2. Η επί του Όρους Ομιλία
(Ματθαίος 5-7)
5
Και όταν είδε τα πλήθη, ανέβηκε στο όρος και, αφού κάθισε, τον πλησίασαν οι μαθητές του. 2 Και τότε άνοιξε το στόμα του και τους δίδασκε
λέγοντας:
Οι Μακαρισμοί
(Λκ. 6:20-23)
3 «Μακάριοι οι φτωχοί στο πνεύμα,
γιατί δική τους είναι η βασιλεία των ουρανών.
4 Μακάριοι όσοι πενθούν,
γιατί αυτοί θα παρηγορηθούν.
5 Μακάριοι οι πράοι,
γιατί αυτοί θα κληρονομήσουν τη γη.
6 Μακάριοι όσοι πεινούν και διψούν τη δικαιοσύνη,
γιατί αυτοί θα χορταστούν.
7 Μακάριοι οι ελεήμονες,
γιατί αυτοί θα ελεηθούν.
8 Μακάριοι οι καθαροί στην καρδιά,
γιατί αυτοί θα δουν το Θεό.
9 Μακάριοι οι ειρηνοποιοί,
γιατί αυτοί θα κληθούν γιοι Θεού.
10 Μακάριοι οι καταδιωγμένοι εξαιτίας δικαιοσύνης,
γιατί δική τους είναι η βασιλεία των ουρανών.
11 Μακάριοι είστε, όταν σας βρίσουν και σας καταδιώξουν και πούνε κάθε κακό πράγμα εναντίον σας, λέγοντας ψέματα εξαιτίας μου. 12
Χαίρετε και αγαλλιάζετε, γιατί ο μισθός σας είναι πολύς στους ουρανούς. Γιατί έτσι καταδίωξαν τους προφήτες που ήταν πριν από εσάς».
3. Το αλάτι και το φως
(Μκ. 9:50, Λκ. 14:34-35)
13 «Εσείς είστε το αλάτι της γης. Αν όμως το αλάτι αλλοιωθεί, με τι θα ξαναγίνει αλμυρό; Σε τίποτα δεν αξίζει πια
παρά μόνο, αφού πεταχτεί έξω, να καταπατιέται από τους ανθρώπους. 14 Εσείς είστε το φως του κόσμου. Δε
δύναται πόλη να κρυφτεί, όταν βρίσκεται πάνω σε όρος. 15 Ούτε ανάβουν λύχνο και τον θέτουν κάτω από το
μόδι, αλλά πάνω στο λυχνοστάτη και έτσι λάμπει σε όλους όσοι είναι μέσα στην οικία. 16 Έτσι ας λάμψει το φως
σας μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα και να δοξάσουν τον Πατέρα σας που είναι στους
ουρανούς».
Ο Νόμος
17 «Μη νομίσετε ότι ήρθα να καταλύσω το νόμο ή τους προφήτες. Δεν ήρθα να καταλύσω, αλλά να συμπληρώσω.
18 Γιατί αλήθεια σας λέω: ωσότου παρέλθει ο ουρανός και η γη, ένα γιώτα ή μια κεραία δε θα παρέλθει από το
νόμο, ωσότου όλα γίνουν. 19 Όποιος λοιπόν παραβεί μία από τις εντολές αυτές που είναι πάρα πολύ μικρές και
διδάξει έτσι τους ανθρώπους, πάρα πολύ μικρός θα κληθεί στη βασιλεία των ουρανών. Όποιος όμως τις
εφαρμόσει και τις διδάξει, αυτός μεγάλος θα κληθεί στη βασιλεία των ουρανών. 20 Γιατί σας λέω ότι αν δεν
περισσέψει η δικαιοσύνη σας περισσότερο εκείνης των γραμματέων και των Φαρισαίων, δε θα εισέλθετε στη
βασιλεία των ουρανών».
