1. ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΦΥΣΙΚΗΣ & ΧΗΜΕΙΑΣ
Α' & Β' ΛΥΚΕΙΟΥ 2014-15
ΟΔΗΓΙΕΣ ΙΕΠ Αρ. Πρωτ. 152508/Γ2/ 24-09-2014
ΦΥΣΙΚΗ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
Στον οδηγό Διαχείρισης του εκπαιδευτικού υλικού, που βρίσκεται στο διδακτικό
πακέτο στον δικτυακό τόπο του ψηφιακού σχολείου, γράφονται τα παρακάτω που
αποτελούν και τη κεντρική ιδέα της διδασκαλίας του μαθήματος της Φυσικής της Α'
Λυκείου.
Η έμφαση στην εννοιολογική διάσταση της επιστημονικής γνώσης να δοθεί στην
επεξεργασία βασικών εννοιολογικών πλαισίων και εννοιών-κλειδιών της
φυσικής όπως είναι η νευτωνική δύναμη και οι νόμοι του Νεύτωνα η ενέργεια και
η αρχή διατήρησης της ενέργειας.
Συγχρόνως καλόν είναι να μη σπαταλιέται δυσανάλογα μεγάλο μέρος του
διδακτικού χρόνου στην επεξεργασία εννοιών που αποκλίνουν από το βασικό
εννοιολογικό πυρήνα κάθε πλαισίου, όπως π.χ. οι κινηματικές έννοιες και οι
σχέσεις τους. Το αναλυτικό πρόγραμμα διακρίνει τρεις μεγάλες θεματικές -
εννοιολογικές ενότητες: τη ‘Μηχανική’, την ‘Ενέργεια’.
Στην ενότητα ‘Μηχανική’ η έμφαση μπορεί να δοθεί στη ‘Δυναμική’ η οποία θα
πλαισιωθεί από την ενότητα: ‘Ευθύγραμμη κίνηση’.
Στην ενότητα ‘Ενέργεια’, αναβαθμίζεται ο ρόλος της ενότητας ‘Διατήρηση της
ενέργειας’ που συνήθως δεν διδάσκονταν στα πλαίσια του παλαιού
προγράμματος.
Οι παραπάνω παράγραφοι δίνουν το στίγμα της προσέγγισης στο μάθημα. Ωστόσο
για μία ακόμη χρονιά στις οδηγίες( Αρ. Πρωτ. 152508/Γ2/ 24-09-2014) αναφέρεται
ότι: "Τα ένθετα σε έγχρωμο (πράσινο) φόντο και οι περιλήψεις κεφαλαίων δεν
αποτελούν διδακτέα - εξεταστέα ύλη." γεγονός που αφαιρεί από το μάθημα μία
ουσιαστική βιωματική και χρηστική του διάσταση. Είναι κρίμα να "θυσιάζονται"
ένθετα όπως: Μήκος φρεναρίσματος και απόσταση ασφαλείας σελ. 94 Οι ζώνες
ασφαλείας και οι αερόσακοι σελ. 96 Από τον Αριστοτέλη στο Νεύτωνα σελ. 141 Τι
είναι η ενέργεια; 183
ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ
Από καθαρά πρακτική σκοπιά θα πρέπει να τονιστεί ότι για τη τρέχουσα σχολική
χρονιά δεν περιλαμβάνεται στη διδακτέα ύλη το κεφάλαιο 2.2 (Διατήρηση της
ολικής ενέργειας και υποβάθμισή της. (ΕΝΩ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΣΠΟΥΔΩΝ ΦΕΚ 1401/2-6-14 ΔΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ 2014-15).
Μία πρόταση με σύντομο περιγραφικό χρονισμό της ύλης διάρκειας 50 ωρών είναι ο
εξής:
ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΗ ΚΙΝΗΣΗ: (9ώρες) Έννοια της μετατόπισης, ταχύτητα, επιτάχυνση,
μελέτη κινήσεων. Η εφαρμογές της θεωρίας να περιοριστούν στην απλή επίλυση

2. ασκήσεων και την μελέτη των κινήσεων μέσα από γραφικές παραστάσεις
(διαγράμματα). Τα προβλήματα που σχετίζονται με την κίνηση θα
συμπεριληφθούν στο κεφάλαιο της Δυναμικής (νόμοι του Νεύτωνα) ώστε να γίνει
πιο ολοκληρωμένη μελέτη σε επίπεδο 4ου θέματος των εξετάσεων.
Εργαστηριακή άσκηση: (2 ώρες) Μελέτη ευθύγραμμης ομαλά επιταχυνόμενης κίνησης με
ticker-timer. πρόταση για αποφυγή προσομοιώσεων στον υπολογιστή αλλά άσκηση των
μαθητών με πραγματικά υλικά (συζήτηση για τα σφάλματα μετρήσεων και την παρουσίαση-
μελέτη των αποτελεσμάτων των μετρήσεων).
