Η ζωή και το έργο καλλιτεχνών της αναγέννησης

1. Η ζωή και το έργο καλλιτεχνών
της Αναγέννησης
ΓΕΛΔΕ ΣΑΠΩΝ
Σχολικό έτος 2013-2014

2. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ
Εκπαιδευτικοί:
• ΣΑΜΑΡΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ (ΠΕ02)
• ΨΗΦΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (ΠΕ01)
• ΜΑΓΕΙΡΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ (ΠΕ11)
Μαθητές και μαθήτριες
• Αδαμίδης Δημήτριος, Γ1
• Ιμπράμ Σαλή Εσρά, Γ1
• Ιχτιάρ Αμέτ Εσίν, Γ1
• Καπούλας Κωνσταντίνος, Α1
• Κιαζήμ Μελίς, Γ1
• Κοτσά Καφαλή Αλή Ρεϊχάν, Γ2
• Λαφτσής Ιωάννης, Α1
• Πανταζή Δέσποινα,Γ2
• Παπαγεωργίου Σοφία, Γ2
• Ρίζος Νικόλαος, Α2
• Φαρασοπούλου Άννα, Β2

3. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
Mε τον όρο «Αναγέννηση» εννοούμε το
σύνθετο πολιτιστικό, ιστορικό και
κοινωνικό φαινόμενο που εμφανίστηκε
κατά το 15ο και το 16ο αιώνα στη Δυτική
Ευρώπη. Η οικονομική άνθηση και η
πολιτική οργάνωση της Φλωρεντίας
αποτέλεσαν πρόσφορο έδαφος για να
αναπτυχθούν εκεί τα πρώτα και βασικά
χαρακτηριστικά της Αναγέννησης.

4. Η Φλωρεντία, πόλη στην Τοσκάνη της Ιταλίας,
από όπου θεωρείται ευρέως πως εξαπλώθηκε
το πολιτιστικό ρεύμα της Αναγέννησης.

5. H ΤΕΧΝΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ
ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
Η τέχνη αποδεσμεύτηκε από το θρησκευτικό
δογματισμό, και η ομορφιά του πραγματικού
κόσμου ήταν πλέον το νέο πεδίο της
καλλιτεχνικής αναζήτησης. Ο άνθρωπος και
ο χώρος γύρω από αυτόν αποτέλεσαν το
κεντρικό σημείο αναφοράς των καλλιτεχνικών
μελετών της Αναγέννησης. Ο καλλιτέχνης
επιδίωκε να αναβιώσει, μέσα από την τέχνη,
το μεγαλείο της αρχαιότητας, και ο στόχος
αυτός εξαπλώθηκε σιγά σιγά από τις πόλεις
της Βόρειας Ιταλίας στην υπόλοιπη Δυτική και
Κεντρική Ευρώπη.

6. H ΤΕΧΝΗ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ
ΤΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ
Ο καλλιτέχνης της Αναγέννησης μελετούσε τις φυσικές
επιστήμες, την ιατρική και την κλασική φιλολογία,
ανέπτυσσε ένα θεωρητικό προβληματισμό και επιδίωκε
να καθορίσει τις αρχές και τις αξίες της καλλιτεχνικής
δημιουργίας. Μέσα από αυτή τη γενική παιδεία αλλά
και την πρόοδο των φυσικών επιστημών άρχισε να
εφαρμόζει την προοπτική σχεδίαση και τη θεωρία των
αναλογιών στην απεικόνιση της πραγματικότητας. Η
τάξη και η αρμονία του κόσμου απεικονίζονταν στην
επιφάνεια του πίνακα σύμφωνα με τους κανόνες της
κεντρικής προοπτικής. Μέσω της προοπτικής και
των βραχύνσεων επιτεύχθηκε η απόδοση της τρίτης
διάστασης (δηλαδή του βάθους) των αντικειμένων και
του χώρου στην επίπεδη επιφάνεια.

7. Πολιτικός χάρτης των ιταλικών κρατιδίων κατά το 1494.

8. ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ
Προσωπογραφία του Λορέντζο των
Μεδίκων, ισχυρού άνδρα της
Φλωρεντίας και προστάτη των τεχνών,
από τον Τζόρτζιο Βαζάρι, 16ος
αιώνας, Ουφίτσι, Φλωρεντία

9. Giovanni Bellini
Self-portrait

10. Bellini Giovanni (1432-1516)
πρώιμη Αναγέννηση
Υπήρξε ο μεγαλύτερος Βενετός ζωγράφος του 15ου αιώνα. Σ' αυτόν
οφείλεται η ανάδειξη της πόλης ως σημαντικό καλλιτεχνικό κέντρο. Είναι
γεγονός ότι πριν απ' αυτόν, η Βενετσιάνικη ζωγραφική ήταν άγνωστη.
Υπήρξεν επίσης ονομαστός δάσκαλος και στο ατελιέ του μαθητεύσανε πολλοί
μεγάλοι Βενετοί καλλιτέχνες. (Δάσκαλος πιθανόν του Τιτσιάνο και του
Τζιορτζιόνε).
Γεννιέται στη Βενετία γιος του Τζιάκοπο Μπελίνι, επίσης αξιόλογου
ζωγράφου. 23 ετών παντρεύει την αδελφή του Νικολόζια, με τον Αντρέα
Μαντένια. Το 1459 συνεργάζεται με τον πατέρα και τον αδερφό του Τζεντίλε
Μπελίνι, για να φτιάξουν ένα ναό στη Πάντοβα. Το 1479 ο Τζεντίλε πάει στη
Κωνσταντινούπολη. Το 1498 χάνει τη γυναίκα (Τζινέβρα) και τον γιο του
Αλβίζε. Το 1504 γνωρίζει τον Ντύρερ, ενώ πεθαίνει ο γαμπρός του Μαντένια.
Το 1597 πεθαίνει ο Τζεντίλε και την επόμενη χρονιά, αρχίζει να περιλαμβάνει
στη θεματογραφία του κι έργα κοσμικού χαρακτήρα. Ζωγραφίζει το "Συμπόσιο
Των Θεών" για τον Αλφόνσο Ντ' Εστέ, αδελφό της Ισαβέλας.
Τον Νοέμβριο του 1516 πεθαίνει και θάβεται στο ναο του Αγίου Ιωάννη-
Παύλου, δίπλα στον Τζεντίλε, σε ηλικία 84 ετών.

11. Bellini
St. Jerome in the Desert, c. 1455 Madonna and Child, c. 1480.

12. Bellini
San Giobbe Altarpiece, c. 1487
San Zaccaria Altarpiece, 1505

13. Bellini
The Feast of the
Gods, c. 1514

14. Hieronymus Bosch
Αttributed to Jacques Le Boucq, Portrait of
Hieronymus Bosch. c. 1550

15. Bosch Hieronymus (1450-1516)
Gothic Style
Ο πιο πρωτότυπος ζωγράφος της εποχής του, με πίνακες που απεικονίζουν ανήσυχο κόσμο,
γεμάτο γκροτέτσκα πλάσματα, αποκυήματα μιας φαντασίας, που ήγειρε υποψίες, πως ίσως
διατηρούσε σχέσεις με μάγια κι αιρέσεις. Οι λίγες πληροφορίες που φτάσανε μέχρι τις μέρες μας,
σκιαγραφούν ένα βαθιά θρησκευόμενο και τιμημένο πολίτη της μικρής Ες Χερτόχενμπος, της
πόλης που γεννήθηκε και που πιθανότατα πέρασεν όλη τη ζωή του.
Σημαντικά πρόσωπα της εποχής, διαθέτανε πίνακές του, ενώ στα τέλη του 16ου αιώνα, η
μεγαλύτερη συλλογή έργων του ανήκε στον Φίλιππο Β' της Ισπανίας. Αργότερα ξεχάστηκε καθώς
θεωρήθηκε γραφικός κι ανακαλύφθηκε πάλι στις αρχές του 20ου αιώνα. Από τότε οι πίνακές του, με
τα πρωτότυπα εφιαλτικά θέματά τους, δε πάψανε στιγμή να γοητεύουν, ενισχύοντας τη φήμη του
ανήσυχου αυτού καλλιτέχνη.
Γεννήθηκε στην επαρχία της Βραβάντης στην Ολλανδία και βαφτίστηκε Χιερώνυμους Βαν
'Ακεν. 20 ετών περίπου ζωγραφίζει το "Ίδε Ο 'Ανθρωπος" και τον "Ταχυδακτυλουργό". 4 χρόνια
μετά, πεθαίνει ο πατέρας του, καλλιτέχνης, Αντόνιους Βαν 'Ακεν. Το 1480 σ' έγγραφον αναφέρεται
ως Χιερώνυμους ο Ζωγράφος. Παντρεύεται τη πλούσια Αλέϊρτ Βαν Ντεν Μεερβένε. Ζωγραφίζει
το έργο "Θεραπεία Της Τρέλας" κι ολοκληρώνει μερικά ταμπλό που 'χεν αφήσει ημιτελή ο πατέρας
του, για την εκκλησία του Αγίου Ιωάννου.
Το 1486 εμφανίζεται τ' όνομά του στο κατάλογο των μελών της Αδελφότητας Της Παναγίας. 2
χρόνια μετά, ζωγραφίζει το "Κάρρο Με 'Αχυρο". Το 1500 φιλοτεχνεί τον "Κήπο Των Επίγειων
Απολαύσεων". 4 χρόνια μετά, ο Φίλιππος ο Ωραίος, της Βουργουνδίας, παραγγέλνει μερικά
έργα με θέματα, Δευτέρα Παρουσία καθώς και Κόλαση & Παράδεισο.
Το 1510, τελειώνει τους "Πειρασμούς Του Αγίου Αντωνίου" και τον "Πλανόδιο Πωλητή". Την
επόμενη χρονιά ξεκινά τα προσχέδια μιας Σταύρωσης, για την Αδελφότητα Της Παναγίας. Το
1516 πεθαίνει, λίγο πριν την 9η Αυγούστου, χωρίς ν' αφήσει απογόνους, σε ηλικία 66 ετών.