4. Η οργή-Η μοιχεία-Το διαζύγιο-Οι όρκοι-Τα αντίποινα
Η οργή
21 «Ακούσατε ότι ειπώθηκε στους αρχαίους: Μη φονεύσεις, και, “όποιος φονεύσει θα είναι ένοχος στο δικαστήριο”. 22 Εγώ
όμως σας λέω ότι καθένας που οργίζεται με τον αδελφό του [χωρίς λόγο] ένοχος θα είναι στο δικαστήριο. Και όποιος πει
στον αδελφό του: “Ρακά”, ένοχος θα είναι στο συνέδριο. Όποιος όμως πει: “Μωρέ”, ένοχος θα είναι για τη γέεννα της
φωτιάς. 23 Αν προσφέρεις, λοιπόν, το δώρο σου πάνω στο θυσιαστήριο κι εκεί θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι
εναντίον σου, 24 άφησε εκεί το δώρο σου μπροστά στο θυσιαστήριο και πήγαινε, πρώτα συμφιλιώσου με τον αδελφό σου,
και τότε έλα και πρόσφερε το δώρο σου. 25 Να είσαι ευνοϊκός με τον αντίδικό σου γρήγορα, ωσότου είσαι μαζί του στο
δρόμο, μην τυχόν σε παραδώσει ο αντίδικος στον κριτή και ο κριτής στο δεσμοφύλακα και ριχτείς στη φυλακή. 26
Αλήθεια σου λέω, δε θα εξέλθεις από εκεί, ωσότου αποδώσεις την τελευταία δραχμή».
Η μοιχεία
27 «Ακούσατε ότι ειπώθηκε: Μη μοιχέψεις. 28 Εγώ όμως σας λέω ότι καθένας που βλέπει γυναίκα, με σκοπό να επιθυμήσει
αυτήν, ήδη μοίχεψε με αυτή μέσα στην καρδιά του. 29 Και αν ο οφθαλμός σου ο δεξιός σε σκανδαλίζει, βγάλε τον και ρίξε
τον μακριά από εσένα. Γιατί σε συμφέρει να χαθεί ένα από τα μέλη σου και να μη ριχτεί όλο το σώμα σου στη γέεννα. 30 Και
αν το δεξί σου χέρι σε σκανδαλίζει, κόψε το εντελώς και ρίξε το μακριά από εσένα. Γιατί σε συμφέρει να χαθεί ένα από τα
μέλη σου και να μην πάει όλο το σώμα σου στη γέεννα40».
Το διαζύγιο
(Μτ. 19:9, Μκ. 10:11-12, Λκ. 16:18)
31 «Ειπώθηκε επίσης: Όποιος αποδιώξει τη γυναίκα του ας της δώσει έγγραφο διαζυγίου. 32 Κι εγώ σας λέω ότι καθένας
που αποδιώχνει τη γυναίκα του εκτός από λόγο πορνείας/ την κάνει να μοιχευτεί. Και όποιος νυμφευτεί αποδιωγμένη,
μοιχεύεται».
Οι όρκοι
33 «Πάλι ακούσατε ότι ειπώθηκε στους αρχαίους: Μην επιορκήσεις, αλλά να αποδώσεις στον Κύριο τους όρκους σου. 34 Εγώ
όμως σας λέω να μην ορκιστείτε καθόλου. Μήτε στον ουρανό, γιατί είναι θρόνος του Θεού. 35 μήτε στη γη, γιατί είναι
υποπόδιο των ποδιών του. μήτε στα Ιεροσόλυμα, γιατί είναι πόλη του μεγάλου βασιλιά. 36 μήτε στο κεφάλι σου να
ορκιστείς, γιατί δε δύνασαι μία τρίχα να κάνεις λευκή ή μαύρη. 37 Ας είναι λοιπόν ο λόγος σας, ναι και να εννοεί ναι, όχι και
να εννοεί όχι. Ενώ ό,τι είναι περισσότερο από αυτά προέρχεται από τον Πονηρό».
Τα αντίποινα
(Λκ. 6:29-30)
38 «Ακούσατε ότι ειπώθηκε: Οφθαλμός αντί για οφθαλμό και δόντι αντί για δόντι. 39 Εγώ όμως σας λέω να μην
αντισταθείτε στον κακό άνθρωπο. αλλά σε όποιον σε χαστουκίζει στο δεξί μέρος του σαγονιού σου στρέψε του και το άλλο.
40 Και σ’ αυτόν που θέλει να δικαστεί μ’ εσένα και να πάρει το πουκάμισό σου άσε του και το πανωφόρι. 41 Και με όποιον σε
αγγαρέψει ένα μίλι, πήγαινε μαζί του δύο. 42 Σ’ όποιον σου ζητάει δώσε, και αυτόν που θέλει από εσένα να δανειστεί μην
τον αποστραφείς».