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΕ ΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ (16 ώρες) Νόμοι του Νεύτωνα, μάζα- βάρος (αναλυτική
μελέτη για πρώτη φορά). Ελεύθερη πτώση μελέτη της κίνησης με διαγράμματα.
Εφαρμογές επίλυση ασκήσεων και προβλημάτων σε συνδυασμό ερωτήσεων
σύντομης απάντησης και υπολογισμών.
1.2.8 (3 ώρες) Σύγχρονοι τρόποι μελέτης των κινήσεων (πείραμα επίδειξης ή
προσομοίωσης. Συζήτηση και δημιουργία ερωτήσεων τύπου 2ου θέματος
εξετάσεων)
Ένθετο: Μήκος φρεναρίσματος και απόσταση ασφαλείας Ένθετο: Οι ζώνες
ασφαλείας και οι αερόσακοι Πρόταση για εκπόνηση σύντομης συνθετικής εργασίας
από ομάδες μαθητών για θέματα κίνησης αυτοκινήτων και μοτοσυκλετών (ΕΚΤΟΣ
ΔΙΔΑΚΤΕΑΣ ΥΛΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ).
ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ (5 ώρες) Σύνθεση δύο ομοεπιπέδων δυνάμεων (κανόνας
παραλληλογράμμου), ανάλυση δύναμης σε άξονες. (ΠΡΟΤΑΣΗ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ
ΤΟΥ ΙΕΠ): Ανάλυση πολλών (έως 3) ομοεπιπέδων δυνάμεων σε άξονες Ισορροπία
ομοεπιπέδων δυνάμεων ( παρουσίαση στον πίνακα εφαρμογή σε κεκλιμένο
επίπεδο)
1.3.7 Τριβή (3 ώρες) Νόμοι της τριβής. Προβλήματα με σύνθεση-ανάλυση
δυνάμεων κίνηση και γραφική μελέτη.
ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (10 ώρες) Όπως αναφέρετε στις οδηγίες.
Έμφαση στην μελέτη προβλημάτων με χρήση της κινητικής ενέργειας αντί εξισώσεων της
κινητικής.
Εργαστηριακή άσκηση: ( 2 ώρες) Μελέτη και έλεγχος της διατήρησης της μηχανικής ενέργειας
στην ελεύθερη πτώση. Αποφυγή προσομοιώσεων στον υπολογιστή αλλά άσκηση των μαθητών
με πραγματικά υλικά και υπολογισμοί με βάση τις μετρήσεις.
ΧΗΜΕΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΡΟΣΟΧΗ: Για πρώτη φορά γίνεται σαφής αναφορά σε "απομνημόνευση
ορισμένων πολυατομικών ιόντων και αριθμών οξείδωσης".

3. Στο νέο βιβλίο και στη διδακτέα ύλη επανέρχεται το κεφάλαιο των Οξέων-Βάσεων
και Αλάτων. Στη διαπραγμάτευση αυτού του κεφαλαίου θα ενσωματωθεί και η
μελέτη και γραφή των χημικών εξισώσεων.
Η εμπειρία έδειξε ότι είναι προτιμότερο να μεταφερθεί η μελέτη του θέματος των
διαλυμάτων στο κεφάλαιο της στοιχειομετρίας ώστε να γίνει ολοκληρωμένη
μελέτη με τις συγκεντρώσεις, αραίωση, συμπύκνωση. Στο 1ο κεφάλαιο θα
αναφερθούν απλά οι εκφράσεις περιεκτικότητας και παρουσιαστεί η έννοια της
διαλυτότητας και θα γίνει η εργαστηριακή άσκηση που προβλέπεται.
Η τροποποίηση της παρουσίασης της ύλης, που συν-διαμορφώθηκε με τους
διδάσκοντες με την εμπειρία των τελευταίων χρόνων, επιτρέπει την άνετη
ολοκλήρωση της διδακτέας ύλης με την ανάλογη έμφαση στα θέματα των
διαλυμάτων και της στοιχειομετρίας τα οποία κρίνονται απαραίτητα για τη συνέχεια
των σπουδών των μαθητών των θετικών επιστημών.
ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ
Μία πρόταση με σύντομο περιγραφικό χρονισμό της ύλης διάρκειας 50 ωρών είναι ο
εξής:
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ( 4 ώρες)
Ταξινόμηση της ύλης – Διαλύματα – Περιεκτικότητες διαλυμάτων – Διαλυτότητα.
Εργαστηριακή άσκηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ( 8 ώρες)
1.3 «Δομικά σωματίδια της ύλης – Δομή του ατόμου – Ατομικός αριθμός – Μαζικός
αριθμός – Ισότοπα» ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ - ΔΕΣΜΟΙ
2.4ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ( 8 ώρες) Αριθμ. οξείδωσης- γραφή χημικών τύπων- ονοματολογία
Εργαστηριακή άσκηση: Πείραμα «Πυροχημική ανίχνευση μετάλλων»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ( 10 ώρες) Όπως αναφέρεται στις οδηγίες.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 4.1 (4 ώρες) Βασικές έννοιες καταστατική εξίσωση.
