1. Ελληνική Αεροπορική Ένωση
3ο Αεροπορικό Συνέδριο:
Οι Αερομεταφορές του Σήμερα και του Αύριο
Σχεδιασμός Προγράμματος Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης για Αεροδρομιακές Κοινότητες
Μελέτη Περίπτωσης: Κρατικός Αερολιμένας Ρόδου
Διαγόρας
Δρ. Στάθης Μαλάκης & Δέσποινα Αργύρα, ΕΕΚ - ΥΠΑ,
ΓενικήΔιεύθυνση Φορέα Παροχής Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας,
Διεύθυνση Υπηρεσιών Ε.Κ. Περιφερειακών Αερολιμένων,
Τμήμα Ε.Κ. Αερολιμένα Ρόδου, Δ18/Δ.
2. Περιβάλλον- Περιβαλλοντικό πρόβλημα
ΦΥΣΙΚΟ : Ζωντανοί οργανισμοί, άβια
ύλη, οικοσυστήματα, παγκόσμιοι
φυσικοί πόροι( έδαφος, νερό).
ΔΟΜΗΜΕΝΟ: Αποτέλεσμα
ανθρώπινων δραστηριοτήτων
(κτήρια, γέφυρες, αεροδρόμια)
Άνθρωπος
Ανήκει στο περιβάλλον και εξαρτάται
από αυτό.
Επεμβαίνει δραστικά στη διαμόρφωσή
του με αποτέλεσμα τη δημιουργία
μεγάλων περιβαλλοντικών
προβλημάτων (εξάντληση πόρων,
εξαφάνιση φυτών και ζώων, ρύπανση
του εδάφους, του νερού και του αέρα).
Προστασία του περιβάλλοντος ή
οικονομική ανάπτυξη;
Επένδυση στην εκπαίδευση των
πολιτών για συμμετοχή στη λήψη
περιβαλλοντικών αποφάσεων
3. Στόχοι της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Συνειδητοποίηση – Ευαισθητοποίηση:
να βοηθήσει να συνειδητοποιήσουν
το περιβάλλον και τα συναφή με αυτό
προβλήματα.
Γνώσεις: Να βοηθήσει να αποκτήσουν
πείρα και γνώση του περιβάλλοντος
και των συναφών προβλημάτων.
Αξίες – Στάσεις: Να βοηθήσει να
αποκτήσουν την έννοια των αξιών,
καθώς και τα απαραίτητα κίνητρα
ώστε να επιθυμούν να συμμετάσχουν
ενεργά στη βελτίωση και προστασία
του περιβάλλοντος.
Ικανότητες: να βοηθήσει να
αποκτήσουν τις απαραίτητες
ικανότητες για την αναγνώριση και
επίλυση των περιβαλλοντικών
προβλημάτων.
Συμμετοχή- δράση: να δώσει τη
δυνατότητα της ενεργής συμμετοχής
για την επίλυση των προβλημάτων.
4. Αφορά στη μελέτη και ανάλυση ενός πραγματικού παραδείγματος
Η ανάλυσή της συνιστά την απομόνωση ενός σημείου και την ανάλυσή του κάθε
φορά.
ΣΤΟΧΟΙ:
Ανάπτυξη δεξιοτήτων ανάλυσης και έρευνας
Αλλαγή του τρόπου με τον οποίο οι εκπαιδευόμενοι αντιλαμβάνονται και
αντιμετωπίζουν το περιβάλλον
Ανάπτυξη δεξιοτήτων προφορικής επικοινωνίας και ομαδικής εργασίας.
