώρα στους αρχαίους Έλληνες.
 Τους χάρισε την σοφία κι επειδή η σοφία
 δεν αρκεί για να διατηρηθεί η ζωή,
δημιούργησε γι' αυτούς το δέντρο της ελιάς.
 Ήταν σύμβολο προστασίας και γονιμότητας

 Τα κλαδιά της έγιναν στεφάνια για να
στεφανώνουν τους νικητές των Ολυμπιακών
αγώνων και ο πολύτιμος χυμός των καρπών της,
το ελαιόλαδο, ήταν το βραβείο για τους νικητές
των περίφημων Παναθηναϊκών Αγώνων που
γίνονταν προς τιμή της θεάς Αθηνάς.
Ο πολιτισμός της ελιάς
Οι αγώνες στην αρχαιότητα

Παναθηναϊκοί αγώνες
 Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν στους
νικητές μέσα σε μεγάλα και ζωγραφισμένα
πήλινα αγγεία που τα ονόμαζαν
παναθηναϊκούς αμφορείς. Οι
παναθηναϊκοί αμφορείς ήταν δημόσια και
την ευθύνη της κατασκευής και την
απονομής τους την είχαν τα αρμόδια
όργανα της αθηναϊκής πολιτείας.

Και μια χρήσιμη πληροφορία!!!
Στην αρχαία Αθήνα το βραβείο του νικητή
στο αγώνισμα του δρόμου ήταν 70
αμφορείς που περιείχαν 2,5 τόνους
ελαιόλαδο.

To ελαιόλαδο για φωτισμό
 Από τα προϊστορικά χρόνια το ελαιόλαδο
χρησιμοποιείται για το φωτισμό των οικιών και
δημοσίων οικοδομημάτων.
 Στις νυχτερινές τελετές που απαιτούσαν
φωτισμό ο ρόλος του ελαίου είναι ιερός, όπως
άλλωστε συμβαίνει και με τη σύγχρονη λατρεία.
 Λύχνος με έλαιο έκαιγε όλο το χρόνο στο ναό
της Αθηνάς, στην Αθήνα, καθώς και σε πολλά
αγάλματα –ειδώλια, στην Ελλάδα και στην
Αίγυπτο.

Το λάδι στη χριστιανική θρησκεία
 Το λάδι της ελιάς, όπως το
στάρι και το κρασί, αποτελεί
στη σύγχρονη λατρεία
θρησκευτικό αγαθό και
χρησιμοποιείται σε πολλές
τελετές της ορθόδοξης
χριστιανικής θρησκείας.
 Με λίγες σταγόνες λάδι από
το
καντήλι του Αϊ-Νικόλα
γαλήνευαν
οι ναυτικοί τη θάλασσα ...

Το ελαιόλαδο
ως τροφή
 Το έλαιον ήταν απαραίτητο ως φωτιστικό αλλά
και ως βασικό διατροφικό αγαθό από την
προϊστορική εποχή. Η χρήση του στη μαγειρική
διευρύνεται στα κλασικά χρόνια. Επινοούνται
περίπλοκοι τρόποι μαγειρικής και αναζητούνται
πρωτότυπες ιδέες.
 Το ελαιόλαδο ήταν απαραίτητο στη μαγειρική
των δημητριακών καρπών, των λαχανικών και
των οσπρίων , όπως γίνεται ακόμη και σήμερα
στην παραδοσιακή κουζίνα των Ελλήνων,
ιδιαιτέρως στις περιοχές όπου ευδοκιμεί η ελιά

Η ελιά στην τέχνη

Μουσείο Ολέαστρο
www.oleastro.com.cy

Eίμαι σε θέση: Πολύ Αρκετά Λίγο Καθόλου
1. Να ανιχνεύω τις
παραγράφους ενός κειμένου.
2. Να δίνω τίτλους σε
παραγράφους.
3. Να κάνω παραγράφους.
4. Να διακρίνω τα κύρια από
τα κοινά ονόματα.
5.Να παράγω και να γράφω
ορθογραφημένα τα περιεκτικά
ουσιαστικά.
6. Να αναφέρω τα στοιχεία του
πολιτισμού της ελιάς.
Πίνακας αυτοαξιολόγησης

Γλώσσα Δ΄ 7. 3. ΄΄Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο΄΄

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Γλώσσα Δ΄ 7. 3. ΄΄Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο΄΄

Similar to Γλώσσα Δ΄ 7. 3. ΄΄Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο΄΄ (20)

More from Χρήστος Χαρμπής

More from Χρήστος Χαρμπής (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Γλώσσα Δ΄ 7. 3. ΄΄Η ελιά στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο΄΄