16. Hieronymus Bosch
Ο κήπος των απολαύσεων, Museo del Prado, Madrid

17. Hieronymus Bosch
Άγιος Χριστόφορος Αλληγορία λαγνειών και απληστίας

18. Hieronymus Bosch
Θάνατος
Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής

19. Hieronymus Bosch
Ο Γάμος της Κανά
Κουβαλώντας τον σταυρό

20. Hieronymus Bosch
Dornenkroenung Christi
Christ

21. Hieronymus Bosch
Ιδού ο άνθρωπος…
Epifany

22. Hieronymus Bosch
ΕσταυρωμένοςΕπίγειος Παράδεισος

23. Hieronymus Bosch
Ο Άγιος Ιερώνυμος

24. Hieronymus Bosch
Landstreicher –
Verlorene Sohn
Magician

25. Hieronymus Bosch
Οι τρεις Μάγοι

26. Alessandro di Mariano di Vanni Filipepi Botticelli
Λεπτομέρεια από
την Προσκύνηση των
Μάγων (περ. 1475),
πιθανή
αυτοπροσωπογραφία
του Μποττιτσέλλι

27. Botticelli Sandro (1445-1510)
πρώιμη Αναγέννηση
Γεννήθηκε στη Φλωρεντία, γιός του Μαριάνο και της Εμεράλντα και το
πραγματικό του όνομα ήταν Alessandro Di Mariano Filiperi. Σε ηλικία
περίπου 13 ετών μαθήτευσε δίπλα στον αδερφό του. Από το 1467 κι έπειτα από
σπουδές στο εργαστήρι του Φρα Λίππι (Lippi Filippo), ανοίγει εργαστήρι
ζωγραφικής. Το 1472 γίνεται μέλος της ομάδας Σαν Λουκά, που αποτελεί
ιησουΐτικο, φιλανθρωπικό, καλλιτεχνικό σωματείο. 2 χρόνια μετά, έχει γίνει
γνωστός σ' όλη την Ιταλία και δέχεται παραγγελία από τη Πίζα. Τον επόμενο
χρόνο, φιλοτεχνεί το "Προσκύνημα Των Μάγων" και τραβά τη προσοχή των
Μεδίκων, κυβερνητών της Φλωρεντίας.
Το 1478 καλείται να ζωγραφίσει τους συνομώτες Πάτσι, που καταδικαστήκανε
σε θάνατο. Ο Πάπας Σίξτος Δ' τον καλεί στη Ρώμη το 1481, για να φτιάξει τη
Καπέλα Σιξτίνα και τον επόμενο χρόνο, επιστρέφει στη Φλωρεντία. Το 1486
πεθαίνει ο αδελφός και δάσκαλός του, Τζιοβάνι. Το 1504 γίνεται μέλος της
επιτροπής που θ' αποφασίσει, σχετικά με τη τοποθέτηση του "Δαϋίδ" του
Μιχαήλ 'Αγγελου.
Σε ηλικία 65 ετών, πεθαίνει και θάβεται στο Ναό των Αγίων Πάντων, στη
Φλωρεντία.

28. Botticelli
Aλληγορία της Άνοιξης (περ. 1482). Στο κέντρο της σύνθεσης δεσπόζει η μορφή
της Αφροδίτης, ενώ πάνω από το κεφάλι της, ο Έρωτας ρίχνει τα βέλη του με τα
μάτια δεμένα.

29. Botticelli
Η Γέννηση της Αφροδίτης (περ. 1485), 172,5 x 278,5 εκ, Ουφίτσι,
Φλωρεντία

30. Botticelli
Η μυστική γέννηση, 1500,
108.5 x 15 εκ, Εθνική
Πινακοθήκη, Λονδίνο

31. Pieter Bruegel (Brueghel) the
Elder
The Painter and
The Connoisseur,
c. 1565

32. Bruegel Pieter (1525-1569)
ύστερη Αναγέννηση
Υπήρξε από τους μεγαλύτερους Ολλανδούς ζωγράφους της εποχής του, εξέχουσα μορφή της
Βορειοευρωπαϊκής Αναγέννησης. Κατά τη σύντομη σταδιοδρομία του, γνώρισε τεράστια επιτυχία κι ως
χαράκτης, προκάλεσε επανάσταση στη τέχνη της τοπιογραφίας κι εξασφάλισε αιώνια δόξα, χάρη στις
γραφικές σκηνές του, με θέμα την αγροτική ζωή. Παρά τη δημοτικότητα του έργου του, οι λεπτομέρειες της
ζωής του μας είναι άγνωστες. Τα ηθικοπλαστικά θέματα κυριαρχήσανε στους πίνακές του.
Μετά την εγκατάσταση του στη Βενετία, το στυλ του έγινε πιο εξεζητημένο κι η πολιτική κρίση στη
χώρα του, προσέδωσε μια μελαγχολική νότα και την αίσθηση επικείμενης καταστροφής, στην ομορφιά των
έργων του.
Γεννιέται στις Κάτω Χώρες, πιθανά στη Μπρέντα ή στα περίχωρά της. 20 ετών ξεκινά μαθητεία στο
ατελιέ του Πίτερ Κέκε Βαν 'Ααλστ. 5 χρόνια μετά συνεργάζεται με τον Πίτερ Μπάλτενς σ' ένα έργο για
την Αγία Τράπεζα, στο ναό Σαν Ρομπούτς του Μέχελεν και τον επόμενο χρόνο γίνεται δεκτός στη
Συντεχνία Ζωγράφων Αμβέρσας. Το 1552 ταξιδεύει στην Ιταλία: Ρώμη, Νάπολη, Ρέτζιο Καλάβρια,
Μεσίνα & Παλέρμο. Την επόμενη χρονιά επιστρέφει στη Ρώμη και συνεργάζεται με τον μικρογράφο
Τζούλιο Κλόβιο.
Το 1555 ο χαράκτης κι εκδότης Ιερόνιμους Κοκ, εκδίδει 12 γνωστές "Απόψεις" του, με τίτλο "Μεγάλες
Σειρές Τοπίων". Το 1557 ο Κοκ εκδίδει χαρακτικό του, με τίτλο "Τα Μεγάλα Ψάρια Τρώνε Τα Μικρά" και
βάζει από κάτω, τ' όνομα του Ιερόνιμους Μπος. Την επόμενη χρονιά φιλοτεχνεί τη σειρά "Κακίες" και τον
επόμενο χρόνο ξεκινά τις "Αρετές", ενώ παράλληλα τελειώνει μια σειρά έργων με τίτλο "Μάχη Του
Καρναβαλιού Με Τη Σαρακοστή" & "Παροιμίες Των Κάτω Χωρών". Το 1560 τελειώνει τις "Αρετές" και
τα "Παιδικά Παιχνίδια".
Το 1653 παντρεύεται τη κόρη του δασκάλου Κέκε, Μαρία κι εγκαθίστανται στην Αμβέρσα. Την επόμενη
χρονιά γεννιέται ο γιος του Πίτερ* (o νεότερος). Το 1568 αρχίζει η επανάσταση των Ολλανδών ενάντια
στην Ισπανική κατοχή. Γεννιέται ο 2ος γιος του Γιάν**. Στις 9 Σεπτεμβρίου 1569, πεθαίνει στις
Βρυξέλλες και θάβεται στη Νοτρ Νταμ Ντε Λα Σαπέλ, σε ηλικία μόλις 44 ετών.

33. Pieter Bruegel
The Peasant Wedding, 1566–69

34. Pieter Bruegel
The Hunters in the Snow, 1565

35. Pieter Brueghel the Younger
Anthony van Dyck: Portrait of Pieter
Brueghel the Younger

36. Brueghel Pieter ο Νεότερος
(1564-1638) Μανιερισμός
Aκολούθησε τα χνάρια του πατέρα του (αλλά πρόσθεσε ένα h στο
όνομά του, όπως κι ο αδερφός του) και φιλοτέχνησε πολλούς
πίνακες αγροτικών σκηνών, ωστόσο, ζωγράφισε και σκηνές από
δαιμονικές μάχες κι έτσι επονομάστηκε ο "Κολασμένος"
Μπρέγκελ. Υπήρξε επίσης καλός αντιγραφέας.

37. Pieter Brueghel the Younger
The Village Lawyer, painted 1621

38. Leonardo da Vinci
Portrait of Leonardo by
Melzi

39. Da Vinci Leonardo, (1452-1519)
ώριμη Αναγέννηση
Μεγάλος Ιταλός ζωγράφος, καλλιτέχνης, επιστήμων, αρχιτέκτων, γλύπτης,
μαθηματικός, μηχανικός, μουσικός, εφευρέτης, θεωρητικός τέχνης κι ένα
σωρό άλλα... Υπήρξε καθολικό πνεύμα. Μελέτησε περιέγραψε και
ζωγράφισε, κάθε εκδήλωση της ανθρώπινης ζωής, από την ανάπτυξη του
εμβρύου στους κόλπους της μητέρας του, μέχρι τους νόμους των κυμάτων,
ρευμάτων, μέχρι το ηλιακό σύστημα, τα όπλα και τις οχυρώσεις. Για ν'
αποδώσει τη μορφή, την εξωτερική όψη, μελετούσε κι αναζητούσε την
εσωτερική ουσία και τις κρυμμένες αρχές. Όταν όμως τ' ανακάλυπτε,
έσβηνε η ορμή του κι έτσι πολλά έργα του μείναν ημιτελή. Ήταν ο
δημιουργός του σφουμάτο.

40. Γεννήθηκε στην πόλη Αντσιάνο, κοντά στο Βίντσι, της Ιταλίας. Ήταν νόθος γιος
του Πιέρο ντα Βίντσι, νεαρού δικηγόρου και της χωρικής Κατερίνα. Το πλήρες
όνομα του ήταν Leonardo di ser Piero da Vinci αν κι υπέγραφε τα έργα του ως
"Leonardo" ή "Io, Leonardo" ("Εγώ, ο Λεονάρντο"). Μεγάλωσε με τον πατέρα
του στη πόλη της Φλωρεντίας, όπου από πολύ μικρή ηλικία έδειξε δείγματα της
ευφυΐας και του καλλιτεχνικού του ταλέντου. Αυτός ήταν κι ο λόγος που στάλθηκε,
σ' ηλικία 14 ετών, ως μαθητευόμενος στο εργαστήριο του φλωρεντινού ζωγράφου
κι αρχιτέκτονα Αντρέα Ντελ Βερόκιο (1433-1485). Σε ηλικία 18 ετών μαθήτευσε
στον Περουτζίνο και στον Λορέντζο Γκρίντι, στο ατελιέ του Βερόκιο στη
Φλωρεντία και το 1472 γίνεται μέλος της συντεχνίας ζωγράφων, στη πόλη αυτή.
Το 1482, ο Λορέντζο Μεντίτσι, τονε στέλνει στο Μιλάνο, στο Λουδοβίκο
Σφόρτσα, ως ζωγράφο, αγαλματοποιό, μηχανικό και ...πυροβολητή. Αμέσως
ξεκινά το μεγάλο έφιππο άγαλμα του και λένε πως εργάστηκε γι' αυτό πολύ. Μόνο
για το άλογο έκανε 16 χρόνια. Το άγαλμα τούτο, καταστράφηκε είτε από
Γάλλους στρατιώτες, είτε αστόχησε κατά τη μεταφορά. Εν τω μεταξύ, στο
Μιλάνο, έκαμε πολλά πορτραίτα και δυό από τα αριστουργήματά του: π.χ.
"Παρθένος Των Βράχων". Διέθετε δικό του εργαστήριο με βοηθούς. Την ίδια
περίπου περίοδο εργάστηκε ως σύμβουλος αρχιτέκτονας στον καθεδρικό ναό του
Μιλάνου, ενώ στα 1495-1498 μετά από παραγγελία του Λουδοβίκου Σφόρτσα
ζωγραφίζει τον "Μυστικό Δείπνο", στο μοναστήρι της Σάντα Μαρία Ντέλε
Γκράτσιε. Ως καλλιτέχνης της αυλής δέχθηκε αρκετές παραγγελίες για έργα που
τις περισσότερες φορές ωστόσο άφηνε ημιτελή.

