1. Õîã õàÿãäëûí
ìåíåæìåíò

2. Лекцийн агуулга
• Õîã õàÿãäàëûí ìåíåæìåíò ãýæ þó âý?
• Õîã õàÿãäàëûí àíãèëàë
• Õîã õàÿãäëûã ÿëãàõ, öóãëóóëàõ, ñàâëàõ, ò¿ð
õàäãàëàõ ¿éë àæèëëàãàà
• Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí õîã õàÿãäëûã
òýýâýðëýõ, õàäãàëàõ
• Òóñãàé õîã õàÿãäëûã óñòãàõ
• Õàëäâàðòàé õàÿãäëûã óñòãàõ
• Ýì áèî áýëäìýëèéí õàÿãäëûã óñòãàõ
• Õàÿãäàë øèíãýí çàéëóóëàõ
• Õèéí õàÿãäëûã öýâýðëýõ

3. Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãóóäûí
õîã õàÿãäëûí ìåíåæìåíò ãýäýã íü
õàÿãäàë ¿¿ññýí öýãýýñ ýõëýýä
¿¿íèéã àíãèëàõ, ÿëãàõ, ñàâëàõ,
óðüä÷èëàí áîëîâñðóóëàõ,
öóãëóóëàõ, õàäãàëàõ, òýýâýðëýõ,
ò¿ð áàéðøóóëàõ, óñòãàõ ¿éë
àæèëëàãàà þì.

4. Ýìíýëãèéí õîã õàÿãäëûã äîòîð íü åðäèéí,
òóñãàé ãýæ àíãèëíà.
Òóñãàé õîã õàÿãäëûã äîòîð íü
1. Ýìíýëýã ¿éë÷èëãýýíèé
- Õàëäâàðòàé ýñâýë õàëäâàðòàé áàéæ
áîëçîøã¿é
- Ýìãýã
- Õóðö èðìýãòýé
- Ýìèéí
2.Öàöðàã èäýâõò
3.Õèìèéí
4. Äàðàëòàò ñàâ

5. Õàÿãäàëûã ÿëãàñàíû äàðàà ñàâëàõ
óóò, õàéðöàãèéã ºí㺺ð ÿëãàæ
òºðºëæ¿¿ëíý.
Åðäèéí õàÿãäëûã õàð ºíãèéí
 Ýìíýëýã ¿éë÷èëãýýíèé õîã õàÿãäëûã øàð
ºíãèéí
 Õèìè, öàöðàã èäýâõèòýé ýñýä íºëºº
¿ç¿¿ëäýã õàÿãäëûã / õ¿ðýí ºíãèéí /
 Õàëäâàðûí çýðýãëýë ºíäºðòýé õàÿãäëûã
óëààí ºíãèéí


6. - Ýñýä õîðòîé íºëºº ¿ç¿¿ëäýã õàÿãäëûã áàò
áýõ, øèíãýí íýâ÷èõã¿é ñàâàíä “ ýñýä õîðòîé
õîã õàÿãäàë” ãýæ òýìäýãëýíý.
- Ǻºëºí öàãààí, ìºíãºí óñ áîëîí áóñàä
õîðòîé õ¿íä ìåòàë àãóóëñàí õàÿãäëûã òóñàä
íü öóãëóóëíà. Àñãàðñàí òîõèîëäîëä í¿öãýí
ãàðààð áàðèõ, àëò ìºíãºí ýäëýë õ¿ðãýæ
áîëîõã¿é.
- Äàðàëòàò ñàâ íü øàòàõ, äýëáýðýõ àþóëòàé
ó÷èð òóñàä íü õàäãàëíà.

8. ÑÀÍÀÌÆ:
Àþóëã¿é õàéðöàãíû 1/3-ä äóòóó áàéõ ¿åä
óñòãàëä ºãíº. Õýò ä¿¿ðãýæ áîëîõã¿éã àíõààð.
Óóò ñàâ íü àìàðõàí öîîð÷ ãýìòýõã¿é, øèíãýí
íýâ÷èõã¿é ìåòàëë ýñâýë çóçààí öààñààð
õèéãäñýí áàéíà.
Ò¿ð õàäãàëàõ öýãò öóãëóóëñàí õàÿãäëûí
õýìæýý óóò ñàâíû 2/3 õ¿ðìýãö ñàéòàð
áèò¿¿ìæèëæ õàÿãäàë õàäãàëàõ áàéðàíä
õ¿ðãýíý.

