2. Συμπληρώστε στον πίνακα που ακολουθεί το οριστικό άρθρο στα τρία (3)
γένη σε ενικό και πληθυντικό αριθμό.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
3. Συμπληρώστε στον πίνακα που ακολουθεί το οριστικό άρθρο στα τρία (3)
γένη σε ενικό και πληθυντικό αριθμό.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ονομαστική
Γενική
Αιτιατική
Κλητική
Το οριστικό άρθρο κανονικά δεν έχει κλητική. Σπανιότερα –όταν κάποιος καλεί ένα οικείο πρόσωπο από μακριά, σε
πολύ τυπικό ύφος, στη λογοτεχνία ή ακόμη και σε καθημερινό οικείο ύφος, με σκοπό περιπαικτικό ή για λόγους
θαυμασμού– χρησιμοποιείται η αρχαιοελληνική κλητική ω, π.χ. Ω πατέρα! Ω ύψος δυσθεώρητο! Στον καθημερινό
προφορικό λόγο χρησιμοποιείται και το ε, π.χ. Ε Σπύρο.
4. Όπως και στη ν.ε., το άρθρο είναι μονοσύλλαβη κλιτή λέξη η οποία χρησιμοποιείται πριν από
ουσιαστικά και επίθετα (ή πριν από λέξεις που παίζουν τον ρόλο ουσιαστικών και επιθέτων,
όπως στη φράση: το λέγω είναι ρήμα), π.χ. τῇ νήσῳ, τοῦ πελάγους, τὰ σώματα, τὰ μεγέθη, τῶν
ποδῶν, τῶν κυμάτων, τὴν πατρίδα, τῆς ὁδοῦ.
Ο τύπος ὦ δεν είναι τύπος του άρθρου, αλλά επιφώνημα,
που χρησιμοποιείται μπροστά από ονόματα κλητικής πτώσης.
7. κάθε κλιτή λέξη χωρίζεται σε 2 μέρη:
+
π.χ. - , -
Τα ουσιαστικά της Αρχαίας Ελληνικής χωρίζονται, με βάση την
κατάληξή τους στην Ονομαστική και τη Γενική ενικού, σε 3
κλίσεις: Α΄, Β΄, Γ΄ κλίση.
Η πιο εύκολη σε εμάς είναι η Β΄ κλίση.
8. Συμπληρώστε στον πίνακα τα ουσιαστικά ο βαθμός, ο δρόμος, ο ανήφορος σε
ενικό και πληθυντικό αριθμό.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Αιτ.
Κλητ.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Αιτ.
Κλητ.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
9. Συμπληρώστε στον πίνακα τα ουσιαστικά ο βαθμός, ο δρόμος, ο ανήφορος σε
ενικό και πληθυντικό αριθμό.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Αιτ.
Κλητ.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Αιτ.
Κλητ.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Παρατηρήστε τις καταλήξεις της Β΄ Κλίσης αρσενικών ουσιαστικών στον πίνακα του βιβλίου, σελ. 33, και
συγκρίνετέ τες με τις καταλήξεις των ουσιαστικών που σχηματίσατε παραπάνω.
10. Συμπληρώστε στον πίνακα το ουσιαστικό ὁ νόμος σε ενικό και πληθυντικό αριθμό
με τη βοήθεια του πίνακα της σελ. 33.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
11. Συμπληρώστε στον πίνακα το ουσιαστικό ὁ νόμος σε ενικό και πληθυντικό αριθμό
με τη βοήθεια του πίνακα της σελ. 33.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τοῡ νόμου
τῷ νόμῳ
τόν νόμον
ὦ νόμε
οἱ νόμοι
τῶν νόμων
τοῖς νόμοις
τούς νόμους
ὦ νόμοι
ὁ νόμος
14. Η Β΄ κλίση ουσιαστικών στα Αρχαία Ελληνικά περιλάμβανε και ουσιαστικά θηλυκού γένους, τα οποία κλίνονταν
ακριβώς όπως τα αρσενικά. Το μόνο που άλλαζε ήταν το άρθρο τους. Συμπληρώστε στον πίνακα, αφού
παρατηρήσετε τις καταλήξεις στη σελίδα 33 του βιβλίου, το ουσιαστικό ἡ τάφρος σε ενικό και πληθυντικό αριθμό.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ΣΥΜΒΟΥΛΗ: Για να μην μπερδευτείτε στα θηλυκά, κλίνετε τα θηλυκά ουσιαστικά σαν να είναι αρσενικά και μετά
προσθέστε μπροστά τους το θηλυκό άρθρο.