5. Αγάπη για τους εχθρούς-Η ελεημοσύνη
-
(Λκ. 6:27-28, 32-36)
43 «Ακούσατε ότι ειπώθηκε: Να αγαπήσεις τον πλησίον σου και να μισήσεις τον εχθρό σου. 44 Εγώ όμως σας λέω,
αγαπάτε τους εχθρούς σας και προσεύχεστε για όσους σας καταδιώκουν, 45 για να γίνετε γιοι του Πατέρα σας
που είναι στους ουρανούς, γιατί τον ήλιο του τον ανατέλλει πάνω σε κακούς και καλούς και βρέχει πάνω σε
δίκαιους και άδικους. 46 Γιατί αν αγαπήσετε όσους σας αγαπούν, ποιο μισθό θέλετε να έχετε; Και οι τελώνες το ίδιο
δεν κάνουν; 47 Και αν χαιρετήσετε τους αδελφούς σας μόνο, τι περισσότερο κάνετε; Και οι εθνικοί το ίδιο δεν
κάνουν; 48 Να είστε λοιπόν εσείς τέλειοι όπως ο Πατέρας σας ο ουράνιος είναι τέλειος».
Η ελεημοσύνη
6
ΜΑΤΘΑΙΟΣ (MT.) 6
«Προσέχετε μάλιστα τη δικαιοσύνη σας να μην την κάνετε μπροστά στους ανθρώπους, για να σας δουν με
θαυμασμό. Ειδεμή, βέβαια, μισθό δεν έχετε από τον Πατέρα σας που είναι στους ουρανούς.
2 Όταν λοιπόν κάνεις ελεημοσύνη, μη σαλπίσεις μπροστά σου όπως ακριβώς κάνουν οι υποκριτές στις συναγωγές
και στα δρομάκια, για να δοξαστούν από τους ανθρώπους. Αλήθεια σας λέω, έχουν πάρει πλήρως το μισθό τους. 3
Εσύ, όμως, όταν κάνεις ελεημοσύνη, ας μη γνωρίζει το αριστερό σου τι κάνει το δεξί σου χέρι, 4 για να γίνεται η
ελεημοσύνη σου στα κρυφά. Και ο Πατέρας σου που βλέπει στα κρυφά θα σου αποδώσει».
6. Η προσευχή
(Λκ. 11:2-4)
5 «Και όταν προσεύχεστε, μην είστε όπως οι υποκριτές. Επειδή τους αρέσει να προσεύχονται στημένοι όρθιοι στις
συναγωγές και στις γωνίες των πλατειών, για να φανούν στους ανθρώπους. Αλήθεια σας λέω, έχουν πάρει
πλήρως το μισθό τους. 6 Εσύ όμως, όταν προσεύχεσαι, είσελθε στο απόμερό σου δωμάτιο και, αφού κλείσεις τη
θύρα σου, προσευχήσου στον Πατέρα σου που είναι στα κρυφά. Και ο Πατέρας σου που βλέπει στα κρυφά θα σου
αποδώσει. 7 Και όταν προσεύχεστε, μην περιττολογήσετε όπως ακριβώς οι εθνικοί, γιατί αυτοί νομίζουν ότι με την
πολυλογία τους θα εισακουστούν. 8 Μη λοιπόν ομοιωθείτε με αυτούς. Γιατί ξέρει ο Πατέρας σας αυτά που έχετε
ανάγκη, προτού εσείς τα ζητήσετε από αυτόν. 9 Έτσι, λοιπόν, εσείς να προσεύχεστε:
Πατέρα μας που είσαι στους ουρανούς,
ας αγιαστεί το όνομά σου.
10 ας έρθει η βασιλεία σου,
ας γίνει το θέλημά σου,
όπως στον ουρανό έτσι και πάνω στη γη.
11 Τον άρτο μας για την ερχόμενη ημέρα,
δώσε μας σήμερα.
12 Και άφησε από εμάς τις οφειλές μας,
όπως κι εμείς αφήσαμε από τους οφειλέτες μας.
13 Και μη μας φέρεις μέσα σε πειρασμό,
αλλά σώσε μας από τον Πονηρό.
[Γιατί δική σου είναι η βασιλεία και η δύναμη
και η δόξα στους αιώνες. Αμήν.]
