1. ศิลปะการวาดเส้นในเชิงสร้างสรรค์
เรื่อง: ผศ.พิเชษฐ สุนทรโชติ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนดุสิต
ผลงานวาดเส้นของปิกาสโซ ชื่อ ศึกษาองค์ประกอบของภาพเกอร์นิก้า วาดด้วยดินสอดำบนกระดาษขาว
การสร้างสรรค์งานศิลปะส่วนใหญ่มักมีส่วนเชื่อมโยง (Composition Study for Guernica) 1937 เป็นผลงาน
กับเรื่องของการวาดเส้นเป็นสำคัญ เพราะการวาดเส้นเป็น วาดเส้นด้วยดินสอดำบนกระดาษสีขาว ซึ่งเป็นภาพร่าง
วิธีการถ่ายทอดความคิดให้เห็นเป็นรูปร่างอย่างง่ายๆ ซึ่ง ต้นแบบด้วยดินสอ ก่อนที่จะนำไปขยายเป็นภาพผลงาน
เป็นขั้นแรกเริ่มของมนุษย์ที่ต้องการสื่อความหมายทางการ จริงด้วยสีน้ำมัน ซึ่งมีขนาดที่ใหญ่ถึง 3.49 X 7.77 เมตร
เห็นเป็นเบื้องต้น งานวาดเส้นจึงถือเป็นพื้นฐานของศิลปะ การสร้างสรรค์งานวาดเส้นในลักษณะนี้จัดว่าเป็นการวาด
แทบทุ ก แขนง ซึ ่ ง หากผู ้ ใ ดมี ท ั ก ษะการวาดเส้ น ที ่ ด ี แ ล้ ว เส้นเพื่อพัฒนาความคิดและจินตนาการ เพื่อใช้งานวาดเส้น
ก็สามารถสร้างสรรค์ผลงานต่างๆให้มีคุณค่าได้ดีตามมา นั้นเป็นภาพร่างต้นแบบ (Original Drawing) สำหรับงาน
ฉะนั้นการวาดเส้น จึงเป็นเครื่องมือถ่ายทอดให้เกิดการ จิตรกรรมทั่วไป หรือใช้เป็นแบบร่าง (Cartoon) ในงาน
มองเห็ น โดยแปลจากมโนภาพทางความคิ ด ให้ เ ห็ น เป็ น จิตรกรรมฝาผนังขนาดใหญ่ กล่าวได้ว่าการวาดเส้นจึงเป็น
รูปร่างรูปทรงขึ้นได้
พื้นฐานที่สำคัญในทางทัศนศิลป์ ไม่ว่าจะเป็นงานจิตรกรรม
การวาดเส้นเกิดขึ้นด้วยจินตนาการกับทักษะ ซึ่ง ประติ ม ากรรม สถาปั ต ยกรรม ภาพพิ ม พ์ และการ
หมายถึ ง จิ น ตนาการกั บ ความคิ ด ที ่ ผู ้ ส ร้ า งสรรค์ ง าน ออกแบบซึ่งทั้งหมดย่อมต้องอาศัยการวาดเส้น มาเป็น
แสดงออกมาให้เห็นเป็นสิ่งต่างๆ ซึ่งสิ่งที่ปรากฏนั้นเป็นสิ่งที่ เครื่องมือในการถ่ายทอดรูปแบบของผลงานทั้งสิ้น
ไม่เคยมีอยู่ในโลก แต่ได้สร้างสรรค์สิ่งใหม่ให้เกิดมีขึ้น ความหมายของการวาดเส้นกล่าวโดยสรุปก็คือ การ
หรือสร้างสรรค์สิ่งที่มีอยู่เดิมให้มีความหมายที่พิสดารยิ่งขึ้น ลากหรือการวาดเส้นลงบนระนาบ 2 มิติหรือ 3 มิติด้วย
ด้วย จินตนาการบวกกับทักษะทางการวาดเส้นที่ฝึกฝนมา วัสดุชนิดต่างๆ เช่น ดินสอ ปากกา พู่กันจุ่มหมึก หรือแท่ง
เป็นอย่างดี ดังเช่นผลงานการวาดเส้นของปิกาสโซ (Papol เหล็กแหลมนำมาขีด กด ลากลงบนโลหะ หรือแม้แต่การใช้
Picasso) ที่ชื่อ “ศึกษาองค์ประกอบของภาพเกอร์นิก้า” กิ่งไม้มาขีดลากลงบนดินและทราย เพื่อให้เกิดร่องรอย
Kullastree Mar
133
133
art of life 965.indd 133 5/5/11 8:47:32 AM

2. ต่ า งๆรวมถึ ง เทคนิ ค การวาดเส้ น ที ่ ผ สมผสานกั บ วั ส ดุ
ประเภทอื่นๆ วัสดุดังที่กล่าวมานั้นเป็นเพียงวัสดุที่เรามัก
คุ้นเคยกับการนำมาใช้ในการวาดเส้นอยู่แล้ว ซึ่งนอกจากนี้