41. Da Vinci Leonardo, (1452-1519)
Τον Οκτώβρη του 1499 και μετά την ήττα του προστάτη του, Λουδοβίκου Σφόρτσα από τα
γαλλικά στρατεύματα, ξεκινά κατά πάσα πιθανότητα ένα φιλόδοξο έργο για λογαριασμό του
Λουδοβίκου ΙΒ', βασιλιά της Γαλλίας. Τον Δεκέμβρη του ίδιου έτους, εγκαταλείπει το Μιλάνο
και περνά ένα διάστημα στη Βενετία, για να επιστρέψει το 1500 στην Φλωρεντία όπου ξεκινά
ίσως η παραγωγικότερη περίοδος του ως ζωγράφος. Τον Ιούνιο του 1502, ταξιδεύει με τον
Καίσαρα Βοργία στη Κεντρική & 'Ανω Ιταλία με την ιδιότητα του αρχιτέκτονα και μηχανικού.
Μεταξύ άλλων σχεδιάζει χάρτες για τις εκστρατείες του Καίσαρα. Τον Μάρτη του επόμενου
χρόνου βρίσκεται πάλι στη Φλωρεντία όπου ξεκινά να εργάζεται πάνω στο περίφημο έργο του,
τη "Μόνα Λίζα", κατόπιν παραγγελίας του συζύγου της, Φραντσέσκο ντελ Τζιοκόντο, που το
χαμόγελο κι η τεχνική της βρήκε πολλούς επαίνους και μιμητές, αλλά κανέναν αντάξιο του. Λίγο
αργότερα αρχίζει τη τοιχογραφία "Η Μάχη Του Ανγκιάρι" για την αίθουσα συνεδριάσεων του
Παλάτσο Βέκιο, έργο που θα μείνει ημιτελές. Φτιάχνει και 2 ακόμα αριστουργήματα: "Αγία
'Αννα", "Παρθένος & Βρέφος»
Τη περίοδο 1508-1512 ζει σχεδόν αποκλειστικά στο Μιλάνο, παρέχοντας τις υπηρεσίες του
στον Charles d' Amboise, κυβερνήτη της πόλης. Είναι πλέον διάσημος καλλιτέχνης και το
διάστημα αυτό υποβάλλει σχέδια για το μνημείο του Trivulzio, συνεχίζει τις ανατομικές του
μελέτες κι αναλαμβάνει αρκετές παραγγελίες. Μετά τον θάνατο του Charles d' Amboise το
1511 και την εκδίωξη των Γάλλων από το Μιλάνο τον επόμενο χρόνο, επισκέπτεται την Ρώμη
υπό την προστασία του αδελφού του πάπα Λεόντα Ι', Τζουλιάνο Μεντίτσι. Στο περιβάλλον της
παπικής αυλής καταπιάνεται με διάφορα επιστημονικά πειράματα και μελέτες. Πέρα από
διάφορες εφερεύσεις του, σχεδιάζει το έργο της αποξήρανσης των ελών της περιοχής Ποντίνι,
νότια της Ρώμης.

42. Μετά το θάνατο του Τζουλιάνο Μεντίτσι, το 1516, δέχεται πρόσκληση του
βασιλιά της Γαλλίας, Φραγκίσκου Α' κι εργάζεται ως ζωγράφος της
βασιλικής αυλής. Παράλληλα συνεχίζει τα πειράματα του κι ασχολείται μ'
αρχιτεκτονικά κι αρδευτικά σχέδια. Ασχολήθηκεν επίσης με τις μεγάλες
γιορτές που 'δινε ο βασιλιάς και με τη συγγραφή της "Πραγματείας Περί
Αισθητικής". Τα κείμενά του, που για χρόνια μείναν ανέκδοτα, δείχνουνε
πως και στην αντιμετώπιση των αισθητικών προβλημάτων, ήταν ένας από
τους μεγαλύτερους στοχαστές, του καιρού του.
Στις 23 Απρίλη 1519 συντάσσει διαθήκη και τελικά πεθαίνει στις 2
Μάη, στο Cloux της Γαλλίας, κοντά στον βασιλικό πύργο του Amboise.
Σύμφωνα με προσωπική του επιθυμία, τάφηκε στην εκκλησία Sainte
Florentine, στο Amboise. Ο τάφος του συλλήθηκε τη περίοδο των
θρησκευτικών πολέμων αλλά έχει διατηρηθεί η επιγραφή της εκκλησίας,
που αναφέρει:
"Στην αυλή αυτής της εκκλησίας ετάφη ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ευγενής
από το Μιλάνο, μηχανικός κι αρχιτέκτονας του βασιλιά, ειδήμων της
μηχανικής και κατά το παρελθόν επίσημος ζωγράφος του δούκα του
Μιλάνου".

43. Leonardo da Vinci
The Baptism of Christ (1472–
1475)—Uffizi, by Verrocchio and
Leonardo

44. Leonardo da Vinci
The Adoration of
the Magi, (1481)—
Uffizi

45. Leonardo da Vinci
Study of horse
from Leonardo's
journals – Royal
Library, Windsor
Castle

46. Leonardo da Vinci
Study for a portrait of
Isabella
d'Este (1500) Louvre

47. Leonardo da Vinci
John the Baptist (c. 1514)—
Louvre

48. Annunciation (1475–1480)—Uffizi, is thought to be Leonardo's
earliest complete work
Leonardo da Vinci

49. Leonardo da Vinci
Virgin of the Rocks, Louvre
Mona Lisa or La Gioconda (1503–
1505/1507)—Louvre, Paris, France

50. Leonardo da Vinci
The Last Supper (1498)—Convent of Sta. Maria delle Grazie, Milan, Italy

51. Leonardo da Vinci
The Vitruvian
Man (c. 1485)
Accademia, Venice

52. Albrecht Dürer
Self-Portrait at 28, 1500
Self-portrait, 1498, Museo del Prado

53. Dϋhrer Albrecht, (1471-1528) Συμβολισμός
Ο σημαντικότερος καλλιτέχνης της εποχής του, συνέβαλλε καθοριστικά στη διάδοση των ιδεωδών της Ιταλικής
Αναγέννησης. Πέρασε όλη τη ζωή του στη Νυρεμβέργη, που τότε ήταν από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά κέντρα της
Γερμανίας, αλλά ταξίδεψε αρκετά κι επισκέφτηκε την Ιταλία δυο φορές, κάτι που επηρέασε βαθιά το έργο του.
Επίσης ο μεγαλύτερος χαράκτης της εποχής του κι ο διασημότερος ζωγράφος της Γερμανίας. Τα εξαίσια χαρακτικά
του κυκλοφορούσανε σ' όλη την Ευρώπη κι αργότερα, αποκτήσανε παγκόσμια φήμη.
Από πολλές απόψεις, πρωτοπόρος. Πρώτος καλλιτέχνης που 'καμε σειρά αυτοπροσωπογραφιών, που
καταδεικνύει το πόσο σημαντική θεωρούσε τη θέση του καλλιτέχνη στη κοινωνία και στους καλλιτεχνικούς κύκλους
της εποχής. Παρ' όλο που γαλουχήθηκε στο πλαίσιο της μεσαιωνικής παράδοσης της χειροτεχνίας, εκτός από
δεξιοτέχνης δημιουργός, επιδίωξε να διεκδικήσει ρόλο διανοουμένου και να ενταχτεί στους αριστοκρατικούς κύκλους
της χώρας του. Πέτυχε το στόχο του και τιμήθηκε ως ο μεγαλύτερος καλλιτέχνης της Γερμανίας. Επίσης ανέδειξε κι
άλλες τεχνικές πλην της χαρακτικής.
Γεννήθηκε 21 Μάη, στη Νυρεμβέργη κι ήτανε το 3ο από τα 8 παιδιά ενός χρυσoχόου ('Αλμπρεχτ ο
Πρεσβύτερος) και της Μπάρμπαρα Χέλπερ. Στα 15 του μαθητεύει στον πατέρα του κι ύστερα στο ατελιέ του
σημαντικότατου ζωγράφου της Νυρεμβέργης, Μίκαελ Βόλγκεμουτ. 4 χρόνια μετά, επισκέπτεται τη Κολωνία και τη
Βασιλεία. Το 1494 επιστρέφει και παντρεύεται την 'Αγκνες Φράϊ, κόρη εμπόρου. Επισκέπτεται την Ιταλία για να
ξεφύγει από την επιδημία πανώλη και να σπουδάσει τη τέχνη του. Την επόμενη χρονιά επιστρέφει κι ανοίγει ατελιέ
ξυλογραφίας.
Το 1498 γίνεται διάσημος με τη σειρά ξυλογραφιών με τίτλο "Αποκάλυψη". Γνωρίζει τον Βίλιμπαλντ Πιρκχάϊμερ,
που παραμένει ο καλύτερος φίλος, σ' όλη του τη ζωή. Το 1505 κάνει 2ο ταξίδι στην Ιταλία κι επισκέπτεται Μπολόνια
και Φλωρεντία, αλλά περνά το περισσότερο καιρό του στη Βενετία, μελετώντας Ραφαήλ & Ντα Βίντσι. 2 χρόνια
μετά, επιστρέφει και κατά τη διάρκεια της επιστροφής ζωγραφίζει μια σειρά ακουαρέλες με θέματα, τοπία. Αγοράζει
ένα μεγάλο σπίτι στη Νυρεμβέργη.
Το 1514 τελειώνει 3 μεγάλα χαρακτικά: "Ο Ιππότης Ο Θάνατος & Ο Διάβολος", "Ο Άγιος Ιερώνυμος Στο
Σπουδαστήρι Του" και το "Μελαγχολία". Τον επόμενο χρόνο και σε συνεργασία με τον αυτοκράτορα Μαξιμιλιανό Α
των Αψβούργων, του εκχωρείται ετήσια αποζημίωση. Το 1520 επισκέπτεται την Ολλανδία και παθαίνει ελονοσία.
5 χρόνια μετά εκδίδει το έργο "Πραγματεία Περί Των Μετρήσεων", το πρώτο του βιβλίο και φιλοτεχνεί τους
"Αποστόλους", την επόμενη χρονιά.
Το 1528, στις 6 Απριλίου, πεθαίνει και θάβεται στο Ναό του Αγίου Ιωάννου, στη Νυρεμβέργη, σ' ηλικία μόλις
57 ετών. Μετά το θάνατό του εκδίδεται το συνολικό έργο του: "4 Βιβλία Για Τις Ανθρώπινες Αναλογίες".

