More Related Content
More from Panomporn Chinchana
More from Panomporn Chinchana (20)
นาฏยศัพท์ และภาษาท่า ม 2 ปี 2557 (เผยแพร่)
- 2. นาฏยศัพท์ คือ ศัทพ์ที่ใช้ในวงการนาฏศิลป์ ใช้สื่อความหมายในการแสดง
ได้ทุกฝ่ายของการแสดง
กิริยาเท้า
กระดก คือ ลักษณะของการใช้เท้ายกขึ้น โดยให้ปลายเท้าชี้ลง แบ่งออกเป็น
กระดกหลัง คือ การยกเท้าไปข้างหลัง พยายามให้ส้นเท้าติดกับก้น หรือ เกือบติด
ก้นโดยการดันเข่าไปข้างหลังมากๆ
- 4. ประเท้า คือ เป็นกิริยาของเท้าที่วางอยู่เบื้องหน้า ใช้ในท่าราก่อนการยกเท้า ด้วย
การเผยอจมูกเท้าขึ้นเพียงนิดเดียว โดยที่ส้นเท้ายังติดพื้นอยู่ เชิดปลายเท้าขึ้นทุกนิ้ว
และตบจมูกเท้าลงกับพื้นเบาๆแล้วยกเท้าขึ้น วิธีประเท้านี้ต้องย่อเข่าหรือห่มเข่าก่อน
ทุกครั้ง
- 5. ยกเท้า คือ การยกเท้าขึ้นไว้ข้างหน้า สืบเนื่องมาจากการประเท้า อาจสืบเนื่องจาก
การถอนเท้าแล้วยก หรือการก้าวเท้าปกติแล้วยก
ยกหน้า คือ การใช้เท้าข้างใดข้างหนึ่งยกขึ้นมาเหนือพื้นให้ฝ่าเท้าอยู่ตรงกับเข่าข้าง
ที่ยืนหรือต่ากว่านั้นเพียงเล็กน้อย หักข้อเท้าและปลายนิ้วเท้าขึ้น ส่วนเท้าที่ไม่ได้ยก
ให้ยืนเป็นหลักย่อเข่าเล็กน้อย สาหรับ
พระ จะกันเข่าออกไปข้างๆ หันปลายเท้าไปด้านข้าง เหลี่ยมขากว้าง
ตัวนาง ยกเท้าข้างหน้าปลายเท้าตรง เชิดปลายเท้าขึ้นการยกเท้าต้องหักข้อเท้า
เข้าหาลาขาส่วนล่าง
- 6. ยกข้าง คือ การยกเท้าคล้ายยกหน้า แต่ดันเข่าออกไปข้างมากๆ สาหนับ “พระ”
ถ้าเป็นตัวนางจะเรียกว่า “เดี่ยว” แทน คือใช้ส้นเท้าจรดขาข้างหนึ่ง ระดับเข่าข้างที่
ยืน แยกเข่าเหมือนตัวพระ
ก้าวเท้า
การก้าวเท้า คือ การใช้เท้าข้างใดข้างหนึ่งก้าวลงกับพื้น โดยน้าหนักตัวต้องโน้มหนักไปข้าหน้า
เท้าที่ก้าว เท้าหลังย่อเช่าให้ดูพองาม ถ้าเป็นพระจะเหลี่ยมกว้าง นางจะแคบลง
ก้าวหน้า คือ การก้าวเท้ามาข้างหน้าหรือสืบเนื่องจากยกเท้าข้างใดข้างหนึ่งแล้ววาง
ลงกับพื้นโดยใช้ส้นเท้าวางก่อนแล้วจึงวางเต็มเท้าไปข้างหน้า ให้ส้นเท้าข้างหน้าตรง
กับหัวแม่เท้าข้างหลัง เปิดส้นเท้าหลังขึ้น สาหรับตัวพระย่อตัวกันเข่าทั้งสองข้าง
- 7. ก้าวข้าง คือ การก้าวเท้าไปด้านข้าง ข้างใดข้างหนึ่ง เวลาก้าวให้ปลายเท้าที่ก้าว
ตั้งฉากกับเท้าที่ยืน ตัวพระไม่ต้องเปิดส้นเท้า ตัวนางจะหลบเข่าและเปิดส้นเท้าหลัง
ก้าวไขว้ คือ การก้าวเท้าเหมือนก้าวหน้า แต่ให้เท้าไขว้กันมากกว่าก้าวหน้า
ลักษณะการก้าวไขว้ตัวนางมักนิยมใช้ ตัวพระจะใช้เป็นบางครั้งเช่น การขยั่นเท้า
- 8. กิริยามือ
การสะบัดมือจีบ คือ ลักษณะของมือจากจีบหงาย หรือจีบปรกข้าง แล้วคลายจีบออก
โดยคลายฝ่ามือลงแล้วพลิกข้อมือขึ้นตั้งวง
ม้วนมือ คือ เป็นกิริยาของมือที่สืบเนื่องมาจากจีบหงาย กระทาเมื่อเปลี่ยนมือจีบ
เป็นมือแบ วิธีม้วนมือคือ ค่อยๆปักจีบที่หงายลงล่างด้วยการม้วนมือลง แล้วคลาย
จีบออกให้มือแบแล้วตั้งวง
- 9. คลายมือ คือ เป็นกิริยาของมือสืบเนื่องจากจีบคว่า ค่อยๆพลิกข้อมือหงายขึ้น ขณะที่
มือเริ่มหงายก็ให้คลายจีบออกช้าๆจนมือแบ ทาจังหวะคล้ายสะบัดมือจีบแต่จะอยู่สูง
หรือต่าก็ได้
กรายมือ คือ ลักษณะคล้ายม้วนจีบ แต่ลาแขนเหยียดตึงแล้วจึงงอแขนตั้งวง กราย
มือนี้เป็นส่วนหนึ่งของกิริยากราย ซึ่งรวมทั้งการเคลื่อนไหวตัว ประกอบกับลักษณะ
เท้าพร้อมกัน
- 11. 3.ยวนใจ ใฝ่ฝัน เอ็นดู คิดถึง คือ ประกบฝ่ามือรวมที่อก
4.โศกเศร้า ไม่สบาย ทุกข์ร้อน คือ ประสานลาแขนส่วนล่าง แตะฝ่ามือที่สะโพก
- 13. 7. พูด กิน คือ มือชี้ที่ปาก
8. เป็นใหญ่ มีศักดิ์ มีฤทธิ์ สวยงาม คือ มือหนึ่งตั้งวงบัวบาน มือหนึ่งทาวงหน้า
- 14. 9. โอด เสียใจ คือ ฝ่ามือแตะที่หน้าผาก แล้วใช้ปลายนิ้วซับน้าตา (ใช้มือซ้าย)
10. ประณีต ดอกไม้ คือ จีบหงายหักข้อมือเข้าหาลาตัวลดระดับลงเล็กน้อย
- 15. หนังสืออ้างอิง
รารี ชัยสงคราม หนังสือนาฏศิลป์ ไทยเบื้องต้น : องค์การค้าคุรุสภา 2544
วริฎฐา ศิริธงชัยกุล หนังสือดนตรี-นาฏศิลป์ สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ(พว.) 2551
สุมิตร เทพวงษ์ หนังสือนาฏศิลป์ ไทยสาหรับครูประถมและมัธยม สานักพิมพ์โอเดียนสโตร์ 2541
สุมิตร เทพวงษ์ หนังสือนาฏศิลป์ ไทยสาหรับครูประถม-อุดมศึกษา สานักพิมพ์โอเดียนสโตร์ 2548