1. De Picten
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

2. Ethymologie




‘het beschilderde
volk’
Iers: cruithni => ‘volk
met tekening
cruithni => pritani =>
Brittannië
tatoeë => Britsren
Keltische traditie?

3. De Pictische maatschappij

landelijke & tribale maatschappij
 derbfhine
 tuath-systeem
 Tain bo Culaigne
 historische bewijzen
 senchus fer nalban

4. Tain bo culainge

Ulster
 Tuath (stam) => leger: +/- 700 krijgers
 Koning + professionele juristen
 Verschillende tuath => 1 provincie =>
provinciale hogekoning
 Uit 7 provinciale hogekoningen =>
nationale hogekoning van Ierland (Tara)

5. Picten gelijkaardig systeem?

Bridei (550) => gijzelde zoon onderkoning
Orkney
 Tacitus => Caledonië duces
rs:
 Picten => 7 regio’s of koninkrijken, bvb:
Verturiones (4e eeuw)
 senchus fer nalban

6. senchus fer nalban

cenel n Gabrain: 300 krijgers
 cenel n Oengusa: 500 krijgers
 cenel Loairn: 600 krijgers + 100 extra
 aantallen eerder laag
=> cenel n Gabrain: 430 huishouden
(+/- 800 krijgers)

8. Erfopvolging

koningschap = erfelijk
 van vader op zoon: meqq / mac
 Bede => matriarchaal systeem?
- laat-Ierse bron/propaganda
- Picten kregen Ierse vrouwen als
erfopvolging via de vrouwelijke lijn werd
beslist

9. Oorlog als levenswijze





senchus fer nalban
wapens: speren,
zwaarden, strijdbijlen
jacht: (kruis)bogen
malië
nkolder => adel
klein rond schild
(cfr. Schotse targe)

11. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

13. De Pictische taal



-
amper bronnen
koningslijsten +
inscripties
Ogham:
Romeinse cijfers?
4e eeuw in Ierland
tot 7e eeuw gebruikt
via Ieren = Schotland

15. Voorchristelijke religie

amper iets over bekend!
 polytheï stisch
 vermoedelijk verwant met andere
Keltische natuurreligies
 verbonden met bossen, rivieren, meren
 diersymbolen?

16. Kerstening

Bronnen:
 Adomnan (biograaf
St-Columba)
 Bede Venerabilis:
- ZP => St-Ninian
- NP => St-Columba
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

17. St-Ninian


als bisschop naar
Christenen van
Whitern
archeologisch
bevestigd met
vondsten uit 6e eeuw
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

18. St-Columba





Hof koning Bridei
opgenomen tegen
magus Broichan?
bekeert enkele
adelijke families
koning blijft heidens,
maar toont respect
pas doorbraak met
koning Nechton
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

19. Landbouw & visserij

meesten => landbouwers
 vooral haver + gerst (geen tarwe)
 vee:
- 60% = runderen
- varkens
- schapen + geiten => vlees (1/3 stierf voor
eerste levensjaar)
 vis => pas met komst vikings

20. curragh





Iers scheepstype
dierhuiden over
houten raamwerk
maximaal 14 roeiers
zeil
Sint-Brendaan

24. Handel

meeste handel => nabije omgeving
 vanaf Romeinse periode => verschuiving
nederzettingen naar zee
 W-mediterrane producten: keramiek, wijn
 5e/6e eeuw: Byzantium
 Pictische waar: (witte) vachten,
zoetwaterparels

25. architectuur

grote invloed bronstijd
 ronde huizen
 forten of dunns
 brochs
 souterrains
 crannogs

26. Ronde huizen





Britse eilanden
5 tot 15 m diameter
Grote vloerruimte =>
geen steunposten
Vlechtwerk
Houtsnijwerk?
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

27. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

28. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

30. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

31. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

32. Dunns




geen militaire
betekenis
omheining: vee
binnen + wolven
buiten
aarde of stenen wal
ook militaire forten
=> vb: Burghead
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decomp
zijn vereist om deze afbeelding weer

33. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

34. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

35. Araneilanden
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

36. Dun Angus op Inishmoor
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

37. Het fort
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

38. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

39. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

40. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

41. Burghead

44. Broch







enkel in Schotland
Mousa
13 m hoog
oorspronkelijk: 15 m
diameter: 15,2 m
op elkaar gestapelde
stenen
vanaf 200 v.C.
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

45. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

46. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

47. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

48. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

49. Voorloper Broch… Skara Brae
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

50. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

51. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

52. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

53. Souterrain






ondergrondse
passage
verbonden met hutten
geen mortel
500 v.C. - 200 n.C.
opslagplaats?
religieus?
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

54. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

55. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

56. Crannog
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

57. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

58. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

60. Pictische symbolen

tussen 6e en 10e eeuw ontstaan
 vooral op rechtopstaande stenen
 voorlopers op brons of hout?
 standaardwerk => 1903
- 3 grote klassen
- Problematische datering

61. Klasse I




onbehandelde stenen
oppervlak
grote variatie aan
symbolen
geen christelijke
symbolen
6e & 7e eeuw?
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

62. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

63. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

64. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

65. Klasse II




voorbereid stenen
oppervlak
vooral ‘heidense’
symbolen
soms Christelijk kruis
8e & 9e eeuw?
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

66. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

67. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

68. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

69. Klasse III



voorbereid stenen
oppervlak
geen ‘heidense’
symbolen meer rond
het christelijke kruis
9e eeuw of later
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

70. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

71. Vaststellingen








oppervlak: steen, brons, zilver, grotwand
40 à 50 verschillende symbolen
2 groepen:
meestal per 2 of per 4
combinatie abstract- & dierfiguur
geen overlappingen
raken elkaar zelden
geen specifieke ruimtelijke spreiding

73. Vragen

hoe dateren?
 wanneer ontwikkeld?
 betekenis?
 betekenis rechtopstaande stenen?
 waarom ook op grotwand of plaquette?
 symbolen reeds volledig ontwikkeld als op
steen?

74. Evangelistensymbolen

rol pictische symbolen in ontstaan
evangelistensymbolen?
 rol scriptoria hierin?
 heidense betekenis pictische symbolen?
 waarom heidense symbolen ook in
combinatie met christelijke kruisen?

75. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

76. Oorsprong symbolen


-
-
-
Vanaf 7e eeuw
Voorlopers?
oude
tatoeë
ringspatronen
Pictische broche met
ruwe symbolen op
steen Pool (orkney)

77. Betekenis dierfiguren




paarden en honden
everzwijn
slangen
vogels
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

78. Betekenis van de symbolen



-
Funerair?
vaak geen begraving rond steen
afbeeldingen niet enkel op steen
Uitbeelding tatoeages?
Isidorus van Sevilla
tatoeages als aanduiding van soc klasse
Totem en naamgeving?
abstracte figuren => clan?
dierfiguren => totem?
geen ruimtelijke spreiding figuren

79. Christelijke kruisen
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

80. Heidense oorsprong
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

81. Klasse II kruisen
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

82. Kruis van Raasay (Shye)



Oudste afbeelding:
7e eeuw
Volledig in cirkel
Aan voet => hond of
leeuw
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decom
zijn vereist om deze afbeelding we

83. Kruis van Aberlemno



laag-relië
f
kruis + ernaast:
abstracte krullen &
dieren
achterkant: slag bij
Nechtansmerc 685
(Picten verdrijven AS)
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

84. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.
QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven

85. Klasse III kruisen







boss-style crosses
meer uitgesproken relië + versieringen
f
opvulling kruis met krulwerk
naast kruis => allerlei figuren
achterkant => vaak narratief: dieren + figuren
vooral Oud Testament: David & Golliath, Jonas
& walvis, Danië in leeuwenkuil, enz
l
soms => heidense afbeelding: mensenoffer

86. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.

87. QuickTime™ en een
TIFF (ongecomprimeerd)-decompressor
zijn vereist om deze afbeelding weer te geven.