contraception and sexuality

1. KONTRASEPTİF
YÖNTEMLER
VE
CİNSELLİK
Doç.Dr. E.Zeynep Tuzcular Vural
Haydarpaşa Numune EAH Aile Hekimliği Kliniği

2. Cinsel sağlık
 DSÖ’ne göre “Cinsel sağlık, cinselliğin fiziksel,
ruhsal ve sosyal yönden tam iyilik halidir.
Cinsellik, kişilerin iletişimi ve aşkı zenginleştirici
etkilerin bileşiminden oluşur. Herkesin cinsel
bilgilere ulaşma ve cinsel ilişkiyi zevk için ya da
üreme amacıyla yaşama hakkı vardır.”

3. KADIN CİNSELLİĞİ KARMAŞIKTIR…

4. Çağlar boyunca AP yöntemlerii
 Doğum kontrol yöntemleri insanlık tarihi
kadar eskidir.
 Eski yazıtlarda sünger ve tampondan
bahsedilir (MÖ 1850)
 Ebers Papirüsü (MÖ 1550) vajinaya çeşitli
maddeler yerleştirilmesi (bambu kâğıtlar,
palmiye yaprakları, bal,deniz ürünleri vb)
 Kondom Avrupa’da 19. yy yaygınlaşıyor
 Hormonal yöntemler 20. yy 2. yarısında

6.  İstenmeyen gebelikler duygusal ve fiziksel travmaya
neden olabilen önemli halk sağlığı sorunlarındandır.
 Günümüzde son derece güvenilir kontraseptif
yöntemler var, ama, çiftlerin önemli bir bölümü
güvenilirliği düşük geleneksel yöntemler ile
korunmaya devam ediyor.
 Bu konuda aile hekimine büyük görev düşmekte,
doğurgan yaştaki kadınlarda AP ve kontrasepsiyon
konusunu ele almaları büyük önem taşımaktadır.

7. AİLE PLANLAMASI
YÖNTEMLERİ
 Doğal aile planlaması
 LAM
 Bariyer yöntemler
Kondom
Diyafram
Spermisitler
 Cerrahi Sterilizasyon
Tüp ligasyonu
Vazektomi
 Hormonal kontraseptifler
Kombine oral haplar
Mini haplar
Post koital haplar
Depo enjeksiyonlar
Deri altı implantlar
Hormon içeren RİA’lar
Vajinal halkalar
 Rahim içi araçlar
 Geleceğin kontraseptif
yöntemleri

8. Hiç birisi mükemmel değil, avantaj/dezavantajları var
 Etkinlik
 Yan etki
 Kullanım zorluğu
 Uygulama zorluğu
 Komplikasyonları
 Maliyet
 Genel sağlık üzerine olumlu etkiler
KONTRASEPSİYON YÖNTEMLERİ

9. KONTRASEPTİF SEÇİMİ
 Kişinin beklentilerini sorgula
 Öyküsünü iyi al
 Danışmanlığı bireyselleştir
 Kanama paternini, libidoyu sorgula
 Vücut ağırlığı takip et
 Yan etkiler olduğunda başka yönteme
geçilebileceğini belirt
 Yan etkilerin zamanla geçeceğinden bahset
 Her ziyarette şikayetleri değerlendir ve
gerektiğinde müdahele et

10. Genel olarak
kontraseptif
kullanımı gebelik
korkusunu
ortadan kaldırdığı
için cinsel işlevi
olumlu yönde
etkiler…

11. Kontraseptiflerin cinsel işlev ve libido
üzerine etkileri
kişiden kişiye değişebilir
Aynı
kalabilir
Artabilir Azalabilir

12. CİNSEL İŞLEV
Cinsel işlev birçok faktörle ilişkili
 Psikolojik/Sosyal/Duygusal
 Fizyolojik/biyolojik: hormonlar ve
nörotransmiterler
 Kognitif: düşünceler, fantaziler, doyum
 Kültürel

13.  Çalışmaların metodolojisi yetersiz kalabiliyor,
bias görülebiliyor
 Bu nedenle kontraseptif kullanıcılarının bu
konu ile ilgili şikayetleri mutlaka dikkate
alınmalı,
 Gerektiğinde kontraseptif yöntem, ya da
içeriği değiştirilmelidir.

