3. Πιετρ Μοντριάν (Piet Mondrian)
Ο Pieter Cornelius Mondrian, είναι από τους πρωτοπόρους δημιουργούς της
αφαιρετικής ζωγραφικής του 20ου
αιώνα.
Γεννήθηκε στις 7 Μαρτίου 1872 στο Αμερσφορτ της Ολλανδίας. Πέθανε στο Μανχάταν
της Ν.Υόρκης, την 1Φεβρουαρίου 1944.
Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος σχεδίου, ο θείος του ζωγράφος και από πολύ μικρός ήρθε
σε επαφή με την τέχνη.
Σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Άμστερνταμ «χωρίς αξιοσημείωτες
επιδόσεις.»1
Ξεκίνησε να διδάσκει στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση ενώ παράλληλα ζωγράφιζε.
Αρχικά τα έργα του ήταν τοπία σε σκοτεινά χρώματα, που ακολουθούσαν την Ολλανδική
παράδοση.
Ένα πρώιμο έργο του «O ανεμόμυλος στο ποτάμι», κλάπηκε από την Εθνική μας
Πινακοθήκη, τον Ιανουάριο του 2012.
4. Μέχρι το 1908 τα έργα του
είναι νατουραλιστικά ή
ιμπρεσσιονιστικά
επηρεασμένα από τα έντονα
χρώματα των Φωβιστών.
Μύλος στο ηλιοβασίλεμα, 1908
Φωβισμός: Ζωγραφικό κίνημα
του 20ου
αιώνα.
Οι Φωβ οδηγήθηκαν σε μια
πραγματική λατρεία του
χρώματος που το αντιμετώπιζαν
σαν το κύριο στοιχείο κάθε
πίνακα.2
7. «Από τις αρχές του 20ου
αιώνα η φωτογραφία είχε καταργήσει την περιγραφική αξία της
ρεαλιστικής ζωγραφικής και οι καλλιτέχνες άρχισαν να ενδιαφέρονται περισσότερο για
την εμβάθυνση στις αισθήσεις και τις ιδέες τους.
Για πολλούς αυτό σήμαινε επιστροφή στην «πηγή». Ο Μοντριάν χρησιμοποίησε τη σχέση
γραμμής και χρώματος, για να καταδείξει «την αισθησιακή και πνευματική έκταση
της
εσωτερικής ζωής στο σύνολο της»3
Επιζητούσαν μια μορφή ζωγραφικής που θα παράβγαινε με τη μουσική στην
εκφραστικότητα.
«Το συναίσθημα της ομορφιάς πάντοτε παρεμποδίζεται από την εμφάνιση του
αντικειμένου, για αυτό πρέπει να αποκλειστεί από τον πίνακα» Μοντριάν.5
Επίπεδα χρωματικά ορθογώνια, οριζόντιες και κάθετες γραμμές, χρήση των καθαρών
βασικών χρωμάτων, κόκκινο, κίτρινο, μπλε και των «μη χρωμάτων» μαύρο, γκρι και
λευκό.
9. «Όποιος προσπάθησε κάποτε να στολίσει λουλούδια σε ένα βάζο, να ανακατέψει και να
μοιράσει τα χρώματα, (των λουλουδιών) να προσθέσει κάτι εδώ και ν’ αφαιρέσει κάτι από
κει, δοκίμασε την παράξενη αίσθηση που δίνει η εξισορρόπηση μορφής και χρώματος,
χωρίς να είναι σε θέση να πει ακριβώς τι είδους αρμονία προσπάθησε να πετύχει.
Διαισθανόμαστε πως λίγο κόκκινο εδώ θα κάνει θαύματα, ή πως το γαλάζιο είναι όμορφο
μόνο του, αλλά δεν «πάει» με τα άλλα χρώματα, ενώ ξαφνικά ένα μικρό κλωνάρι με λίγα
πράσινα φύλλα μας δίνει την εντύπωση ότι συμπλήρωσε «πετυχημένα» τη σύνθεση.
«Μην τ’αγγίζετε πια», λέμε, «τώρα είναι τέλειο».
Παραδέχομαι πως δεν είναι όλοι τόσο προσεκτικοί, όταν τοποθετούν λουλούδια στα βάζο
τους. Σχεδόν όλοι, όμως, ασχολούνται με κάτι που θέλουν να το «πετύχουν».
Μπορεί να ψάχνουν για μια ζώνη που θα ταιριάζει μ’ένα φόρεμα, ή για κάτι τόσο ανάξιο
λόγου όσο η σωστή αναλογία π.χ. γλυκού και κρέμας στο πιάτο.