10. Õîã õàÿãäëûã õàäãàëàõäàà:
- Õàäãàëàõ áàéð õºðã¿¿ðã¿é áîë òóñãàé õîã
õàÿãäëûã õ¿éòíèé óëèðàëä 72 öàã, äóëààíû
óëèðàëä 48 öàãààñ äýýø õóãàöààíä
õàäãàëàõã¿é.
- ªðõ ñóìûí ýìíýëýã çýðýã õ¿÷èí ÷àäàë
áàãàòàé ãàçðóóäàä 7 õîíîãîîñ äýýø
õóãàöààãààð õàäãàëàõã¿é.

11. Õîã õàÿãäëûã ãàäàãø òýýâýðëýõäýý:
- Åðäèéí õîã õàÿãäëûã àõóéí õàÿãäëûí àäèë
îðîí íóòãèéí õîã õàÿãäûí öýãò
- Òóñãàé õîã õàÿãäëûã çîðèóëàëòûí òàíèõ
òýìäýã á¿õèé òýýâðèéí õýðýãñýë àøèãëàí
õ¿í ìàë, àìüòàí áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿íòýé
õàìò òýýâýðëýõèéã õîðèãëîíî.
- Òýýâýðëýã÷ òóñãàé õîã õàÿãäëûã
òýýâýðëýæ
äóóññíû äàðàà òýýâðèéí õýðýãñýëèéã õîðã¿é

12. Òóñãàé õîã õàÿãäëûã óñòãàõäàà:
-ªíäºð äàðàëòòàé óóðààð õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ
- Õóóðàé õàëóóíààð õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ
- Áè÷èë äîëãèîíîîð õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ
- Õèìèéí àðãààð õàëäâàðã¿éëýõ,
ñààðìàãæóóëàõ, õîðã¿éæ¿¿ëýõ
- Áóëàõ, áóëøëàõ
- Øàòààõ àðãà

13. Õàëäâàðòàé õàÿãäëûã óñòãàõäàà:
- Õàëäâàðò ºâ÷òýé õ¿íèé öóñ áèî øèíãýíèéã
òóõàéí áàéãóóëëàãûí òàñàã íýãæèä óðüä÷èëàí
õèìèéí àðãààð ýñâýë ºíäºð äàðàëòòàé óóðààð
õàëäâàðã¿éæ¿¿ëñíèé äàðàà áîõèð óñíû
øóãàìä íèéë¿¿ëýõ áóþó øààðäëàãà õàíãàñàí
áîõèðûí öîîíîãò õàÿíà.
- Õàëäâàðòàé øèíãýí ÿëãàäñûã
õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõäýý
Ãèïîõëîðèä êàëüöè 1:5 õýìæýýòýé õèéæ 1 öàã
3-5 õóâèéí Õëîðàìèí ”Á” 2:1 õýìæýýòýé õèéæ
1-2 öàã áàéëãàíà.

14. - ªòãºí ÿëãàäàñûã 1 ëèòðò 400 ãð õëîðûí
øîõîé áàéõààð òîîöîæ 2 öàã áàéëãàíà.
- Ëàáîðàòîðèîñ ÿëãàðñàí õàëäâàðûí çýðýãëýë
ºíäºðòýé õàÿãäëûã ºíäºð äàðàëòòàé óóðààð
õàëäâàðã¿éæ¿¿ëñíèé äàðàà òºâëºðñºí áîõèð
óñ çàéëóóëàõ øóãàìä áóþó øààðäëàãà
õàíãàñàí áîõèðûí öîîíöîãò õàÿíà.
- Ýìãýã õàÿãäëûã øàòààõ áóþó áóëàõ àðãààð
óñòãàíà. Õàëäâàðòàé áîëîí ñýæèãòýé ýìãýã
õàÿãäëûã õèìèéí àðãààð õàëäâàðã¿éæ¿¿ëæ
áóëíà.

15. Ýì áèîáýëäìýëèéí õàÿãäëûã :
- Áàãà øèíãýíèéã øèíãýëæ áîõèð øóãàìä
- Õàÿãäëûí öåìåíò ýëñ çýðãýýð ÷èãæèæ
/õàÿãäàë 65%, øîõîé 15%, öåìåíò 15%
á¿ðõ¿¿ëäñíèé äàðàà áóëíà.
- Ýñýä õîðòîé õàÿãäëûã õàíãàí íèéë¿¿ëýã÷èä
áóöààæ ºãºõ, ýñâýë ºíäºð õýìä /10001200 õýìä / øàòààíà.
- Öàöðàã èäýâõò õàÿãäëûã “Öàöðàãèéí
õàìãààëàëò àþóëã¿é áàéäëûí òóõàé õóóëèéí
16, 20 ç¿éëä çààñíû äàãóó óñòãàíà.