54. Albrecht Dürer
The earliest painted Self-Portrait (1493) by
Albrecht Dürer, (Louvre, Paris)
Young Hare, 1502 (Albertina, Vienna)

55. Albrecht Dürer
Adam and Eve (1507)

56. Albrecht Dürer
Lamentation for Christ,
1498, Germanisches
Nationalmuseum, Nürnberg

57. Fra Angelico
Detail from Deeds of the
Antichrist by Luca Signorelli (c. 1501)

58. Angelico Fra, (1387-1455) Gothic Style
To πραγματικό του όνομα ήτανε Γκουΐντο Ντι Πιέρο Ντα Μουτζέλο ή Φρα Τζιοβάνι Ντα Φιεζόλε ή Μπεάτο
Αντζέλικο κι υπήρξε από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Αναγέννησης. Δραστηριοποιήθηκε σε πολλούς
τομείς, από ιστορικά χειρόγραφα μέχρι τους πίνακες και τα τρίπτυχα μεγάλων διαστάσεων. Όλα μαρτυρούνε
συνεχείς προόδους, όσον αφορά στη προοπτική και στη ρεαλιστική απόδοση της φόρμας. Παρ' ότι πιστός κι
αφοσιωμένος Δομηνικανός μοναχός, ασχολήθηκε με τη καλλιτεχνική σταδιοδρομία, με πάθος κι
επαγγελματισμό.
Πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στη Φλωρεντία, μα ταξίδεψε κιόλας, για να φιλοτεχνήσει τα έργα που
παραγγέλνανε οι μαικήνες του. Το σημαντικότερο έργο του είναι μια σειρά τοιχογραφιών στο Δομηνικανό
Μοναστήρι του Αγίου Μάρκου, στη Φλωρεντία, εικόνες απαράμιλλης λεπτότητας, ομορφιάς κι ευαισθησίας. Σ'
όλη του τη ζωή απόλαβε την εκτίμηση και τον θαυμασμό των συγχρόνων του κι είχε επίσης την ικανότητα να
συνδυάζει υψηλού επιπέδου τεχνική με προσωπική ακτινοβολία και πνευματικότητα. Οι πίνακές του εξακολουθούν
να εντυπωσιάζουνε και να διεγείρουνε τη φαντασία, σα δημιουργίες ενός αγγελικού χεριού.
Γεννήθηκε στο Βίκιο Ντα Μουτζέλο, μια μικρή πόλη κοντά στη Φλωρεντία και στα 22 εργάζεται ήδη ως
εικονογράφος κάνοντας διάφορα πολύπτυχα σ' αυτή. Το 1423 γίνεται μέλος της Κοινότητας Δομηνικανών
Μοναχών Φιεζόλε. 10 χρόνια μετά αναλαμβάνει να ζωγραφίσει το τρίπτυχο Λιναπούλι και το 1438, ο Κόζιμο
των Μεδίκων, του παραγγέλνει μια νέα Αγία Τράπεζα, για τον Ναό του Αγίου Μάρκου. 2 χρόνια μετά,
εντάσσεται στους μοναχούς του Αγίου Μάρκου κι αρχίζει να φιλοτεχνεί κύκλο νωπογραφιών, τοιχογραφιών για
τα κελιά των μοναχών. Την επόμενη χρονιά ζωγραφίζει στη Μονή Αγίου Μάρκου, τα έργα: "Ευαγγελισμός",
"Ιερή Συνομιλία", "Ο Χλευασμός Του Κυρίου" & "Η Μεταμόρφωση Του Σωτήρα"!
Το 1445 ο Πάπας Ευγένιος Δ', τον καλεί στη Ρώμη για μια σειρά τοιχογραφιών. 2 χρόνια μετά ζωγραφίζει το
μέρος του θόλου του παρεκκλησιού του καθεδρικού ναού στο Ορβιέτο. Επίσης, τοιχογραφίες με θέμα τη ζωή των,
Αγίου Στεφάνου & Αγίου Λαυρεντίου, στο ιδιωτικό παρεκκλήσι του Πάπα Νικολάου Ε', στο Βατικανό. Το 1450
επιστρέφει στο Φιεζόλε ως Ηγούμενος. Την επόμενη χρονιά ζωγραφίζει τα φύλλα για τις θύρες ενός χρυσού
ερμαριού, που περιλαμβάνει και το έργο, "Η Σφαγή Των Νηπίων".
Το 1455 πεθαίνει στη Ρώμη, 18 Φλεβάρη και θάβεται στον Ναό Σάντα Μαρία Ντα Σόπρα Μινέρβα, σ' ηλικία
περίπου 60 ετών.

59. Fra Angelico
The Virgin of the Annunciation

60. Fra Angelico
Saint Lawrence distributing
alms(1447), in Vatican
The Crucified Christ

61. Fra Angelico
The Deposition
from the Cross,
Museo San
Marco

62. Domenico Ghirlandaio
Supposed self-
portrait,
from Adoration of the
Magi, 1488

63. «Ghirlandaio» Bigordi Domenico Di Tommaso,(1449-
1494) Πρώιμη Αναγέννηση
Υπήρξε από τους διασημότερους και δημοφιλείς Φλωρεντινούς καλλιτέχνες της εποχής του. Γεννιέται στη
Φλωρεντία γιός του Τομάζο Ντι Κουράντι Μπιγκόρντι, εμπόρου κοσμημάτων. Η πρώτη του ενασχόληση
φυσικά, ήτανε χρυσοχόος κι απέκτησε το παρανόμι Τζιρλαντάγιο, επειδή έφτιαχνε θαυμάσια κομψά χρυσά ή
ασημένια διαδήματα και στέμματα (Garland-Maker αγγλιστί), ιδιαίτερα αγαπητά στις νεαρές γυναίκες της πατρίδας
του. Το 1460 κάτω από τη στήριξη της οικογένειας Βεσπούτσι, αρχίζει να δουλεύει ανεξάρτητος και φιλοτεχνεί για
τ' αφεντικά του σπουδαίες εργασίες στο ναό Ονισάντι της Φλωρεντίας, συμπεριλαμβανομένου και του
"Μυστικού Δείπνου", το 1480.
Το 1475 εργάστηκε στο Σαν Τζιμινιάνο, στη τοπική εκκλησία και στα 1481-2 εργάστηκε στη Καπέλα Σιξτίνα,
με ρωμαϊκά θέματα, επιδεικνύοντας υπέροχην ικανότητα στο να πλάθει όμορφες αρμονικές εικόνες με θαυμαστή
επιλογή χρωμάτων. Εργάστηκε με τον Μποτιτσέλι, τον Περουτζίνο και τον Ροζέλι σε δυο φρεσκό εκεί, εκ των
οποίων το ένα δε σώζεται. Η φήμη της τέχνης του, τον ακολούθησε κατά την επιστροφή του στη γενέτειρα,
συμπεριλαμβανομένης και της εργασίας του στο Sala Dei Gigli στο Palazzo Vecchio (1483), φρεσκό και
τοιχογραφίες για τη Sassetti Chapel στη Santa Trinità (1483-1485). Έφτιαξε εκεί, στην ιδιωτική εκκλησία της
οικογένειας του τραπεζίτη Φραντζέσκο Σασέτι, 6 φρεσκό με σκηνές από τη ζωή του Αγίου Φραγκίσκου. Σε
τούτες τις εργασίες φαίνεται η Ολλανδική επιρροή του Χιούγκο Βαν Ντερ Γκόες.
Το 1480 παντρεύεται τη Κονστάντζα Ντι Μπαρτολομέο Νούτσι κι απέκτησαν μαζί δυο γιούς: τον
Μπαρτολομέο (1481) και τον Ριντόλφο (1483-1561) που ακολούθησε τα χνάρια του πατέρα του στη ζωγραφική
κι έγινε μάλιστα και φίλος με τον Ραφαήλ. Το 1485 πεθαίνει η σύζυγός του. Το 1488 παντρεύεται ξανά, την
Αντόνια Ντι Σερ Πάολο Ντι Σιμόνε Πάολι. Προς το τέλος της 10ετίας του '80, φιλοτέχνησε πολλά Φλωρεντινά
πορτραίτα, μεταξύ αυτών και το "Παππούς & Εγγόνι" και ποτέ κανείς, στο όνομα του ρεαλισμού, δε προσέδωσε
τόση προσοχή ακόμα και στην ασχήμια, ακόμα και σε λεπτομέρειες που η στυλιζαρισμένη κι ωραιοποιημένη
Πρώιμη Αναγέννηση, θ' απέκρυπτε όσο γινότανε.
Εργάστηκε επίσης και στο Tornabuoni Chapel της Santa Maria Novella (1485-1490). Η εργασία ήτανε
παραγγελία του Τζιοβάνι Τορναμπουόνι, μέγα συνεταίρου στη Τράπεζα των Μεδίκων. Αυτά τα 15 φρεσκό στην
ιδιωτική αυτή εκκλησία, ήταν η τελευταία μεγάλη δουλειά που ανέλαβε το πολυάσχολο και γεμάτο μαθητές (μεταξύ
των οποίων κι ο Μιχαήλ Αγγέλος), εργαστήρι του και τον βοηθήσανε και τα 2 αδέρφια του, Ντάβιντ και
Μπενεντέτο κι ολοκληρώθηκε περί το 1490.
Το 1494 πεθαίνει ξαφνικά από ελώδη πυρετό και θάβεται στη Φλωρεντία, σ' ηλικία 45 ετών.

64. Domenico Ghirlandaio
The Adoration of
the
Shepherds, Sassetti
Chapel, contains a
portrait of
Ghirlandaio as one
of the Shepherds.