14. 10 Jul 1996
A Birth-Control Pill May Enhance Sexual Desire
 The type of birth-control pills a woman uses may enhance
her sexual desire and satisfaction, according to a study of
sexually active California university students.Researchers
at San Francisco State University say the findings, which
they called surprising, suggest that different types of birth-
control pills have different effects, beyond preventing
pregnancy.
 364 sexually active women using OCs reported greater
sexual interest, more fantasies, more arousal during sex
and more satisfaction from intercourse than women who
use other types of pills or other types of contraception

15. Birth Control Pill May Permanently Reduce Sex Drive
Study Finds
| May 26, 2005 | LifeSiteNews.com
 BOSTON-It seems that the 40 year-long affair of doctors with
the Pill is starting to sour. Dr Claudia Panzer, an endocrinologist
at the Boston University Medical Center, said the study
indicated that the loss of libido might not be reversible. "It is
important that when doctors advise women to take oral
contraception that potential side-effects, including loss of
sexual appetite and arousal, are pointed out. If, as our study
suggests, the Pill can cause a long-term or permanent loss of
libido, that is something women need to be made aware of."
 The researchers studied the use of the pill on 124 women at a
sexual dysfunction clinic. Those who continued taking the Pill
had four times the normal SHBG levels of women who had
never taken it. Those women in the study who stopped taking
the pill at the beginning of the study still had twice the normal
level of SHBG after a year.

16. Libido
 İnsanların cinsel deneyim
aramalarına
 ‘Seksi’ hissetmelerine
 Cinsel ilgi duymalarına
yol açan spesifik psikonörolojik duygu
İLİŞKİYE RUHSAL ANLAMDA HAZIR OLMA…

17. Biyomedikal
Genel sağlık
Hastalıklar (endokrin, psikiatrik,KV,
nörolojik,genitouriner)
Hormonlar
kullanılan ilaçlar
madde ve alkol bağımlılığı
Psikolojik
Beden imgesi
Duygusal durum
İlişkiye özel durumlar
daha önceki cinsel deneyimler
kontraseptif ile ilgili memnuniyet
İlişkiye
Bağlı faktörler
Eşin performansı
Eşle iletişim
Eşe duyulan güven
eşle olan uyum
Memnuniyet
Çevresel
Sosyokültürel faktörler
Zaman
Stres

18. Libidoyu azaltan
nedenler
 Hiperprolaktinemi, tiroid hastalıkları
 Menopoz,
 Beden imgesi ile ilgili memnuniyetsizlik
(obezite gibi),
 Stres (kortizol salınımına yol açarak)
 Yorgunluk,
 Depresyon,
 Eşle uyumsuzluk
 Gebelik ve cinsel yolla bulaşan hastalık
korkusu…

19. Biyolojik faktörler
Psikolojik faktörler
İlişkiye bağlı faktörler
Sosyokültürel faktörler
Duygusal ve fiziksel doyum
Duygusal
yakınlaşma
Cinsel uyarı
Uyarılma
Cinsel arzu
Gebelik isteği Spontan istek
Biyolojik
Psikolojik
Eş arama
KADIN CİNSELLİĞİ

20. Sağlık
 DSÖ sağlığı «sadece hastalık ve sakatlığın
olmaması değil, fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden
tam bir iyilik hali» olarak tanımlıyor
Bu iyilik Hali
 Duygudurum,
 Cinsellik
 Sağlıklı hissetmek ile yakın ilişkilidir.