Επαλήθευση , ενίσχυση, επέκταση γνώσεων
Διερεύνηση εναλλακτικών λύσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Μελέτη περίπτωσης
6. Περιβαλλοντικές δράσεις μεγάλων αεροδρομίων
ΜΟΝΑΧΟ (EDDM)
Ο ήλιος ως πηγή ενέργειας
Αλλαγή στις διαδικασίες καθόδου
Χρεώσεις εκπομπών ρύπων
επιβαρύνουν τις εταιρίες
Συλλογή και επαναχρησιμοποίηση
του βρόχινου νερού
Ανακύκλωση απορριμμάτων
Υβριδικά οχήματα
Δοκιμές κινητήρων μόνο σε ειδικά
διαμορφωμένους χώρους
7. Περιβαλλοντικές δράσεις μεγάλων αεροδρομίων
ΛΟΝΔΙΝΟ HEATHROW (EGLL)
Τροχοδρόμηση αεροσκαφών όχι με
όλους τους κινητήρες σε λειτουργία
Πληρωμή λογαριασμών ενέργειας
από τις εταιρείες
Ανακύκλωση του 70% των
απορριμμάτων
Απρόσκοπτη άνοδος και συνεχής
κάθοδος αεροσκαφών
Συμφωνία με τις αρχές για συχνή
συγκοινωνία από και προς το
αεροδρόμιο
8. Περιβαλλοντικές δράσεις μεγάλων αεροδρομίων
ΣΙΓΚΑΠΟΥΡΗ CHANGI (WSSS)
Ανακύκλωση και μείωση
απορριμμάτων
Χρησιμοποίηση λιγότερης
ενέργειας
Καθιέρωση στις 31 Μαρτίου την
ημέρα της Γης , από 08:30 έως
09:30 σβήνουν τα φώτα
διακόσμησης. Από μετρήσεις που
έγιναν διαπιστώθηκε πως η
ενέργεια που σώζεται είναι
αρκετή να ηλεκτροδοτήσει ένα
διαμέρισμα 4 δωματίων για 3
μήνες
9. Εκπαιδευτικοί Στόχοι
Κατανόηση εννοιών άμεσα
συνδεδεμένων με την οικολογία
Γνωριμία με το οικοσύστημα στο
οποίο βρίσκεται το αεροδρόμιο.
Ευαισθητοποίηση και ανάπτυξη
θετικής στάσης για τη διαχείριση των
περιβαλλοντικών προβλημάτων που
δημιουργούνται από τη λειτουργία
του αεροδρομίου.
Απόκτηση της ικανότητας
συνεργασίας και επικοινωνίας των
εργαζομένων μέσα από την ομαδική
εργασία.
Απόκτηση εμπειριών μέσα από την
επαφή- επικοινωνία.
Άμεση δράση σε τοπικό επίπεδο με
στόχο μακροχρόνια αποτελέσματα
τόσο σε τοπικό όσο και εθνικό
επίπεδο.
Το άνοιγμα του αεροδρομίου στην
κοινωνία.
10. Τρία Στάδια Υλοποίησης
Πρώτο Στάδιο:
Γνωριμία των εργαζομένων με το περιβαλλοντικό πρόβλημα
(σεμινάρια, διαλέξεις, ομιλίες).
Δεύτερο Στάδιο:
Ανάληψη δράσης από τους εργαζόμενους ανάλογα με την
ειδικότητά τους, και επισκέψεις στους χώρους εργασίας τους.
Τρίτο Στάδιο:
Άνοιγμα του αεροδρομίου στην τοπική κοινωνία
Υλοποίηση Προγράμματος
11. ΘΟΡΥΒΟΣ
Επιλεκτική χρήση διαδρόμου (κατά τη διάρκεια της νύχτας, τους καλοκαιρινούς μήνες).
Αποφυγή χρήσης ανάστροφης ώσης των κινητήρων (χρησιμοποίηση όλου του μήκους του διαδρόμου).
Αποφυγή χαμηλών διελεύσεων πάνω από την πόλη (Νοσοκομείο, σχολεία).
Κλείσιμο του δυτικού δαπέδου στάθμευσης τη νύχτα.
Διαδικασία προσέγγισης τύπου «Φρανκφούρτης»
Χρησιμοποίηση επίγειων βοηθητικών πηγών ενέργειας του αεροδρομίου από τα αεροσκάφη όσο αυτά
είναι στο έδαφος.
Αύξηση των τελών προσγείωσης ανάλογα με την ώρα προσγείωσης και την κατηγορία του αεροσκάφους
( κινητήρες παλιάς τεχνολογίας κ.α.).