65. Domenico Ghirlandaio
The Innocenti
Adoration of the
Magi, (1488-89),
Ospedale degli
Innocenti, Florence

66. Domenico Ghirlandaio
Portrait of Giovanna Tornabuoni,
(1488)
Portrait of an Old Man with his
Grandson, (c. 1490) Louvre Museum

67. Giorgione
A purported self-portrait,
represented as David

68. Barbarelli Giorgio Da Castelfranco (1477-1510)
ώριμη Αναγέννηση
Βενετός ζωγράφος που για τη ζωή του γνωρίζουμε λιγοστά πράματα. Μια χούφτα έργων τέχνης
έχουν αποδοθεί σ' αυτόν μα έστω κι έτσι, κρατά σημαντική θέση στο πάνθεο των μεγάλων
καλλιτεχνών όλων των εποχών παγκοσμίως. Ο πρόωρος θάνατός του, έχει φορτίσει το βίο του
διαμέσου των αιώνων έτσι, όπως κανενός άλλου. Η εξαιρετική αυτή φήμη, σε σχέση με τη μικρή
παραγωγή έργων που διαθέτουμε, οφείλεται στο ότι κατάφερε ν' αλλάξει το συνήθη τρόπο
ζωγραφικής στην εποχή του. Ήταν ο πρώτος καλλιτέχνης που ειδικεύτηκε σε πίνακες για μικρούς
χώρους, -ιδιωτικοί συλλέκτες-, παρά για διακόσμηση δημόσιων ή εκκλησιαστικών χώρων. Επίσης
ήτανε πρωτοπόρος στην απεικόνιση διαθέσεων, στους πίνακές του, σε βαθμό που οι σύγχρονοί
του δε μπορούσαν να καταλάβουνε τί απεικόνιζε. Ο Vasari ισχυρίζεται πως ο Τζιορτζιόνε -
παρατσούκλι τόσο για το ευμεγέθες του αναστήματός του, όσο και για το μεγάλο του ταλέντο, μιας
και σημαίνει Μεγάλος Τζιόρτζιο- μπορεί να σταθεί επάξια πλάι στον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, ως
ένας από τους ιδρυτές της τότε "σύγχρονης" ζωγραφικής.
Γεννήθηκε στο Καστελφράνκο, -απ' όπου πήρε και το προσωνύμιό του-, 30 χλμ από τη
Βενετία, στα 1477 και σπούδασε κει ζωγραφική δάσκαλο τον Μπελίνι, -αν κι εικάζεται πως ίσως να
'ταν ο Καρπάτσιο-, σύμφωνα με τον Βασάρι. Έχει καταγραφεί το 1506 μια συνεργασία με τον
Vincenzo Catena, μα τίποτ' άλλο δεν έχουμε γνωστό απ' αυτήν. Είχε 2 δημόσιες διακοσμήσεις: η
μια χάνεται στα βάθη των αιώνων κι ήτανε στο Παλάτσο του τότε Δόγη, για την αίθουσα
ακροάσεων, το 1507, κι η 2η -με τη βοήθεια του Τιτσιάνο- το 1508, εργάστηκε στις εξωτερικές
νωπογραφίες στο ναό Fondaco dei Tedeschi, που 'ναι τώρα πια μισοκατεστραμμένος. Εκτός απ'
αυτά, η μόνη τεκμηρίωση που 'χουμε για τα έργα του, είναι μια επιγραφή, πίσω από κάποιο πίνακά
του με τίτλο "Πορτρέτο Λάουρας", όπου αναγράφεται πως φιλοτεχνήθηκε από κάποιον Τζιόρτζιο
Μπαρμπαρέλι Ντα Καστελφράνκο.

69. Barbarelli Giorgio Da Castelfranco (1477-1510)
Το μόνο άλλο στοιχείο που μας παραπέμπει στα έργα τούτα, τ' όνομα του
Τζιορτζιόνε, είναι το σημειωματάριο του Βενετού ειδήμονα και συλλέκτη της εποχής,
Marcantonio Michiel, που γράφτηκε μεταξύ 1525-43. Θεωρείται ευσυνείδητη κι
αξιόπιστη πηγή και καταγράφει 5 από τα έργα του: "Η Θύελλα", "Οι Τρεις Φιλόσοφοι",
"Κοιμισμένη Αφροδίτη", "'Αντρας Με Βέλος" και με μια πλάγια αναφορά,
διασταυρωμένη κι απ' αλλού, μιλά και για το: "Ο Χριστός Μεταφέρει Τον Σταυρό". Για
τους "Τρεις Φιλοσόφους" λέγεται πως το τελειώσεν ο καλλιτέχνης Sebastiano Del
Piompo και τη "Κοιμωμένη Αφροδίτη" ο Τιτσιάνο. Ακόμα και στις μέρες μας είναι πολύ
μπλεγμένη κατάσταση, η ακριβής απόδοση των έργων αυτών που λογίζονται στον
Τζιορτζιόνε κι ειδικά με κείνα του Τιτσιάνο, υπάρχει πολλή συζήτηση, ιδιαίτερα για το
"Κονσέρτο Στην Εξοχή".
Λέγεται πως επινόησε τον τύπο του ερωτικού κι όμορφου (εντέχνως) αντρικού
πορτρέτου, για να γίνεται αρεστό κι αυτό έγινε μόδα τότε στη Βενετία. Επίσης η
ακριβής απεικόνιση των διαθέσεων, πάνω στους πίνακες είναι άλλη μια τρομερή
πρωτοπορία που ακόμα κι ο δάσκαλος Μπελίνι ενέδωσε σ' αυτή, κι ειδικά στα τοπία
είναι άπιαστος σε σημείο που τα έργα αυτά να ονομάζονται "τζιορτζιονικά". Είναι
απαράμιλλης τεχνικής και ποιότητας. Βρήκε κάποιους μιμητές μετά το θάνατό του, μα
κείνος που κυρίως θεωρείται σαν ο πιο εμπνευσμένος εξ αυτού, είναι ο ευαίσθητος και
πολύ μεταγενέστερός του, Βατό. Πέθανε πρόωρα, σ' ηλικία 33 ετών περίπου στη
πατρίδα του, πιθανόν από πανώλη.

70. Giorgione
The Tempest (c. 1508)
Gallerie
dell'Accademia, Venice,
Italy

71. Giorgione
Pastoral
Concert. Louvr
e, Paris. A work
which the
museum now
attributes
to Titian, c.
1509

72. Giorgione
The Three
Philosophers,
Vienna.

73. Michelangelo
Portrait of Michelangelo
by Daniele da Voters

74. Μichelangelo Buonarroti (1475-1564)
ώριμη Αναγέννηση
Γεννήθηκε στο Καπρέζε, μια κωμόπολη μόλις 60 χλμ μακριά από τη Φλωρεντία και που
σήμερα, προς τιμή του λέγεται, Καπρέζε Μικελάντζελο. Είχεν άλλα 4 αδέρφια και πάνω στη γέννα
του τελευταίου, η μητέρα του, Φραντζέσκα, πέθανε, το 1481. Το 1486, η οικογένεια επιστρέφει στη
γενέτειρα του πατέρα Λουδοβίκου Μπουοναρότι, τη Φλωρεντία.
2 χρόνια αργότερα, ο μικρός Μιχαήλ-'Αγγελος, μαθητεύει στο εργαστήρι του Ντομένικο
Γκιρλαντάϊο και τον επόμενο χρόνο, γίνεται δεκτός, στην Ακαδημία των Μεδίκων και ζει στο
Παλάτι τους. Διευθυντής εκεί είχε τοποθετηθεί, από τον μεγάλο ηγέτη της Φλωρεντία κείνη την
εποχή, τον Λορέντζο τον Μεγαλοπρεπή, ο Μπερτόλντο Ντι Τζιοβάνι. Το 1496 φεύγει για τη
Ρώμη κι αναλαμβάνει να φτιάξει το άγαλμα "Μεθυσμένος Βάκχος". Το 1498 αρχίζει να ετοιμάζει τη
"Πιετά", για τον καρδινάλιο Ραφαέλε Ριάριο, ένα έργο που θα τον εκτινάξει στα ύψη!
Στην αρχή του 1500, επιστρέφει στη πατρίδα του και ξεκινά τον "Δαυίδ", το οποίο ολοκλήρωσε 4
χρόνια μετά. Τούτο το άγαλμα, είναι περίπου 4,5 μέτρα ύψος κι είναι τόσο καλά φτιαγμένο, που
καθείς μπορεί να διακρίνει ακόμα και τις φλέβες του. Την επόμενη χρονιά, γνωρίζει τον Λεονάρντο
Ντα Βίντσι και γίνονται φίλοι, παρόλη τη διαφορά ηλικίας τους!
Το 1508 αρχίζει να φτιάχνει την "Καπέλα Σιξτίνα". Το έργο τελειώνει το 1512 και τον αναγορεύει
ουσιαστικά ως τον μεγαλύτερο καλλιτέχνη του κόσμου! Το 1525 ξεκινά τη Λαυρεντιανή
Βιβλιοθήκη, που σχεδιάστηκε να φιλοξενήσει, μια θαυμάσια συλλογή βιβλίων των Μεδίκων. Το
1534 πάει οριστικά στη Ρώμη κι ετοιμάζει τη "Δευτέρα Παρουσία", τη μεγαλύτερη τοιχογραφία, που
'χε ποτέ, ο τότε κόσμος! Το 1546 σχεδιάζει εκ νέου το Ναό του Αγίου Πέτρου.
Πέθανε σε ηλικία 89 ετών και κατόπιν ύστατης επιθυμίας του, θάφτηκε στη πατρίδα του τη
Φλωρεντία, στο εκκλησάκι Σάντα Κρότσε.

75. Michelangelo
The Madonna of the Steps (1490–92),
Michelangelo's earliest known work
Michelangelo's Pietà, St Peter's
Basilica (1498–99)

76. Michelangelo
The Statue of David, completed
by Michelangelo in 1504, is one
of the most renowned works of
the Renaissance.

77. Michelangelo
Michelangelo painted the ceiling of the Sistine Chapel

78. Michelangelo
Ignudo from the Sistine Chapel ceiling The Libyan Sibyl (1511)

79. Michelangelo
The dome of St Peter's
Basilica
Michelangelo's design for
St Peter's

80. Michelangelo
The Creation of Adam (1510)

81. Michelangelo
The Drunkenness of Noah

82. Parmigianino
Self-portrait in a
Convex Mirror (π.
1524)

83. Parmigianino Mazzola Girolamo Francesco Maria
(1503-1540) Μανιερισμός
Εξαίρετος Ιταλός ζωγράφος, χαράκτης, αλχημιστής και ξυλογράφος, που γεννήθηκε στις
11 Γενάρη του 1503, στη Πάρμα, απ' όπου πήρε και το ψευδώνυμό του. Ήτανε το 8ο
παιδί του Filippo Mazzola και της Maria di ser Guglielmo. 2 χρόνια μετά τη γέννησή
του, χάνει τον πατέρα του από πανώλη κι αναλαμβάνουνε τη κηδεμονία του οι θείοι του,
Michele και Pier Ilario, που θεωρούνταν εκείνη την εποχή δημοφιλείς κι άξιοι
καλλιτέχνες. Από πολύ νωρίς (1522-3) ξεκινά να παραδίδει ολοκληρωμένες
νωπογραφίες σε δυο παρεκκλήσια του Αγίου Τζιοβάνι Εβατζελίστα, στη πατρίδα του κι
εκεί δείχνει σαφώς τον θαυμασμό του στον Κορέτζιο, καθώς και την επίδραση που 'χε
δεχτεί απ' αυτόν. Ο Κορέτζιο είχε εργαστεί σ' αυτά τα παρεκκλήσια δυο χρόνια πριν. Η
πρωτοτυπία, η ευαισθησία κι η λεπτότητα που κυριαρχούσε στη τέχνη του ήτανε
μοναδική κι αυτό φαίνεται πιο ξεκάθαρα στην αυτοπροσωπογραφία του, καθώς
καθρεπτίζεται σε κοίλο καθρέπτη. Ο Βασάρι είπε γι' αυτόν τον πίνακα, πως τον
παρομοιάζει πιότερο σαν άγγελο, παρά σαν άνθρωπο. Επίσης έδειχνε αδυναμία στο ν'
απεικονίζει στα έργα του μια φυσική, "χωριάτικη" μορφή.
Το 1524 μεταβαίνει στη Ρώμη, αφού πρώτα περάσει από τη Φλωρεντία κι εκεί
δέχεται τις επιδράσεις των Μικελάντζελο και Ραφαήλ, οπότε το έργο του αποκτά
μεγαλύτερη βαρύτητα, οντότητα και χάρη. "Το Όραμα Του Αγίου Τζερόμ" είναι η
σημαντικότερη εργασία του, αυτής της περιόδου και παρουσιάζει μιαν έντονη
συναισθηματική φόρτιση, λόγω του δυνατού φωτισμού που εκβάλλει ο πίνακας, αλλά κι
από τις επιμηκύνσεις των μορφών, δίνοντας έτσι παράλληλα και μιαν εξωπραγματική,
λάγνα αίσθηση. Το 1527 εκδιώκεται από τα γερμανικά στρατεύματα, από τη Ρώμη και
μεταβαίνει στη Μπολόνια.

