1. 11.05.2012
Ինչպե՞ս ճիշտ դայակ ընտրել երեխայի համար. հոգեբանի խորհուրդները
Դայակի ընտրությունը երեխայի համար
շատ կարևոր է, և կարող է նույնիսկ ճա-
կատագրական դառնալ: ճի՞շտ է արդյոք
փոքրիկին վստահել դայակին, ինչպե՞ս
ընտրություն կատարել. LN-ի հարցերին
պատասխանել է Երևանի թիվ 2 բուժմի-
ավորման կլինիկական հոգեբան
Միհրդատ Մադաթյանը:
«Այսօրվա ակտիվ կյանքի պայմաննե-
րում այլ տարբերակ մենք ուղղակի չու-
նենք: Իհարկե, իդեալական տարբերակ
կլինի, որ ծնողը լիարժեք զբաղվի իր երեխայով: Բայց անպես է ստացվում, որ երկու ծնող-
ներն էլ աշխատում են, և չի ստացվում համատեղել: Հաճախ կինն ունենում է նաև հոգեբա-
նական խնդիրներ, և մենք խորհուրդ ենք տալիս, որ նա աշխատի, որպեսզի հեշտ ապրի: Այս
դեպքում դայակի առկայությունը դառնում է դրական: Պարզապես դայակի ընտրությունը
պետք է կատարել շատ խիստ, շատ մանրակրկիտ կերպով: Պետք է լիարժեք գիտակցել, որ
իրենց կյանքի ամենաթանկ բանը վստահում են ինչ-որ մեկին, և բնականաբար այդ մեկը
կյանքում պետք է լինի հարազատ. հարազատ ասելով հասկանում ենք վստահելի անձնավո-
րություն»:
Դայակ հասկացությունը Հայաստանում ակտիվ շրջանառության մեջ է մտել հատկապես
վերջին տարիներին: Հայ մայրիկները սկսել են դայակին մեծ նշանակություն տալ: Սակայն
հարց է առաջանում՝ արդյոք նրանք կարողանում են ճիշտ դայակ ընտրել: Եվ ընդհանրա-
պես, դայակ ընտրելիս որ հարցին ավելի շատ պետք է ուշադրություն դարձնել, ինչպիսի՞
դայակ պետք է ընտրել:
«Դայակը նոր մասնագիտություն չէ: Թագավորական և հարուստ ընտանիքներն ունեցել են
իրենց դայակները: Այն հնուց է եկել և բավականին լուրջ ինստիտուտ է: Աշխարհի բոլոր ծայ-
րերում եղել են և կան խնդիրներ ու թյուրիմացություններ՝ կապված դայակների հետ, և նույ-
նիսկ ամենաառաջադեմ երկրներում կան հատուկ գործակալութություններ, հիմնարկներ,
որոնք երաշխավորում են իրենց ներկայացրած դայակներին, քանի որ վերջիններիս կողմից
լինում են նաև բռնություններ երեխաների նկատմամբ: Այստեղ իհարկե հայ կամ իտալացի
ծնողի մասին չէ խոսքը, այստեղ միայն ծնողի վերաբերմունքն է երեխայի նկատմամբ կա-
րևոր: Եթե ծնողի վերաբերմունքը երեխայի նկատմամբ խիստ ադեկվատ է լինում և նորմալ,
բնականաբար նա շատ ուշադիր է լինում և՛ դայակի ընտրության հարցում, և՛ յուրաքանչյուր
այլ հարցում: Այդ դեպքում միայն նա կնկատի որևէ անորմալ երևույթ իր երեխայի հետ կապ-
ված և կկանխի ի սկզբանե: Կան ծնողներ, որոնք անպատասխանատու են: Բնականաբար
սա արդեն դայակի խնդիրը չէ, սա ավելի լուրջ և խոր խնդիր է, և այստեղ էլ կարող են բազ-
մաթիվ թյուրիմացություններ տեղի ունենալ: Մենք հաճախ տեսնում ենք ծնողներ, որոնք

2. իրենց երեխաներին ավելի վատ են վերաբերվում, քան որոշ դայակներ, որոնք շատ ավելի
հոգատար են: Օրինաչափություն այստեղ չկա: Առաջին հերթին կարևոր են դայակի մարդ-
կային որակները: Եթե դայակն ունի նորմալ, մարդկային որակներ, լավ պատկերացնում է
երեխա-ընտանիք գաղափարը, սա բնականաբար շատ ավելի կարևոր է, քան լեզուների իմա-
ցությունը, որը մենք շատ հաճախ առաջնային ենք համարում: Երկրորդ կարևոր պայմանը
