İSG, İş Sağlığı ve Güvenliği, İSG'de devlet sorumluluğu

1. T.C.
YALOVA ÜNĠVERSĠTESĠ
SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ
ĠNSAN KAYNAKLARI VE ÇALIġMA EKONOMĠSĠ
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNU’NDA DEVLETĠN
SORUMLULUĞU
TUĞBA ÖZEN
Doç.Dr. YUNUS TAġ
OCAK 2014
0

2. ĠÇĠNDEKĠLER…………………………………………………………………………..4
KISALTMALAR………………………………………………………………………..4
ġEKĠL LĠSTESĠ………………………………………………………..………………..4
TABLO LĠSTESĠ…………………………………………………………….………….4
SUMMARY……………………………………………………………………………..4
GĠRĠġ…………………………………………………………………………………….5
BÖLÜM 1: ĠġÇĠ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ
KAVRAMLARI………………………………………………………………………...5
1.1.ĠĢçi Sağlığı…………………………………………………………………………...6
1.2.ĠĢ Güvenliği………………………………………………………………………….7
1.3.Genel Olarak ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliğinin Önemi………………………………..8
BÖLÜM 2: KANUNUN AMACI, KAPSAMI VE ĠSTĠSNALARINAGENEL
BAKIġ…………………………………………………………………………………..9
2.1.Kanunun Amacı……………………………………………………………………..9
2.2.Kanunun Kapsamı…………………………………………………………………..9
2.3.Kanunun Ġstisnaları………………………………………………………………...10
2.4.Kanunun Tanımları………………………………………………..………………..10
BÖLÜM 3: Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUNDA
TARAFLAR…………………………………………………………………………...13
3.1. Devletin Sorumlulukları…………………………………………………………...13
3.2. ĠĢverenin Sorumlulukları…………………………………………………………..14
3.3.ĠĢçilerin Sorumlulukları…………………………………………………………….14
3.4.Sendikaların Sorumlulukları……………………………………………..…………15
BÖLÜM 4:Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUNUN GETĠRDĠKLERĠ…..16
4.1. Önleyici YaklaĢım…………………………………………………………………16
1

3. 4.2. Güvenlik Kültürü…………………………………………………………………..16
4.3. Risk Değerlendirmesi……………………………………………………………...16
4.4. Etkin Kayıt Dönemi………………………………………………………………..17
4.5. Devlet Desteği……………………………………………………………………..17
BÖLÜM 5: Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUNA NEDEN ĠHTĠYAÇ
VAR?...............................................................................................................................18
5.1. ĠĢ Kazaları ve ĠĢe Bağlı Sağlık Problemleri AraĢtırma Sonuçları, 2013…………..19
BÖLÜM 6: Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUNDA DEVLETĠN
SORUMLULUKLARI….…………………………………………………………….23
6.1. Mevzuat Hazırlama Görevi………………………………………………………...23
6.1.1. ĠĢyerindeki ÇalıĢmanın BaĢlamasından Önceki Denetim………………………..29
6.1.2. ĠĢyerinin Faaliyete Geçmesinden Sonra Yapılan Programlı Denetimler………...29
6.2. TeĢkilatlanma Görevi………………………………………………………………30
6.2.1. Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyi ( MADDE 21)…………………………30
6.2.2. Konseyin KuruluĢ Amacı………………………………………………………..31
6.2.3. Konseyin Görevleri……………………………………………………………...31
6.2.4. ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı…………………………………...……..32
6.3. Rehberlik ve DanıĢmanlık Görevi………………………………………………....32
6.3.1. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü (ĠSGÜM)………………………...33
6.3.2. ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eğitim ve AraĢtırma Merkezi
ÇASGEM.38……………………………………………………………………………38
6.3.3. Yakın ve Orta Doğu ÇalıĢma Eğitim Merkezi…………………………………..40
6.4. Yaptırım ve Uygulama Görevi…………………………………………………….40
6.4.1. Maddi Tazminatlar………………………………………………………………47
2

4. 6.4.2. Manevi Tazminatlar…………………………………………………………..….47
6.4.3. Rücu (Geri Alma) Tazminatı………………………………………………….…47
6.4.4. Hüküm Bulunmayan Haller ve Muafiyet (MADDE 27) ……………………..…48
6.4.5. Bağımlılık Yapan Maddeleri Kullanma Yasağı (MADDE 28) …………………48
6.4.6. Yayın Zorunluluğu (Ek Madde 2)……………………………………………….48
SONUÇ VE ÖNERĠLER……………………………………………………………..49
KAYNAKLAR……………………………………………………………………...…50
EKLER………………………………………………………………………………...50
ÖZGEÇMĠġ…………………………………………………………………………...50
KISALTMALAR
3

5. ĠSG
: ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği
ĠLO: Uluslararası ÇalıĢma Örgütü
ÇASGEM: ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Eğitim Ve AraĢtırma Merkezi
ĠSGÜM: ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü
TUĠK: Türkiye Ġstatistik Kurumu
ĠSGGM
: ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü
SGK: Sosyal Güvenlik Kurumu
ĠKMH: ĠĢ Kazası ve Meslek Hastalığı
Tezde kullanılan tüm kısaltmalar bu listede açılımlarıyla birlikte yer almaktadır.
ġEKĠL LĠSTESĠ
ġekil 1: ÇalıĢma Ġstatistikleri Bilgi Sistemi Web Sitesi ÇalıĢmalarına Örnek
ġekil 2: Monitör YerleĢimi
ġekil 3: Boyun Postürü
ġekil 4: Uygunsuz DuruĢlara Örnek
ġekil 5: Bilgisayar Ġçin Önerilen ÇalıĢma Pozisyonu
ġekil 6: ÇASGEM Kurumsal Eğitim Programları
ġekil 7: ÇASGEM Bülteni
TABLO LĠSTESĠ
Tablo 1: Son 12 Yıl Ġçerisinde Ġstihdam Edilenlerden ĠĢ Kazası Geçirenler, 2007-2013
Tablo 2: Sektöre Göre ĠĢ Kazası Geçirenlerin Grafiği, 2007 - 2013
4

6. BÖLÜM 1
ĠġÇĠ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ KAVRAMLARI
GĠRĠġ
YaĢama hakkıyla doğrudan bağlantılı olan ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusunun
önleme ve tazmin olmak üzere iki boyutu bulunmaktadır. ĠĢ sağlığı ve güvenliğinin
sağlanmasında ve korunmasında önleme politikalarına ağırlık verilmesi gerekmektedir.
ĠĢ kazası veya meslek hastalığı sonucu ortaya çıkan zararın tazmininden çok, iĢ kazaları
ve meslek hastalıklarının nedenlerinin saptanarak, bunların önlenmesi için gerekli olan
tedbirlerin alınması daha büyük bir önem taĢımaktadır.
Bu makalede iĢ güvenliği, iĢ sağlığı konularındaki mevzuatlar incelenip devletin,
bu konudaki sorumlulukları incelenecektir.
SanayileĢmenin doğal bir sonucu olarak, yoğun iĢçi çalıĢtırılan iĢ yerlerinde iĢ
kazalarının sayısında büyük artıĢlar olmuĢtur. Önceleri bu kazalar iĢverenler tarafından
fazla önemsenmezken zaman içinde bu kazalar sonucu doğan üretim kayıpları
iĢverenlerin önlem alma zorunluluğunu doğurmuĢtur.
Ülkemiz açısından iĢ kazaları ve meslek hastalıkları, çözülmesi gereken önemli
sorunlardan biridir.
Anahtar sözcükler: Sosyal güvenlik, iĢyeri denetleme, iĢ sağlığı, iĢ güvenliği
5

7. 1.1. ĠĢçi Sağlığı
ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği; daha iyi ve güvenli bir çalıĢma ortamı oluĢturmak
için bir iĢin devamlılığını etkileyebilecek tüm tehlikeli ve sağlığa zararlı etmenlerden
korunmayı amaçlayan çalıĢmaların tümüdür. Aynı zamanda ĠĢçi sağlığı ve güvenliği,
çalıĢanların kullandıkları araç ve gereçlerden, çalıĢma ortamından, yaptıkları iĢlerden
doğabilecek tehlikelerden iĢçinin sağlığının korunmasını ve güvenli bir ortamda
çalıĢmasının sağlanmasını ifade etmektedir.
Sağlık‟ kelimesi Dünya Sağlık Örgütü tarafından; „sadece hastalık veya sakatlık
halinin var olmaması değil, bununla birlikte sosyal ve ruhsal olarak da tam iyilik
hali‟ ifadesi ile tanımlamıĢtır.
Sağlık, insanın en temel hakkıdır. Toplum sağlığı açısından da iĢçilerin
sağlığının korunması ve geliĢtirilmesi önemlidir.
Meslek hastalıkları ve iĢ kazaları doğal olarak en çok ve direkt iĢçileri etkiler.
Yaralanmalarla ve dahası ölümlerle sonuçlanabilen iĢ kazaları ve meslek hastalıkları
iĢçilerde güç kaybına veya sürekli olarak iĢ göremez hale gelmelerine sebebiyet
verebilir. Bunun sonucunda bakmakla yükümlü olduğu ailesinin ekonomik açıdan
sıkıntıya düĢmesi, kendisinin ise eski sağlığına kavuĢamaması gibi bir olasılıkla
karĢılaĢan iĢçi, mutsuz bir ruh hali içerisine girecektir.
ĠĢçinin sağlığının yerinde olması sadece iĢçi açısından değil iĢveren açısından da
oldukça önem taĢımaktadır. ĠĢyerinde sağlık problemleri ile karĢılaĢmak üretim
temposunu düĢürerek verimlilikte kayıplara sebebiyet verecektir. Sağlığın
korunabilmesi için ilk olarak sağlığı bozabilecek etmenlerin doğru bir Ģekilde
saptanması gerekmektedir.
ĠĢ sağlığının amaçlarını sıralayacak olursak;
•
ĠĢ ortamında bulun risklerin ortadan kaldırılarak minimize edilmesi,
•
Üretim güvenliğini oluĢturularak; zamanın ve kiĢisel performansın maksimum
seviyede kullanılması,
•
Meslek elemanlarının, iĢyerlerinde kullanılan donanım ve ekipmanların, binanın,
iĢ ortamının ve kendilerinin güvenliğini sağlayabilecek seviyede yetiĢtirilmesi,
6