Χρήση ηλεκτροκίνητων οχημάτων στην πίστα καθώς και μεταφοράς των επιβατών στα αεροσκάφη.
Λειτουργία του συστήματος παρακολούθησης και μέτρησης ρύπανσης και θορύβου (DOAS).
Δενδροφυτεύσεις στο περίγραμμα του αεροδρομίου σύμφωνα με τις προδιαγραφές του ICAO (Doc. 9184,
2002).
Υλοποίηση Προγράμματος
Πρώτο Στάδιο
12. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ, ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Καταγραφή και υπολογισμός των εκπομπών ρύπων από όλες τις πηγές (αεροσκάφη, οδική κυκλοφορία
κ.α.).
Έλεγχος Εναέριας Κυκλοφορίας:
Μείωση του χρόνου τροχοδρόμησης των αεροσκαφών.
Χρήση συντομότερων διαδρομών όσο είναι στον αέρα
Συνεχής κάθοδος αεροσκαφών, έτσι ώστε να μειώσουν την κατανάλωση καυσίμων και την εκπομπή
ρύπων.
Απόρριψη καυσίμων σε συγκεκριμένα ορισμένη θαλάσσια περιοχή και απόσταση Ανατολικά του νησιού
Φιλικές «πράσινες» αναχωρήσεις
Υλοποίηση Προγράμματος
Πρώτο Στάδιο
14. Ατμόσφαιρα, Κλιματική Αλλαγή
Διοίκηση:
Χρήση ανακυκλώσιμου χαρτιού για χρήση γραφείου( φωτοτυπίες, επιστολόχαρτα).
Ηλεκτρονική τιμολόγηση (e-invoicing) των εταιριών που στεγάζονται και συνεργάζονται με
τον Διαγόρα
Προσαύξηση στα τέλη προσγείωσης για παλαιότερων τύπων αεροσκάφη με υψηλό Nox
Τεχνική συντήρηση:
Μεταλλικά πετάσματα σε εναλλαγές λευκού και κόκκινου (blast fences) που εκτρέπουν τα
αέρια που εκπέμπονται από τα αεροσκάφη.
Υλοποίηση Προγράμματος
Πρώτο Στάδιο
15. Ατμόσφαιρα, Κλιματική Αλλαγή
Δενδροφύτευση στην περίμετρο του αεροδρομίου (μείωση ηχορύπανσης και απορρόφηση
μέρους των αέριων ρύπων)
Παροχή ενέργειας από το αεροδρόμιο όσο το αεροσκάφος είναι στο έδαφος
Carpooling. Πρόγραμμα ενθάρρυνσης των υπαλλήλων να μοιράζονται την διαδρομή από
και προς το αεροδρόμιο, μειώνοντας κατά πολύ τις ρυπογόνες εκπομπές από τα αυτοκίνητα
Αντικατάσταση οχημάτων αεροδρομίου με υβριδικά.
Υλοποίηση Προγράμματος
Πρώτο Στάδιο
16. ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ
ΣΤΟΧΟΣ
Πρόγραμμα ανακύκλωσης χαρτιού, πλαστικού, γυαλιού, αλουμινίου και χρησιμοποιημένων
ελαστικών.
Ειδικοί μεταλλικοί κάδοι για τα επικίνδυνα απόβλητα (ορυκτέλαια, λιπαντικά και άδεια
κουτιά μπαταριών)
Τα κλινικά απόβλητα θα συλλέγονται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, όπου θα στέλνονται
για αποστείρωση εκτός αεροδρομίου.
Επεξεργασία λυμάτων από τη μονάδα βιολογικού καθαρισμού και διάθεσή τους για πότισμα
κήπων, πλύσιμο οχημάτων, τουαλέτες κ.α
Υλοποίηση Προγράμματος
Πρώτο Στάδιο
17. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ
Προσπάθεια διαχείρισης απορριμμάτων και επαναχρησιμοποίηση υλικών όπως γυαλί, χαρτί
κ.α. .
