praktijkmiddag dienstverlening

1. Persoonlijk Leiderschap gemeente Nuth
Alice Gerards
gsm 0621272506
alice.gerards@nuth.nl
Creatief denken
(eigenschap 6: werk synergetisch)
De zesde eigenschap van hoogst effectieve mensen is “werk synergetisch”.Deze eigenschap is gebaseerd op het
principe van creatieve samenwerking: 1 + 1 = meer dan 2.
Ook deze eigenschap helpt je met overwinningen op je omgeving (naast de eerder besproken “Denk win-win”
en “Eerst begrijpen, dan begrepen worden”).
Om creativiteit aan te spreken moet je bereid zijn wederzijdse afhankelijkheid aan te gaan. Zo kun je ideeën
gevoelens en ervaringen aanwenden om het interactieproces te beïnvloeden. Zo leer je verschillen op waarde
te schatten.
Edward de Bono heeft meerdere boeken geschreven met betrekking tot het gedrag van zelforganiserende
systemen, zoals de menselijke geest. Ons denken, zoals het traditionele denken wordt geïnterpreteerd, is
logisch denken en is uitstekend. Er zijn veel successen mee geboekt, in wetenschap, technologie,
werktuigbouw. Maar niet alles is met logisch denken op te lossen. Ons denken is dus uitstekend, maar niet
toereikend. De Bono heeft vanuit het basisinzicht in het functioneren van het brein diverse instrumenten voor
lateraal denken (perceptueel denken, parallel denken) ontworpen.
Logisch denken gaat uit van oorzaak-gevolg, van patronen en patroonherkenning. Dit is noodzakelijk voor ons
overleven. Want stel je voor dat je bij elke dagelijkse beslissing opnieuw alle factoren moet afwegen. Hoe lang
zou het dan wel niet duren voordat je je s’ochtends hebt aangekleed?
Het logisch denken ligt vast in onze linkerhersenhelft.
Een patroon kun je je voorstellen als een pad. Hoe vaker je het hebt gelopen, hoe sneller je automatisch
geneigd zult zijn ditzelfde pad te kiezen. Totdat je zelfs niet meer bewust bezig bent met over het pad lopen en
je aan het eind erachter komt dat je al op de plaats van bestemming bent.
Bij lateraal denken ga je net van het pad af, ga je zijwegen opzoeken. Niet omdat het pad persé beter is, maar
omdat het nieuw is, onontdekt. En het kan zo zijn dat dit pad nieuwe inzichten met zich meebrengt. Iets waar
je van tevoren nog niet bij had stilgestaan. Je verandert percepties, concepten en beginpunten.
De Bono heeft allerlei methoden ontwikkeld om bewust de zijpaden in te slaan. Om net de rechterhersenhelft
aan te spreken, om verbanden te leggen die van tevoren niet zichtbaar waren. Zijpaden zijn de basis van humor
en creativiteit.
Humor zegt iets over het onderliggende (hersenen)systeem.
Een Nederlander komt op het station in Antwerpen verontwaardigd binnenlopen bij de stationschef met de
klacht dat de twee klokken op het station verschillende tijden aangeven.
De stationschef kijkt hem aan en antwoordt: “Natuurlijk. Waarom zouden we twee klokken hebben die dezelfde
tijd aangeven?”
De uitleg is volstrekt logisch, maar zet de situatie volledig op de kop. Het is geen symmetrisch doch een
asymmetrisch patroon. Door de verassingvan de plotselinge perspectiefwisseling schieten we in de lach.
Het humormodel voor asymmetrische patronen is ook het model voor creativiteit. Plotseling kijk je anders
tegen iets aan en lijkt het zinnig. Creativiteit is geen mysterieuze gave of bijzonder talent. Creativiteit kunnen
we nu zien als het gedrag van een zelforganiserend informatiesysteem dat asymmetrische patronen vormt (het
brein).
En dus is creativiteit een vaardigheid die je kunt ontwikkelen.
Let wel, het is niet de bedoeling om nu nog uitsluitend lateraal te denken en niet meer logisch. Zoals gezegd is
er niks mis met logisch denken, het is alleen niet toereikend. Er zijn momenten en situaties dat creativiteit
beter past. Dit is vooral het geval