8. •
ĠĢçilerin, ruhsal, fiziksel ve sosyal yönden iyilik hallerinin tam olarak
denetlenmesi,
•
ÇalıĢma koĢullarından ötürü iĢçilerin sağlıklarını yitirmelerinin önlenmesi,
•
ĠĢçilerin, sağlıklarını olumsuz yönde etkileyecek etmenlerden çalıĢma esnasında
korunması ve ĠĢçilerin psikolojik ve fizyolojik yapıları göz önünde bulundurularak
iĢe yerleĢtirilmelerinin yapılmasıdır.
1.2. ĠĢ Güvenliği
Temel taĢının insan olduğu iĢ güvenliği, tüm çalıĢanların en temel hakkıdır.
Yalnız iĢ güvenliği dendiğinde, sadece çalıĢanların değil; iĢletmenin ve üretimin de
güvenliği düĢünülmelidir ki bu üç faktörle ilgili çalıĢmalar tamamlandığında iĢ
yerinde çalıĢanlar için tam bir güvenli ortam oluĢturulsun.
Temel sosyo-ekonomik güvencenin ayrılmaz bir parçası olan güvenlik, çalıĢma
hayatında aĢağıdaki koĢulları sağlamaktadır:
•
ĠĢle ilgili güvenlik, sağlık ve çevresel iyileĢtirmelerle hastalık ve sakatlıklardan
koruma,
•
ĠĢle ya da diğer sebeplerle oluĢabilecek sakatlıklara, cinsiyet, dini ve etnik grup
nedeniyle ayrımcılığa karĢı koruma,
•
Taciz, Ģiddet, uygun olmayan çalıĢma saatleri, strese karĢı koruma, çalıĢma
saatlerinin, gece iĢinin, çalıĢma yaĢının sınırlandırılması,
•
Ücretle ve istihdam ile ilgili haklar, emeklilik güvencesi, tazminat, annelik
koruması, uzun süreli bakım, tatil, mantıklı iĢ planlaması ve iĢ düzenlemesi,
•
Yasalar, devlet yaptırımı ve teftiĢ yoluyla koruma,
•
Örgütlenme hakkı,
•
Toplu pazarlık hakkı,
•
Sağlık hizmetine ulaĢma, eğitim, çocuk bakımı gibi sosyal destek hakkı,
•
Güvensiz iĢi reddetme hakkı,
•
Ortak iĢçi-yönetim sağlık ve güvenlik kurulları ve diğer temsil mekanizmaları
yoluyla katılım hakkı,
•
ĠĢle ilgili olası tehlikeleri bildirme hakkı,
7

9. •
„ĠĢyerinde yanlıĢ yapılan iĢleri bildiren kiĢiler‟ için koruma hakkı.
1.3. Genel Olarak ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliğinin Önemi
Avrupa‟da meydana gelen bilimsel ve teknolojik geliĢmeler sonrasında, sanayide
yeni üretim yöntemlerine geçilmesi sonucu toplumların ekonomik, sosyal ve siyasal
yapılarında değiĢiklikler olmuĢtur. Bu dönemde çalıĢanlar özellikle kadın ve çocuklar
son derece olumsuz çalıĢma koĢulları ile karĢı karĢıya kalmıĢlardır. Dokuma
atölyelerinde ve maden ocaklarında çalıĢan kadın ve çocuk iĢçilerin maruz kaldıkları
meslek hastalıkları ve iĢ kazaları çalıĢma yaĢamına müdahale edilmesine temel
oluĢturmuĢtur. Bunun sonucu olarak da devletin çocuklar ve kadınlar için öncelikli
olmak suretiyle, tüm çalıĢanları kapsayacak koruyucu önlemleri alması için ilk adımlar
atılmıĢtır.
ĠĢ sağlığı ve iĢ güvenliğine dair ilk yasal düzenlemeler çocuk çalıĢanlar için
Ġngiltere‟de 1802 tarihinde yapılanlardır. Devlet tarafından ilk olarak önemli ve gerekli
olan düzenlemeler hazırlanmıĢ ve yürürlüğe koyulmuĢtur. Bu süreç gerekli mevzuatın
hazırlanması ile baĢlamıĢ ve sonrasında yapılan denetimler teĢkilatlanmanın da yavaĢça
oluĢmasını sağlamıĢtır. 1819 tarihinde ise ikinci yasal düzenlemesi yapılmıĢtır ancak bu
dar kapsamlı yasaların hazırlanarak yürürlüğe girmesi çalıĢma hayatı için de yeterli
düzeye ulaĢamamıĢtır. ĠĢ sağlığı ve iĢ güvenliği konusundaki denetim kavramı da
böylelikle gündeme gelmiĢtir.
Sonuç olarak, ilk yasal ĠĢ Denetim TeĢkilatı‟nın kurulması gerekliliğini
düzenleyen yasa çalıĢanları koruyucu yasa hükümlerinin hayata geçirilmesinin
kararlaĢtırmak amacı ile 1833 yılında yürürlüğe girmiĢtir.
8

10. BÖLÜM 2
KANUNUN AMACI, KAPSAMI VE ĠSTĠSNALARINA GENEL BAKIġ
2.1. Kanunun Amacı
Kanunun amacı 6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 1. Maddesinde
aĢağıda ki gibi belirtilmiĢtir.
MADDE 1- (1) Bu Kanunun amacı; iĢyerlerinde iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması
ve mevcut sağlık ve güvenlik Ģartlarının iyileĢtirilmesi için iĢveren ve çalıĢanların
görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.
6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yasası TBMM‟de 20.06.2012 tarihinde kabul
edilmiĢtir. Kanunun bazı maddeleri 01.01.2013 tarihinde yürürlüğe girmiĢtir. Bazı
maddeleri 01.07.2013 tarihinde, bazı maddeleri ise 01.07.2014 tarihinde yürürlüğe
girecektir.
6331 sayılı Kanun‟un iĢ sağlığı ve güvenliğine iliĢkin olan maddelerinin (6331,
Md 6, 7) iĢyerlerinde ki iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili olarak hizmet veren iĢyeri
hekimi, iĢ güvenliği uzmanı, diğer sağlık personeli gibi çalıĢanlar hariç olmak üzere;
kamu kurumları ile 50‟den az çalıĢanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan iĢyerleri için
01.07.2016 tarihinde yürürlüğe girmesi planlanmıĢtır.
2.2. Kanunun Kapsamı
Kanunun kapsamı 6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 2.
Maddesinde aĢağıda ki gibi belirtilmiĢtir.
MADDE 2- (1) Bu Kanun; kamu ve özel sektöre ait bütün iĢlere ve iĢyerlerine, bu
iĢyerlerinin iĢverenleri ile iĢveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere
tüm çalıĢanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır.
9

11. 2.3. Kanunun Ġstisnaları
MADDE 2-(2) 6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu aĢağıda belirtilen faaliyetler
ve kiĢiler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz:
a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri iĢyerlerindekiler hariç Türk Silahlı
Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli Ġstihbarat TeĢkilatı MüsteĢarlığının
faaliyetleri.
b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri.
c) Ev hizmetleri.
ç) ÇalıĢan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar
d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileĢtirme kapsamında
yapılan iĢyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri.
1.4.Kanunun Tanımları
MADDE 3- (1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakanlık: ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
b) ÇalıĢan: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel
iĢyerlerinde istihdam edilen gerçek kiĢiyi,
c) ÇalıĢan temsilcisi: ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalıĢmalara katılma, çalıĢmaları
izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalıĢanları
temsil etmeye yetkili çalıĢanı,
ç) Destek elemanı: Asli görevinin yanında iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili önleme,
koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak
görevlendirilmiĢ uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kiĢiyi,
d) Eğitim kurumu: ĠĢ güvenliği uzmanı, iĢyeri hekimi ve diğer sağlık personelinin
eğitimlerini vermek üzere Bakanlıkça yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluĢlarını,
10

12. üniversiteleri ve Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren Ģirketler tarafından
kurulan müesseseleri,
e) Genç çalıĢan: OnbeĢ yaĢını bitirmiĢ ancak onsekiz yaĢını doldurmamıĢ çalıĢanı,
f) ĠĢ güvenliği uzmanı: ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça
yetkilendirilmiĢ, iĢ güvenliği uzmanlığı belgesine sahip mühendis, mimar veya teknik
elemanı,
g) ĠĢ kazası: ĠĢyerinde veya iĢin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet
veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olayı,
ğ) ĠĢveren: ÇalıĢan istihdam eden gerçek veya tüzel kiĢi yahut tüzel kiĢiliği olmayan
kurum ve kuruluĢları,
h) ĠĢyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile
çalıĢanın birlikte örgütlendiği, iĢverenin iĢyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik
yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen iĢyerine bağlı yerler ile
dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve
mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu,
ı) ĠĢyeri hekimi: ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça
yetkilendirilmiĢ, iĢyeri hekimliği belgesine sahip hekimi,
i) ĠĢyeri sağlık ve güvenlik birimi: ĠĢyerinde iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini
yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimi,
j) Konsey: Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyini,
k) Kurul: ĠĢ sağlığı ve güvenliği kurulunu,
1) Meslek hastalığı: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığı,
m) Ortak sağlık ve güvenlik birimi: Kamu kurum ve kuruluĢları, organize sanayi
bölgeleri ile Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren Ģirketler tarafından,
iĢyerlerine iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve
personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birimi,
11

13. n) Önleme: ĠĢyerinde yürütülen iĢlerin bütün safhalarında iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili
riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,
o) Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da baĢka zararlı sonuç meydana
gelme ihtimalini,
ö) Risk değerlendirmesi: ĠĢyerinde var olan ya da dıĢarıdan gelebilecek tehlikelerin
belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüĢmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden
kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin
kararlaĢtırılması amacıyla yapılması gerekli çalıĢmaları,
p) Tehlike: ĠĢyerinde var olan ya da dıĢarıdan gelebilecek, çalıĢanı veya iĢyerini
etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,
r) Tehlike sınıfı: ĠĢ sağlığı ve güvenliği açısından, yapılan iĢin özelliği, iĢin her
safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iĢ ekipmanı, üretim yöntem ve
Ģekilleri, çalıĢma ortam ve Ģartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak iĢyeri için
belirlenen tehlike grubunu,
s) Teknik eleman: Teknik öğretmen, fizikçi ve kimyager unvanına sahip olanlar ile
üniversitelerin iĢ sağlığı ve güvenliği programı mezunlarını,
Ģ) ĠĢyeri hemĢiresi: 25/2/1954tarihli ve 6283 sayılı HemĢirelik Kanununa göre
hemĢirelik mesleğini icra etmeye yetkili, iĢ sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak
üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiĢ iĢyeri hemĢireliği belgesine sahip hemĢire/sağlık
memurunu ifade eder.
(2) ĠĢveren adına hareket eden, iĢin ve iĢyerinin yönetiminde görev alan iĢveren
vekilleri, bu Kanunun uygulanması bakımından iĢveren sayılır.
BÖLÜM 3
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUNDA TARAFLAR
12

14. ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusunda devlet, iĢçi, iĢveren ve sendikaların birbirinden
farklı ancak birbirini tamamlayan görevleri vardır.
3.1. Devletin Sorumlulukları
Devlet, mevzuat yapma, teĢkilatlanma, denetim yapma ve yaptırım uygulama
gibi görevlere sahipken, iĢveren önlem almakla, iĢçi ise alınan önlemlere uymakla
yükümlüdür.
ĠĢ Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği alanında devletin sorumluluklarını ana hatları ile sıralayacak
olursak:
•
Yasa, tüzük, yönetmeliklerle yasaklayıcı, zorlayıcı, önleyici tedbirler alınmalı,
•
Tehlikeli iĢlerde çalıĢan iĢçilerin sağlık kontrolleri, periyodik muayeneleri ilgili
sağlık tesislerinde yapılmalı,
•
ĠĢ kazasına uğrayarak sakat kalan iĢçilerin eski sağlıklarına kavuĢmaları ve
yeniden meslek edinebilmeleri için çalıĢmaların yapılmalı ve motivasyon artırıcı
destekler verilmeli,
•
ĠĢ kazaların neden olan unsurlar devamlı olarak araĢtırılarak önlemler alınmalı,
•
Özellikle teknik okullarda ve üniversitelerin ilgili bölümlerinde iĢ sağlığı ve iĢ
güvenliği alanında dersler verilmeli.
6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu genel olarak tüm iĢyerlerini iĢ sağlığı
ve güvenliğine dair tedbirlerin kapsamına almıĢ olsa da ‟‟iĢ sağlığı ve güvenliği
hizmetlerinin „‟ iĢyerlerinin büyüklüğüne ve yapılan iĢin niteliğine göre farklı tarihlerde
ve aĢamalı olarak yürürlüğe girmektedir.
ĠĢ sağlığı ve güvenliğine dair 6. ve 7. maddeler diğer tüm iĢyerleri için ise
Kanunun yayımı tarihi olan 30.06.2012 tarihinden altı ay sonra, yani 31.12.2013
tarihinde yürürlüğe girmiĢ durumdadır.
13