14 Γιατί αν αφήσετε στους ανθρώπους παραπτώματα αυτών, θα τα αφήσει και σ’ εσάς ο Πατέρας σας ο ουράνιος.
15 Αν όμως δεν τα αφήσετε στους ανθρώπους, ούτε ο Πατέρας σας θα αφήσει τα δικά σας παραπτώματα».
7. Η νηστεία-Θησαυρός στον ουρανό-Το φως του σώματος-Θεός και
Μαμμωνάς-Μέριμνες και άγχος
-
16 «Και όταν νηστεύετε, μη γίνεστε όπως οι υποκριτές σκυθρωποί. γιατί αφήνουν άπλυτα τα πρόσωπά τους, για να φανούν
στους ανθρώπους πως νηστεύουν. Αλήθεια σας λέω, έχουν πάρει πλήρως το μισθό τους. 17 Εσύ, όμως, όταν νηστεύεις,
άλειψε σαπουνίζοντας το κεφάλι σου και νίψε το πρόσωπό σου, 18 για να μη φανείς στους ανθρώπους πως νηστεύεις, αλλά
στον Πατέρα σου που είναι στα κρυφά. Και ο Πατέρας σου που βλέπει στα κρυφά θα σου αποδώσει».
(Λκ. 12:33-34)
19 «Μη θησαυρίζετε για σας θησαυρούς πάνω στη γη, όπου σκόρος και σκουριά τους αφανίζουν και όπου κλέφτες κάνουν
διάρρηξη και τους κλέβουν. 20 Αλλά θησαυρίζετε για σας θησαυρούς στον ουρανό, όπου ούτε σκόρος ούτε σκουριά τους
αφανίζουν και όπου κλέφτες δεν κάνουν διάρρηξη ούτε τους κλέβουν. 21 Γιατί όπου είναι ο θησαυρός σου, εκεί θα είναι και
η καρδιά σου».
Το φως του σώματος
(Λκ. 11:34-36)
22 «Ο λύχνος του σώματος είναι ο οφθαλμός. Αν λοιπόν είναι ο οφθαλμός σου είναι γενναιόδωρος, όλο το σώμα σου θα
είναι φωτεινό. 23 Αν όμως ο οφθαλμός σου είναι φιλάργυρος, όλο το σώμα σου θα είναι σκοτεινό. Αν λοιπόν το φως που
βρίσκεται μέσα σου είναι σκοτάδι, πόσο μεγάλο θα είναι το σκοτάδι!»
Θεός και Μαμμωνάς
(Λκ. 16:13)
24 «Κανείς δε δύναται σε δύο κυρίους να υπηρετεί ως δούλος. Γιατί ή τον ένα θα μισήσει και τον άλλο θα αγαπήσει, ή στον
ένα θα προσκολληθεί και τον άλλο θα καταφρονήσει. Δε δύναστε να υπηρετείτε ως δούλοι στο Θεό και στο Μαμμωνά».
Μέριμνες και άγχος
(Λκ. 12:22-34)
25 «Γι’ αυτό σας λέω: μη μεριμνάτε για τη ζωή σας, τι θα φάτε ή τι θα πιείτε, μήτε για το σώμα σας τι θα ντυθείτε. Η ζωή δεν
είναι πιο πολύ από την τροφή και το σώμα από το ένδυμα; 26 Παρατηρήστε τα πετεινά του ουρανού, γιατί δε σπέρνουν
ούτε θερίζουν ούτε συνάγουν σε αποθήκες, και όμως ο Πατέρας σας ο ουράνιος τα τρέφει. Εσείς δε διαφέρετε περισσότερο
από αυτά; 27 Και ποιος από εσάς μεριμνώντας δύναται να προσθέσει στο ανάστημά του έναν πήχη; 28 Και για ένδυμα τι
μεριμνάτε; Μάθετε ακριβώς πώς αυξάνουν τα κρίνα του αγρού: δεν κοπιάζουν ούτε γνέθουν. 29 Σας λέω όμως ότι ούτε ο
Σολομώντας με όλη τη δόξα του δεν ντύθηκε όπως ένα από αυτά. 30 Αν λοιπόν το χορτάρι του αγρού, που σήμερα υπάρχει
και αύριο ρίχνεται στο φούρνο, ο Θεός έτσι το ντύνει, δε θα ντύσει πολύ περισσότερο εσάς ολιγόπιστοι; 31 Μη λοιπόν
μεριμνήσετε λέγοντας: “Τι θα φάμε”; ή “Τι θα πιούμε”; ή “Τι θα ντυθούμε”; 32 Γιατί όλα αυτά τα επιζητούν οι εθνικοί. Ξέρει
βέβαια ο Πατέρας σας ο ουράνιος ότι χρειάζεστε όλα αυτά. 33 Αλλά ζητάτε πρώτα τη βασιλεία του Θεού και τη δικαιοσύνη
του και όλα αυτά θα σας προστεθούν. 34 Μη λοιπόν μεριμνήσετε για το αύριο, γιατί το αύριο θα μεριμνήσει για τον εαυτό
του. αρκετή για την ημέρα η κακοπάθειά της».