4.3 Διαλύματα (8 ώρες) Περιεκτικότητες % συγκεντρώσεις αραίωση συμπύκνωση
Εργαστηριακή άσκηση: Να πραγματοποιηθεί το Πείραμα «Παρασκευή διαλύματος
ορισμένης συγκέντρωσης – αραίωση διαλυμάτων».
4.4. Στοιχειοθετικοί υπολογισμοί (8 ώρες) Ασκήσεις στοιχειομετρίας σε συνδυασμό
με γραφή χημικών αντιδράσεων, διαλύματα, καταστατική εξίσωση.
ΦΥΣΙΚΗ Β' Γεν. Παιδείας
Οι οδηγίες για τη διδακτέα ύλη της Φυσικής της Β' ΓΕΛ Γ.Π. (Αρ. Πρωτ152499/Γ2 24-
09-2014)επαναφέρουν στη δομή που είχε πριν μερικά χρόνια ως προς την ύλη του
1ου τετραμήνου. Συγκεκριμένα αφαιρούνται τα κεφάλαια της μηχανικής και όλο το

4. τετράμηνο διαπραγματεύεται το θέμα του Ηλεκτρισμού, στατικός και δυναμικός
ηλεκτρισμός.
Στο 2ο τετράμηνο διαπραγματεύεται μέρος της ύλης της Φυσικής της Γ' ΓΕΛ Γ.Π.
ΔΥΣΤΥΧΩΣ όμως, αν και ο διατιθέμενος χρόνος είναι επαρκέστατος για την
ολοκλήρωση της ύλης, οι οδηγίες αναφέρουν ότι τα: " Ένθετα: Να μη διδαχθούν".
Για μία ακόμη φορά φαίνεται ότι οι οδηγίες "αγνοούν" τις κατευθύνσεις των
σχεδιαστών των προγραμμάτων σπουδών που μιλούν για σύνδεση της
επιστημονικής γνώσης με τη καθημερινή εμπειρία των μαθητών, και τη προσπάθεια
για ενεργό εμπλοκή των μαθητών στο μάθημα αντί για "ξερή διδασκαλία".
ΠΡΟΣΟΧΗ: Το θέμα των πυκνωτών δεν διδάσκεται στη Γ.Π. αλλά στην κατεύθυνση.
ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΗΣ
Στις οδηγίες δεν αναφέρονται ενδεικτικές ώρες διδασκαλίας κάθε θέματος, όμως με
βάση την εμπειρία ένας ρεαλιστικός στόχος είναι η αφιέρωση ενός τετραμήνου για
το θέμα του ηλεκτρισμού και ενός για το θέμα του Φωτός και της Ατομικής Φυσικής.
Ο χρόνος για τον ηλεκτρισμό είναι υπερεπαρκής και η επάρκεια του χρόνου επιτρέπει
να αναπτυχθούν στη διάρκεια του τετραμήνου δράσεις που συνήθως αποφεύγονται
λόγω πίεσης χρόνου. Τέτοιες δράσεις είναι οι μετωπικές εργαστηριακές ασκήσεις
αντί για πειράματα επίδειξης (προβλέπονται δύο υποχρεωτικές), η χρήση
προσομοιώσεων με εργασία σε ομάδες και φύλλα εργασίας, καθώς και επεξεργασία
ερωτήσεων ανάδειξης της κριτικής σκέψης των μαθητών.
Στα θέματα της Ατομικής Φυσικής γίνεται η μελέτη του ατόμου του υδρογόνου με
βάση τη θεωρία του Bohr. Ενώ όμως είναι εντός της διδακτέας ύλης όλοι οι
υπολογισμοί που περιλαμβάνονται στις παραγράφουν 4.1 ως 4.3 είναι εκτός το
παράδειγμα 4.4 που δίνει στους μαθητές μία σφαιρική αντίληψη όλων των
προηγουμένων υπολογισμών.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Η εργαστηριακή άσκηση για φάσματα εκπομπής των αερίων απουσιάζει
από τις υποχρεωτικές εργαστηριακές ασκήσεις, αν και τα φάσματα περιλαμβάνονται
στη διδακτέα ύλη.
ΧΗΜΕΙΑ Β' Γεν. Παιδείας
Στις οδηγίες δεν περιλαμβάνεται κάποια μεταβολή στη διδακτέα ύλη, πέρα από τη
μεταφορά του κομματιού της οργανικής από την Α' στη Β' τάξη. Ο χρόνος για την
ολοκλήρωση της ύλης είναι επαρκής, όπως έδειξε η εμπειρία των προηγούμενων
χρόνων. Με βάση τις οδηγίες προκρίνεται μία παρουσίαση της ύλης που έχει πολλές
αναφορές σε θέματα που σχετίζονται με τα ενδιαφέροντα των μαθητών και ως εκ
τούτου το μάθημα προσφέρεται για μία διδακτική προσέγγιση περισσότερο
μαθητοκεντρική και εστιασμένη σε σύντομες συνθετικές εργασίες.