1. CÁCH VIẾT BÁO CÁO
MỘT BÁO CÁO KHOA HỌC
Ths Nguyễn Thị Minh Lý
Bộ môn Tim mạch –Trường Đại học Y Hà Nội
2. THẾ NÀO LÀ:
MỘT BÁO CÁO KHOA HỌC?
• Trình bày sự hiểu biết của bạn
về một lĩnh vực học thuật nhất
định
• Là một công trình ghi lại công
việc nghiên cứu bạn đã tiến hành
• Là sự đóng góp vào kho cơ sở
dữ liệu
• Cần được đánh giá một cách hệ
thống
4. VIẾT BÁO CÁO KHOA HỌC: Bức tranh chung
• Bạn định nghiên cứu gì (câu hỏi nghiên cứu)
• Bạn dự định thực hiện nghiên cứu của mình bằng phương pháp
gì?
• Tại sao cần phải nghiên cứu vấn đề này?
• Khi nào cần phải hoàn thành nghiên cứu
• Bạn sẽ tiến hành nghiên cứu này ở đâu
5. ĐỌC VÀ PHÂN TÍCH TÀI LIỆU
• Đọc tài liệu bám sát câu hỏi nghiên cứu
• Dám bỏ qua không đọc những chương, đoạn không liên quan
• Tránh đi lạc hướng, cuốn theo câu hỏi nghiên cứu, hoặc trọng tâm của tác giả
• Biết thế nào là đủ
• Không cần đọc thêm khi đã nắm được ý chính của tài liệu
• Cần biết điểm dừng của việc đọc tài liệu và chuyển sang viết
6. VIẾT BÁO CÁO KHOA HỌC
Mục tiêu
• Lập kế hoạch cho công trình nghiên cứu của bạn.
• Chỉ ra công trình của bạn có đóng góp gì cho nghiên cứu hiện
tại.
• Chứng tỏ bạn hiểu cách thực hiện một công trình nghiên cứu
trong một khoảng thời gian cho phép.
Khán giả:
• Người phê bình, đồng nghiệp và những người
quan tâm đến lĩnh vực bạn nghiên cứu
7. VIẾT BÁO CÁO KHOA HỌC
• Bắt đầu càng sớm càng tốt
• Đừng đợi tới khi bạn đã đọc “tất cả mọi thứ”.
• Công việc viết sẽ mất nhiều thời gian hơn bạn nghĩ.
• Báo cáo nghiên cứu ≠ Luận văn:
• Cần phải nêu tất cả các kết quả thu được, kể cả kết quả không như mong muốn, hạn chế
• Không phải tất cả các vấn đề đúng đều phù hợp (người đọc sẽ đặt câu hỏi: liệu
vấn đề sẽ đi đến đâu?)
• Lựa chọn thông tin để trình bày chứng tỏ bạn đã rất am hiểu vấn đề nghiên cứu
8. VIẾT BÁO CÁO KHOA HỌC
• Sử dụng từ ngữ của riêng bạn:
• Không trích dẫn quá nhiều
• Khi trích dẫn, cần chỉ ra nguồn trích dẫn, phần trích dẫn cần để trong dấu “ ”
• Cấu trúc rõ ràng
• Không phân đề mục quá nhỏ (1.6.3.7.a)
• Sự cân đối về độ dài của các phần trong báo cáo
9. VIẾT BÁO CÁO KHOA HỌC
• Định dạng
• Thống nhất
• Cần viết lại nhiều lần:
• Bổ sung các kết quả nghiên cứu mới thu được.
• Chỉnh sửa các phần chưa hợp lí.
10. Lời khuyên chung
• Nhắm vào một vấn đề hẹp
• Đặt vào bối cảnh lớn hơn để thấy thành quả đó ra sao,
phải làm gì tiếp trong tương lai
• Nhất quán về dữ liệu, chú thích
• Ngôn ngữ dễ hiểu, không tối nghĩa
• Không hấp tấp khi viết
11. CẤU TRÚC MỘT BÁO CÁO KHOA HỌC
• Tên Báo cáo khoa học
• Tóm tắt
• Dẫn nhập
• Phương pháp
• Kết quả
• Bàn luận
• Tài liệu tham khảo
12. VIẾT CÁC PHẦN CỤ THỂ
• Không cần thiết phải viết theo trình tự.