փոխադարձ համակրանքն է երեխա-դայակ հարաբերություններում, քանի որ ժամանակի
ընթացքում մենք տեսնում ենք, որ երեխան դայակի հետ կապվում է մի հետաքրքիր և լուրջ
կապով»:
Դեպքեր են լինում, երբ ինչ-ինչ պատճառներով դայակին ժամանակ առ ժամանակ փոխում
են: Բայց չէ՞ որ երեխան հուզական կապ ունի արդեն այդ մարդու հետ, և դա կարող է վատ
անդրադառնալ նրա ներաշխարհի վրա:
«Դա շատ բացասական երևույթ է: Երեխայի համար տրավմատիկ կարող է լինել, եթե նա
դայակի հետ ընդհանուր լեզու է գտել:
Իդեալական տարբերակն այն է, երբ երեխան սկսում է կարոտել դայակին, սիրում է դայա-
կին, նա մաքսիմալ ստանում է այն հուզական կապը, որի կարիքը կա: Սակայն մայրը չպետք
է մտածի, որ եթե երեխային հանձնել է դայակին, ուրեմն կարող է ձեռքերը լվանալ, և ամբողջ
օրը նրա վրա ոչ մի ուշադրություն չդարձնել: Այստեղ պետք է հասկանալ, որ դայակը կա-
տարելու է ինչ-որ ֆունկցիա կոնկրետ ժամանակահատվածում, որն անհրաժեշտ է ծնողի
համար: Իսկ մնացած ժամանակահատվածում, երբ մայրը տանն է, պիտի փորձի մաքսիմալ
լրացնել բացը: Այսինքն՝ երեխան չպետք է մտածի, որ լքված է մոր կողմից և իրեն մեծացնում
է դայակը: Որքան էլ որ դայակը լավը լինի, նա չի կարողանա մոր տեղը զվաղեցնել: Բացի
այդ, երեխան ոչ մի դեպքում չպետք մտածի, որ մարդկային վերաբերմունքը գնվում է գումա-
րով, չպետք է տեղյակ լինի, որ այդտեղ գումարային հարց կա, որ այդ կինը գալիս է նրա հա-
մար, որ նրան վճարում են: Այլ իմանա, որ այդ կինը սիրում է իրեն և գալիս է իր հետ խաղա-
լու: Իհարկե, հասուն տարիքում նա իմանալու է, որ դա վճարովի է, բայց սկզբնական
նստվածքները շատ կարևոր են:
Դայակ ընտրելիս առաջին հերթին խորհուրդ կտայի մտածել՝ դայակ վարձելն արդյոք այդ-
քան անհրաժեշտ է ձեզ համար, որովհետև մարդիկ հաճախ դայակ են վարձում անհրաժեշ-
տություն չունենալով: Նման դեպքում պետք է ստեղծվի այն մթնոլորտը, որ դայակը մայրիկի
օգնականն է, եկել է մայրիկին օգնելու, և ոչ թե դայակի վրա պետք դնել բոլոր ֆունկցիաները,
իսկ մայրը փակվի իր սենյակում և ժամերով հեռուստացույց դիտի: Այսինքն՝ մայրը միշտ
պետք է լինի, դայակն էլ պետք է օգնի: Դայակի ֆունկցիան օգնելն է: Երկրորդ խորհուրդս հե-
տեւյալն է. շատ ճիշտ կլիներ, եթե դայակներն անցնեին որոշակի հոգեբանական թեստավո-
րում, որպեսզի ընտանիքները խուսափեին թյուրիմացություններից: Նման թեսթավորում
անցնելուց հետո մենք գոնե կկարողանանք կանխատեսել հետագա ընթացքը: Նաեւ պետք է
կարողանալ հավատալ սեփական երեխային նրա յուրաքանչյուր տարիքում: Երեխան հա-
ճախ, չգիտակցելով, չունենալով համապատասխան ինտելեկտուալ մակարդակ, կարող է
տալ այնպիսի ենթագիտակցական ռեակցիաներ, որոնք շատ կարևոր են: Չորրորդ և ամենա-
կարևոր խնդիրը մարդկային հարգանքն է դայակի նկատմամբ: Այսինքն՝ վարձելով դայակին,
երբեք չպետք է մտածել, որ վարձել ես բանվոր կամ ստրուկ, որին դու վճարում ես ու պիտի
պահանջես: Դայակ վարձելով պիտի հասկանաս, որ նրա հետ դու երկար ժամանակ ես անց-
նելու, և երեխայի մեծանալուց հետո այդ մարդու հետ մնալու ես լավ բարեկամ»:
Շողեր Գեւորգյան