84. Parmigianino Mazzola Girolamo
Francesco Maria (1503-1540)
Μανιερισμός
Το 1531, επιστρέφει στη Πάρμα κι αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας τις νωπογραφίες του ναού της
Santa Maria della Steccata. Αποτυγχάνει να ολοκληρώσει το έργο και φυλακίζεται για τούτο. Ο
Βασάρι πάλι μας λέει, πως "...απέτυχε να τελειώσει το έργο, γιατί επέτρεψε στον εαυτό του να
επηρεαστεί από την αλχημεία, έγινε πιο εκκεντρικός, μελαγχολικός, απόμακρος, άφησε τη γενειάδα
του να μεγαλώσει και τελικά, κατάντησε διαταραγμένη φυσιογνωμία". Ωστόσο, η εργασία του δεν
έχασε την αίγλη της κι έφτασε στο απόγειο της με την "Παρθένο Με Τον Μακρύ Λαιμό" (1535), όπου
οι μορφές των φιγούρων είναι τόσον επιμηκυμένες κι εκλεπτυσμένες, που η εικόνα αποκτά
καθαγιασμό και χάρη τέτοια, ώστε ν' αποκτά το έργο μιαν αρχετυπική θέση κι ένα μοναδικό στιλ,
στον μανιερισμό.
Ο Παρμιτζιανίνο δε ζωγράφισε μόνο θρησκευτικά θέματα. Ζωγράφισε το "Ερωτιδέα Που
Σκαλίζει Το Τόξο Του" την ίδια χρονιά κι επίσης ήταν εξαίρετος προσωπογράφος. Τα τοπία σαν
υπόβαθρο των θρησκευτικών του θεμάτων έχουνε μυστηριακή και παραισθησιακή έκφανση τέτοια,
που επηρέασε πολλούς μετέπειτα ζωγράφους κι ιδίως τον Νικολό Ντελ Αμπάτε (Niccolo Dell'
Abbate). Επίσης, υπήρξε έξοχος χαράκτης, από τους πρωτοπόρους στο είδος, ενώ ασχολήθηκε με
θαυμάσια αποτελέσματα, με τη ξυλογραφία σε κιαροσκούρο (chiaroscuro).
Πέθανε στις 24 Αυγούστου του 1540 στο Casalmaggiore, μικρή πόλη της Βόρειας
Ιταλίας, πάρα πολύ νέος, μόλις 37 ετών και θάφτηκε στο ναό Frati de Servi, ολόγυμνος μ' ένα
ξύλινο σταυρό πάνω στο στέρνο του.

85. Parmigianino
Vision of Saint
Jerome (detail).

86. Parmigianino
Bardi Altarpiece (1521)

87. Parmigianino
Turkish Slave, π. 1553

88. «Raffael» Rafaello Santi, (1483-1520) ώριμη
Αναγέννηση
Γεννήθηκε 6 Απριλίου, στο Ουρμπίνο, γιος του Τζιοβάνι Σάντι Ντι Πιέτρο και της
Μάγια Ντι Μπατίστα Ντι Νικόλα Κιάρλα. Ο πατέρας του ήταν ποιητής και ζωγράφος,
στην ομάδα του Φρεντερίκο Ντα Μοντεφέλτρε, με καλή αίσθηση κι ο μικρός Ραφαήλ,
από νωρίς τον βοηθά στο εργαστήρι του. Στα 8 χάνει τη μητέρα του κι ο πατέρας
ξαναπαντρεύεται, λίγους μήνες μετά. 3 χρόνια μετά πεθαίνει κι ο πατέρας του, ενώ η
μητριά του εξαφανίζεται για να μη πάρει την ευθύνη του. Έτσι ο 11χρονος
Ραφαήλ στρέφεται στην εκκλησία και πιο συγκεκριμένα στον θείο του Μπαρτολομέο.
Το 1500 είναι πια ένας ανεξάρτητος καλλιτέχνης και στα χρονικά αναφέρεται ως
αρχιτεχνίτης. Τον επόμενο χρόνο, φιλοτεχνεί μιαν εικόνα, για τον ναό του Αγίου
Νικολάου, στη Φλωρεντία.
Το 1504 μαθητεύει κοντά στους 2 μεγάλους ζωγράφους της εποχής Μιχαήλ-'Αγγελο
και Λεονάρντο Ντα-Βίντσι. 4 χρόνια μετά, πάει στη Ρώμη, όπου ο Πάπας Ιούλιος Β'
του αναθέτει τον διάκοσμο των διαμερισμάτων του, στο Βατικανό. Εκεί ολοκληρώνει σ'
ένα χρόνο το έργο "Η Σχολή Των Αθηνών". Το 1512 ξεκινά τις εργασίες στο ταφικό
παρεκκλήσι του Κίτζι, στη Σάντα Μαρία. 2 χρόνια μετά διορίζεται αρχιτέκτονας του
Αγίου Πέτρου. Σκοπεύει να παντρευτεί τη Μαρία Μπιμπιένα, ανιψιά ενός
καρδιναλίου. Την επόμενη χρονιά, ο Πάπας Λέων Ι' του αναθέτει τη συντήρηση και
καταγραφή των αρχαίων μαρμάρων. Το 1520, Μεγάλη Παρασκευή, 6 Απριλίου κι
ενώ θα 'κλεινε τα 37 του χρόνια, πεθαίνει ξαφνικά. Αφήνει σχεδόν ολοκληρωμένο το έργο
του: "Μεταμόρφωση".Ο θάνατός του προκάλεσε συγκίνηση, γιατί θεωρούνταν ο
μεγαλύτερος καλλιτέχνης όλων των εποχών και φυσικά όσοι βλέπανε το τελευταίο, όλο
ζωή πίνακα και από την άλλη μεριά το νεκρό κορμί του, νιώθανε μεγάλο και πικρό πόνο.

89. Raffael
The Wedding of the Virgin

90. Raffael
The Madonna of the
Pinks, ca.1506 and
ca. 1507, The
National Gallery,
London

91. Raffael
The Madonna of the Meadow,
ca. 1506

92. Raffael
Galatea, 1512, his only major
mythology, for Chigi's villa

93. Raffael
Portrait of Bindo Altoviti,
ca. 1514

94. Τintoretto
Τιντορέττο: Αυτοπροσωπογραφία

95. «Τintoretto» Jacopo Robusti (1518-1594)
μανιερισμός
Γεννήθηκε στην Βενετία το 1518 και το πραγματικό του όνομα ήταν Τζιάκοπο
Ρομπούστι. Γιος του Τζιοβάνι Μπατίστα Ρομπούστι, βαφέα. Το 1530 αρχίζει
τη μαθητεία του στο ατελιέ του Τιτσιάνο για σύντομο χρονικό διάστημα.
Σύμφωνα με τον βιογράφο Ριντόλφι, τα παράτησε μόλις 10 μέρες μετά. Το
1539 ανάγεται το πρώτο επιβεβαιωμένο έγγραφο, σχετικά με τον ζωγράφο που
τον αναφέρει ως "δάσκαλο της ζωγραφικής". Ο καλλιτέχνης γίνεται γνωστός το
1548 και 2 χρόνια μετά, παντρεύεται τη Φαουστίνα Ντε Βέσκοβι, με την οποία
θα αποκτήσει 8 παιδιά. 3 απ' αυτά, η Μαρία, ο Ντομένικο κι ο Μάρκο, θα
γίνουν επίσης ζωγράφοι.
Τα επόμενα 3 χρόνια ασχολείται μ' ένα κύκλο σκηνών με θέμα, ιστορίες της
Παλαιάς Διαθήκης. Το 1564 ζωγραφίζει το έργο "Η Δόξα Του Αγίου Ρόκου", για
να συμμετάσχει στο διαγωνισμό για τη διακόσμηση του κτιρίου της Μεγάλης
Σχολής Του Αγίου Ρόκου. Κερδίζει επειδή προφταίνει να εγκαταστήσει τον
πίνακα στο χώρο, πριν βγει η απόφαση της κριτικής επιτροπής.
Το 1580 πηγαίνει στη Μάντοβα να συζητήσει για ένα έργο που ζητούν οι
Γκονζάγκα. Το 1588 μετά το θάνατο του Βερονέζε, αναλαμβάνει να
ολοκληρώσει τους πίνακες του αγαπημένου του φίλου και συνάδελφου.
Πεθαίνει στις 31 Μάη 1594 και θάβεται στην εκκλησία Μαντόνα Ντελ Όρο, σε
ηλικία 76 χρονών.

96. Τintoretto
Ο Άγιος Γεώργιος
σκοτώνει τον Δράκοντα

97. Τintoretto
Danae,
1570, Λυών,
Μουσείο
Καλών
Τεχνών

98. Τintoretto
Susanna e i Vecchioni,
Μουσείο Πράντο

99. Tiziano
Self-Portrait, c. 1567; Museo del
Prado, Madrid

100. Τizian Tiziano Vercellio (1485-1576)
ώριμη Αναγέννηση
Ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της Βενετίας. Υπήρξε αναμφίβολα μεγάλη
μορφή της παγκόσμιας τέχνης. Ήταν εξαιρετικά παραγωγικός κι εργατικός. Μετά το
θάνατό του κυρίως, απέκτησε τεράστια φήμη, όσο κανένας άλλος καλλιτέχνης της
εποχής του.
Γεννήθηκε στο Πιέβε Ντι Καντόρε, κάποιο έτος της 10ετίας του 1480. Το 1500
πηγαίνει με τον αδερφό του στη Βενετία, για να σπουδάσει ζωγραφική. Πιθανόν
μαθητεύει στο ατελιέ των Σεμπαστιάνο Τσουκάτο, Τζεντίλε και Τζιοβάννι Μπελλίνι. 8
χρόνια μετά, έγινε φίλος με τον ήδη γνωστό Tζιορτζιόνε και συνεργάζονται στις
τοιχογραφίες του Φοντάνο Ντέϊ Τεντέσκι. Όμως το 1510 ο Tζιορτζιόνε πεθαίνει κι
αναλαμβάνει να τελειώσει τα έργα του ο ίδιος. Τα πρώτα έργα γίνανε το 1511. Μετά και
το θάνατο του Τζιοβάννι Μπελλίνι, διορίζεται επίσημος ζωγράφος της Δημοκρατίας
της Βενετίας.
Το 1525 παντρεύεται την Τατσίλια, κόρη κουρέα και κάνει 2 παιδιά, τον Οράτσιο και
τον Πομπόνιο, ενώ 5 χρόνια μετά, γεννιέται η κόρη του Λαβίνια, μα χάνει τη σύζυγό του
από πανώλη. Τον επόμενο χρόνο μετακομίζει στην οικία Κάζα, στη Βενετία. Το 1539
μεταβαίνει στη Ρώμη, μετά από πρόσκληση του Πάπα Παύλου Α'. Το 1550 στο
'Αουγκσμπουργκ, ξεκινά μια σειρά ποιημάτων, για τον Βασιλιά Φίλιππο Β'. Τα
υπόλοιπα 26 χρόνια της ζωής του, τα πέρασε περίπου σαν Θεός, αφού είχε
αναγνωριστεί σα κορυφαίος καλλιτέχνης. Πιθανό μάλιστα να δίδαξε και τον Ελ Γκρέκο.
Πέθανε στις 27 Αυγούστου 1576, ίσως από πανώλη, αλλά πιθανότερο, από
γηρατειά. Ήταν 90 ετών περίπου. Θάφτηκε στην εκκλησία Σάντα Μαρί Ντε Φράρι, στη