15. 6331 sayılı Kanun‟un iĢ sağlığı ve güvenliğine dair 6. ve 7. maddeleri, 50‟den az
çalıĢanı olan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iĢyerleri için ise 01.01.2014
tarihinde yürürlüğe girecektir.
3.2. ĠĢverenin Sorumlulukları
ĠĢveren, çalıĢanları için üretim öncesi ve üretim sonrası için tedbirler almalıdır. Bu
tedbirleri sıralayacak olursak;
•
ĠĢyeri kuruluĢu aĢamasında tesisat önlemleri (elektrik vs.) alınmalı,
•
Sağlıklı ve güvenli bir çalıĢma ortamı hazırlanmalı,
•
Sağlıklı ve güvenli çalıĢma ortamına uygun ekipmanlar bulundurulmalı,
•
Sağlığa zararlı atıklar için gerekli atık yeri önceden bulunmalı,
•
Kullanılan makineler, araç ve gereçler standartlara uygun olmalı,
•
ĠĢçi Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatının düzgün ve tam olarak uygulanmasına
dikkat edilmeli,
•
Kazaların çıkıĢ sebepleri araĢtırılarak önleyici tedbirler alınmalı,
•
ĠĢçiler iĢe giriĢleri sırasında sağlık muayenesinden geçirilmeli ve kendilerine
uygun iĢlere verilmeli,
•
ĠĢçilerin çalıĢma sürelerinin mevzuata uygun olarak düzenlenmelidir.
3.3. ĠĢçilerin Sorumlulukları
ÇalıĢanların,
iĢveren
tarafından
verilen
eğitim
ve
talimatlar
doğrultusunda
yükümlülükleri Ģunlardır:
a) ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taĢıma ekipmanı ve diğer
üretim araçlarını kurallara uygun Ģekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını
doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiĢtirmemek.
14

16. b) Kendilerine sağlanan kiĢisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.
c) ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden
ciddi ve yakınmak ve korumak.
c) ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden
ciddi ve yakın bir tehlike ile karĢılaĢtıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik
gördüklerinde, iĢverene veya çalıĢan temsilcisine derhal haber vermek.
ç) TeftiĢe yetkili makam tarafından iĢyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata
aykırılıkların giderilmesi konusunda, iĢveren ve çalıĢan temsilcisi ile iĢ birliği yapmak.
d) Kendi görev alanında, iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için iĢveren ve çalıĢan
temsilcisi ile iĢ birliği yapmaktır.
3.4. Sendikaların Sorumlulukları
•
ĠĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği alanında yapılan eğitimlerin artırılmalı,
•
ÇalıĢanların iĢ sağlığı ve güvenliği konusunda eğitilmeleri için konferanslar,
seminerler düzenlenmeli, afiĢ, kitap ve broĢürler dağıtılmalı,
•
ĠĢletmelerin
sağlık
ve
güvenlik
standartlarının
mevzuata
uygunluğu
denetlenmeli.
BÖLÜM 4
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUNUN GETĠRDĠKLERĠ
15

17. 4.1. Önleyici YaklaĢım
Kanunla iĢyerlerine, risk değerlendirmesinde tespit edilen hususları da göz
önünde bulundurarak, genel bir önleme yaklaĢımı getirildi.
Kanun, iĢ sağlığı ve güvenliğinde en iyi koĢulları hedefleyerek, iĢyerlerinin
mevcut durumunun sürekli iyileĢtirilmesini amaçlıyor. ĠĢ kazası veya meslek hastalığı
ortaya çıktıktan sonra neler yapılacağı değil, iĢ kazası ve meslek hastalığının önlenmesi
için atılacak adımlar esas olacak.
4.2. Güvenlik Kültürü
Kanun iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin belirlenen sürelerle iĢyeri
bünyesindeki personel tarafından verilmesini esas alıyor.Ancak iĢyerinde uygun
vasıflara sahip personel bulunmaması halinde bu hizmet iĢyeri dıĢındaki ortak sağlık ve
güvenlik birimlerinden alınabilecek.
4.3.Risk Değerlendirmesi
ĠĢyerleri, iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin daha etkin sunumu amacıyla
tehlike sınıflarına ayrılacak.Tehlike sınıfları; iĢyerlerinin yaptığı asıl iĢ dikkate alınarak,
sosyal tarafların dâhil olduğu bir komisyonun görüĢleri doğrultusunda bakanlıkça tespit
edilecek.
Çok tehlikeli sınıfta yer alan iĢyerlerinde (A) sınıfı, tehlikeli sınıfta yer alan
iĢyerlerinde en az (B) sınıfı, az tehlikeli sınıfta yer alan iĢyerlerinde ise en az (C) sınıfı
iĢ güvenliği uzmanlığı belgesine sahip olanlar görev yapabilecek.
4.4. Etkin Kayıt Dönemi
ĠĢ kazaları kazadan sonraki, meslek hastalıkları ise öğrenildikten sonraki üç
iĢgünü içinde iĢveren tarafından, Sosyal Güvenlik Kurumu‟na bildirilecek. Sağlık
kuruluĢları kendilerine intikal eden iĢ kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti
16

18. sunucuları ise tanı koydukları meslek hastalıklarını en geç 10 gün içinde Sosyal
Güvenlik Kurumuna bildirecek.Ayrıca iĢyerinde meydana gelen ramak kala olaylar da,
iĢveren tarafından kayıt altına alınacaktır.
4.5. Devlet Desteği
Kamu hariç 10'dan az çalıĢanı olan çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan
iĢyerlerinin iĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin yerine getirilmesinde, Bakanlık maddi
destekte bulunacaktır.
10'dan az çalıĢanı bulunan, az tehlikeli sınıftaki iĢyerlerinin bu destekten
yararlanmasına ise Bakanlar Kurulu karar verebilecektir. Desteğin uygulamasında
Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınacaktır.Sigortasız personel çalıĢtırdığı tespit
edilen iĢyerlerinden, yapılan destek yasal faizi ile birlikte geri alınacak ve bu iĢyerleri
destekten üç yıl süreyle men edilecektir.
BÖLÜM 5
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUNA NEDEN ĠHTĠYAÇ VAR?
17

19. Dünya‟da her gün;

1 Milyon iĢ kazası olmakta,

5534 çalıĢan iĢle ilgili hastalıklar,

879 çalıĢan iĢ kazası nedeniyle ölmektedir.
Türkiye‟de her gün;

172 iĢ kazası olmakta,

4 kiĢi iĢ kazası nedeniyle ölmekte,

6 kiĢi sürekli iĢ göremez hale gelmektedir.
SGK 2010 yılı istatistiklerine gör ise;
Ġġ KAZALARI:
Toplam 62.903 ĠĢ kazası;
1.434 ölümlü iĢ kazası,
1.976 sürekli iĢ göremezlikle sonuçlanan kaza meydana gelmiĢtir.
MESLEK HASTALIĞI:
Toplam 533 meslek hastalığı;
10 tanesi ölümle sonuçlanmıĢtır.
Toplam 1444 kiĢi iĢ kazaları ve meslek hastalıkları sonucu hayatını
kaybetmiĢtir.
Görünür maliyetler;
•
Sürekli iĢ göremezlik ve ölüm nedeniyle,
•
Üretimin durması veya azalması,
18

20. •
Sürekli iĢ göremezlik ve ölüm geliri ödemeleri
•
ĠĢ kazası ve meslek hastalığı için yapılan tedavi hizmetleri
•
Geçici iĢ göremezlik gibi nedenlerle oluĢan üretim ve katma değer kaybının
yaklaĢık bedeli 3.847.880.159 TL’dir.
Görünmeyen maliyetler;
Kaza esnasında iĢçilerin iĢi bırakması, doktor, araç ve gereç getirilmesi veya
kazazedenin taĢınması, kaza mahallinin tekrar çalıĢır konuma getirilmesi v.b. nedenlerle
oluĢan maliyetlerdir.
ĠĢ kazası ve meslek hastalıkları toplam maliyeti 7.695.760.318 TL‟dir.
Ulusal ölçekte; Gayrisafi milli hasılanın %4‟ ü2011 GSMH = 1.231,8 Trilyon $
halde ülkemiz için maliyeti = 49,272 Milyar $
KiĢisel ölçekte; tedavi, bakım vb. giderler, tazminatlar ortalama = 100-350 bin
TL./KiĢidir.
5.1. ĠĢ Kazaları ve ĠĢe Bağlı Sağlık Problemleri AraĢtırma Sonuçları, 2013
Ġlki 2007 yılında yapılan “ĠĢ Kazaları ve ĠĢe Bağlı Sağlık Problemleri” konulu
araĢtırma, hanehalkı ĠĢgücü Anketi ile birlikte ülkemizde ikinci defa 2013 yılı Nisan,
Mayıs ve Haziran aylarında, gerçekleĢtirilmiĢtir. AraĢtırma sonuçları, istihdamda olan
veya son 12 ay içinde bir iĢte çalıĢmıĢ olan fertlerin, son 12 ay içinde herhangi bir iĢ
kazası geçirip geçirmedikleri veya referans haftasında istihdam edilen ya da geçmiĢte
çalıĢmıĢ olanların son 12 ay içinde iĢe dayalı bir sağlık probleminin etkilerine maruz
kalıp kalmadıklarına iliĢkin bilgiler vermektedir.
Son 12 ay içerisinde çalıĢmıĢ olanların %2,3‟ü bir iĢ kazası geçirdi. Türkiye
genelinde son 12 ay içinde istihdam edilenlerden %2,3‟ü bir iĢ kazası geçirdimiĢtir. Bu
oran erkeklerde %2,8 iken, kadınlarda %1,3 olarak gerçekleĢti. Toplam iĢ kazası
geçirenlerin %81,6‟sını erkekler oluĢturmuĢtur.
19