Σε κάθε περίπτωση, όσο ασήμαντη και αν είναι, ίσως πιστεύουμε πως λίγο περισσότερο ή
λίγο λιγότερο άπ’ ό,τι πρέπει, χαλά την ισορροπία και πως μια μόνο σχέση είναι η σωστή».5
10. Κυβισμός. Το κίνημα αυτό της ζωγραφικής αναπτύχθηκε από τον Πικάσο και τον
Μπρακ γύρω στα 1907 και άσκησε σημαντική επιρροή στη Δυτική τέχνη. Οι
καλλιτέχνες επέλεξαν να διασπάσουν τα θέματα που ζωγράφιζαν σε πολλές όψεις,
δείχνοντας ταυτόχρονα διαφορετικές πλευρές του ίδιου αντικειμένου.5
Το 1909 ο Μόντριάν πήγε
στο Παρίσι και επηρεάστηκε
από τον Κυβισμό.
Νεκρή φύση με πιπερόριζα II,
1911-1912
13. «Το ενδιαφέρον για τη δομή6 που ξεσήκωσε ο κυβισμός έθεσε το πρόβλημα ανάμεσα
στους ζωγράφους στο Παρίσι, στη Ρωσία και αμέσως μετά στην Ολλανδία, αν η
ζωγραφική θα μπορούσε να γίνει μια μορφή κατασκευής «construction» όπως η
αρχιτεκτονική. Ο Ολλανδός Piet Mondrian θέλησε να διαμορφώσει τα έργα του με τα
απλούστερα στοιχεία: ευθείες γραμμές και καθαρά χρώματα.
Στόχος του ήταν μια τέχνη διαυγής και πειθαρχημένη, που κατά κάποιον τρόπο
αντανακλούσε τους αντικειμενικούς νόμους του σύμπαντος.
Είναι πολύ πιθανό πως μια εικόνα που την αποτελούν μόνο δυο τετράγωνα θα τυράννησε
τον δημιουργό της, περισσότερο απ’ό,τι είχε βασανίσει τον καλλιτέχνη του παρελθόντος
η
εικόνα της Παναγίας. Γιατί ο ζωγράφος της Παναγίας ήξερε τι ζητούσε. Οδηγός του ήταν η
παράδοση και ο αριθμός των αποφάσεων που έπρεπε να πάρει ήταν περιορισμένος.
Ο αφηρημένος ζωγράφος με τα δύο του τετράγωνα βρίσκεται σε θέση πολύ λιγότερο
ζηλευτή. Μπορεί να τα μετατοπίζει απ’εδώ κι από κει επάνω στον μουσαμά, να δοκιμάσει
άπειρες δυνατότητες και ωστόσο να μη μάθει πότε που και πότε πρέπει να σταματήσει.
Ίσως τα ενδιαφέροντά του να μας αφήνουν αδιάφορους, δεν πρέπει ωστόσο να
ειρωνευόμαστε τον μόχθο που επέβαλε ο ίδιος στον εαυτό του».5
16. «Η σημασία του Μοντριάν έγκειται κυρίως στην
από μέρους του ανάπτυξη μιας
«καθαρής» αφαίρεσης (ο ίδιος ονόμαζε την
τέχνη του Νεοπλαστικισμό), στην οποία τα
σχήματα, οι γραμμές και τα χρώματα έχουν τις
δικές τους απόλυτες, αυτόνομες αξίες και
σχέσεις, αποσυνδεμένες από κάθε
συνειρμικότητα».2
21. 1. Πητ Μοντριάν, ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, ΙΣΤ0Σ.
2. ΧΕΡΜΠΕΡΤ ΡΗΝΤ, κ.ά., ΛΕΞΙΚΟ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, εκδ. ΥΠΟΔΟΜΗ
3. JUDE WELTON, Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ, ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ ΤΗΝ
ΤΕΧΝΗ, εκδ. ΔΕΛΗΘΑΝΑΣΗΣ-ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ.
4 Ε.Η.COMBRICH, ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΈΧΝΗΣ, εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής
Τραπέζης.
5.Παγκόσμια Ιστορία της Τέχνης Γ΄ Γυμνασίου, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ της ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ.
6.ΔΟΜΗ:Ο τρόπος με τον οποίο επιμέρους στοιχεία σχετίζονται και συνδέονται
μεταξύ τους, ώστε να σχηματίζουν ενιαίο σύνολο ή σύστημα. ΛΕΞΙΚΟ
ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ.