2. Persoonlijk Leiderschap gemeente Nuth
Alice Gerards
gsm 0621272506
alice.gerards@nuth.nl
1. als een probleem moet worden opgelost (doel als focus)
2. als we nieuwe ideeën willen voor bepaald gebied (gebied als focus).
Creativiteit wordt belemmerd door de werking van ons brein, namelijk door de manier waarop ze werken
(hersenactiviteit) en de gevolgen daarvan (vooronderstellingen, routines, scepsis). Nu we weten wanneer en
hoe we worden belemmerd, kunnen we ervoor kiezen om deze belemmering los te laten.
Richard Wiseman beschrijft in zijn boek “Did you spot the gorilla” een zestal manieren om creativiteit te
bevorderen:
1. Stel oordeel uit
Wees nieuwsgierig
2. Stel vragen
3. Verander van perspectief
De kracht van de verbeelding
4. Verleg grenzen
5. Associeer
6. Visualiseer de gevolgen
Ad 1. Stel oordeel uit
Hanteer “8” om te beoordelen. Voordelen: meer ideeën, meer betrokkenheid, iedereen voelt zich gehoord,
grotere kans op goede beslissing, aanknopingspunten worden behouden, …
Ad 2. Stel vragen
WONDER (waarom, organisatie, nummers, data, emotie, resultaat)
Stel kleine vragen. Voordelen: vermijden van vooronderstellingen, rekening houdend met andere
perspectieven, antwoorden zijn nieuwe informatie
Ad 3. Verander van perspectief
Verander de situatie in kleinere stukjes (KAIZEN) / herstructureren
Begin bij de oplossing en werk terug
Verwissel van plaats (boven, veraf). Denk aan Opdracht taart en Opdracht vakjes vullen
Bekijk het door andermans ogen
Rolmodel
Ad 4. Verleg grenzen
Laat de vooraf opgelegde (meestal valse) beperking c.q. verwachting los (bv. Post-its)
Ad 5. Associeer (=nieuwe verbanden leggen)
Geloof dat alles IETS met elkaar te maken heeft (verbind een willekeurig woord uit het woordenboek aan jouw
probleem)
Vermijd de belemmeringen voor creativiteit (vermijd patronen, vooronderstellingen, oordeel)
Stel vragen om verbanden te zoeken (leer uit de ervaring van anderen)

3. Persoonlijk Leiderschap gemeente Nuth
Alice Gerards
gsm 0621272506
alice.gerards@nuth.nl
Ad 6. Visualiseer de gevolgen
Verbeeldingskracht!
Stel de “what if?”-vraag
Aan het eind van dit hoofdstuk is een Opdracht toegevoegd waarbij je gebruik maakt van de 6 denkhoeden van
de Bono, een bekende manier om oordelen op te schorten, meer ideeen te genereren, ieder aan het woord te
laten, grenzen te verleggen, veel vragen te stellen, kortom: een methode waarbij je “gedwongen” bent om
creatiever te denken en synergetisch te werken.
Tot slot:
Een van de dingen die een negatieve invloed heeft op onze creativiteit is stress. Stress roept namelijk een vorm
van de fight-flight-freeze reactie op. En dan richten onze hersenen zich op slechts één ding, er ontstaat de
bekende tunnelvisie.
De linkerhersenhelft is analytisch, serieus, gefocust en systematisch.
De rechterhersenhelft ziet het grotere geheel en houdt van lachen. De snelste manier om creatiever te worden
is dan ook lachen.

4. Persoonlijk Leiderschap gemeente Nuth
Alice Gerards
gsm 0621272506
alice.gerards@nuth.nl
OPDRACHT Vakjes vullen (verander van perspectief)
Noteer hier je eventuele bevindingen: