Takmičenje na portalu www.nasaskola.net "biramo najbolju lekciju" februar 2012. godine, Struktura hardvera računarskog sistema, Računarstvo i informatika, Darko Stevanović, Nebojša Lazarević, Gimnazija Aleksinac

1. -Računarstvo i informatika-
Struktura hardvera
računarskog sistema
Darko Stevanović I4
Aleksinačka gimnazija
Aleksinac
Profesor: Nebojša Lazarević
1

2. Računarski sistemi
 Računarski sistem,odnosno,računar je elektronska mašina koja obradjuje unutrašnje
podatke i daje izlazne informacije zapisane na taj način da budu razumljive
korisniku.Njihova najčešća podela je prema: broju korisnika,nameni i prema broju
instrukcija. Svaki od njih se sastoji iz hardverskog dela (fizičke komponente) i
softverskog dela (imaginarni deo - programi). U narednoj lekciji ce biti opisana
struktura hardvera računara koja se sastoji iz *:
 Centralne (unutrašnje) memorije
 Aritmetičko-logičke jedinice
 Kontrolne jedinice
 Jedinica spoljne memorije
 Ulaznih jedinica
 Izlaznih jednica
*Da bi se računar mogao uopšte koristiti,pored hardverskih uređaja mora imati i i osnovni program koji upravlja radom računara –operativni
sistem,kao i skup drugih programa različite namene i omogućavaju korisniku da nešto radi s računarom.
2

3. Centralna memorija
 Svaki računar obrađuje podatke koji su dati nekim programom,a svi od tih programa
se nalaze na centralnoj memoriji. Ona je izgrađena od elektronskih kola,koja mogu
imati dva stanja 0 i 1 (0 – stanje ima struje; 1 – kada u kolu ima struje),iz tog razloga
ta kola se nazivaju bitovima ( skraćenica od binary digit).
 Kako elektronsko kolo ima samo ta dva stanja,ono može upamtiti samo dva odgovara
da i ne,zbog toga se bitovi ujedinjuju i čine bajtove (skup od 8 bita).Svaki od njih
može imati 256 kombinacija (28) nula i jedinica,tj. 256 različitih kombinacija u
zavisnosti od redosleda brojeva. Značenje tih kombinacija je zapisano u kodu.
Najčešći u upotrebi je ASCII (American Standard Code for Information Interchange).
 Svaki bajt je zapisan negde na memoriji i ima svoju adresu, ona se koristi prilikom
skladištenja podataka i njihovog očitavanja.
3

4. Kapacitet memorije i podela
 Kapacitet memorije se izražava brojem  Centralna Memorija je uredjaj koji
bajtova koje poseduje računar,pa tako mogućava čuvanje, pisanje, čitanje i
postoje : brisanje podataka, pa je samim tim
možemo podeliti na :
 Kilobajt - 1024 (28)bajta kB
 RAM (Random Access Memory)
 Megabajt - 1024 (28)kilobajta MB  ROM (Read Only Memory)
 Gigabajt - 1024 (28)megabajta GB
 Tetrabajt - 1024 (28)gigabajta TB
4

5. RAM Memorija
 To je memorija sa nasumičnim pristupom,ona omogćava čitanje i pisanje podataka,za
razliku od ROM memorije koja omogućava samo čitanje.
 Jedna od važnijih osobina ove memorije je da se svakoj memorijskoj lokaciji može
pristupiti,nezavisno od poslednjeg pristupa memoriji; i svakim upisom podatka u neku
lokaciju, njen prethodni sadržaj se automatski gubi.
 Pored ove osobine veoma je važno i da kod RAM memorije se podaci čuvaju samo
dok ona ima napajanje,onog trenutka kada se računar isključi,svi podaci nestaju.
5

6. ROM Memorija
 Najvažnija osobina ove memorije je da svoj sadržaj čuva i po isključenju
računara.Zahvaljujći ovoj osobini,moguće je startovanje računara po uključenju
napajanja. U njoj se čuvaju delovi sistemskog softvera i konkretno sam BIOS (sistem
na najnižem nivou koji provera pre uključenja računara da li su sve komponente
hardvera dobro povezane i učitava operativni sistem u ram memoriju).
 Ona se deli na :
 Masked ROM – ona nastaje pri samoj proizvodnji matične ploče i u njoj je smešten
BIOS,to je “prava” ROM memorija.
 PROM - PROGRAMABLE ROM – to su čipovi gde određeni proizvođači instalirtaju
svoje softvere.
 EPROM – ERASEBLE PROM – memorija koja se može brisati.
 EEPROM – ELECTRONIC EPROM – omogućuje elektronsko brisanje,programirajne i
reporgramiranje.
6

7.  Ona se sastoji iz registara i elektronskih kola koja su potrebna za izvođenja
aritmetičkih operacija - sabiranja,oduzimanja, množenja i deljenja; kao i logičkih
operacija – određivanja veće od 2 ponuđene vrednosti,ili određivanja tačnosti izraza.
U samom početku aritmetičko-logička jedinica je mogla samo da radi sa celim
brojevima,dok je rad sa realnim brojevima bio prepušten softverskom delu,međutim
danas je ovoj jedinici pridodat poseban čip koji radi sa realnim brojevima,kao i
trigonometrijskim funkcijama. Pre su ove dve funkcije bile podeljene u 2 čipa,ali
danas se obe nalaze na jednom.
Aritmetičko-Logička jedinica
7

8. Kontrolna jedinica
 Ona kontroliše celopkupni rad računara.
Sastoji se od skupa čipova koji kotrolišu
izvršavanje programa,uzimanja instrukcija iz
memorije i njihovo prepoznavanje,
dekodiranje,kao i to da naređuje
odgovarajuće tipove akcija drugim
jedinicama. Započinje operacije ulazno –
izlaznih jedinica i prenosi podatke iz
centralne memorije.
8

9. Jedinice spoljne memorija
 One služe za čuvanje podataka kada računar nije u upotrebi i dele se na:
 Memorije sa direktnim pristupom i
 Sekvencijalnim pristupom
Sa direktnim pristupom je magnetni disk,tu spadaju floppy i hard disk. Pošto se
kopiranje podataka vrši bajt po bajt,kapacitet spoljne memorije se izražava u istim
jedinicama kao i kapacitet unutrašnje memorije.
Disk je ploča koja je premazana magnetnim slojem i podeljena je na staze,a one su
podeljene na sektore, sa dužinom od 512 bajtova. Da bi se sadržaj odeređenog
sektora očitao upisno-čitajuća glava mora da se nadje tačno iznad njega,upisno-
čitajuća glava se pomera u koracima,pa se zato motor koji je pokreće naziva koračni
motor.
9

10.  Izlazne jedinice
Ulazne  Najčešća izlazna jedinica je monitor,za
štampanje se najčešće koriste serijski
jedinice štampaci,koji štampaju znak po znak,ili
laserski štampači. Dok za štampanje
 Da bi se podaci uneli u većeg broja dokumenata se koriste
višekorisničke računare najčešće linijski štampači koji štampaju ceo red
odjednom. Njihova brzina iznosi
se koriste tastatura i monitor,dok
300-5000 redova u minutu.
kod personalnih se koriste i
miš,digitajzer,skener,digitalni foto-
aparat…
10