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:
1) Μείωση όγκου των στερεών απορριμμάτων, άρα και μικρότερη ανάγκη για χώρους
μεταφοράς τους,
2) Μείωση δυσοσμίας, ρύπανσης των υπόγειων νερών και της ατμόσφαιρας από την καύση
τους
3) Εξοικονόμηση ενέργειας (άνθρακα και πετρέλαιο αλλά και φυσικών πόρων όπως ξύλο και
νερό)
4) Μείωση της αισθητικής ρύπανσης του τοπίου
Υλοποίηση Προγράμματος
Πρώτο Στάδιο
18. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ
ΒΑΣΙΚΑ ΒΗΜΑΤΑ:
Έγκριση από τη Διοίκηση
Οργάνωση της «πράσινης ομάδας»
Καταγραφή των ειδών απορριμμάτων και οι πηγές αυτών
Σχεδιασμός τρόπου συλλογής
Ενημέρωση προσωπικού
Παρακολούθηση και ενίσχυση κατά τη διάρκεια του προγράμματος
Μέτρηση της απόδοσης και αξιολόγηση
Ανακοίνωση των αποτελεσμάτων εκπόνησης του προγράμματος
Υλοποίηση Προγράμματος
Πρώτο Στάδιο
19. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΠΟΡΩΝ
Λόγω της τοποθεσίας του αεροδρομίου, ενδείκνυται για τοποθέτηση πιλοτικής φωτοβολταικής μονάδας
για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Αντικατάσταση φώτων των τροχόδρομων με φώτα τύπου LED
Παρακολούθηση των στοιχείων κατανάλωσης πόρων, δηλαδή της ηλεκτρικής ενέργειας, νερού, και
καυσίμου (διαφορές ανάλογα με την εποχή).
Επιτυγχάνεται με:
Τακτικές δειγματοληψίες υπογείων υδάτων σε επιλεγμένα σημεία (παρακολούθηση ποιότητας ανώτερου
και κατώτερου υδροφόρου ορίζοντα) από εξωτερικό διαπιστευμένο εργαστήριο
Συστηματικός έλεγχος και στους ψύκτες του αεροδρομίου
Κατασκευή δεξαμενής στην οροφή του κτιρίου για τη συλλογή του βρόχινου νερού( επαναχρησιμοποίηση
σε τουαλέτες , θέρμανση)
Μονάδα επεξεργασίας λυμάτων ( για τα υγρά απόβλητα, ώστε να αναπτυχθεί πρόγραμμα καθαρισμού
για την καταπολέμηση κηλίδων καυσίμου, λαδιών και υδραυλικών.
Υλοποίηση Προγράμματος
Πρώτο Στάδιο
20. ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ
Μείωση κινδύνων από την πανίδα:
Βραχυπρόθεσμα : (απομάκρυνση ζώων από ευαίσθητες περιοχές). Άμεσα μέτρα, πυρο-
ακουστικά: σύντομοι ήχοι- εκρήξεις είτε ηλεκτρονικοί είτε από όπλα- πυροβολισμοί στον
αέρα για εκφοβισμό. Βιο-ακουστικά : φυσικοί ήχοι όπως κραυγές πανικού ή συναγερμού,
κραυγές αρπακτικών, κανονάκια αερίου κ.α.
Μακροπρόθεσμα : Μείωση των κινδύνων πρόσκρουσης σε βάθος χρόνου. Ελαχιστοποίηση
των διαθέσιμων τροφής και νερού για τα πτηνά, καθώς και των θέσεων φωλιάσματος και
κουρνιάσματος.