ยังมีวัสดุอีกหลายชนิดที่สามารถนำมาใช้ร่วมกับการวาดเส้น
เพื ่ อ ให้ เ กิ ด รู ป แบบของผลงานให้ ป รากฏออกมามี ค วาม
แปลกใหม่น่าสนใจขึ้นกว่าเดิม รวมถึงสร้างความหลาก
หลายทางด้านเนื้อหาเรื่องราว ซึ่งวัสดุเหล่านั้นได้ตอบสนอง
กับความคิดของผู้สร้างอย่างตรงไปตรงมา โดยอาจจะใช้
วัสดุหลายๆชนิดมาสร้างสรรค์ภาพให้เกิดผลงานที่น่าสนใจ
ยิ่งขึ้น ตัวอย่างเช่นการใช้กระดาษหนังสือพิมพ์มาปะติด
ร่วมกับการวาดเส้นด้วยหมึกหรือปากกา รวมถึงการใช้แท่ง
เกรยอง (Crayon) ในการวาดเส้นลงไปในผลงานหรือการ
ใช้ปากกาวาดเส้นลงบนกระดาษถ่ายเอกสารที่มีภาพหรือ
ตัวหนังสือ รวมถึงการลบ เช็ด ถูภาพหรือข้อความบางส่วน
ออก แล้ววาดเพิ่มเติมส่วนอื่นๆเข้าไป จนเป็นที่พอใจ
ลักษณะการทำงานเช่นนี้ถือเป็นแนวทางการวาดเส้นใน
เชิงสร้างสรรค์ที่มีแนวความคิดและจินตนาการเป็นตัวนำ
เป็นลักษณะของการสร้างสรรค์งานวาดเส้นที่มีความอิสระ
และให้ทางเลือกกับผู้สร้างงานที่ไม่ผูกติดอยู่กับวิธีคิดแบบ
เดิ ม ๆในอดี ต ดั ง จะเห็ น ได้ จ ากผลงานการวาดเส้ น ของ
ปิ ก าสโซ(Pabio Van Picasso)และบร๊ า ค(Georges
Braquue)ที่ใช้กระดาษหนังสือพิมพ์และกระดาษบุผนัง
(Wall Paper) หรือฉลากต่างๆมาปิดผสมผสานกับการใช้
เส้นขีดลากให้เกิดเป็นเส้นต่างๆและแรเงาด้วยดินสอหรือ
แท่งถ่านร่วมกันเป็นภาพในแนวกึ่งนามธรรม (Semi –
Abstract Art) อันเป็นลักษณะรูปแบบของศิลปะลัทธิ
คิวบิสม์(Cubism)
ผลงานวาดเส้นของปิกาสโซหลายชิ้น ใช้วิธีการทำ
ภาพปะติดด้วยวัสดุหลายชนิด เช่นหนังสือพิมพ์ กระดาษสี
ที่มีลวดลายแบบต่างๆโดยนำมาปะติดด้วยกาวให้เป็นรูป
ทรงของคนในท่ า ทางต่ า งๆแล้ ว แต่ ง เติ ม ความสมบู ร ณ์
ภายในภาพด้วยสี หรือน้ำหนักขาวเทาดำ ด้วยแท่งเกรยอง
(Crayon) รวมถึงการวาดเส้นผสมผสานลงในภาพอีกด้วย
นอกจากนี้ยังมีศิลปินที่ใช้งานวาดเส้นเป็นสิ่งแสดงออกทาง
ความคิดและอารมณ์ความรู้สึกส่วนตัวโดยใช้วิธีการวาด
เส้นเป็นตัวกลางในการถ่ายทอดอารมณ์ของตน อย่างเช่น (บน) ผลงานวาดเส้นของปิกาสโซ ชื่อ เกอร์นิก้า เทคนิคผสมวาดด้วย
ดินสอดำ สีพลาสติก และเกรยองบนกระดาษขาว
ฌอง ดูบุพเฟ่ต์(Jean Dubuffet) ผู้ซึ่งมีความสนใจใน (ล่าง) ผลงานของเราเชนเบิร์กที่ใช้วิธีการถ่ายโอนภาพ (Transfer
ศิลปะของเด็กด้วยเหตุผลที่ว่าเป็นการใช้รูปทรงที่เรียบง่าย Drawing)เทคนิคผสมกับการวาดเส้น สีพลาสติก สีน้ำ และการปะติด
134 Mar Kullastree
art of life 965.indd 134 5/5/11 8:47:33 AM

3. (ซ้าย) ผลงานของฌอง ดูบุพเฟ่ต์ ชื่อ Suite With7
Characters 1981วาดเส้นด้วยหมึกดำบนกระดาษ
(ขวา) ผลงานจิตรกรรมของ ฌอง ดูบุพเฟ่ต์ ชื่อ
Affluence ที่ใช้การวาดเส้นเป็นส่วนประกอบในงาน
จิตรกรรม
(ล่าง) ผลงานชื่อ The New York Times ของเราเชนเบิร์ก
ที่ใช้วิธีการถ่ายโอนภาพ (Transfer Drawing)