21.  İyilik hali ile androjen düzeyleri
korelasyon göstermekte
 Testosteron takviyesi duygudurum ve cinsel
işlev üzerine olumlu etki yapar
 Dehidroepiandrosteron (DHEA) ve
dehidroepiandrosteron sülfat (DHEAS)
düzeyleri de önemli…

22. Testosteron yetersizliği sendromu
uyarılma yetersizliği, cinsel arzu ve cinsel
düşüncelerde azalma, cinsel cevapta
azalma, yorgunluk, kas kütlesinde azalma
gibi belirtilerle depresyonu taklit eder

23. Kombine oral kontraseptifler
Progestogens .
Variable
Binding to
Lower free SHBG
Oestradiol
Raises SerumType
SHBG
Testosterone
More Binding
Less Androgenic
Pill
SHBG
Testosteron daha
çok bağlanır
Progesteron
serbest SHBG’i
düşürür
Östradiol
SHBG’i yükseltir

24. KOK SHBG
 Değişik KOK’lerin SHBG üzerine farklı etkileri
gösterilmiştir.
SHBG düzeyleri
LNG içeren KOK
Siproteron asetat ve dezogestrel içeren KOK
SHBG düzeyleri testosteron düzeyleri
Östrojen miktarı testosteron düzeyleri

25.  15 µg EE ve 60 µg gestoden içeren bir KOK ile
yapılan çalışmada zamanla azalan cinsel ilgi ve
uyarılma azlığı görülmüştür
 Aynı yazarların aynı yöntemle yaptığı ve 30 µg
EE ve 3 mg drospirenon içeren KOK’in cinsel
fonksiyon üzerine etkilerinin araştırıldığı
çalışmada cinsel işlev yönünden pozitif etki
saptanmıştır
Caruso ve ark. Sexual behavior of women taking low-dose OC containing 15 µg EE/60 µg gestodene.
Contraception 2004;69(3):237-40.
Caruso ve ark. Prospective study on sexual behavior of women using 30 µg EE and 3 mg
drospirenone OC. Contraception 2005;72(1):19-23.

26.  Tifazik KOK kullanan
kadınların daha çok
cinsel düşünce ve istek
yaşadığını gösteren bir
çalışmalar da
mevcuttur
Mc Coy ve ark. OCs and sexuality in university women. Arch Sex Behav 1996;25(1):73-90.

27. 2D:4D oranı
Yüzük parmağına oranla işaret parmağı daha uzun olan
kadınların KOK kullanımına bağlı testosteron değişimlerine
daha duyarlı oldukları ve daha çok depresyon ve cinsel
işlev bozukluğu yaşadıkları ile ilgili çalışmalar yapılmış
olup, bu sonuç intrauterin daha çok androjen maruziyeti
nedeni ile testosterona desensitize olmalarına
bağlanmıştır
Oinonen KA. Putting a finger on potential predictors of OC side effects: 2D:4D and middle-phalangeal hair.
Psychoneuroendocrinology 2009 ;34(5):713-26.
Putz DA ve ark. Sex hormones and finger length: What does 2D:4D indicate? Evolution and Human Behavior
2004;25 (3): 182–99.

28. KOK’lerin cinsel işlev üzerine etkisi
 Şikayetleri ciddiye al
 Biopsikososyal yaklaşım göster
 KOK ile şikayetin ilişkisini ortaya koy (ör. KOK’in
1 haftalık arasında şikayetler düzeliyor mu?
 Kullandığı KOK’i değerlendir (E dozu, P
cinsi/dozu, E/P dengesi, trifazik/monofazik vs)
 Gerekiyorsa başka KOK’e geç

29. Kapı açıcı sorular sor
 «Kullandığınız kontraseptif yöntemin cinsel
hayatınız üzerine olumlu etkisi olmasını
bekliyoruz. Cinsel yaşantınızdan memnun
musunuz? Konuşmak istediğiniz konular, sormak
istediğiniz sorular var mı?»
 «Son ziyaretinizden beri cinsel yaşantınızda
herhangi bir değişiklik oldu mu?»

30. Sorun ne?
 Spontan istekte azalma?
 Fantezi kuramama?
 Cinsel uyaranlara ilgisizlik?
 Disparoni?
 Uyarılamama?
 Yeni mi olmuş?
 Vs. vs…

31. DMPA
 Duygudurum üzerine olumsuz etki ???
 Cinsel işlev üzerine olumsuz etki yok
 Ancak progesteron içeren yöntemler vajinal
kuruluğa ve disparoniye yol açarak cinsel işlevi
bozabilirler
Ott ve ark. The influence of hormonal contraception on mood and sexual interest among adolescents. Arch
Sex Behav 2008;37(4):605-13.
Schaffir ve ark.OCs vs injectable progestin in their effect on sexual behavior. Am J Obstet Gynecol.
2010;203(6):545.
Shah ve ark. Contraception and sexuality. Minerva Ginecol 2010;62(4):331-47.

