1. «Առավոտ» օրաթերթ
30 Մարտ 2012
Ամենաերջանիկներն ու անհույսները
Մեկնաբանում է հոգեթերապեւտ Միհրդատ Մադաթյանը
Դեռեւս հին ժամանակներից մարդկությանը հետաքրքրել է, թե
ինչպիսին է մահացող մարդու հոգեբանությունը ու ինչպես է այն
դրսեւորվում: Ինչպես շատ հարցեր, սա եւս միանշանակ
պատասխան չունի: Մասնագետները մահացող մարդու
հոգեբանությունը փորձել են սահմանել եւ դասակարգել:
«Ամենաերջանիկներն այն մարդիկ են, ովքեր գիտակցում են, որ
լիարժեք եւ բարի կյանք են ապրել: Ավելի քիչ երջանիկ են նրանք, ում
համար մահը հիվանդություններից, խղճի խայթից, կյանքի
դժվարություններից եւ անիմաստ հոգսերից ազատվելու տարբերակ
է»,- «Առավոտի» հետ զրույցում ասաց հոգեթերապեւտ Միհրդատ Մադաթյանը, ըստ որի՝
ամենատանջվողներն էլ նրանք են, ովքեր մահանում են հիվանդությունից, քանի որ տեղյակ են լինում
իրենց հետագա ճակատագրի մասին:
Անհույս հիվանդների պարագայում դիտարկվում է մահացողների հոգեպաթոլոգիկ տասը
հակազդում: Ըստ Մ. Մադաթյանի՝ առաջին տեսակը տագնապային-դեպրեսիվ համախտանիշն է, որը
հանդիպում է բավական հաճախ եւ արտահայտվում վախով, ընկճվածությամբ՝ մոտալուտ մահի մտքի
նկատմամբ, որի ժամանակ շատերի մոտ նկատվում է սուիցիդալ վարքագիծ: «Երկրորդ տեսակը
դիսֆորիկ համախտանիշն է, որն արտահայտվում է դյուրագրգռությամբ, շրջապատի նկատմամբ
դժգոհությամբ, իրենց հիվանդությանը բերող պատճառների փնտրտուքով, բուժաշխատողների կամ
հարազատների հասցեին հնչող մեղադրանքներով եւ այլն: Այդ վարքագծում հաճախ թաքնված է
ճնշված տագնապը»,- պարզաբանում է Մ. Մադաթյանը՝ հավելելով, որ հաջորդ տեսակի
համախտանիշը տագնապային-հիպոխոնդրիկն է, որի ժամանակ լարվածությունն ավելի քիչ է, իսկ
հիվանդներն ավելի անտրամադիր են ու ինքնամփոփ: «Օբսեսիվ-ֆոբիկ համախտանիշը հանդիպում է
տագնապային կասկածամտության տիպ ունեցող մարդկանց մոտ եւ արտահայտվում է
կպչունություններով ու վախերով: Նրանք արտահայտում են ակնհայտ զզվանք, օրինակ՝ իրենց
պալատում պառկած այլ հիվանդների նկատմամբ, ունենում են քաղցկեղի մանրէներով վարակվելու
կպչուն վախ եւ մահանալու մասին տանջալի պատկերացումներից առաջացող տագնապներ:
Ապատիկ համախտանիշ կոչվածն էլ այն է, որի դեպքում հիվանդները մի փոքր արգելակված են,
թմրած ու անտարբեր: Իսկ ասթենո-դեպրեսիվ համախտանիշը բնութագրվում է ճնշվածությամբ, թախ-
ծոտությամբ, սեփական հիվանդության անհուսության վերապրումներով եւ դատապարտվածության
զգացումով: Լինում է նաեւ ասթենո-հիպոխոնդրիկ համախտանիշ, որը հանդիպում է
հետվիրահատական շրջանում: Առաջանում է վախ, վիրահատական վերքերի ապաքինվելու մասին
տագնապներ, անհանգստություն»,- բացատրում է հոգեթերապեւտը: Վերջինի մեկնաբանմամբ՝
սովորաբար դեպերսոնալիզացիոն-դերեալիզացիոն հիվանդները բողոքում են իրականության
զգացումի կորստից՝ ասելով, որ չեն զգում ոչ շրջապատը, ոչ էլ սեփական մարմինը: Հաճախ քնաբեր են
պահանջում, թեպետ առանց դրա էլ հանգիստ են քնում: Գոյություն ունի նաեւ պարանոիդալ
համախտանիշ ասվածը, ինչն էլ արտահայտվում է շրջապատի նկատմամբ զառանցանքային վերա-
բերմունքով, եւ ուղեկցվում հետապնդման, խաբեությունների, շրջապատի նկատմամբ ագրեսիվ
վերաբերմունքի գաղափարներով: Էյֆորիկ համախտանիշն էլ, որը արտահայտվում է
հետվիրահատական շրջանում՝ արտահայտվում է բարձր տրամադրությամբ եւ վիճակի,
հնարավորությունների գերագնահատմամբ:
Մասնագետները, տալով մահացող մարդու հոգեբանության մասին տարբեր դասակարգումներ,
հավատացնում են, որ մարդը միշտ էլ կարող է մահանալ, սակայն արժե փնտրել ապրելու
ճանապարհներ` հնարավորինս երկար վայելելու կյանքը:
ԵԼԵՆԱ ՉՈԲԱՆՅԱՆ