21. Tablo 1: Son 12 Yıl Ġçerisinde Ġstihdam Edilenlerden ĠĢ Kazası Geçirenler, 20072013
Kaynak: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16118 ,EriĢim Tarihi: 03.01.2014
Son 12 ay içinde istihdam edilen 15-24 yaĢ grubundaki fertlerde iĢ kazası geçirenlerin
oranı %1,9 iken, 25-34 yaĢ grubunda bu oran %2,3, 35-54 yaĢ grubunda %2,6 ve 55 ve
daha yukarı yaĢtakilerde ise %2 olarak gerçekleĢmiĢtir.
Son 12 ay içinde istihdam edilen lise altı eğitimlilerin %2,8‟i bir iĢ kazası
geçirirken, genel lise mezunlarında bu oran %1,7, lise dengi meslek okul mezunlarında
%2,4, yüksek öğretim mezunlarında ise %1 olarak gerçekleĢti
Tablo 2: Sektöre Göre ĠĢ Kazası Geçirenlerin Grafiği, 2007 - 2013
20

22. Kaynak: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16118 ,EriĢim Tarihi: 03.01.2014
Sektörel olarak incelendiğinde, madencilik ve taĢ ocakçılığı sektöründe iĢ kazası
geçirenlerin oranı %10,4, elektrik, gaz, buhar, su ve kanalizasyon sektöründe iĢ kazası
geçirenlerin oranı %5,2 iken, inĢaat sektöründe iĢ kazası geçirenlerin oranı %4,3 oldu.
Sektör bazındaki sonuçlar, 2007 yılı sonuçları ile karĢılaĢtırıldığında iĢ kazası
geçirenlerin payı madencilik ve taĢ ocakçılığı sektöründe 0,1 puan artarken, inĢaat
sektöründe 0,2 puan azaldı. Elektrik, gaz, buhar, su ve kanalizasyon sektöründe iĢ
kazası geçirenlerin oranı ise değiĢmedi. ĠĢ kazası geçiren sayısında en büyük payı alan
imalat sanayi sektöründe ise iĢ kazası geçirenlerin oranı 1,8 puan azalarak %3,3 olarak
gerçekleĢti.
ĠĢteki duruma göre, iĢ kazası geçirenlerde en yüksek oran %2,6 ile kendi
hesabına çalıĢanlarda gerçekleĢti. Bunu %2,5 ile ücretli veya yevmiyeli çalıĢanlar, %1,6
ile iĢveren olarak çalıĢanlar izledi. Ücretsiz aile iĢçisi olarak çalıĢanlarda iĢ kazası
geçirme oranı ise %1,4 olarak tahmin edildi.
Meslek grupları itibarıyla, „sanatkarlar ve ilgili iĢlerde çalıĢanlar‟da iĢ kazası
geçirenlerin oranı %4,8 ile ortalamanın (%2,3) üzerinde gerçekleĢti. ĠĢ kazalarının en
düĢük gözlendiği grup ise %0,8 ile „büro ve müĢteri hizmetleri‟ oldu.
ĠĢyeri büyüklüğüne göre, son 12 ayda iĢ kazası geçirenlerin en yüksek olduğu
iĢyeri büyüklüğü %3,4 ile “250-499” çalıĢana sahip iĢyerleri oldu. En fazla istihdama
sahip ”1-9” kiĢi çalıĢtıran iĢyerlerinde iĢ kazası geçirenlerin oranı ise %2,2 oldu.
Son 12 ay içerisinde bir iĢ kazası geçirenlerin %63,7‟si geçirmiĢ olduğu iĢ kazası
nedeniyle belirli sürelerde iĢinden uzak kaldı.
21

23. Yukarıda ki rakamlardan da anlaĢılacağı gibi iĢ kazalarının ve meslek
hastalıklarının kiĢisel ve ulusal düzeyde maliyetleri çok fazladır. Bu sebepledir ki
yaralanma ve ölümle sonuçlanabilecek iĢ kazalarını ve bu kazalar sonrasında meydana
gelebilecek maddi kayıpları önceden önleyebilmek adına ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği
Kanununa ihtiyaç vardır.
BÖLÜM 6
Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KANUNUNDA DEVLETĠN
SORUMLULUKLARI
22

24. ÇağdaĢ bir devlet, sosyal bir hukuk devleti olmak zorunda olduğuna göre
öncelikle vatandaĢlarının en kutsal hakkı olan yaĢama hakkını güvence altına almak
zorundadır. Bu da çalıĢanlar bakımından, çalıĢma ortamında tüm tehlikelerden uzak
çalıĢmak demektir. Bu nedenle Devlet, iĢ sağlığı ve güvenliği konusunda anayasadan
kaynaklanan görev ve sorumluluğunu mevzuat yapma, teĢkilatlanma, denetim ve
yaptırım uygulama yolu ile yerine getirmek durumundadır. 1982 Tarihli Anayasada, ĠĢ
Sağlığı ve Güvenliğine iliĢkin konular aĢağıdaki maddelerde hükme bağlanmıĢtır:
Devletin görevlerini Ģu baĢlıklar altında toplamak mümkündür:
6.1. Mevzuat Hazırlama Görevi
Bilindiği gibi çağdaĢ sosyal hukuk devletinin temel özelliği tüm kuralların
önceden belirlenerek kamuoyunun bilgisine sunulmasıdır. Devlet bu görevini kanun,
tüzük, yönetmelik gibi mevzuatoluĢturarak yerine getirir. Bizim buradaki konumuz,
devletin bu görevini nasıl yerine getirdiği değil; amacı gerçekleĢtirmek için getirmiĢ
olduğu düzenlemelerin nelerden ibaret olduğunun araĢtırılmasıdır.Bu nedenle de
devletin oluĢturduğu mevzuata kısaca değinmek gerekmektedir.
81 sayılı ILO sözleĢmesi(ĠĢ TeftiĢ SözleĢmesi) ülkemiz tarafından 05.03.1951
tarihinde imzalandı. 39 maddeden oluĢan bu sözleĢme;
81-3. mad. ÇalıĢma müddetleri, ücretler, iĢ emniyeti, iĢçilerin sağlığı ve refahı, çocuk
ve gençlerin çalıĢtırılması ve bunlarla ilgili diğer hususlar gibi, çalıĢma Ģartlarına ve
iĢçilerin iĢleriyle meĢgul bulundukları sırada korunmalarına dair kanuni hükümlerin
mezkür hükümlerin tatbikini temin etmekle iĢ müfettiĢlerinin vazifeli bulundukları
nispette uygulanmasını sağlamak,
81-4. mad. ĠĢ teftiĢi üye memleketin idari usulleriyle kabilitelif oluĢtuğu nispette,
merkezi bir makamı nezaret ve murakabesine (teftiĢ etmek) tabi bulunacaktır.
81 -5. mad. Yetkili makam, aĢağıda yazılı hususları kolaylaĢtırmak için uygun tedbirler
alacaktır. (Yetkili kuruluĢlara atıfta bulunmuĢtur.)
23

25. 1982 Tarihli Anayasada, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğine ĠliĢkin Konular AĢağıdaki
Maddelerde Hükme BağlanmıĢtır:
Anayasa`nın 2. Maddesi:
Cumhuriyetin Nitelikleri
Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanıĢma ve adalet anlayıĢı
içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk Milliyetçiliğine bağlı, baĢlangıçta
belirtilen temel ilkelere dayanan,demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.
Anayasa`nın 5. Maddesi:
Devletin Temel Amaç ve Görevleri
Devletin temel amaç ve görevleri, Türk Milletinin bağımsızlığını ve
bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak,
kiĢilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kiĢinin temel hak
ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaĢmayacak
surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın
maddi ve manevi varlığının geliĢmesi için gerekli Ģartları hazırlamaya
çalıĢmaktır.
Anayasa`nın 17. Maddesi:
I. KiĢinin Dokunulmazlığı, Maddi ve Manevi Varlığı
Herkes, yaĢama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliĢtirme hakkına
sahiptir. Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dıĢında, kiĢinin vücut
bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi
tutulamaz.
Kimseye iĢkence ve eziyet yapılamaz; kimse insan haysiyetiyle bağdaĢmayan bir
cezaya veya muameleye tabi tutulamaz.
MeĢru müdafaa hali, yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi, bir
tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi, bir ayaklanma veya isyanın
bastırılması, sıkıyönetim veya olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği
emirlerin uygulanması sırasında silah kullanılmasına kanunun cevaz verdiği
24

26. zorunlu durumlarda meydana gelen öldürme fiilleri, birinci fıkra hükmü
dıĢındadır.
Anayasa`nın 50. Maddesi:
B. ÇalıĢma ġartları ve Dinlenme Hakkı
Kimse, yaĢına, cinsiyetine ve gücüne uymayan iĢlerde çalıĢtırılamaz.
Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalıĢma Ģartları
bakımından özel olarak korunurlar.
Dinlenmek, çalıĢanların hakkıdır.
Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve Ģartları kanunla
düzenlenir.
Anayasa`nın 56. Maddesi:
A. Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması
Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaĢama hakkına sahiptir.
Çevreyi geliĢtirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek
Devletin ve vatandaĢların ödevidir.
Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak;
insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, iĢbirliğini gerçekleĢtirmek
amacıyla sağlık kuruluĢlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler.
Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından
yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir.
Sağlık hizmetlerinin yaygın bir Ģekilde yerine getirilmesi için kanunla genel
sağlık sigortası kurulabilir.
Anayasa`nın 60. Maddesi:
A. Sosyal Güvenlik Hakkı
Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir.
Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teĢkilatı kurar.
25

27. Borçlar Kanunu (332. Madde)
Madde 332 - ĠĢ sahibi, akdin hususi halleri ve iĢin mahiyeti noktasından hakkaniyet
dairesinde kendisinden istenilebileceği derecede çalıĢmak dolayısı ile maruz kaldığı
tehlikelere karĢı icap eden tedbirleri ittihaza ve münasip ve sıhhi çalıĢma mahalleri ile,
iĢçi birlikte ikamet etmekte ise sıhhi yatacak bir yer tedarikine mecburdur.
---------- (1) 27/5/1935 tarih ve 2739 sayılı Kanunla hafta tatili olarak kabul edilmiĢtir.
* (Ek : 29/6/1956 - 6763/41 md.)ĠĢ sahibinin yukarı ki fıkra hükmüne aykırı hareketi
neticesinde iĢçinin ölmesi halinde onun yardımından mahrum kalanların bu yüzden
uğradıkları zararlara karĢı isteyebilecekleri tazminat dahi akde aykırı hareketten doğan
tazminat davaları hakkındaki hükümlere tabi olur.
ĠĢ Yasası Md. 73: “Her iĢveren, iĢyerinde iĢçilerinin sağlığını ve iĢ güvenliğini
sağlamak için gerekli olanı yapmak ve bu husustaki Ģartları sağlamak ve araçları
noksansız bulundurmakla yükümlüdür.
ĠĢçilerde iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği hakkındaki usul ve Ģartlara uymakla
yükümlüdürler.
ĠĢverenler, makinelerin kullanılmasından doğacak olan tehlikelerden ve bu
hususta önceden alınabilecek tedbirlerden iĢçileri münasip bir Ģekilde haberdar
etmek zorundadırlar.
ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Tüzüğü:
Md.1: ĠĢçilere ait yatıp kalkma yerlerinde ve diğer müĢtemilatında bulunması gerekli
sağlık Ģartlarının ve iĢyerlerinde kullanılan alet, edevat, makinalar ve hammaddeler
yüzünden çıkabilecek hastalıklara engel olacak tedbir ve araçların, iĢyerlerinde iĢ
26