8. Περί κατακρίσεως του πλησίον-Ζητάτε, ερευνάτε, χτυπάτε τη θύρα-Ο
χρυσός κανόνας-Η στενή πύλη
(Λκ. 6:37-38, 41-42)
7
ΜΑΤΘΑΙΟΣ (MT.) 7
«Μην κρίνετε, για να μην κριθείτε. 2 Γιατί με όποια κρίση κρίνετε θα κριθείτε, και με όποιο μέτρο μετράτε, θα μετρηθεί σ’
εσάς. 3 Και γιατί βλέπεις την αγκίδα που είναι μέσα στο μάτι του αδελφού σου, ενώ το δοκάρι μέσα στο δικό σου μάτι δεν
παρατηρείς; 4 Ή πώς θα πεις στον αδελφό σου: “Άφησε να βγάλω την αγκίδα από το μάτι σου”, ενώ ιδού, το δοκάρι είναι
μέσα στο μάτι το δικό σου; 5 Υποκριτή, βγάλε πρώτα από το μάτι το δικό σου το δοκάρι, και τότε θα δεις καθαρά, για να
βγάλεις την αγκίδα από το μάτι του αδελφού σου. 6 Μη δώσετε το άγιο στα σκυλιά, μήτε να ρίξετε τα μαργαριτάρια σας
μπροστά στους χοίρους, μην τυχόν τα καταπατήσουν με τα πόδια τους και μετά στραφούν και σας ξεσκίσουν».
9. Ζητάτε, ερευνάτε, χτυπάτε τη θύρα-Ο χρυσός κανόνας-Η στενή πύλη
Ζητάτε, ερευνάτε, χτυπάτε τη θύρα
(Λκ. 11:9-13)
7 «Ζητάτε και θα σας δοθεί, ερευνάτε και θα βρείτε, κρούετε και θα σας ανοιχτεί. 8 Γιατί καθένας που ζητά
λαβαίνει και όποιος ερευνά βρίσκει και σ’ όποιον κρούει θα του ανοιχτεί. 9 Ή ποιος άνθρωπος είναι από
εσάς, που αν του ζητήσει ο γιος του άρτο, μήπως θα του δώσει ένα λίθο; 10 Ή και αν ζητήσει ψάρι, μήπως
θα του δώσει ένα φίδι; 11 Αν λοιπόν εσείς που είστε κακοί ξέρετε δοσίματα αγαθά να δίνετε στα παιδιά
σας, πόσο μάλλον ο Πατέρας σας που είναι στους ουρανούς θα δώσει αγαθά σε όσους του ζητούν!»
Ο χρυσός κανόνας
12 «Όλα όσα θέλετε, λοιπόν, να κάνουν σ’ εσάς οι άνθρωποι, έτσι κι εσείς να κάνετε σ’ αυτούς. γιατί
αυτός είναι ο νόμος και οι προφήτες».
Η στενή πύλη
(Λκ. 13:24)
13 «Εισέλθετε από τη στενή πύλη. γιατί πλατιά η πύλη και ευρύχωρη η οδός που οδηγεί στην απώλεια και
πολλοί είναι που εισέρχονται από αυτή. 14 Τι στενή που είναι η πύλη και θλιμμένη η οδός που οδηγεί στη
ζωή, και λίγοι είναι εκείνοι που τη βρίσκουν!»
