2. LITERATURA UNIBERTSALA ★ POESIAREN EZAUGARRIAK • Ezaugarri estetikoak garrantzitsuak, esanahia ez hainbeste. • Literatura baliabide asko. • Zehatza eta laburra. • Ideiek ez diote prozesu logiko bati jarraitzen: lizentzia poetikoa. • Gizakiaren kezkez eta sentimenduez hitz egiten da. ★ OLERKIGINTZAREN HISTORIA TXIKIA • Erdi aroan poesia erlijiosoa zen, Jainkoari zuzendua. • Errenazimentua heltzean, humanismoan oinarritzen zen. • Barrokora iristean poesia ederragotu egin zen hizkuntza aberasteko. • XVIII. mendeak neoklasizismoa ekarri zuen. • XIX. mendean erromantizismoa sortu eta poesia lirikoa agertu zen. • XIX. mendearen bigarren zatian eta XX. Mendearen hasieran poesia berritu zen.

3. EUSKAL LITERATURA ★ EUSKARAZKO OLERKIGINTZA • Prosak baino indar handiagoa. • Irakurle alfabetatu gutxi oraintsura arte. • Herrian kantatutako olerkiak nagusitu. • Bertso neurriak kontuan hartu. • Lehenengo poesia idatzia XVI. mendean, baina urrezko aroa XVII. mendean izan zen. • Erlijioa nagusi baina amodiozko eta euskara goraipatzeko olerkiak ere badaude. • XVIII. mendetik aurrera euskarak zailtasun handiak.

4. ★ HIRU EUSKAL OLERKARI ETA BESTE • Etxeparek euskarazko lehen libruruan idatzi zituen bere olerkiak. • Lazarragaren eskuizkribuan prosa. Baina interesgarriagoa da bere lan poetikoa. Herri literatura da nagusi, baina maitasuna ere aipatzen du. • Oihenart XVII. mendean bizi zen eta poesia gorengo mailara heldu nahi zuen.Neurria eta errima zaintzen zituen. • XVIII. mendeari basamortua deitzen zaio. XIX. mendean erromantizismoak abertzaletasuna eta euskararekiko atxikimendua berpiztu zituen.

5. B I Z I T Z A : Eiheralarre herriko apaiza izan zen. 1493. urtean jaio zen. Preso egon zen Fernando Katolikoak Nafarroako erreginaren kontra egindako guda garaian. L A N A : Etxeparek euskarazko lehenengo liburua idatzi zuen: “Linguae Vasconum Primitiae” eta 1545ean Bordelen argitaratu zuen. Bertsozko liburua zen baina hizkuntzalari batzuk prosatzat jo zitekeela uste zuten. Bertsolaritza teknikak erabili ditu, poeta landuen metrika ezagutzen ez baitu. B E R N A R T E T X E P A R E

6. ETXEPAREREN HIZKERA ETA EUSKARA Bere hizkerak interes handia piztu du. Ekialdeko behe-nafarreko euskeraz eta berezko ezaugarri batzuekin idatzi zuen bere lana: • Bokalarteko h eta r mutu egiten ditu. • Hasierako h mutu egiten du. • Ez du -a mugatzailea ipintzen. Bere ortografia nahiko irregularra da ahozko hitzkuntzan oinarritu baita. LIBURUAREN GAIAK: • Erlijioa: Ama Birjina eta kristau ikasbidea. • Amodioa: bertso lizunak. • Autobiografia • Euskararen laudorioak .