28. kazalarını önlemek üzere bulundurulması gerekli araçların ve alınacak güvenlik
önlemlerinin neler olduğu bu tüzükte belirtilmiĢtir.
Md.2: Her iĢveren, iĢyerinde iĢçilerinin sağlığını ve iĢ güvenliğini sağlamak için, bu
tüzükte belirtilen Ģartları yerine getirmek, araçları noksansız bulundurmak, gerekli olanı
yapmakla yükümlüdür.ĠĢçiler de, bu yoldaki usuller ve Ģartlara uymak zorundadırlar.
Md.3:
ĠĢveren, iĢçilerine yapmakta oldukları iĢlerinde uymaları gereken sağlık ve
güvenlik tedbirlerini öğretmek ve iĢ değiĢtirecek iĢçilere yenisinin gerektirdiği bilgileri
vermek ve öğretmek zorundadır.
Md.4: ĠĢverenin iĢyerindeteknik ilerlemelerin getirdiği daha uygun sağlık Ģartlarını
sağlaması; kullanılan makinelerle alet ve edevattan herhangi bir Ģekilde tehlike
gösterenleri veya hammaddelerden zehirli veya zararlı olanları, yapılan iĢin özelliğine
ve fennin gereklerine göre bu tehlike ve zararları azaltan alet ve edevatla değiĢtirmesi, iĢ
kazalarını önlemek üzere iĢyerinde alınması gerekli tedbir ve araçları ve alınacak diğer
iĢ güvenliği tedbirlerini devamlı suretteizlemesi esastır.
Buradan da görüleceği gibi, yasa koyucu bu hükümlerde daha çağdaĢ bir
görüĢten hareketle, iĢyerinde alınabilecek bütün güvenlik önlemleri açısından
iĢverenleri sorumlu kılmakta, iĢçilerin sorumluluğu ise sadece alınacak bu önlemlere
uymakla sınırlandırılmaktadır. Ancak bu sorumluluğa getirilen yaptırım, iĢçi açısından
öylesine büyük zarara yol açacak bir yaptırımdır ki, kanımca bu yaptırım, yasada
düzenlenmiĢ bulunan en ağır yaptırımdır.
ĠĢ Yasası Md.17/II- h ĠĢçinin kendi isteği veya savsaklaması yüzünden iĢ güvenliğini
tehlikeye düĢürmesi durumunda iĢverene iĢçinin hizmet akdini bildirimsiz ve
tazminatsız feshetme yetkisi vermektedir.
Günümüz koĢullarında iĢçinin iĢsiz kalmasından daha ağır bir durum olmadığı
gibi, iĢçi aynı zamanda tazminat hakkından da yoksun kalmaktadır. Bu nedenle
yasalarımızın sadece iĢverenlere yükümlülük getiren yasalar olduğunu, sürekli olarak
iĢçileri kollamakta olduğunu savunmak mümkün değildir. Burada dikkat edilmesi
gereken en önemli husus, anılan yaptırımın uygulanabilmesi için bir zararın doğmuĢ
olması dahi gerekmemektedir. Bir tehlikenin varlığı bu hükmün uygulanabilmesi için
yeterli ortamı yaratmaktadır.
27

29. Ana hatları ile iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği düzenlemesi, yukarıda belirtildiği gibi
Borçlar Yasası ve ĠĢ Yasasında yapılmıĢsa da düzenlemelerin bunlardan olduğunu
söylemek mümkün değildir.
Belediyeler Kanunu - Umumi Hıfzıssıhha Kanunu - Sosyal Sigortalar Kanunu Ġmar Kanunu ve benzeri kanunlarla bu amaca yönelik düzenlemeler getirilmiĢtir.
28.01.1946 yılında çıkarılan "ÇalıĢma Bakanlığının KuruluĢ ve Görevleri
Hakkındaki Kanunla" ÇalıĢma Bakanlığı kurularak, iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliğini
sağlama ve denetleme görevi bu bakanlığa verilmiĢtir.
Bu amacın gerçekleĢtirilmesi için ĠĢ Yasasına dayanılarak çıkarılan belli baĢlı
tüzükler aĢağıdaki gibi sayılabilir:
• ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Tüzüğü,
• Parlayıcı ve Patlayıcı Maddeler Tüzüğü,
• Yapı ĠĢlerinde ĠĢçi Sağlığı ve ĠĢ Güvenliği Tüzüğü,
•
Maden ve TaĢocağı ĠĢletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak ĠSĠG Önlemleri
Tüzüğü,
Ağır ve Tehlikeli ĠĢler Tüzüğüdür.
ÇağdaĢ devletin bir diğer asli görevi de Ģüphesiz denetimdir. Denetimsiz olarak
bir kuralın uygulanabilirliğini savunmak söz konusu olamayacağına göre, iĢyerlerinin
iĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği açısından sürekli olarak denetlenmesi gerekmektedir.
Yukarıda da belirtildiği gibi bu görev, ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ĠĢ
MüfettiĢleri tarafından yerine getirilmektedir.
ĠĢ yaĢamının teknik yönden denetimi, ĠĢ Yasasının 89. Maddesi ve 81 Sayılı
Uluslararası SözleĢmeye göre yürürlüğe konulmuĢ bulunan ĠĢ TeftiĢ Kuruluna bağlı
Devlet adına denetime yetkili Teknik ĠĢ MüfettiĢlerince yerine getirilmektedir. Devlet
denetleme görevini iki aĢamada yerine getirmektedir:
6.1.1. ĠĢyerindeki ÇalıĢmanın BaĢlamasından Önceki Denetim
28

30. Yasa koyucu bazı önemli durumlarda iĢyerlerinin faaliyete
geçmeye
baĢlamasından önce denetlenmeye baĢlanmasını gerekli görerek bunların kurma izni
almasını hüküm altına almıĢtır. Bu gibi iĢyerleri faaliyete geçmeden önce, iĢyerleri ile
ilgili bilgileri devletin denetimine sunarak, iĢyeri projelerinin mevzuata uygunluğunun
onayını isterler.
Bu aĢamada yapılan denetimlerde getirilen öneriler doğrultusunda yapılacak
değiĢikliklerle
tehlikelerin
önüne
geçildiği
gibi,
daha
sonradan
yapılmak
zorunluluğunda kalınacak olan değiĢikliklerin getireceği maliyetler ortadan kaldırılmıĢ
olur. Bu izni alıp iĢyerini kurmaya baĢlayan iĢveren, iĢyerinin kurulmasını
tamamladıktan sonra, iĢletmeye baĢlamadan önce tekrar iĢyerinin kontrol edilmesini ve
kendisine ĠĢletme Belgesi verilmesini istemek zorundadır.
6.1.2. ĠĢyerinin Faaliyete Geçmesinden Sonra Yapılan Programlı Denetimler
Devlet adına denetim yapan müfettiĢler bu denetim tipinde; üretime geçilmiĢ
olan iĢyerlerinde alınmıĢ olan önlemlerin devam edip etmediği hususları ile kuruluĢ
öncesi denetimden geçme zorunluluğu bulunmayan iĢyerlerindeki durumları kontrol
etmektedirler. MüfettiĢler, bu denetimler sırasında iĢçiler için yaĢamsal bir yakın tehlike
bulunmayan noksanlıklar tespit ettikleri takdirde bir defaya mahsus olmak üzere
giderilmesi için uygun bir süre verebildikleri gibi ceza da uygulayabilirler. Ancak tespit
edilen noksanlıkların bir sonraki kontrol teftiĢte yapılmamıĢ olması halinde kesin olarak
ceza uygularlar. Bu noksanlıkların yapılmamasının devam etmesi halinde ceza takip
eden her bir ay için katlı olarak uygulanır. Cezalar Ġdari Para Cezası niteliğinde olup,
itiraz hakkı mevcuttur. Süresi 1 haftadır. Dava Sulh Ceza Mahkemesine açılır
mahkemenin verdiği karar kesin olup itiraz hakkı yoktur.
MüfettiĢlerin çalıĢanlar için yaĢamsal yakın tehlike arz eden noksanlıklar ve
durumlar görmesi halinde ise; bu iĢyerlerinde iĢi durdurma veya iĢyerini kapatma
yetkileri de bulunmaktadır.
6.2.TeĢkilatlanma Görevi
29

31. 6.2.1. Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyi ( MADDE 21)
Ülke genelinde iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin
belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere Konsey kurulmuĢtur.
Üyeleri;
Bakanlık ĠĢ Sağlığı ve
Güvenliği
Genel
Müdürü, ÇalıĢma
Genel
Müdürü, ĠĢ TeftiĢ Kurulu BaĢkanı ve Sosyal Güvenlik Kurumu BaĢkanlığından
bir genel müdür.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Çevre ve ġehircilik, Enerji ve Tabii Kaynaklar,
Gıda, Tarım ve Hayvancılık, Kalkınma, Millî Eğitim ile Sağlık bakanlıklarından
ilgili birer genel müdür.
Yükseköğretim Kurulu BaĢkanlığından bir yürütme kurulu üyesi, Devlet
Personel BaĢkanlığından bir baĢkan yardımcısı.
ĠĢveren, iĢçi ve kamu görevlileri sendikaları üst kuruluĢlarının en fazla üyeye
sahip ilk üçünden, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinden, Türkiye Esnaf ve
Sanatkârları Konfederasyonundan, Türk Tabipleri Birliğinden, Türk Mühendis
ve Mimar Odaları Birliğinden ve Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden konuyla
ilgili veya görevli birer yönetim kurulu üyesi.
Ġhtiyaç duyulması hâlinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürünün teklifi ve
Konseyin kararı ile belirlenen, iĢ sağlığı ve güvenliği konusunda faaliyet
gösteren kurum veya kuruluĢlardan en fazla iki temsilci.
6.2.2. Konseyin KuruluĢ Amacı
Konsey, ülke genelinde iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili politika ve stratejilerin
belirlenmesi için tavsiyelerde bulunmak üzere kurulmuĢtur. Konsey, çalıĢmalarında
ulusal ve uluslararası geliĢmeleri ve ülke koĢullarını göz önünde bulundurur. ÇalıĢma
hayatının iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevcut Ģartlarının iyileĢtirilmesi ve güvenlik
kültürünün ülke genelinde yaygınlaĢtırılması amacıyla üyelerin iĢbirliği içinde
30