16. Õàÿãäàë øèíãýíèéã
çàéëóóëàõäàà:
- Óðüä÷èëàí õîðã¿éæ¿¿ëýõ,
ñààðìàãæóóëæ,
õîðã¿éæ¿¿ëñíèé äàðàà øóãàìä íèéë¿¿ëíý.
- Áîõèð óñ çàéëóóëàõ øóãàìä õîëáîãäîîã¿é
áîë áèå çàñàõ ãàçàð, áîõèðûí öîîíîã íü
õºðñ, ãàçðûí óñûã áîõèðäóóëàõã¿é ýð¿¿ë
àõóéí øààðäëàãà õàíãàñàí áàéõ áºãººä
òýäãýýðèéã òîãòìîë õóãàöààíä
õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ øààðëàãàòàé.

17. Õèéí õàÿãäëûã öýâýðëýõäýý:
Ëàáîðàòîðè, ýìèéí ñàí, õèìèéí áîäèñ áîëîí
öîãöîñ, áóñàä ýìãýã ìàòåðèàë õàäãàëàõ ºðºº
çýðýã íü àþóëòàé, õîðòîé õèéã ø¿¿õ
òºõººðºìæòýé áàéõ áºãººä àãààð äàõü õîðò
áîäèñóóäûí àãóóëàìæ ýð¿¿ë àõóéí
øààðäëàãà õàíãàñàí áàéíà.

18. Ãàð óãààõ àðãà òåõíèê

19. Çîðèëãî
1. Ãàðò áàéãàà ºâ÷èí
õàëäààã÷ íÿíãûí òîîã
áàãàñãàíà
2. Ýìíýëãèéí
àæèëòíààñ ºâ÷òºíä ,
ºâ÷òºíººñ ýìíýëãèéí
îð÷èíä
íÿí
òàðõàõààñ
óðüä÷èëàí
ñýðãèéëíý.

20. 1. Áîãèíî õàíöóéòàé
õàëàä ºìñºõ ýñâýë
õàíöóéã
òîõîé
õ¿ðòýë øàìëàõ
2. Ãàðò
áàéãàà
öàã
,
áºãæ
áóãóéâ÷ çýðãèéã
àâíà.

21. 3. Ãàðûí àëãà ,
áóãóéã ñàéòàð
íîðãîíî.

22. 4. Ñàâàíã õ¿ðýëöýõ¿éö
õýìæýýãýýð àâíà
5.
Õî¸ð
àëãààðàà
ñàâàíã
ñàéòàð
ñàâàíäàæ
õººñð¿¿ëíý.

23. 6.Õóðóóíóóäûí çàñðûã
ñàéòàð ¿ðíý.
7.Ãàðûí àëãûã íºãºº
ãàðûí àëãààð ñàéí
¿ðíý.
8.Ãàðûí
õóðóóíóóäûã
íºãºº ãàðûí àëãààð
ñàéí ¿ðíý.

24. 9.Ãàðûí
ýðõèé
õóðóóã íºãºº
ãàðààðàà
ñàéí óãààíà

26. 10.Ãàðûí áóãóéã íºãºº ãàðààð àòãàæ
áàéãààä ñàéòàð óãààíà.
11.Õî¸ð ãàðàà êðàíòíû óñààð ñàéí çàéëíà.
12.Ãàðàà öààñàí ñàëüôåòèêààð àð÷èíà.
13.Äýýðõè ¿éëäë¿¿äèéã òàâàí óäàà
äàâòàí õèéíý.

27. 14.Ãàðàà öýâýð
àë÷óóðààð àð÷èíà
15.Ãàðàà öààñàí
ñàëüôåòèêààð
õààíà
16.Êðàíòàà öýâýð
àë÷óóðààð õààíà.
17.Áýýëèé ºìñºíº.

29. Áýýëèé ºìñºõ àðãà òåõíèê

30. Çîðèëãî
Öóñ áèåèéí áóñàä øèíãýí , ýìíýëãèéí
õîã õàÿãäàëä àãóóëàãäàõ õàëäâàð
¿¿ñãýã÷ íÿíãóóäààñ õàìãààëíà.
Áýýëèéã 2 àðãààð ºìñºíº
• Òóñëàã÷òàé
• ªºðºº ºìñºõ

31. Çààëò
1. Á¿õ òºðëèéí ñóâèëàõóéí ãàðäàí àæèëáàð
õèéõèéí ºìíº õàëäâàðûã ººðòºº àâàõ, áóñäàä
äàìæóóëàõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
2. Ýì÷èëãýýíèé àæèëòàí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí öóñ
áîëîí áèåèéí áóñàä øèíãýíòýé õàðüöàõ á¿ðò
3. Ýì÷ë¿¿ëýã÷ á¿ð äýýð øèíý |öýâýð õîñ áýýëèé
| õýðýãëýíý

32. Áýýëèéä òàâèãäàõ øààðäëàãà
1.
2.
3.
4.
5.
Ǻâõºí 1 óäàà õýðýãëýíý
Á¿ðýí á¿òýí áàéíà
Ãàðûí õýìæýýíä òîõèðñîí áàéíà
Íýã õ¿íä íýã áýýëèé õýðýãëýíý
Áýýëèéã äàõèí äàâòàí äàìæóóëàí
õýðýãëýõèéã õîðèãëîíî.