10. Το δέντρο αναγνωρίζεται από τους καρπούς του-«Ποτέ δε σας
γνώρισα»
(Λκ. 6:43-44)
15 «Προσέχετε από τους ψευδοπροφήτες, οι οποίοι έρχονται προς εσάς με ενδύματα προβάτων, ενώ από μέσα είναι λύκοι
άρπαγες. 16 Από τους καρπούς τους θα τους αναγνωρίσετε. Μήπως μαζεύουν από αγκάθια σταφύλια ή από τριβόλια σύκα;
17 Έτσι, κάθε δέντρο αγαθό κάνει καρπούς καλούς, ενώ το σάπιο δέντρο κάνει καρπούς κακούς. 18 Δε δύναται δέντρο
αγαθό να κάνει καρπούς κακούς ούτε δέντρο σάπιο να κάνει καρπούς καλούς. 19 Κάθε δέντρο που δεν κάνει καλό καρπό
κόβεται εντελώς και ρίχνεται στη φωτιά. 20 Άρα, βεβαίως, από τους καρπούς τους θα τους αναγνωρίσετε».
«Ποτέ δε σας γνώρισα»
(Λκ. 13:25-27)
21 «Καθένας που μου λέει “Κύριε, Κύριε” δε θα εισέλθει στη βασιλεία των ουρανών, αλλά αυτός που κάνει το θέλημα του
Πατέρα μου που είναι στους ουρανούς. 22 Πολλοί θα μου πουν εκείνη την ημέρα: “Κύριε, Κύριε, στο δικό σου όνομα δεν
προφητέψαμε και στο δικό σου όνομα δε βγάλαμε δαιμόνια και στο δικό σου όνομα δεν κάναμε πολλές θαυματουργικές
δυνάμεις”; 23 Και τότε θα τους ομολογήσω: “Ποτέ δε σας γνώρισα. αποχωρείτε από εμένα οι εργαζόμενοι την ανομία”».
11. Τα δύο θεμέλια-Ο καθαρισμός του λεπρού
Τα δύο θεμέλια
(Λκ. 6:47-49)
24 «Καθένας λοιπόν που ακούει τούτους τους λόγους μου και τους εφαρμόζει θα ομοιωθεί
με φρόνιμο άνθρωπο, ο οποίος οικοδόμησε την οικία του πάνω στο βράχο. 25 Και κατέβηκε
η βροχή και ήρθαν οι ποταμοί και έπνευσαν οι άνεμοι και έπεσαν πάνω στην οικία εκείνη,
αλλά δεν έπεσε, γιατί είχε θεμελιωθεί πάνω στο βράχο. 26 Και καθένας που ακούει τους
λόγους μου τούτους και δεν τους εφαρμόζει θα ομοιωθεί με άνθρωπο μωρό, ο οποίος
οικοδόμησε την οικία του πάνω στην άμμο. 27 Και κατέβηκε η βροχή και ήρθαν οι ποταμοί
και έπνευσαν οι άνεμοι και χτύπησαν πάνω στην οικία εκείνη. και έπεσε, και η πτώση της
ήταν μεγάλη».
28 Και συνέβηκε, όταν τελείωσε ο Ιησούς τους λόγους αυτούς, να εκπλήττονται τα πλήθη
για τη διδαχή του. 29 Γιατί τους δίδασκε συνεχώς όπως ένας που έχει εξουσία, και όχι
όπως οι γραμματείς τους.
Ο καθαρισμός του λεπρού
(Μκ. 1:40-45, Λκ. 5:12-16)
12. Χάρτης εννοιών (Εννοιολογικός χάρτης) -
Mind map
Πρόκειται για μια παράσταση με συσχετισμούς ανάμεσα σε έννοιες. Οι
συσχετισμοί παριστάνουν την οργάνωση δύο ή περισσοτέρων εννοιών. Οι
έννοιες μπορεί να συνδέονται με διάφορες συνδετικές λέξεις, όπως τα
βοηθητικά ρήματα «έχω», «είμαι», καθώς επίσης και με διάφορους
συνδέσμους ή προθέσεις. Η κατασκευή και αξιολόγηση εννοιολογικού χάρτη
μπορεί να ακολουθεί τα παρακάτω κάτω στάδια:
13. Κατασκευή και αξιολόγηση εννοιολογικού χάρτη
Ιδεοθύελλα (Brainstorming): Στο στάδιο αυτό καταγράφονται όλες οι έννοιες οι οποίες σχετίζονται με το θέμα ή το πρόβλημα
που τίθεται προς επίλυση.