32. çalıĢmasını esas alır. ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında ülke politikalarını oluĢturmada
tarafların görüĢ ve düĢüncelerinin alınmasını sağlar.
6.2.3. Konseyin Görevleri
a) Ulusal iĢ sağlığı ve güvenliği politika ve stratejileri için öneriler geliĢtirmek ve alınan
kararların kurumlarda uygulanmasını tavsiye etmek,
b) ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusundaki ihtiyaç ve öncelikleri dikkate alarak Ulusal ĠĢ
Sağlığı ve Güvenliği Politika Belgesi, hedefler ve eylem planının belirlenmesi için
öneriler geliĢtirmek.
c) ÇalıĢanların ve iĢverenlerin iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda eğitimleri,
bilgilendirilmeleri, bilinçlendirilmeleri ile iĢ sağlığı ve güvenliği kültürünün
oluĢturulması konusunda görüĢ bildirmek,
ç) ĠĢ sağlığı ve güvenliği konularında araĢtırma ve geliĢtirmeye yönelik projeler
önermek,
d) Ülke çapında yapılacak iĢ sağlığı ve güvenliği alanındaki seminer, konferans gibi
faaliyetleri yıllık olarak planlamak ve değerlendirmek,
e) Gerekli görülmesi durumunda çalıĢma grupları kurmak ve üyelerini belirlemek,
f) ĠĢ sağlığı ve güvenliği konusunda toplum ve çalıĢan yararını gözeterek, Bakanlık ve
diğer kurumlar arası koordinasyon, bilgi paylaĢımı ve iĢbirliğine katkı sağlamak,
g) ĠĢ sağlığı ve güvenliğinin izleme ve inceleme çalıĢmalarında bulunmak,
ğ) Konsey üyelerinin temsil ettikleri kurum ve kuruluĢlarda, Konsey toplantılarında
alınan her türlü karar ve düzenlemenin ve iĢ sağlığı ve güvenliği mevzuatının
uygulanmasını izlemek, görüĢ ve önerilerde bulunmak,
h) Her yıl Mart ayı sonuna kadar, politika belgesi ve eylem planı kapsamında bir önceki
yıla ait kurum faaliyet raporunu Konsey sekretaryasına iletmek.
31

33. 6.2.4.ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği konusunda mevzuatın oluĢturulması, uygulamalarının
izlenmesi ve denetlenmesinde çok sayıda Bakanlık ile çeĢitli Kamu Kurum ve
KuruluĢlarının görevi bulunmaktadır. Ancak, ĠSG konusunda, mevzuat oluĢturma ve
denetim baĢta olmak üzere, ağırlıklı görev ÇALIġMA VE SOSYAL GÜVENLĠK
BAKANLIĞI tarafından yürütülmektedir.
Ġlgili mevzuatın hazırlanması ve uygulanmasını sağlamak üzereĠĢ Sağlığı ve
Güvenliği Genel Müdürlüğü faaliyet göstermektedir.
ĠĢ kazası ve meslek hastalıkları primlerinin toplanması ve bu alanda sigortacılık
görevini yürütmesi amacıyla Sosyal Güvenlik Kurumu hizmet vermektedir.
ÇalıĢma yaĢamı ile ilgili mevzuatın uygulanıp uygulanmadığını izlemek ve
denetlemek üzere ĠĢ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı faaliyet göstermektedir.
ÇalıĢma hayatı ve sosyal güvenlik alanında eğitim, araĢtırma, yayın ve
dokümantasyon faaliyetleri ile görevli ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve AraĢtırma
Merkezi (ÇASGEM) hizmet vermektedir.
6.3. Rehberlik ve DanıĢmanlık Görevi
ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında, gerçek ve tüzel kiĢilerin talepleri doğrultusunda
ĠSGGM (ĠSGÜM) ve ÇASGEM danıĢmanlık ve rehberlik hizmetlerini sunmaktadır.
6.3.1. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü (ĠSGÜM)
ĠSGÜM'ün temel amaçları;
Ülkenin ekonomik ve sosyal yapısına göre çalıĢma mevzuatının iĢçi sağlığı ve iĢ
güvenliği ile ilgili konularında uyulması gerekli standart ve normların saptanması için
inceleme ve araĢtırmalar yaparaktır.
32

34. Bu standart ve normların çalıĢma ortamının koĢulları ile üretim teknolojisindeki
geliĢmelere uyumlu olarak yenilenmesini sağlamaktır. Ayrıca bu konuda ki mesleki
teknik yaygın eğitim gereksinimlerini belirleyerek programların düzenlenmesini ve
uygulanmasını
sağlayacak
önerilerde
bulunmak,
teknik
düzeyde
dokümantasyon
yayın
ve
yapmaktır.
ĠSGÜM, amaçlarına ulaĢmak için iĢçi, iĢveren ve resmi organlarla iĢbirliği
içerisinde iĢyerlerinde; inceleme, araĢtırma, değerlendirme çalıĢmaları yapar, çalıĢma
ortamı ve üretim süreçlerinin insan yeteneklerine en uygun duruma getirilmesi için
çalıĢır,
gereken
durumlarda
iĢbaĢı
eğitimi
ve
danıĢmanlık
hizmeti
verir.
Söz konusu çalıĢmalar, Merkez‟de programa alınan projeler kapsamında
yürütüldüğü gibi iĢçi ve iĢveren sendikalarından gelen talepler doğrultusunda veya
bireysel
olarak
iĢçi
veya
iĢveren
müracaatları
dikkate
alınarak
da
yapılmaktadır. ĠSGÜM'ce yapılan çalıĢmaları yayın haline getirir, iĢçileri bilgilendirici
broĢürler ve 4 ayda bir yayınlanan Haber Bülteni'ni hazırlar, yayınların dağıtımını
sağlayarak dokümantasyon servisi görevini yerine getirir.
ĠSGÜM, Genel Müdürlük Eğitim Birimi ile güvenlik kültürünün yerleĢtirilmesi
ve bu konuda farkındalığın artırılması çalıĢmalarını yürütmektedir. Bu kapsamda
anaokullarına, ilkokullara, meslek liselerine yönelik eğitimler düzenlenmektedir.
Düzenlenen eğitimler ÇASGEM gibi döner sermaye kapsamında yer alan sertifika
eğitimleri değil, çeĢitli protokol ve projeler aracılığı ile gerçekleĢtirilen bilinçlendirme
eğitimleridir. Bu projelerden biri olan ENETOSH Projesi kapsamında ilköğretim ders
kitaplarına iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili (meslek hastalıkları ve iĢ kazaları ile ilgili
matematik problemleri, sosyal bilgilerde iĢ sağlığı ve güvenliği konularının iĢlenmesi
vs.) bilgilerin eklenmesi ve böylece güvenlik kültürünün küçük yaĢlardan itibaren
bireylere aĢılanması çalıĢmaları gerçekleĢtirilmiĢtir. Aynı proje kapsamında Milli
Eğitim Bakanlığı ile yapılan bir protokolle Ocak 2009‟dan bu yana 741 okul müdürü ve
81 meslek lisesi öğretmenine eğitim verilmiĢ, okullarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğinin
kültürünün oluĢturulması için çalıĢmalar yapılmıĢtır. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürlüğü ile ĠSGÜM yalnızca iĢçi, iĢveren ve sosyal tarafların değil 7‟den 70‟e tüm
toplumun ĠSG konusunda bilinçlendirilmelerini hedeflemiĢtir ve bu doğrultuda
çalıĢmalarını sürdürmektedir.
33

35. Uluslararası ĠĢ sağlığı ve Güvenliği Bilgilendirme Merkezi (ILO/ CIS) ile ilgili
çalıĢmaların yürütülmesini gerçekleĢtirmektedir.
Yaptığı çalıĢmalar:
1. ĠĢyeri Havasında Toz Numunesi Alma ve Gravimetrik Değerlendirilmesi
2. Hava Akım Hızı Ölçümü
3. Termal Konfor ġartlarının (Sıcaklık, Basınç, Bağıl Nem ve Hava Akım Hızı)
Ölçümü
4. KiĢisel Gürültü Maruziyeti Ölçümü
5. Tüm Vücut TitreĢimi KiĢisel Maruziyet Ölçümü
6. El-Kol TitreĢimi KiĢisel Maruziyet Ölçümü
7. Aydınlatma Ölçümü
8. Foruier Transform Ġnfrared Spektrofotometresinde Serbest Silis Analizi
9. ĠĢyeri Havasında Dedektör veya Tüp Ġle Anlık Gaz Ölçümü
10. Gaz Kromatografi Analizi
11. Lifsi Tozların Konsantrasyon Tayini
12. Lifsi Tozların Tür Analizi
13. Yüksek Basınçlı Sıvı Kromotografisinde Analiz
14. Ġyon Kromatografisinde Analiz (Her bir Numune için)
15. Atomik Absorpsiyon Cihazı(Grafit/Alevli) ile Havada Ağır Metal Analizi
16. Atomik Absorpsiyon Cihazı (Grafit/Alevli) 15/1 ile her bir ilave Element
Analizi
17. Atomik Absorpsiyon Cihazı ile Kanda KurĢun Analizi
18. Ġdrarda Fenol Analizi
19. Ġdrarda Hippürik Asit Analizi
20. Ġdrarda TCA ( Triklororasetik) Analizi
21. ĠĢitme Testi (Odyometri)
22. Elektrokardiyografi (EKG)
23. Kanda Glikoz Tayini
24. Kanda Kolesterol Tayini
25. Kanda Albumin Tayini
34

36. 26. Kanda Total Protein Tayini
27. Kanda GGT Tayini
28. Kanda AST Tayini
29. Kanda ALT Tayini
30. Kanda ALP Tayini
31. Kanda Üre Tayini
32. Kanda Ürik Asit Tayini
33. Kanda Kreatinin Tayini
34. Tam Ġdrar Tetkiki
35. PA Akciğer Filmi Çekimi ve Değerlendirilmesi (35x35)
36. Solunum Fonksiyon Testi
37. Tam Kan Sayımı
38. Sedimantasyon
39. Kontrol Belgesi
40. Kontrol Belgesi Düzeltme ĠĢlemleri
41. Tolien Analizi
42. Ksilen Analizi
43. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Temel Prensipleri (Kitap SatıĢı)
44. Pnömokonyoz Değerlendirme Okuyucu Eğitimi
45. Pnömokonyoz Filmi Okuma
46. DanıĢmanlık Hizmetleri
Tablo 3: 1 Ay – 3 Ay ĠĢ Kaybı
35

37. Kaynak:http://cibs.csgb.gov.tr/FilterPage.aspx?oid=000000000142702&path=/~weblogi
c/Raporlar/IKMH_Rapor8.xdo&paramList=b625f7ee-f207-449a
a63c3336e30d8f97&layouts=IKMH_Tablo8a&r=d&kullanicisiz=1, EriĢim Tarihi:
10.11.2013
ġekil 1: ÇalıĢma Ġstatistikleri Bilgi Sistemi Web Sitesi ÇalıĢmalarına Örnek
Kaynak: http://cibs.csgb.gov.tr/RaporOlusturmaSihirbazi.aspx?kullanicisiz=1, EriĢim Tarihi: 11.11.2013
36

38. IG14. Ofislerde ĠĢ Sağlığı ve GüvenliğiÖrneği
ġekil 2: Monitör YerleĢimi
ġekil 3: Boyun Postürü
ġekil 4: Uygunsuz DuruĢlara Örnek
ġekil 5: Bilgisayar Ġçin Önerilen ÇalıĢma Pozisyonu
37

39. 6.3.2. ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eğitim ve AraĢtırma Merkezi
ÇASGEM
Madde 5-Eğitim ve AraĢtırma Merkezinin görevleri Ģunlardır:
1.Bakanlık, bağlı kuruluĢlar ile bağlı kuruluĢun ilgili kuruluĢlarının personeli ile özel
veya kamu sektöründe faaliyet gösteren iĢyerlerindeki iĢçi, iĢveren veya yönetici
personelin eğitimlerini sağlamak amacıyla; çalıĢma hayatı, sosyal güvenlik, iĢçi iĢveren
iliĢkileri, iĢ sağlığı ve güvenliği, iĢyeri hekimliği, toplam kalite yönetimi, iĢ teftiĢi,
istihdam, verimlilik, iĢ piyasası etütleri, ergonomi, çevre, ilk yardım, iĢ istatistikleri ve
benzeri konularda eğitim programları hazırlamak, seminerler düzenlemek ve bu konular
ile ilgili araĢtırmalar yapmaktır.
2. ÇalıĢma ve sosyal güvenlik sorunları üzerine ulusal ve uluslararası bölge seminerleri
düzenlemek,
38