Υλοποίηση Προγράμματος
Πρώτο Στάδιο
21. ΔΡΑΣΕΙΣ
Ανακύκλωση και Επαναχρησιμοποίηση Υλικών
Προμήθεια κάδων ανακυκλώσιμων υλικών
Εκπαιδευτικό σεμινάριο για την προώθηση της ανακύκλωσης
Προώθηση της ανακύκλωσης με έντυπο υλικό μέσα στους χώρους του αεροδρομίου
Δενδροφύτευση
Επιλογή δέντρων σύμφωνα με τον ICAO για εξασφάλιση απορρόφησης ήχων, προσαρμογή
στις κλιματικές συνθήκες και μικρές απαιτήσεις νερού.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ : Σκοπό έχουν την αποφυγή- αντιμετώπιση- ελαχιστοποίηση των
αρνητικών συνεπειών στο περιβάλλον από έκτακτα συμβάντα που το επηρεάζουν
Υλοποίηση Προγράμματος
Δεύτερο Στάδιο
22. ΔΡΑΣΕΙΣ - ΠΑΓΙΔΕΥΣΗ ΠΤΗΝΩΝ
1) Μελέτη και μέτρηση των ειδών πανίδας στο αεροδρόμιο
2) Καθαρισμός του χώρου γύρω από το αεροδρόμιο από σκουπίδια και υπολείμματα αυτών
3) Κοπή χόρτου στα 20 με 30 εκατοστά μέσα στη ζώνη ασφαλείας
4) Απομάκρυνση φυτών και δέντρων που παράγουν καρπούς
5) Τοποθέτηση πλαστικών καρφιών στις θέσεις κουρνιάσματος
6) Κάδοι σκουπιδιών κλειστοί και εξάλειψη περιοχών με λιμνάζοντα νερά
7) Απαγόρευση ή περιορισμό κυνηγετικών δραστηριοτήτων
8) Κλείσιμο παράνομων χωματερών και άλλων χρήσεων γης που προσελκύουν πτηνά ή άλλα
είδη πανίδας
9) Παγίδευση, δακτυλίωση και ελευθέρωση άγριων πτηνών
Υλοποίηση Προγράμματος
Δεύτερο Στάδιο
23. ΑΝΟΙΓΜΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ
1) Δημιουργία εγχειριδίου περιβαλλοντικής διαχείρισης αερολιμένα
2) Διαλέξεις – ομιλίες στον χώρο για περιβαλλοντικά θέματα
3) Κέντρο περιβαλλοντικής πληροφόρησης
4) Ανοικτή τηλεφωνική γραμμή παραπόνων σε 24ωρη βάση
5) Ανακύκλωση στα σχολεία των γύρω περιοχών
6) Ενεργή εθελοντική συμμετοχή των εργαζομένων στον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος
(3 Ιουνίου)
7) Πρόγραμμα περιβαλλοντικών υποτροφιών σε φοιτητές
8) Ξενάγηση σχολείων στο χώρο
9) Συμμετοχή σε προγράμματα οργανισμών που στοχεύουν στη διατήρηση του περιβάλλοντος και των
απειλούμενων ζώων του πλανήτη
Υλοποίηση Προγράμματος
Τρίτο Στάδιο
24. ΑΝΟΙΓΜΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
1) Δημιουργία και λειτουργία ενός παρατηρητηρίου πτηνών
2) Πραγματοποίηση εκθέσεων περιβαλλοντικού χαρακτήρα (πράσινη εβδομάδα,
παιχνίδια από ανακυκλώσιμο χαρτί και αλουμίνιο κ.α.)
3) Πρόγραμμα ηχομόνωσης κτιρίων στις γύρω περιοχές( βρεφονηπιακοί σταθμοί,
χώροι περίθαλψης κ.α.)
4) Εκπομπές στα τοπικά ΜΜΕ (οικολογικού ενδιαφέροντος) και δημοσιεύσεις σε
τοπικές εφημερίδες.
Υλοποίηση Προγράμματος
Τρίτο Στάδιο
25. ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
1) ΑΡΧΙΚΗ: Διερεύνηση των γνώσεων, στάσεων, και δεξιοτήτων των
εκπαιδευόμενων σχετικά με το θέμα
2) ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΙΚΗ: Κατά τη διάρκεια της εκπόνησης του προγράμματος, με
ενδεχόμενη αναπροσαρμογή της στοχοθεσίας
3) ΤΕΛΙΚΗ: Προσδιορίζεται ο συνολικός βαθμός επιτυχίας των στόχων και
αποτίμηση της όλης διαδικασίας
ΜΕΤΑΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ
1) Αφορά το τέλος του προγράμματος με στόχο να αξιολογήσει το αν επιτεύχθηκαν
οι στόχοι.
2) Εσωτερική αξιολόγηση με ερωτηματολόγιο στους συμμετέχοντες.
Αξιολόγηση