• Οργάνωση εννοιών: Οι έννοιες χωρίζονται σε υποομάδες και, αν χρειαστεί, γίνεται προσθήκη νέων εννοιών, ώστε να
φαίνεται η σύνδεση και ιεράρχηση που τις διέπει.
Τοποθέτηση στον χάρτη: Οι έννοιες τοποθετούνται στον χάρτη, ανάλογα με την ιεράρχηση και τη σύνδεσή τους.
• Σύνδεση εννοιών: Οι έννοιες συνδέονται μεταξύ τους και καταγράφονται οι λέξεις-φράσεις, που επισημαίνουν
τις σχέσεις που τις διέπουν (βλ. παραπάνω).
• Τελική οργάνωση χάρτη: Με βάση τη νέα εμπειρία που μπορεί να προέλθει από τη διδασκαλία ή τη συζήτηση με
όλους τους μαθητές, ο χάρτης αναθεωρείται. Η διαδικασία αυτή μπορεί να επαναληφθεί αρκετές φορές.
• Αναθεώρηση χάρτη: Ο χάρτης αναθεωρείται με βάση τα κριτήρια της σωστής οργάνωσης και ιεράρχησης των
εννοιών.
• Αξιολόγηση του εννοιολογικού χάρτη: Η αξιολόγηση αφορά στην ακρίβεια και εμβέλεια του περιεχομένου, καθώς
και στην οργάνωσή του. Η αξιολόγηση επικεντρώνεται κυρίως στον αριθμό των εννοιών που χρησιμοποιήθηκαν
στον χάρτη, στον αριθμό και στην ορθότητα των συνδέσεων, στη γλωσσική επάρκεια της διατύπωσης των
συνδέσεων και στην ιεράρχηση και ομαδοποίηση των εννοιών.
14. Μέσα από τη χρήση του εννοιολογικού χάρτη, προσδοκούμε τα εξής
μαθησιακά αποτελέσματα:
Αποτελεσματική μάθηση. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού του χάρτη, λόγω της
μεθοδολογίας που ακολουθείται (βήμα-βήμα), ευνοείται η πλήρης κατανόηση του
περιεχομένου των εννοιών, καθώς επίσης και των μεταξύ τους σχέσεων. Με αυτόν
τον τρόπο η μάθηση γίνεται μια ενεργητική διαδικασία.
Καλλιέργεια μεταγνώσης και επίγνωση των διαδικασιών μάθησης. Οι μαθητές
ενθαρρύνονται να αντιληφθούν τη δομή και τις διαδικασίες κατασκευής της γνώσης·
δηλαδή, «μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν».
Καλλιέργεια κριτικής σκέψης. Καθώς οι μαθητές παράγουν και οργανώνουν τις ιδέες
τους αλλά και τις αναθεωρούν και τις αναδιατυπώνουν, αναπτύσσεται η κριτική
σκέψη.
15. Οι εννοιολογικοί χάρτες μπορούν να αξιοποιηθούν ως:
Μέσο για την οργάνωση του περιεχομένου κάποιου μαθήματος. Αναπτύσσοντας
ο ίδιος ο εκπαιδευτικός έναν εννοιολογικό χάρτη, βοηθείται να αποσαφηνίσει την
πορεία που θα ακολουθήσει στη διδασκαλία του, καθώς και το περιεχόμενό της.
Μέσο παρουσίασης υλικού στους μαθητές. Είναι αποτελεσματικός στην
παρουσίαση εννοιών και σχέσεων, πολύπλοκων δομών και γεγονότων.
Εργαλείο αξιολόγησης. Η δημιουργία τέτοιων χαρτών, επιτρέπει στον
εκπαιδευτικό να εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα για τις γνώσεις των μαθητών
του, την εξέλιξη της γνωστικής αλλαγής τους, να ανακαλύψει παρανοήσεις πάνω
σε συγκεκριμένα ζητήματα κ.ά. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να προχωρήσει σε
στοχευμένες παρεμβάσεις, ώστε να βοηθήσει τους μαθητές να αναδομήσουν τις
προϋπάρχουσες γνώσεις τους. Επιπλέον, παίρνει πληροφορίες για το τελικό
αποτέλεσμα της δουλειάς του.