40. 3. ÇalıĢma ve sosyal güvenlik konularında araĢtırma ve incelemeler yapmak ve bu
konularda gerekli bilgi ve belgeleri toplamak,
4. ĠĢyerlerinin çalıĢma konuları ve iĢ verimi ile ilgili sorunlarını, ilgililerin ve iĢ
sahiplerinin olurunu alarak incelemek ve bu konularda önerilerde bulunmak,
5. Türkçe ve yabancı dillerde amacına uygun derlemeler yapmak ve yayınlarda
bulunmak,
6. Amacına uygun bir Ģekilde yerli ve yabancı yayın, dokümantasyon, filmler,
fotoğraflar ve slaytlar temin ederek, bunlardan yeterince faydalanılmasını sağlamak.
ġekil 6: ÇASGEM Kurumsal eğitim Programları
Kaynak:http://www.casgem.gov.tr/YaziDetay.aspx?YaziID=451, EriĢim Tarihi:04.01.2014
39

41. ġekil 7: ÇASGEM Bülteni
Kaynak:
http://www.casgem.gov.tr/YaziDetay.aspx?YaziID=367#
EriĢim
Tarihi:
04.01.2014
6.3.3. Yakın ve Orta Doğu ÇalıĢma Eğitim Merkezi
Kısa adı YODÇEM olan bu kuruluĢ iĢçileri, iĢverenlerin ve bunların örgütlerinin eğitimi
ile görevlendirilmiĢ bir kuruluĢtur.
6.3.3.Yaptırım ve Uygulama Görevi
(01.01.2013-31.12.2013)
Yükümlülüğü getiren madde ceza maddesi, yerine getirilmeyen yükümlülük
uygulanacak idari para cezaları
MADDE 4 - ĠĢverenin genel yükümlülüğü
4/1-a 26/1-a
40

42. ĠĢverenin; mesleki riskleri önlenme, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbiri
alma, organizasyon yapma, gerekli araç ve gereçleri sağlama, sağlık ve güvenlik
tedbirlerini değiĢen Ģartlara uygun hale getirme ve mevcut durumu iyileĢtirme
yükümlülüklerini yerine getirmemesi. Yerine getirilmeyen her bir yükümlülük için
2.156 TL
4/1-b 26/1-a
ĠĢverenin; iĢyerinde alınan iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını
izleme, denetleme ve uygunsuzlukları giderme yükümlülüklerini yerine getirmemesi.
Yerine getirilmeyen her bir yükümlülük için 2.156 TL
MADDE 6 -ĠĢ sağlığı ve güvenliği hizmetleri
6/1-a 26/1-b
ĠĢverenin;
belirlenen
nitelikte
iĢ
güvenliği
uzmanı
görevlendirmemesi
veya
çalıĢtırmaması. Görevlendirilmeyen/çalıĢtırılmayan her bir kiĢi için 5.390 TL /
Aykırılığın devam ettiği her ay için 5.390 TL
26/1-b
ĠĢverenin; belirlenen nitelikte iĢyeri hekimi görevlendirmemesi/çalıĢtırmaması
26/1-b
ĠĢverenin; diğer sağlık personeli çalıĢtırmaması 2.695 TL / Aykırılığın devam ettiği her
ay için 2.695 TL
6/1-b 26/1-b
ĠĢverenin; görevlendirdiği kiĢi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluĢların görevlerini
yerine getirmeleri için gerekli olan araç, gereç, mekân ve zaman gibi ihtiyaçlarını
karĢılamaması 1.617 TL
6/1-c 26/1-b
ĠĢverenin; iĢyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iĢ birliği ve
koordinasyonu sağlamaması 1.617 TL
41

43. 6/1-ç 26/1-b
ĠĢverenin; görevlendirdiği kiĢi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluĢlar tarafından iĢ
sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri
yerine getirmemesi. Yerine getirilmeyen her bir tedbir için ayrı ayrı 1.078 TL
6/1-d 26/1-b
ĠĢverenin; çalıĢanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel
konular hakkında; görevlendirdiği kiĢi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluĢları, baĢka
iĢyerlerinden çalıĢmak üzere kendi iĢyerine gelen çalıĢanları ve bunların iĢverenlerini
bilgilendirmemesi 1.617 TL
MADDE 8 - ĠĢyeri hekimleri ve iĢ güvenliği uzmanları
8/1 26/1-c
ĠĢverenin; iĢ güvenliği uzmanlarının ve iĢyeri hekimlerinin hak ve yetkilerinin
kısıtlaması 1.617 TL
8/6 26/1-c
ĠĢverenin; gerektiği halde iĢyeri sağlık ve güvenlik birimi kurmaması 1.617 TL
MADDE 10 - Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araĢtırma
10/1 26/1-ç
ĠĢverenin; risk değerlendirmesi yapmaması veya yaptırmaması 3.234 TL / Aykırılığın
devam ettiği her ay içi 4.851 TL
10/4 26/1-ç
ĠĢverenin; iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden çalıĢma ortamına ve çalıĢanların bu ortamda
maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve
araĢtırmaları yaptırmaması 1.617 TL
MADDE 11 - Acil durum planları, yangınla mücadele ve ilk yardım
11 26/1-d
42

44. ĠĢverenin; acil durumları belirleme, acil durumlar için tedbir alma, acil durum planlarını
hazırlama, destek elemanı görevlendirme, araç gereç sağlama, acil durumlarda iĢyeri
dıĢındaki kuruluĢla irtibatı sağlayacak düzenlemeleri yapma yükümlülüklerini yerine
getirmemesi. Yerine getirilmeyen her bir yükümlülük için 1.078 TL / Aykırılığın devam
ettiği her ay için 1.078 TL
MADDE 12 - Tahliye
12 26/1-d
Ciddi ve yakın tehlike durumunda iĢverenin; çalıĢanların iĢi bırakarak güvenli yere
gidebilmesini, özel olarak görevlendirilenler dıĢındaki çalıĢanların iĢe devam
etmemesini, müdahalede bulunan çalıĢanların sorumlu tutulmamasını sağlama
yükümlülüklerini yerine getirmemesi. Yerine getirilmeyen her bir yükümlülük için
1.078 TL / Aykırılığın devam ettiği her ay için 1.078 TL
MADDE 14 - ĠĢ kazası ve meslek hastalıklarının kayıt ve bildirimi
14/1 26/1-e
ĠĢverenin; iĢ kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutma, gerekli incelemeleri
yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenleme, iĢyerinde meydana gelen ancak yaralanma
veya ölüme neden olmadığı halde iĢyeri ya da iĢ ekipmanının zarara uğramasına yol
açan veya çalıĢan, iĢyeri ya da iĢ ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları
inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenleme yükümlülüklerini yerine getirmemesi.
Yerine getirilmeyen her bir yükümlülük için ayrı ayrı 1.617 TL
14/2 26/1-e
ĠĢverenin, iĢ kazalarını ve meslek hastalıklarını 3 iĢ günü içinde SGK‟ya bildirme
yükümlülüğünü yerine getirmemesi 2.156 TL
14/4 26/1-e
Sağlık hizmeti sunucularının, iĢ kazaları ve meslek hastalıklarını en geç 10 gün içinde
SGK‟ya bildirme yükümlülüğünü yerine getirmemesi. Yükümlülüğü yerine getirmeyen
sağlık hizmet sunucusuna 2.156 TL
MADDE 15 - Sağlık gözetimi
43

45. 15/1 26/1-f
ĠĢverenin;
iĢçilerin
sağlık
gözetiminin
yapılması
yükümlülüğünü
yerine
getirmemesi.Sağlık gözetimine tabi tutulmayan her çalıĢan için 1.078 TL
15/2 26/1-f
ĠĢverenin; tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iĢyerlerinde çalıĢacakları,
yapacakları iĢe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan iĢe baĢlatması Sağlık
raporu alınmayan her çalıĢan için 1.078 TL
MADDE 16 - ÇalıĢanların bilgilendirilmesi
16 26/1-g
ĠĢverenin; 16.
maddede belirtilen konularda çalıĢanları ve çalıĢan temsilcilerini
bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmemesi Bilgilendirilmeyen her bir çalıĢan
için 1.078 TL
MADDE 17 - ÇalıĢanların eğitimi
17 26/1-ğ
ĠĢverenin; 17 nci maddede belirtilen konularda çalıĢanlara iĢ sağlığı ve güvenliği eğitimi
verme yükümlülüğünü yerine getirmemesi Her bir çalıĢan için 1.078 TL
MADDE 18 - ÇalıĢanların görüĢlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması
26/1-h
ĠĢverenin; 18 inci maddede belirtilen konularda çalıĢanların görüĢlerini alma ve
katılımlarını sağlama yükümlülüğünü yerine getirmemesi Her bir aykırılık için ayrı
ayrı 1.078 TL
MADDE 20 – ÇalıĢantemsilcisi
20/1 26/1-ı
ĠĢverenin; çalıĢan temsilcisi görevlendirme yükümlülüğünü yerine getirmemesi 1.078
TL
44

46. 20/3 26/1-ı
ÇalıĢan temsilcilerinin, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan
riskin azaltılması için, iĢverene öneride bulunma ve iĢverenden gerekli tedbirlerin
alınmasını isteme haklarının iĢverence sağlanmaması 1.617 TL
20/4 26/1-ı
Görevlerini yürütmeleri nedeniyle, çalıĢan temsilcileri ve destek elemanlarının
haklarının iĢverence kısıtlanması ve görevlerini yerine getirebilmeleri için iĢveren
tarafından gerekli imkânların sağlanmaması 1.078 TL
MADDE 22 - ĠĢ sağlığı ve güvenliği kurulu
22 26/1-i
ĠĢverenin; iĢ sağlığı ve güvenliği kurulu oluĢturma, kurul kararlarını uygulama,
iĢyerinde alt iĢverenin bulunduğu hallerde uygun kurulu oluĢturma, kurullar arasında
koordinasyonu sağlama, aynı çalıĢma alanında birden fazla iĢverenin bulunması halinde,
kurul kararları hakkında diğer iĢvereni
bilgilendirme
yükümlüklerini
yerine
getirmemesi. Her bir aykırılık için ayrı ayrı 2.156 TL
MADDE 23 - ĠĢ sağlığı ve güvenliğinin koordinasyonu
23/2 26/1-j
Birden fazla iĢyerinin bulunduğu iĢ merkezlerinde yönetim; iĢ sağlığı ve güvenliği
konusundaki koordinasyon sağlamak, iĢyerlerinde iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden
diğer iĢyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için
iĢverenleri uyarmak, bu uyarılara uymayan iĢverenleri Bakanlığa bildirmekle yükümlü
olduğu halde, yönetim tarafından bu bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi.
Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen yönetime 5.390 TL
MADDE 24 - TeftiĢ, inceleme, araĢtırma, müfettiĢin yetki, yükümlülük ve sorumluluğu
24/2 26/1-k
ĠĢverenin; iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda ölçüm, inceleme ve araĢtırma
yapılmasına, numune alınmasına veya eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik
birimlerinin kontrol ve denetiminin yapılmasına engel olması 5.390 TL
45