32. RİA
Contraception 1983 ;28(6):521-5.
Comparison between OM-GA Cu
and Copper-T IUCDs.
Confino E ve ark
Dismenore, disparoni
Barnard Johns 1973 %33 libido artışı
%11 azalması
%65 aynı
Contraception 2004 ;70(6):474-82.Impact of common
contraceptive methods on quality of life and sexual
function in Hong Kong Chinese women. Li RH ve ark
RİA’ın olumsuz etkisi yok
Contraception 1999; 59 : 277-86.Women's satisfaction
with birth control: a population survey of physical
and psychological effects of OCs, IUDs, condoms,
natural family planning, and sterilization among 1466
women. Oddens BJ
Pozitif etki

33. KONDOM
 1/3 kadında cinsel
istekte azalma
Higgins JA ve ark.Arousal Loss Related to Safer Sex and Risk of Pregnancy: Implications for
Women’s and Men’s Sexual Health
Perspect Sex Reprod Health. 2009; 41(3): 150–157

34. YÖNTEMİ BIRAKMA SEBEPLERİ
Cinsel işlevi bozma nedeni ile yöntemi terk
etme
Kondom %37.9
KOK %4.1
Enjekte edilen kontraseptif %8.2
İmplant %1.1
Contraception 2007 ;76(4):267-72.
Contraceptive discontinuation attributed to method dissatisfaction in the United States.
Moreau C, Cleland K, Trussell J.

35. TANI
 Ortam
oluşturan
sorular sor!
 Anamnez al!
 Tipi
 Süresi

36. Olgu
Sporcu
Akne nedeni ile siproteron asetat
kullanıyor
Duygudurum bozuklukları
Uyarılmada azalma, cinsel isteksizlik
Ağır antremana rağmen kas kütlesi
artmıyor
Yorgunluk hissediyor
Total T =22 ng/dl
SHBG> 500nmol/l

37. Duygudurum bozuklukları ve cinsel işlev
bozukluğuna kas kütlesinde azalma ve
yorgunluk gibi semptomlar eşlik ediyorsa
SHBG ve testosteron düzeyleri bakılmalı!

38. ÇÖZÜM
 Mümkün olan en az EE içeren ve
 En az anti-androjenik etkili LNG içeren KOK
verilmeli
 20 µg EE+LNG içeren KOK’a rağmen
 SHBG> 100nmol/l
 Vajinal halka

39. Progestine bağlı YE
akne/sebore
hirsutizm
Vajinal kuruluk
Kilo artışı (iştah artışı)
libido kaybı(depresyonla
birlikte)
Memelerde hassasiyet
Progestin dozunu
azalt
Progestin tipini
değiştir
Östrojen hakimiyeti
olan KOK seç
KOK değiştirme

40. Östrojene bağlı YE
bulantı
başağrısı
başdönmesi
Memelerde büyüme
Siklik kilo artışı (su-tuz
tutulumu)
libido kaybı(depresyonla
birlikte olmayan)
Östrojene dozunu
azalt
Sadece progesteron
içeren OK kullan
Progesteron
hakimiyeti olan KOK
seç
KOK değiştirme

41. Sonuç
 Cinselliğin biyolojik, psikolojik ve sosyal pek çok
karmaşık öğesi mevcuttur.
 Kontraseptiflerin cinsel işlev üzerine olumsuz etkisi
olmadığını gösteren çalışmalar olduğu gibi aksini
gösteren çalışmalar da mevcuttur.
 Önemli olan, kontraseptif kullanımını kişiselleştirmek,
konuyla ilgili danışmanlık vermek ve cinsel işlev
üzerinde olumsuz etki görüldüğünde problemi
ciddiye almaktır.

42. TEŞEKKÜRLER…