101. Tiziano
The Woman at the
Mirror (1515),The
Louvre, Paris.

102. Tiziano
Salome, or Judith

103. Tiziano
Danaë

104. Tiziano
The Rape
of Europa (1562)

105. «Uccello» Dono Di Paolo (1397-1475)
γοτθικό στυλ- πρώιμη Αναγέννηση
Portrait of Paolo Uccello
by anonymous

106. «Uccello» Dono Di Paolo (1397-1475)
γοτθικό στυλ- πρώιμη Αναγέννηση
Υπήρξε από τους πιο γοητευτικούς Ιταλούς καλλιτέχνες του 15ου αιώνα. Παθιασμένος με τη
μελέτη της προοπτικής, εισήγαγε στα έργα του εντυπωσιακές λεπτομέρειες. Παρ' όλο που ανέλαβε
σημαντικές παραγγελίες θρησκευτικού και κοσμικού χαρακτήρα, το έργο του δε του αποφέρανε
σημαντικά οφέλη. Μάλιστα λέγεται πως πέρασε τα τελευταία του χρόνια μόνος φτωχός και
μελαγχολικός.
Επί αιώνες μετά το θάνατό του, μνημονευότανε κυρίως για την αριστοτεχνική προοπτική του και
θεωρούνταν σχετικά εκκεντρικός. Τον 20ό αιώνα όμως, επανεξετάστηκε κι αναγνωρίστηκε ως ένας
από τους πιο πρωτότυπους και καινοτόμους ζωγράφους της εποχής του.
Γεννήθηκε στη Φλωρεντία, από τον Πάολο Ντι Ντόνο τον πρεσβύτερο και την Αντόνια Ντι
Τζιοβάνι Καστέλο Ντι Μπεκούτο. (Το παρατσούκλι "ουτσέλο" σημαίνει "πουλί"). Στα 15 του
περίπου μαθητεύει στο εργαστήρι του μεγάλου γλύπτη της εποχής, Λορέντζο Γκιμπέρτι. Το 1415
γίνεται μέλος της Συντεχνίας Ιατρών & Φαρμακοποιών, που περιλαμβάνει και τους καλλιτέχνες.
10 χρόνια μετά εργάζεται ως σχεδιαστής ψηφιδωτών στον Άγιο Μάρκο στη Βενετία.
Το 1432 αναζητεί δουλειά στο εργοτάξιο του καθεδρικού της Φλωρεντίας. 4 χρόνια μετά
ζωγραφίζει μια μεγάλη τοιχογραφία εκεί. Ολοκληρώνει ένα πορτραίτο του Άγγλου Σερ Τζων
Χόκγουντ. Το 1443 αρχίζει να δουλεύει 2 έργα για τον καθεδρικό: το τετράγωνο πλαίσιο ενός
ρολογιού στον εξωτερικό δυτικό τοίχο του και σχέδια 3 υαλογραφημάτων. 2 χρόνια μετά, ο
Ντονατέλο, του βρίσκει δουλειά στη Πάντοβα. Ζωγραφίζει μια σειρά τοιχογραφιών στην Οικία
Βιταλιάνι. Τον επόμενο χρόνο επιστρέφει στη Φλωρεντία κι ανοίγει ατελιέ στη Πλατεία Σαν
Τζιοβάνι. Το 1453 η σύζυγος, του χαρίζει ένα γιο, τον Ντονάτο και 3 χρόνια μετά, μια κόρη, την
Αντόνια. Το 1465 πηγαίνει μαζί με το γιο του στο Ούρμπινο για μιαν Αγία Τράπεζα στον Ναό
Κάρπους Ντόμινι. Ζωγραφίζει το διάστημα κάτω από τη κεντρική σκηνή, το τελευταίο γνωστό έργο
του. Το 1475 στις 10 Δεκέμβρη πεθαίνει στο νοσοκομείο, σ' ηλικία 78 ετών και θάβεται δίπλα στον
πατέρα του, στο Ναό Σάντο Σπίριτο, στη Φλωρεντία.

107. Uccello
Saint
George and
the
Dragon (c.
1470),

108. Uccello
The Battle of San Romano, c. 1438–1440

109. «Veronese» Paolo Caliari, (1528-
1588)
μανιερισμός
Self portrait

110. «Veronese» Paolo Caliari, (1528-1588)
μανιερισμός
Ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες της Ιταλικής ζωγραφικής στην εποχή
του. Έγινε γνωστός με το έργο για τη διακόσμηση των Αιθουσών Των Δέκα, στο
Ανάκτορο Των Δόγηδων, στη Βενετία. Η διαυγής και πολύχρωμη δουλειά του εξυμνεί
τη πολυτέλεια της Γαληνότατης, μέσα από 'να μεγαλοπρεπές και φωτεινό ιδίωμα.
Τα εμφανέστερα γνωρίσματα της τέχνης του, όσον αφορά στη προσέγγιση των
κοσμικών αλλά και θρησκευτικών θεμάτων, είναι η επιτυχής παρουσίαση του πλούτου
της αριστοκρατίας κι η δεξιότητα στη προοπτική και στο χρώμα. Δυστυχώς, ακριβώς
λόγω της υπερβολικής ελευθεριότητας στη προσέγγιση των θρησκευτικών θεμάτων,
δικάστηκε από την Ιερά Εξέταση. Αργότερα, ανέπτυξε πιο προσωπικό και στοχαστικό
ύφος. Το προσάρμοσε στο κλίμα της Αντιμεταρρύθμισης και τ' ακολούθησε πιστά στα
τελευταία χρόνια της σταδιοδρομίας του.
Γεννήθηκε τον Δεκέμβρη του 1528 στη Βερόνα, -απ' όπου πήρε και το προσωνύμιο
'Βερονέζε' μιας και το πραγματικό του όνομα ήταν Πάολο Καλιάρι-, γιός του
Γκαμπριέλε και της Κατερίνα. Στα 13 του μαθητεύει στο ατελιέ του Πιέτρο Μπαντίλε.
Το 1548 φιλοτεχνεί το έργο για την Αγία Τράπεζα, στο παρεκκλήσι Μπελιλάκουα
Λατσίζε, στο ναό Σαν Φέρμιο. 3 χρόνια μετά συνεργάζεται με τον Τζιρόλαμο Τζελότι,
για τη τοιχογράφηση της έπαυλης Σοράντσα, στο Τρεβίλε του Τρεβιντάμα. Την
επόμενη χρονιά μεταβαίνει στη Μάντοβα, για να μπει στην υπηρεσία του Καρδινάλιου
Έρκολε Γκονζάγκα και τον αμέσως επόμενο χρόνο, αρχίζει να δουλεύει στο Ανάκτορο
των Δόγηδων, στη Βενετία, στις 3 αίθουσες του Συμβουλίου των Δέκα.

111. «Veronese» Paolo Caliari, (1528-1588)
μανιερισμός
Το 1555 εγκαθίσταται στη Βενετία, υπογράφει συμβόλαιο για τον κύκλο έργων "Η
Ιστορία Της Εσθήρ", στο ναό του Αγίου Σεβαστιανού. Το επόμενο έτος
συμμετέχει στη διακόσμηση της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης στη Βενετία. Το 1561
φιλοτεχνεί τις τοιχογραφίες στην έπαυλη Μπαρμπάρο, στο Μάζερ. Στις 17
Απριλίου 1566 παντρεύεται, στη Βερόνα, την 24άχρονη Έλενα Μπαντίλε, κόρη
του πρώτου δασκάλου του. Το 1572 δικάζεται από το Ιεροδικείο της Ιεράς
Εξέτασης, για τον πίνακα "Μυστικός Δείπνος", στη μονή των Αγίων Ιωάννη
& Παύλου. Γλυτώνει, αποδεχόμενος να κάμει διορθώσεις στο πίνακα, μα τελικά
το μόνο που κάνει είναι ν' αλλάξει την ονομασία σε "Δείπνο Στο Σπίτι Του Λευί"
(στο Στέκι, φιλοξενείται με το πρώτο τίτλο).
Το 1575 αναλαμβάνει να φιλοτεχνήσει μερικά έργα για την οροφή της
Αίθουσας του Κολλεγίου, στο Ανάκτορο των Δόγηδων. 2 χρόνια μετά φιλοτεχνεί
τα έργα για την Αίθουσα της Ψηφοφορίας και του Μεγάλου Συμβουλίου, στο
ίδιο Ανάκτορο. Το 1587 κάμει το τελευταίο του έργο "Ο Άγιος Πανταλέων
Θεραπεύει Ένα Παιδί". Την επόμενη χρονιά, στις 9 Απριλίου, πεθαίνει στη
Βενετία, σ' ηλικία 60 ετών.