47. MADDE 25 - ĠĢin durdurulması
25 26/1-l
ĠĢverenin; iĢyerinin bir bölümünde veya tamamında verilen durdurma kararına
uymayarak durdurulan iĢi yönetmelikte belirtilen Ģartları yerine getirmeden devam
ettirmesi 10.780 TL
25/6 26/1-l
ĠĢverenin; iĢin durdurulması sebebiyle iĢsiz kalan çalıĢanlara ücretlerini ödeme veya
ücretlerinde bir düĢüklük olmamak üzere meslek ya da durumlarına göre baĢka bir iĢ
vermekle yükümlülüğünü yerine getirmemesi Ġhlale uğrayan her bir çalıĢan için 1.078
TL / Aykırılığın devam ettiği her ay için 1.078 TL
MADDE 29 - Güvenlik raporu veya büyük kaza önleme politika belgesi
29 26/1-m
ĠĢverenin; büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamaması 53.900 TL
26/1-m
ĠĢverenin; güvenlik raporunu hazırlayıp Bakanlığın değerlendirmesine sunmadan
iĢyerini faaliyete geçirmesi 86.240 TL
26/1-m
ĠĢverenin; iĢletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen iĢyerini açması 86.240 TL
26/1-m
ĠĢverenin; durdurulan iĢyerinde faaliyete devam etmesi 86.240 TL
MADDE 30 - ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili çeĢitli yönetmelikler
30 26/1-n
ĠĢverenin; 30 uncu maddeye istinaden iĢ sağlığı ve iĢ güvenliği ile ilgili olarak
çıkarılan yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmemesi. Uyulmayan her
hüküm için tespit edildiği tarihten itibaren aylık olarak 1.078 TL
46

48. Yukarıda belirtilen idari para cezaları gerekçesi belirtilmek suretiyle ÇalıĢma ve
ĠĢ Kurumu il müdürlüğünce verilir. Verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren otuz
gün içinde ödenir. Ġdari para cezaları tüzel kiĢiliği bulunmayan kamu kurum ve
kuruluĢları adına da uygulanabilir.
6.4.1. Maddi Tazminatlar
Borçlar Yasasının 46. maddesine göre; fiziksel ve ruhsal zarara uğrayan
kimsenin, iĢ göremezlik ölçüsünde çalıĢmasının aksayacağı ve bu nedenle maruz
kalacağı zarar ve ziyanın, kendisini çalıĢtırandan talep edebileceği hükme bağlanmıĢtır.
Maddi tazimatlar ikiye ayrılır:
1-ĠĢ göremezlik tazminatı,
2-Destekten yoksun kalma tazminatıdır.
6.4.2. Manevi Tazminatlar
ĠĢ kazası sonucu fiziksel veya psikolojik zarara uğrayan iĢçinin veya ölümlü
iĢçinin ailesinin çektiği acı, sıkıntı ve ızdırap için hakim takdiri ile manevi tazminat
tutarı belirlenir ve iĢverene ödettirilir. Manevi tazminatta bir hesaplama yöntemi
bulunmayıp, iĢ kazasının neden olduğu zararın büyüklüğüne göre tamamen hakimin
takdir ettiği bir tutar söz konusudur.
6.4.3. Rücu (Geri Alma) Tazminatı
•
ĠKMH (ĠĢ Kazaları ve Meslek hastalıkları) iĢverenin kastı, mevzuata aykırı yada
suç sayılabilir bir hareketi sonucu meydana gelmiĢse, SGK tarafından yapılan ya
da yapılacak ödemeler iĢverene ödettirilir.
•
ĠĢveren ĠKMH‟nı SGK‟ ya bildirmemiĢse veya eksik/ yanlıĢ bildirmiĢse SGK
tarafından bu durum için yapılmıĢ bulunan masraflar ile ödenmiĢse geçici iĢ
göremezlik ödenekleri rücu (geri ödemek) edilir.
47

49. •
ĠKMH, üçüncü bir kiĢinin kusuru nedeniyle meydana gelmiĢse, sigortalıya ve
hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan
gelirin baĢladığı tarihteki ilk peĢin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan
üçüncü kiĢilere ve Ģayet kusuru varsa bunları çalıĢtıranlara rücu edilir.
•
Sigortalının
çeĢitli
davranıĢları
nedeniyle
ĠKMH
meydana
gelmiĢse,
hastalanmıĢsa, tedavi süresinin uzamıĢsa veya iĢ göremezliği artmıĢsa geçici iĢ
göremezlik ödeneği veya sürekli iĢ göremezlik geliri iĢçinin kusuru oranında
azaltılır.
6.4.4. Hüküm Bulunmayan Haller ve Muafiyet (MADDE 27)
•
ÇalıĢanların tabi oldukları kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, bu Kanunda
hüküm bulunmayan hallerde 4857 sayılı Kanunun bu Kanuna aykırı olmayan
hükümleri uygulanır.
6.4.5. Bağımlılık Yapan Maddeleri Kullanma Yasağı (MADDE 28)
•
ĠĢyerine, sarhoĢ veya uyuĢturucu madde almıĢ olarak gelmek ve iĢyerinde
alkollü içki veya uyuĢturucu madde kullanmak yasaktır.(4857 Sayılı Kanun)
Alkollü içki
yapılan iĢyerlerinde çalıĢan ve
iĢin gereği
olarak üretileni
denetlemekle görevlendirilenler.
•
b) Kapalı kaplarda veya açık olarak alkollü içki satılan veya içilen iĢyerlerinde
iĢin gereği alkollü içki içmek zorunda olanlar.
•
c) ĠĢinin niteliği gereği müĢterilerle birlikte alkollü içki içmek zorunda olanlar.
6.4.6. Yayın Zorunluluğu (Ek Madde 2)
•
TRT ve Özel telvizyon ve radyolar asgari yarım saati 17:00-22:00 saatleri
arasında olmak üzere 08:00-22:00 saatleri arasında ayda 1 saat iĢ sağlığı ve
güvenliği, çalıĢma hayatında kayıt dıĢılığın önlenmesi, sosyal güvenlik, iĢçi ve
iĢveren iliĢkileri konularında uyarıcı ve eğitici mahiyette yayın yapmak
zorundadır.
48

50. SONUÇ
ĠĢ sağlığı ve güvenliği doğrudan çalıĢanların yaĢam hakkına etki eden bir
konudur. O sebeple iĢyerlerinde yaĢanan iĢ sağlığı ve güvenliği sorunları, sadece o
iĢyerini değil tüm ülkeyi ilgilendirmektedir. ĠĢyerlerindeki kazalar sadece orada
çalıĢanları değil, tüm ülkeyi olumsuz yönde etkilemektedir. Sorun bu denli büyük
olunca, çözümünde de topyekün hareket etmek gerekmektedir. Ülkenin iĢ sağlığı ve
güvenliği sorunlarının çözümünde sosyal tarafların tümüne görev düĢmektedir. Bu
bağlamda Devlet, iĢ sağlığı ve güvenliği kurumlarının oluĢumunda ve topluma
anlatılmasında, iĢyerlerinin somut problemlerine aynı düzeyde çözüm üretilmesinde
önemli görevler ifa edebilir. Anayasa ile güvence altına alınan toplu iĢ sözleĢmesi
özerkliğinin, kendilerine verdiği normatif hüküm koyabilme imkânından yararlanarak,
gerek iĢyerlerini ilgilendiren somut düzenlemeleri gerek yasalardaki eksiklikleri gideren
hükümleri getirebilirler. Devlet iĢyerlerini bu alanda eğitip denetleyerek, ülke genelinde
eksikliği hissedilen iĢ sağlığı ve güvenliği kültürünü iĢyeri düzeyinde baĢlatabilirler. Bu
Ģekilde devlet ülkenin iĢ sağlığı ve güvenliği politikasının geliĢtirip, katkı
sağlayabilmektedir.
49

51. KAYNAKLAR
Dr. Mahmut Yaman: ''ĠSG'' (2004), http://www.kaliteakademi.com/wpcontent/uploads/2011/01/ISG-KITABI_1_sifre-icin-www.kaliteakademi.com_.pdf
,EriĢim Tarihi: 10.11.2013
http://www.ilo.org/public/turkish/region/eurpro/ankara/about/soz081.htm,EriĢim Tarihi:
09.11.2013
http://www.isgum.gov.tr/rsm/file/isgdoc/IG14-ofislerde_isg.pdf,EriĢim Tarihi:
09.11.2013
http://www.sgkdestek.com/post/8820/is-sagligi-ve-guvenligi-kanunu-tam-olarak-nezaman-yururluge-girecek,EriĢim Tarihi: 11.12.2013
http://www.casgem.gov.tr/YaziDetay.aspx?YaziID=406, EriĢim Tarihi: 11.12.2013
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
(KanunNo:6331).(2012).http://www.alomaliye.com/2012/6331-sayili-kanun-is-sagligiguvenligi-kanunu.htm ;EriĢim tarihi: 04.11.2013
6331 Sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu.
(2012).http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/ShowProperty/WLP%20Repository/csgb/dos
yalar/kitap/kitap03_6331, EriĢim Tarihi: 04.11.2013
ĠĢ
Güvenliği.(2013).http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0%C5%9F_g%C3%BCvenli%C4
%9Fi, EriĢim Tarihi: 04.11.2013
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü AraĢtırma Dökümanları,
http://www.isgum.gov.tr/Default.aspx?lnk=222, EriĢim Tarihi: 09.11.2013
ĠĢ Sağlığı Güvenliği ve Sorumluluklar, (yok),
http://www.istesaglikdergisi.com.tr/index.php/temmuz-2010/72-is-sagligi-guvenligi-vesorumluluklar, EriĢim Tarihi: 11.11.2013
ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
(2012),http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/06/20120630-1.htm, EriĢim Tarihi:
05.11.2013
50

52. Karadağ, Ö. ĠĢ Yeri Hekimlerince Bilinmesi Gereken Çerçevede ĠĢçi Sağlığı ve
Güvenliği Merkezi (ĠSGÜM),http://www.ttb.org.tr/MSG/dergi/ocak01/11.htm
Risk
DeğerlendirmesiHaberleri,http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=rdr,
EriĢim Tarihi: 05.11.2013
https://www.google.com.tr/#q=6331+say%C4%B1l%C4%B1+kanun+ppt,EriĢim
Tarihi: 09.11.2013
Yeni ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Neler Getiriyor,
(2012),http://www.isvesosyalguvenlik.com/yeni-is-sagligi-ve-guvenligi-kanununeler-getiriyor/#.Urly-_RdWnw,EriĢim Tarihi: 15.11.2013
51

53. 52

54. http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2010-86-583
http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/csgb.portal?page=haber&id=basin515
http://www.alomaliye.com/6331-sayili-kanun-idari-para-cezalari.htm
0