15. Η Β΄ κλίση ουσιαστικών στα Αρχαία Ελληνικά περιλάμβανε και ουσιαστικά θηλυκού γένους, τα οποία κλίνονταν
ακριβώς όπως τα αρσενικά. Το μόνο που άλλαζε ήταν το άρθρο τους. Συμπληρώστε στον πίνακα, αφού
παρατηρήσετε τις καταλήξεις στη σελίδα 33 του βιβλίου, το ουσιαστικό ἡ τάφρος σε ενικό και πληθυντικό αριθμό.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ΣΥΜΒΟΥΛΗ: Για να μην μπερδευτείτε στα θηλυκά, κλίνετε τα θηλυκά ουσιαστικά σαν να είναι αρσενικά και μετά
προσθέστε μπροστά τους το θηλυκό άρθρο.
τῆς τάφρου
τ τάφρῳ
τήν τάφρον
ὦ τάφρε
αἱ τάφροι
τῶν τάφρων
ταῖς τάφροις
τάς τάφρους
ὦ τάφροι
ἡ τάφρος
18. Συμπληρώστε στον πίνακα τα ουσιαστικά το φυτό, το δέντρο, το άτομο σε ενικό
και πληθυντικό αριθμό.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Αιτ.
Κλητ.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Αιτ.
Κλητ.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
19. Συμπληρώστε στον πίνακα τα ουσιαστικά το φυτό, το δέντρο, το άτομο σε ενικό
και πληθυντικό αριθμό.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Αιτ.
Κλητ.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Αιτ.
Κλητ.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Παρατηρήστε τις καταλήξεις της Β΄ Κλίσης ουδέτερων ουσιαστικών στον πίνακα του βιβλίου, σελ. 33, και
συγκρίνετέ τες με τις καταλήξεις των ουσιαστικών που σχηματίσατε παραπάνω.
20. Συμπληρώστε στον πίνακα το ουσιαστικό τό σῦκον σε ενικό και πληθυντικό αριθμό.
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Πτώσεις Άρθρο Ουσιαστικό
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
24. Τα οξύτονα και
παροξύτονα ουσιαστικά β′
κλίσης διατηρούν τον
τόνο τους στην ίδια
συλλαβή σε όλες τις
πτώσεις, π.χ. ὁ νομός, τοῦ
νομοῦ, τῷ νομῷ, τὸν νομόν.
Η κατάληξη -α στον
πληθυντικό των
ουδετέρων είναι
βραχεία, π.χ. τὰ δῶρα.
Η δίφθογγος οι, όταν
βρίσκεται στο τέλος
κλιτής λέξης (πλην
ευκτικής ρήματος), είναι
βραχεία, π.χ. οἱ χῶροι
(αλλά τοῖς χώροις).
Η γενική και η δοτική των ουσιαστικών β′
κλίσης, όταν τονίζονται στη λήγουσα,
περισπώνται και στους δύο αριθμούς, π.χ. τοῦ
ποταμοῦ, τῷ ποταμῶ, τῶν ποταμῶν, τοῖς ποταμοῖς.
Τα προπαροξύτονα
ουσιαστικά β′ κλίσης
τονίζονται στην
προπαραλήγουσα, όταν η
λήγουσα είναι βραχεία, π.χ.
ὁ ἄνθρωπος, οἱ ἄνθρωποι. Ο
τόνος τους κατεβαίνει στην
παραλήγουσα, όταν η
λήγουσα είναι μακρά, π.χ.