112. Veronese
The Conversion of Mary Magdalene, c. 1548

113. Veronese
Deposition of Christ, c. 1547

114. Veronese
Perseus and
Andromeda,
1576-78

115. «El Greco», Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
(1540-1614) μανιερισμός
Αυτοπροσωπογραφία(;) (π.
1590-1600), Λάδι σε
μουσαμά, 52,7x46,7 εκ.,
Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό
Μουσείο

116. «El Greco», Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
(1540-1614) μανιερισμός
Ο μεγαλύτερος Έλληνας ζωγράφος, που γεννήθηκε στον Χάνδακα της Κρήτης -
σημερινό Ηράκλειο- σε ημερομηνία άγνωστη, αλλά βάσει λεγομένων, πιθανολογείται
γύρω στο 1540-1. Σε ηλικία 27-28 ετών εγκαταλείπει οριστικά την Ελλάδα, για να
επισκεφθεί τη Βενετία και 2 χρόνια μετά, τη Ρώμη. Εκεί γνωρίζει τον Τζούλιο Κλόβιο,
που τον συστήνει στον καρδινάλιο Αλεσάντρο Φαρνέζε. Πιθανολογείται επίσης πως
μαθήτευσε στο ατελιέ του Τισιάνο.
Το 1572 επιστρέφει για κάποιο διάστημα, στη Βενετία. Το 1577 εγκαθίσταται στο
Τολέδο της Ισπανίας. Έκτοτε, του αποδίδεται το παρατσούκλι Ελ Γκριέκο -Ο
Έλληνας-, επειδή οι Ισπανοί δε μπορούσανε να προφέρουν ολάκερο τ' όνομά του. Εκεί
αναλαμβάνει τη πρώτη του δημιουργία, μια παραγγελία σύνθεσης, για την Αγία
Τράπεζα. Το έργο ονομάστηκε "Η Ανάληψη Της Θεοτόκου". Η Χερόνιμα Δε Λας
Κουέβας, σύντροφος της ζωής του, γεννά το γιό του, Χόρχε Μανουέλ, το 1578.
Το 1582 φιλοτεχνεί το έργο που του ανέθεσε ο Φίλιππος Β' για το Ανάκτορο
Εσκοριάλ, μα δυστυχώς γι' αυτόν, δεν ικανοποιεί το αποτέλεσμα. 6 χρόνια μετά,
ολοκληρώνει τη "Ταφή Του Πρίγκηπα Οργκάθ", για την εκκλησία Σάντο Τομέ, του
Τολέδο.
Πέθανε περίπου 74 ετών, στις 7 Απριλίου του 1614 και κηδεύτηκε στο παρεκκλήσι
Σάντο Ντομίνγκο Ελ Αντίγκουο, της πόλης που τον αγάπησε σα δικό της κι έμελλε να
γίνει η δεύτερη πατρίδα του.

117. El Greco
Η Κοίμηση της
Παναγίας των
Ψαριανών, περ. 1567,
τέμπερα σε ξύλο,
61,4x45 εκ.,
Ερμούπολη, Εκκλησία
της Κοίμησης της
Παναγίας

118. El Greco
Το Μαρτύριο του Αγίου
Μαυρίκιου (1580-82),
λάδι σε μουσαμά,
448x301 εκ., Εσκοριάλ,
Μοναστηριακή Εκκλησία
Αγίου Λαυρεντίου.

119. El Greco
El Espolio – Ο
διαμερισμός των ιματίων
του Χριστού, 1577-9, λάδι
σε μουσαμά, 285 x 173
εκ., Τολέδο, Καθεδρικός
Ναός

120. El Greco
Ταφή του κόμη
του Οργάθ (1586-
88), Λάδι σε
μουσαμά,
480x360 εκ.,
Τολέδο, Άγιος
Θωμάς.

121. El Greco
Η Πέμπτη
Σφραγίδα της
Αποκαλύψεως (16
08-14, λάδι σε
μουσαμά, 222,3 x
193 εκ., Νέα
Υόρκη,
Μητροπολιτικό
Μουσείο

122. ΓΛΥΠΤΙΚΗ & ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ
Façade of Palazzo
Chiericati in Vicenza,
Andrea Palladio

123. Brunelleschi
Presumed depiction
in Resurrection of the Son of
Theophilus, Masaccio

124. Filippo Brunelleschi, 1377-1446
Ο Φιλίππο Μπρουνελλέσκι (Filippo Brunelleschi, 1377-1446) ήταν εξέχων Ιταλός αρχιτέκτονας,
μηχανικός και γλύπτης της Αναγέννησης. Είναι περισσότερο γνωστός ως ο επινοητής της
προοπτικής στη ζωγραφική αλλά και για την κατασκευή του θόλου στον καθεδρικό ναό
της Φλωρεντίας, αλλά το έργο του καλύπτει και άλλους τομείς όπως γλυπτική, μαθηματικά,
μηχανική ακόμη και σχεδιασμό πλοίων. Τα περισσότερα από τα σωζόμενα έργα του βρίσκονται
σήμερα στη Φλωρεντία.
Ξεκίνησε ως γλύπτης και διαγωνίστηκε με τον Λορέντσο Γκιμπέρτι, τον Ντονατέλλο και τον Τζάκοπο
ντελλα Κουέρτσια για τα γλυπτά των θυρών του Βαπτιστηρίου της Φλωρεντίας. Ο Γκιμπέρτι πήρε
την παραγγελία το 1403 και ο Μπρουνελλέσκι έφυγε στην Ρώμη για να σπουδάσει προοπτική και
σχέδιο. Μελέτησε την ρωμαϊκή αρχιτεκτονική και εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα από τον θόλο του
Πανθέου. Όταν προκηρύχτηκε διαγωνισμός για την στέγαση του ιερού του καθεδρικού ναού της
Φλωρεντίας, της Santa Maria del Fiore, ο Μπρουνελλέσκι πρότεινε ένα τεράστιο θόλο, ιδέα
τολμηρότατη από μηχανικής απόψεως, δεδομένου ότι δεν θα υπήρχε υποστήριξη από εξωτερικά
αντερείσματα ή εσωτερικές δοκούς. Αλλά η παραγγελία του ανατέθηκε.
Επί δεκατέσσερα χρόνια εργάστηκε αντιπαλεύοντας με μύριες δυσκολίες αλλά τελικά ο τρούλλος
ολοκληρώθηκε και μένει στην θέση του μέχρι σήμερα. Δεσπόζει στο φλωρεντινό τοπίο και είναι
ορατός από χιλιόμετρα. Η πόλη υπερηφανευόταν για το κατόρθωμα αυτό.
H μητρόπολη Santa Maria del Fiore της Φλωρεντίας με τον τρούλλο του Μπρουνελλέσκι. Αριστερά
το Campanille του Τζόττο
Ο Μπρουνελλέσκι κατασκεύασε τον τρούλλο προσαρμοζόμενος στον τοσκανικό γοτθικό ρυθμό της
μητρόπολης. Σε άλλα έργα του προσήγγισε την ρωμαϊκή αρχαιότητα, και ιδιαίτερα στην Cappella
(παρεκκλήσιο) Pazzi της Santa Croce της Φλωρεντίας, που θυμίζει τον θόλο και τα προπύλαια του
Πανθέου.
Ο τάφος του βρίσκεται στην κρύπτη της μητρόπολης. Ο Βαζάρι έγραψε ότι ο Μπρουνελλέσκι
"στάλθηκε από τον ουρανό για να πλουτίσει την αρχιτεκτονική με νέες μορφές"

125. Brunelleschi
Brunelleschi's dome for the
Duomo of Florence, Santa
Maria del Fiore

126. Brunelleschi
Nave of the Santo Spirito, 1441–1481

127. «Donatello»
Donato di Niccolò di Betto Bardi
(π. 1386 –1466)
Donatello's statue outside of
the Uffizi Galleria.

128. «Donatello»
Ο Ντονάτο ντι Νικολό ντι Μπέττο
Μπάρντι (ιτ. Donato di Niccolò di Betto
Bardi, 1386 – 13 Δεκεμβρίου 1466), γνωστός
και ως Ντονατέλλο, ήταν Ιταλός καλλιτέχνης
και ειδικότερα γλύπτης, της
όψιμης Αναγέννησης. Τη φήμη του οφείλει
κυρίως στα έργα τεχνοτροπίας basso
rilievo (είδος ανάγλυφου), στα οποία
εμφανίζονται οι νέες -για την εποχή του- τάσεις
στην εικονική προοπτική.

129. «Donatello»
Statue of St. John
the Baptist in the
Duomo di Siena

130. «Donatello»
David at
Bargello
Museum,
Florence.

131. Lorenzo Ghiberti (1378 –1455),
born Lorenzo di Bartolo
Αυτοπροσωπογραφία
(λεπτομέρεια από το
έργο του Πύλες του
παραδείσου).

132. Lorenzo Ghiberti
O Λορέντζο Γκιμπέρτι (περ. 1378 - 1 Δεκεμβρίου 1455) ήταν
διακεκριμένος Ιταλός καλλιτέχνης της πρώιμης αναγέννησης, γνωστός περισσότερο για
το έργο του στη γλυπτική. Ήταν γιος του Τσιόνε Γκιμπέρτι (Cione Ghiberti) ή του
χρυσοτέχνη Μπάρτολο ντι Μικέλε. Ο ίδιος στα νεανικά του χρόνια ανέφερε ως πατέρα
του τον Μπάρτολο, κάτω από την επίβλεψη του οποίου εκπαιδεύτηκε ως χρυσοτέχνης
στη Φλωρεντία, ωστόσο σε άλλη χρονική περίοδο ισχυρίστηκε το ίδιο και για τον
Γκιμπέρτι, με αποτέλεσμα να παραμένει αβέβαιο ποιος από τους δύο ήταν πραγματικά ο
πατέρας του. Το 1401 συμμετείχε και κέρδισε σε καλλιτεχνικό διαγωνισμό για την
ανάληψη του έργου κατασκευής δύο μπρούντζινων πυλών, για το βαπτιστήριο του
καθεδρικού ναού της Φλωρεντίας. Διασώζονται μέχρι σήμερα τα έργα του Γκιμπέρτι
καθώς και του Φιλίππο Μπρουνελέσκι που επίσης συμμετείχε στο διαγωνισμό, για τις
ανάγκες του οποίου τούς ανατέθηκε η κατασκευή ενός μπρούντζινου γλυπτού που θα
αναπαριστούσε το βιβλικό θέμα της θυσίας του Ισαάκ. Ιδιαίτερη θέση κατέχουν επίσης τα
γραπτά κείμενα του Γκιμπέρτι, τα οποία συγκέντρωσε σε τρεις ημιτελείς τόμους, με τον
γενικό τίτλο I Commentarii και αποτελούν σημαντική πηγή για την αναγεννησιακή τέχνη.
Το πρώτο μέρος του έργου πραγματεύεται την ιστορία της τέχνης των αρχαίων χρόνων,
ενώ στο δεύτερο βιβλίο ο Γκιμπέρτι μελετά τα καλλιτεχνικά έργα του κοντινού
παρελθόντος του, περιλαμβάνοντας επίσης μία αυτοβιογραφία. Από τον τρίτο τόμο
διασώζονται μόνο αποσπάσματα, σύμφωνα με τα οποία επρόκειτο πιθανά για ένα
αμιγώς θεωρητικό κείμενο.
Πέθανε την 1η Δεκεμβρίου του 1455 στη Φλωρεντία.

133. Lorenzo Ghiberti
Οι πύλες του παραδείσου,
Battistero di San Giovanni,
Φλωρεντία

134. Lorenzo Ghiberti
The story
of Joseph, a
panel from the
second set of
doors to
the Baptistery

135. Πηγές
http://el.wikipedia.org
http://en.wikipedia.org
http://www.peri-grafis.gr

136. Από την εκδρομή μας στη Ρώμη, 20-23
Φεβρουαρίου 2014