Diapresentatie van de 5e lezing in de mini-cursus over de Keltische Wereld
Begeleidende docent: Erwin Claes
organisatie: Amarant vzw
Belangrijke Opmerking: als gevolg van het gebruik van een MacBook (Apple) kan het zijn dat meerdere foto's niet zichtbaar zijn. Mijn excuses hiervoor...
2. 1. Een beknopte geschiedenis van de
Keltische Wereld
2. De Keltische maatschappij
3. De materiële cultuur van de Kelten
4. De Keltische natuurgodsdienst
1. Keltische Kunst
3. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het Keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
4. oneindig aantal goden
karakter = wispelturig + onvolmaakt + gevaarlijk
goden → tevreden stellen met offers
sommige godheden worden enkel lokaal vereerd
steeds verband met bepaalde plaatsen in de
natuur → vooral water
└► cfr. Bath →
opgedragen
aan Sul : godin warm
water
8. SEQUANA : GODIN V/D SEINE
TEUTATES : ‘STAMGOD’ → WELLICHT EEN
TITEL VAN VEEL VERSCHILLENDE
GODHEDEN
9. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
10. veel godheden = vereerd in triades (cfr Heilige
Drievuldigheid)
3 aspecten van 1 godheid
└► uitgebeeld in sculpturen met 3 gezichten
via Ierse literatuur → godheden van vorm
veranderen (vb: een raaf)
└► Kelten in late ijzertijd stelden zich hun
goden NIET mensvormig voor
cfr. verhaal van Brennus in Delphi
11.
12.
13.
14.
15. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
16. geen voorstelling van een
hemel of hel als straf of
beloning voor dagelijks
leven
automatisch herboren in
Hiernamaals
geen duidelijke grenzen
tussen wereld van de
levenden en van de
doden & goden
└► cfr. Ierse
verhalen
17. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
18. Vates waren volgens
Strabo zieners +
natuurfilosofen
ook vrouwelijke
priesters
└► geen vrouwen
als druïden
19. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
20. woord ‘druïde’ is
verbonden met Keltisch
woord voor eik
toont band met heilige
plaatsen in natuur
Drunemeton:
• Verzamelplaats Galaten
• ‘het heiligdom van de eik’
21. groot aanzien als intellectuelen, rechters, zieners,
astronomen en bemiddelaars
geen geschreven teksten → wel uit hoofd leren
└► hierdoor = kennis verloren
Caesar → goed georganiseerde broederschap
└► over grenzen stammen en clans heen
1 x jaar bijeenkomst in Gallië voor overleg +
kiezen opperdruïde
22. klassieke teksten vermelden druïden in
Brittanië en Gallië
NIET in: Spanje, Italiê, Donaugebied, …
└► sommige archeologen druïdisme in
Brittannië ontstaan en vandaar verspreid
naar Gallië
└► 4e eeuw v.C. ?
Nog voor volksverhuizingen over Alpen!
23.
24. Taken ?
bewaren identiteit +
continuïteit v/d stam
toepassen v/d wetten
kalender bijhouden
religieuze feesten
└► onderscheiden
van gelukkige en
ongelukkige dagen
25. relatie met politiek :
door aanzien in gemeenschap → grote
invloed + macht
└► o.a. via rechtspraak → als straf
verbannen uit bep. plechtigheden
vrijgesteld van belastingen + militaire dienst
nauw betrokken bij politiek + diplomatie
zonder toestemming druïde:
• nooit oorlog verklaren
• nooit vredesonderhandelingen beginnen
26. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
28. vb: Roqueportuse
15 km van Aix-en-
Provence
heiligdom Saluviêrs (
= Kelto-Ligurisch )
29.
30. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
31. vierkante ruimte + aardewal
betekenis = ?
ceremoniële
ontmoetingsplaats ?
gevonden van Brittannië tot
Bohemen
zelden sporen van rituelen
of andere activiteiten
Opvallend aanwezigheid
rituele schachten
32.
33.
34. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
35. Zijn rituele putten in de grond
betekenis is onduidelijk
└► middel om met onderwereld
te communiceren ?
Oorspronkelijk een bronstijdgebruik ?
└► overal in Europa → schachten uit bronstijd
schachten → opgevuld met wijgeschenken
• dierenbotten
• menselijke botten
• houten beelden + balken
• aardewerk
36.
37. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
38. betekenis = verkrijgen gunsten
kracht bijzetten door votiefgaven
└► velen =
teruggevonden
in
waterheiligdommen
vb: eikenhouten beeldjes
mensenoffers = belangrijk onderdeel van Keltische
godsdienstbeleving
wekte afschuw op in mediterrane wereld
└► vb: mensen + dieren in
reusachtige
stropoppen → levend verbranden
39.
40.
41.
42. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
43. meeste archeologische vondsten = graven !
enige overblijfselen van vaak uitvoerige begrafenisceremonies
→ clanbijeenkomsten, feesten, processies, rituelen, …
bijzettingen = streekgebonden verscheidenheid
5e eeuw v.C. → vooral vierkante grafheuvels
( = van Marne tot in Oostenrijk )
behouden in Champagnestreek tot 1e eeuw v.C.
└► elders = bijzettingen in vlakke
begraafplaatsen
lichaam in gestrekte houding geen grafmarkering met
heuvel
44.
45.
46.
47. geleidelijk lijkverbranding i.p.v. begraving
Opmerkelijk vanaf 150 v.C. in West-Europa
vanaf 100 v.C. in West-Europa
└► verdwijning begrafenisplechtigheden ?!
└► verklaring ?
voor aaseters neerleggen van lijken
verstrooien as na crematie
uitsluitend bepaalde groepen v/e formele begraving
└► cfr. Spaanse ( Keltiberiërs ? ) Vaccaeïers :
→ lijkverbranding enkel voor wie aan ziekte overlijdt
→ (eervolle) oorlogsdoden → aan gieren gevoerd
48.
49. opmerkelijk hiaat NIET overal in La Tène-
wereld
vb: Belgica + vanaf laatste decennia v.C. opnieuw
crematie in Brittannië
na Romeinse verovering → opnieuw crematie in
heel Gallië
asse in urne in kuil + enkele grafgiften
└► soms = vierkante grafgreppel
= meerdere urnen binnen 1 greppel
50.
51.
52.
53. 5.1 De Keltische goden
5.1.1 Het keltische polytheïsme
5.1.2 Het karakter van de goden
5.1.3 Het hiernamaals
5.2 De Keltische priesters
5.2.1 Vates en priesteressen
5.2.2 De druïden
5.3 De Keltische heiligdommen
5.3.1 Schedelpoorten
5.3.2 Viereckschanzen
5.3.3 Rituele schachten
5.4 Riten en offeranden
5.5 Keltische begravingsrituelen
5.6 Keltische mythologie
54. Wat is er bewaard
gebleven?
De Keltisch-Ierse traditie:
• belangrijkste ‘Ulster
Cycle’
Tain Bo Cuailnge
La Tène-wortels
E. H. Maelmurri
Britse traditie:
• belangrijkste
‘Mabignion’
55. Bij lezen van mythen
rekening houden met:
• wereld bestaat uit
onbegrepen +
oncontroleerbare
natuurkrachten
• mythen zijn vaak
verhalende verklaringen
van historisch
aangetoonde rituelen
• vaak legendarische
verwijzingen naar
historische figuren