หรื อ เป็ น ที ่ พ อใจ เทคนิ ค การถ่ า ยโอนภาพ
(Transfer Drawing) มิ ใ ช่ น วั ต กรรมทาง
เทคนิ ค เท่ า นั ้ น แต่ เ ป็ น ความกล้ า หาญของ
ศิลปินที่พยายามค้นหาความอิสระเพื่อให้ก้าว
หลุดพ้นไปจากสิ่งที่จำเจในอดีตที่ถูกครอบงำ
ด้ ว ยลั ท ธิ แ อบสแตรก เอ็ ก เพรสชั ่ น นิ ส ม์
(Abstract Expressionism) ซึ่งเราเชนเบิร์ก
ได้สร้างความประสานกลมกลืนทางการแสดง
ออกที่สะท้อนเรื่องราว ความหมายทางสังคม
เข้ากันได้อย่างลงตัวและได้สร้างสรรค์งานวาด
เส้นในมิติใหม่ที่ก้าวข้ามกรอบประเพณีการ
วาดเส้นแบบเดิมๆไปอย่างสุดโต่งที่มีสาระสำคัญ
อยู่ที่ความคิดในแบบ Conceptual Drawing
อันเป็นการขยายขอบเขตในการสร้างสรรค์
งานวาดเส้นอย่างที่ศิลปินสามารถเปลี่ยนแปลง
หรือทำลายได้ด้วยความเห็นแจ้งของตน
ผู้ที่สร้างสรรค์งานวาดเส้นต้องมีการ
และการแสดงออกอย่างตรงไปตรงมาเป็นแรงบันดาลใจให้เขา สร้างงาน เชื่อมโยงทางด้านความคิด ความรู้สึกและ
วาดเส้นขึ้นมาด้วยการจัดองค์ประกอบซึ่งให้ความรู้สึกอึดอัด แน่นทึบ อารมณ์ให้ปรากฏออกมาเป็นรูปทรงที่มีความ
แปรสภาพของรูปทรงคนที่ปรากฏในภาพให้ดูผิดส่วน บิดเบี้ยว แสดง หมาย รู้จักแยกแยะ วิเคราะห์รูปทรงต่างๆ
อาการเจ็ บ ปวดและน่ า กลั ว เป็ น การสะท้ อ นอารมณ์ ค วามรู ้ ส ึ ก จาก ในธรรมชาติเพื่อค้นหาความจริงภายใน ซึ่งเป็น
จิตใต้สำนึกของศิลปินโดยแสดงออกผ่านเนื้อหาเรื่องราวในรูปแบบกึ่ง ประสบการณ์ โดยตรง ผสมกับการมองเห็น
นามธรรม(Semi – Abstract Art)
หรือการรับรู้ของตน เพื่อเป็นแรงกระตุ้นจาก
นอกจากนี้ยังมีศิลปินอเมริกันที่ใช้วิธีการวาดเส้นผสมผสานกับ ภายใน เพื่อการสร้างสรรค์ผลงานที่ไม่เพียง
เทคนิคผสมอื่นๆ เช่น ผลงานของเราเชนเบิร์ก(Robert Rauschenberg) แต่จะใช้ทักษะทางฝีมือและตาเพียงเท่านั้น
นอกจากเขาจะใช้เทคนิคการวาดเส้นและการปะติดแล้ว องค์ประกอบ การศึ ก ษาค้ น คว้ า ทดลองทางเทคนิ ค การ
ส่วนอื่นๆที่เป็นรายละเอียดภายในภาพของเขา ยังใช้วิธีการถ่ายโอนภาพ วิเคราะห์ และการสังเคราะห์อันเกี่ยวข้องกับ
(Transfer Drawing) จากต้นแบบลงบนผลงานด้วยวิธีการทางงานพิมพ์ โครงสร้างทางรูปทรง รวมถึงทัศนธาตุทางศิลปะ
ซึ่งภาพที่เกิดจากการถ่ายโอนนั้นจะมีทั้งติดชัด บาง และดูเลือนรางตาม คือจุด เส้น สี รูปร่าง รูปทรง พื้นผิวและที่ว่าง
น้ำหนักมือที่กดฝนหลังภาพ โดยส่วนที่ถูกถูจะติดชัด ในส่วนที่ไม่ถูกถู อันเป็นสิ่งที่ควรหมั่นตรวจสอบ ฝึกฝนให้มี
จะไม่ติด โดยจะเห็นเป็นพื้นขาว บางส่วนของภาพหากยังไม่เป็นที่พอใจ ความพร้อม เป็นพื้นฐานสำคัญเพื่อการพัฒนา
สามารถเสริมเติมแต่งด้วยวิธีการวาดเส้นลงไปอีกจนผลงานนั้นดูสมบูรณ์ ผลงานวาดเส้นในเชิงสร้างสรรค์ต่อไป
Kullastree Mar
135
135
art of life 965.indd 135 5/5/11 8:47:35 AM