33. Ýð¿¿ë
ìýíäèéí
¿éë÷èëãýý
¿ç¿¿ëäýã
áàéãóóëëàãàä 3 òºðëèéí áýýëèé õýðýãëýäýã
1. ¯çëýãèéí íýã
óäààãèéí áýýëèé
2. Àõóéí áîëîí ãýð
àõóéí õýðýãëýýíèé
áýýëèé
3. Àðèóí áýýëèé

35. Áýýëèéã õýðýãëýõýä áàðèìòëàõ çàð÷ìóóä
1. Ýìíýëãèéí àæèëòàí êëèíèêèéí àæèëáàð
ÿâóóëàõàä áýýëèé ºìñºõººñ ºìíº çààâàë
ãàðàà óãààíà
2. Áýýëèéíä í¿äýíä õàðàãäàõã¿é í¿õ
öîîðõîé ¿¿ñ÷ ãàð áîõèðëîãäñîí ç¿éëñä
ºðòºãäºæ áîëîõ òóë áýýëèéã òàéëñàí
á¿õ òîõèîëäîëä ãàðàà óãààíà

36. 1.
Ýìíýëãèéí
àæèëòàí
àæèëáàðûã
ã¿éöýòãýæ äóóññàíû äàðóé áýýëèéã
òàéëíà.
Áàãàæ õóðö ç¿éëñèéã õàÿæ
áýýëèéã
òàéëñíû
äàðàà
áîõèðëîãäîîã¿é ãàäàðãóóä õ¿ð÷
áîëíî
Ýìíýëãèéí àæèëòàí õýðýãëýñýí
áýýëèéã ºìññºí ¿åäýý óñíû ãîîæóóð
áàãàæ
õýðýãñýë
,
àæëûí
ãàäàðãóó , ¿çýã õàðàíäàà áîëîí
áóñàä ç¿éñëä õ¿ðäýã òóë ýäãýýð
íü èõýâ÷ëýí áîõèðëîãäñîí áàéäàã

37. 4.
Óã áîõèð áýýëèéã
òàéëàõûí ºìíº 0,5 %
õëîðàìèíû óóñìàëä ä¿ðíý
Áýýëèéíèé ãàäíà òàëûã
çàéëæ öóñ áîëîí áèåèéí
áóñàä
øèíãýíèéã
àðèëãàíà
Í¿öãýí ãàðûã áýýëèéíèé
ãàäàðãóóä
õ¿ðãýõã¿éãýýð
áîëãîîìæòîé òàéëíà.
Íýã
óäààãèéí
ýñâýë
öîîðñîí áýýëèéã çîõèõ
æóðìûí äàãóó öóãëóóëæ
õàÿíà.

38. Äàõèí õýðýãëýõ áýýëèé àðèóòãàõûí ºìíº 0,5
% õëîðàìèíû óóñìàëòàé ñàâàíä 10 ìèí áàéëãàæ
äàðàà íü çàéëíà ýñâýë øóóä öýâýðëýíý
Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýëòèéí
ÿâöàä
áýýëèé óðàãäàõ áóþó öîîðîõîîñ ñýðãèéëæ
òýäãýýðèéã áàãàæ õýðýãñýë áîëîí áóñàä
ç¿éëñä õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýëò õèéæ áàéãàà
ñàâíààñ ººð ñàâàíä õèéõ õýðýãòýé

39. Àëäàà
•
•
•
Ñóâèëàã÷èéí ãàð õóìñòàé áºãæ ç¿¿ñýí
òîõèîëäîëä áýýëèé óðàãäàõ
Ñòàíäàðòûí äàãóó áýýëèéã
ºìñººã¿éãýýñ óðàãäàõ
Áýýëèéã õýðýãëýñýíèé äàðàà
íàéäâàðòàé óñòãàõ

40. Õ¿íäðýë
• Áýýëèéíèéõýý õýìæýýã çºâ ñîíãîæ õýðýãëýõ
• Áýýëèéíèé õ¿ðòýýìæ õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