2. ΑΡΧΑΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
Ο όρος αρχαϊκός επινοήθηκε τον 18ο αι. από ιστορικούς της τέχνης προκειμένου να
χαρακτηρίσει την μεταβατική περίοδο της ελληνικής τέχνης μεταξύ της γεωμετρικής
(9ος-8ος αι. π.Χ.) και της κλασικής εποχής (5ος – 4ος αι. π.Χ.). Τα χρονικά όρια της
αρχαϊκής περιόδου καλύπτουν σε γενικές γραμμές τον 7ο και 6ο αι. π.Χ. (700-500
π.Χ.). Η λήξη των περσικών πολέμων (479 π.Χ.) σηματοδοτεί την μετάβαση στην
επόμενη κλασική περίοδο. Η αρχαϊκή περίοδος από τις αρχές του 7ου αιώνα ως τις
αρχές του 5ου αιώνα π.Χ σηματοδοτείται από τη διαμόρφωση της οργάνωσης των
πόλεων και από μια σειρά εσωτερικών συγκρούσεων.
Φαίνεται ότι ο 7ος αιώνας υπήρξε καθοριστικός για την εξέλιξη των πόλεων, τόσο
λόγω των πολιτειακών μεταβολών που τότε ξεκίνησαν, όσο και εξαιτίας των
αποτελεσμάτων του φαινόμενου του αποικισμού.
Στη διάρκεια της Αρχαϊκής περιόδου έλαβαν χώρα οι θεμελιώδεις αλλαγές που
προσδιόρισαν την όψη του ελληνικού πολιτισμού. H επανάκτηση της γραφής σε
συνδυασμό με τις κοινωνικές εξελίξεις έδωσαν νέα ώθηση στα γράμματα. Το έπος
γνώρισε μια δεύτερη άνθιση, ενώ παράλληλα η συστηματοποίηση των ιδεών για τον
κόσμο και τον άνθρωπο γέννησε την ιωνική φιλοσοφία. Όμως η πρόσληψη του
κόσμου μπορούσε πια να έχει και υποκειμενικό ή βιωματικό χαρακτήρα, γεγονός που
αποτυπώθηκε στα ποικίλα και ολοζώντανα -ακόμα και για το σύγχρονο αναγνώστη-
έργα της λυρικής ποίησης. Οι επαφές με την Ανατολή εμπλούτισαν τη μορφοπλασία
της ελληνικής τέχνης, ενέπνευσαν πρωτότυπες συνθέσεις και απελευθέρωσαν τη
φαντασία των Ελλήνων καλλιτεχνών και τεχνιτών. Η κεραμική και η μεταλλοτεχνία,
ως χρηστικές κυρίως τέχνες, ήταν οι πρώτες που επωφελήθηκαν από τη γόνιμη
ζύμωση με τα ανατολικά στοιχεία και γρήγορα ανέπτυξαν ένα πρωτοφανές σε έκταση
και ποικιλία εικονογραφικό ρεπερτόριο. H γλυπτική επικεντρώθηκε στη μελέτη της
ανθρώπινης μορφής, αντανακλώντας την τόσο καθοριστικής σημασίας μετατόπιση
της ελληνικής σκέψης από τη θεοκεντρική στην ανθρωποκεντρική θέαση του κόσμου.
3. ΕΡΓΑ ΓΛΥΠΤΙΚΗΣ
Ο πυρήνας της συλλογής γλυπτών συγκροτήθηκε
το 1874 και παρουσιάζει την εξέλιξη της αρχαίας
ελληνικής πλαστικής από το 700 π.Χ έως τον 5ο
αιώνα μ.Χ. Σήμερα η συλλογή αποτελείται από
6000 γλυπτά,είναι ιδιαίτερα εμπλουτισμένη με
πλούσια και μοναδικά εκθέματα από ανασκαφές
και αγορές της αρχαιολογικής εταιρίας. Tα έργα
αντλούνται από ιερά, νεκροπόλεις και δημόσια
κτίρια της Αττικής, της Ανατολικής Στερεάς, της
Πελοποννήσου και των νησιών του Αιγαίου.
Σημαντικός είναι επίσης ο αριθμός γλυπτών από
τη Θεσσαλία, τη Δυτική Ελλάδα, τη Μακεδονία,
τη Θράκη και την Κύπρο.
4. Τμήμα μαρμάρινης επιτύμβιας στήλης αθλητή από τον Κεραμεικό της
Αθήνας.
Γύρω στο 550 π.Χ.
Άνω μέρος επιτύμβιας στήλης, από πεντελικό μάρμαρο. Βρέθηκε στο
νεκροταφείο του Κεραμεικού, στην Αθήνα. Απεικονίζει νέο αθλητή, που
φέρει δίσκο. Έργο του λεγόμενου γλύπτη του «ιππέα Rampin».
Ύψος 0,35 μ., πλάτος 0,44 μ.