τοῦ ἀνθρώπου, τῶν ἀνθρώπων.
28. 4. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις και να τονίσετε τα ουσιαστικά και τους τύπους
του άρθρου:
του μυστηρι____, την νησ____, τοις σταδι____, τα δενδρ____,
των δωρ____, του οἰκ____, τον ἰατρ____, τῳ ἐφηβ____,
του καρπ____, τοις ποταμ____, ταις ψηφ____, τους γεωργ____,
τους ἀνθρωπ____, τον Λουκιαν____ .
29. 4. Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις και να τονίσετε τα ουσιαστικά και τους τύπους
του άρθρου:
του μυστηρι____, την νησ____, τοις σταδι____, τα δενδρ____,
των δωρ____, του οἰκ____, τον ἰατρ____, τῳ ἐφηβ____,
του καρπ____, τοις ποταμ____, ταις ψηφ____, τους γεωργ____,
τους ἀνθρωπ____, τον Λουκιαν____ .
τοῦ μυστηρίου τῆν νῆσον τοῖς σταδίοις τά δένδρα
τῶν δώρων τοῦ οἴκου τόν ἰατρόν τῷ ἐφήβῳ
τοῦ καρποῦ τοῖς ποταμοῖς ταῖς ψήφοις τούς γεωργούς
τούς ἀνθρώπους τόν Λουκιανόν
30. 5. Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε την κατάλληλη πτώση του
ουσιαστικού και στη συνέχεια να γράψετε την ίδια πτώση του άλλου αριθμού:
α. Οἱ _______________ (ταῦρος) ἄγριοί εἰσιν. (____________________)
β. Διεφθάρη (= έχασε) δὲ ὁ Θάμυρις ὑπὸ ___________________ (νόσος) τοὺς
___________________ (ὀφθαλμός).
(____________________)(____________________)
γ. Αἱ ____________________ (ἄμπελος) τὸν ____________________ (οἶνος)
παρέχουσιν. (____________________) (____________________)
δ. ᾿Επίστανται (= γνωρίζουν) τὰ γιγνόμενα οἱ ____________________ (σύμμαχος)
καὶ οἱ ____________________ (πολέμιος) καὶ ἅπαντες ῞Ελληνες καὶ
____________________ (βάρβαρος).
(____________________)(____________________)(____________________)
ε. Παῦσον (= σταμάτησε) τοῦ _______________ (θρῆνος). (____________________)
31. 5. Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε την κατάλληλη πτώση του
ουσιαστικού και στη συνέχεια να γράψετε την ίδια πτώση του άλλου αριθμού:
α. Οἱ _______________ (ταῦρος) ἄγριοί εἰσιν. (____________________)
β. Διεφθάρη (= έχασε) δὲ ὁ Θάμυρις ὑπὸ ___________________ (νόσος) τοὺς
___________________ (ὀφθαλμός).
(____________________)(____________________)
γ. Αἱ ____________________ (ἄμπελος) τὸν ____________________ (οἶνος)
παρέχουσιν. (____________________) (____________________)
δ. ᾿Επίστανται (= γνωρίζουν) τὰ γιγνόμενα οἱ ____________________ (σύμμαχος)
καὶ οἱ ____________________ (πολέμιος) καὶ ἅπαντες ῞Ελληνες καὶ
____________________ (βάρβαρος).
(____________________)(____________________)(____________________)
ε. Παῦσον (= σταμάτησε) τοῦ _______________ (θρῆνος). (____________________)
ταῦροι ὁ ταῦρος
νόσου
ὀφθαλμούς
τῶν νόσων τόν ὀφθαλμόν
ἄμπελοι οἶνον
ἡ ἄμπελος τούς οἴνους
σύμμαχοι
πολέμιοι
βάρβαροι
ὁ σύμμαχος ὁ πολέμιος ὁ βάρβαρος
θρήνου τῶν θρήνων