5. ΕΡΓΑ ΜΕΤΑΛΛΟΤΕΧΝΙΑΣ
Η συλλογή χαλκών του Εθνικού αρχαιολογικού μουσείου είναι από τις
πλουσιότερες στο κόσμο συλλογές.Πληθώρα βρέθηκαν στις μεγάλες
συστηματικές ανασκαφές στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Τα
μεταλλικά τέχνεργα απεικονίζουν ανδρικά και γυναικεία ειδώλια με διάφορες
ιδιότητες, μυθολογικά ή φανταστικά όντα και ζώα. Σημαντικές ομάδες
συγκροτούν επίσης τα παντός είδους αγγεία και σκεύη, τα όπλα και τα
ευρήματα του ναυαγίου των Αντικυθήρων με τον περίφημο μηχανισμό,
επιστημονικό όργανο του 1ου αι. π.Χ., χρήσιμο για αστρονομικούς και
ημερολογιακούς υπολογισμούς.
Μέσα από τα αγάλματα και τα αντικείμενα μικροτεχνίας γίνονται
αντιληπτά τα εξής:
• Η ανάπτυξη και η εξέλιξη της αρχαίας μεταλλοτεχνίας.
• Οι ποικίλες καλλιτεχνικές τάσεις.
• Τα επιτεύγματα και οι αλληλεπιδράσεις των εργαστηρίων.
Παράλληλα μπορεί κάποιος μέσα από αυτά να προσεγγίσει την
καθημερινή ζωή των ανθρώπων της εποχής με τα ήθη,τα έθιμα και τις
θρησκευτικές αντιλήψεις.
6. Χάλκινα ειδώλια ίππου και αναβάτη από τη Δωδώνη. 575-550 π.Χ.
Από τη Δωδώνη προέρχεται ένα όμοιο άλογο, τώρα στο Μουσείο του
Λούβρου, στο οποίο φαίνεται ότι ταιριάζει καλύτερα και συνανήκει ο
ιππέας της Συλλογής Καραπάνου
7. ΑΓΓΕΙΑ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΧΝΙΑ
Η ελληνική τέχνη είναι ιδιαίτερα επηρεασμένη από τους ανατολικούς
πολιτισμούς. Συγκεκριμένα κατά τον 7ο αιώνα υιοθετούνται από τους
Έλληνες αιγυπτιακά και ανατολίτικα εικονογραφημένα θέματα και διάφοροι
ρυθμοί διακόσμησης προσαρμοσμένοι όμως στο δικό τους καλλιτεχνικό
αισθητήριο.Ένα από τα βασικότερα αιτήματα της αρχαίας ελληνικής τέχνης
είναι το «ζωτικόν φαίνεσαι» ,δηλαδή, να φαίνεται ότι το γλυπτό ζει ή
κινείται,που ικανοποιείται από την λανθάνουσα κίνηση. Από τα κεραμικά
εργαστήρια του 7ου αι. π.Χ. ξεχωρίζουν το κορινθιακό (πρωτοκορινθιακή
κεραμική) και το πιο συντηρητικό αττικό (πρωτοαττική κεραμική). Αρχικά
στην Κόρινθο (7ος αι. π.Χ.) και αργότερα στην Αθήνα (620 π.Χ. περ.)
εμφανίζεται μελανόμορφος ρυθμός, δηλ ο τρόπος διακόσμησης αγγείων
με μελανές μορφές και εγχάραξη για την απόδοση των λεπτομερειών. Τα
κορινθιακά κεραμικά προϊόντα κυριάρχησαν στις μεσογειακές αγορές μέχρι
τις πρώτες δεκαετίες του 6ου αι. π.Χ., οπότε έδωσαν σταδιακά τη θέση τους
στα ανώτερης ποιότητας αττικά μελανόμορφα αγγεία, τα οποία
διακοσμούνται από μεγάλους ζωγράφους, όπως ο Ζωγράφος του Νέσσου,
ο Σοφίλος, ο Λυδός, ο Άμασις και ο Εξηκίας.
Γύρω στο 530/520 π.Χ. επινοήθηκε στην Αθήνα ο ερυθρόμορφος ρυθμός
στην κεραμική, όπου οι μορφές παραμένουν στο ερυθρωπό χρώμα του
πηλού και προβάλλονται στο μελανό βάθος. Σπουδαιότεροι καλλιτέχνες
είναι ο Ζωγράφος του Ανδοκίδη, και οι τρείς «Πρωτοπόροι» δηλ. ο
Ευφρόνιος, ο Ευθυμίδης και ο Φιντίας.
8. Αττικός μελανόμορφος καλυκωτός κρατήρας.
Α. Ομηρική μάχη γύρω από το σώμα του νεκρού, πιθανώς του
Πατρόκλου. Β. Τέθριππο. Στην τεχνοτροπία του Εξηκία. Από τα
Φάρσαλα. Περί. 530 π.Χ .
9. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ 9 ΣΕΛΙΔΑ 50
Για τους Θεούς όλα είναι δυνατά·από τη μία πολλές
φορές αναστυλώνουν τον άνθρωπο που σέρνεται
στη σκοτεινή γη εξαιτίας των δεινών και πολλές
φορές από την άλλη καταστρέφουν και ξαπλώνουν
ανάσκελα εκείνον που πριν είχε καλή ζωή. Σε αυτόν
τον άνθρωπο ύστερα ακολουθούν πολλές συμφορές
και καταλήγει να περιφέρεται παραλογισμένος και
να ψάχνει για τα απαραίτητα αγαθά.