• Bắt đầu ở bất cứ đâu bạn thấy thoải mái
nhất, làm đến đâu viết ngay đến đó.
• Viết mọi thứ trong mối liên quan với
thông điệp mà nghiên cứu muốn truyền
tải
• Cần có phản hồi kịp thời cho những phần
bạn đã viết:
• Từ đồng nghiệp.
• Từ các giáo sư.
• Tự đặt mình vào người đọc và suy nghĩ
như người đọc, chú ý cái họ muốn tìm
hiểu: Tự đề, tóm tắt, bảng số liệu, biểu
đồ
13. VIẾT TÊN BÁO CÁO KHOA HỌC
• Định hướng người đọc tới chủ đề nghiên cứu của
bạn bằng một từ khóa
• Nêu được nội dung chính loại nghiên cứu mà bạn
sẽ tiến hành
• Ngắn, gọn, cụ thể
• Hạn chế viết tắt
• Không quá dài, sẽ làm người đọc mất chú ý
14. VIẾT PHẦN TÓM TẮT
• Nêu lên bức tranh chung về vấn đề nghiên cứu trong thực
tế và trong nghiên cứu.
• Câu hỏi nghiên cứu: mô tả những nền tảng của nghiên
cứu, mô tả mục đích nghiên cứu một cách ngắn gọn, cho
người đọc một cơ sở khoa học đầy đủ.
• Mô tả phương pháp nghiên cứu
• Kết quả chính của nghiên cứu, kể cả số liệu, trả lời câu hỏi
nghiên cứu ban đầu.
• Kết luận nói về ý nghĩa của kết quả nghiên cứu. Người
đọc chú tâm phần này trước nên cần viết sao cho thuyết
phục.
15. VIẾT PHẦN DẪN NHẬP
• Định nghĩa vấn đề: Nêu lên vấn đề tồn tại, những gì
đã được nghiên cứu
• Tóm lược những kết quả trước đã được công bố trong
y văn
• Mục đích nghiên cứu này là gì?
16. NÊU LÊN VẤN ĐỀ TỒN TẠI
• Trả lời câu hỏi: “Đâu là chỗ trống cần lấp đầy?” và
“Vấn đề cần giải quyết là gì?”
• Nêu lên tầm quan trọng của vấn đề một cách rõ ràng,
cụ thể.
• Giới hạn những biến số mà bạn cần đánh giá khi nêu ra
câu hỏi nghiên cứu.
17. TÓM LƯỢC Y VĂN
• Không điểm qua y văn theo kiểu viết sử
• Trình bày thông tin cơ bản để người đọc nắm được vấn
đề, ý nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề, qua đó hiểu
được mục tiêu của công trình nghiên cứu
• Chỉ trình bày thông tin liên quan trực tiếp tới vấn đề,
hạn chế điểm qua những thông tin gián tiếp
18. MỤC TIÊU/ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU
• Chỉ ra mục tiêu nghiên cứu.
• Chỉ ra đóng góp mà nghiên cứu của bạn sẽ đem lại.
• Cần chỉ rõ những phạm vi mà nghiên cứu của bạn
không đề cập tới.
19. PHẦN DẪN NHẬP TỐT
• Đoạn đầu: Trình bày một cách khái quát về chủ đề.
• Định nghĩa các thuật ngữ liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
• Đoạn thứ hai: Yếu tố riêng biệt à lợi ích cho người đọc
• Các kết quả trái ngược với các công trình đã đăng,
• Vấn đề chưa được ai đề cập đến,
• Sử dụng những biện pháp chẩn đoán hay điều trị cải tiến.
• Đoạn thứ ba: Mục đích của công trình:
• Sáng tỏ một mặt còn tranh cãi của vấn đề,
• Bổ khuyết một lỗ hổng trong kiến thức hay thử nghiệm một giả thuyết. .
20. VIẾT PHẦN PHƯƠNG PHÁP
• Giới thiệu về phương pháp tiếp cận chung.
• Sự phù hợp của cách tiếp cận này với thiết kế nghiên cứu.
• Mô tả phương pháp cụ thể để thu thập số liệu.
• Giải thích cách mà bạn sẽ phân tích và phiên giải kết quả.
• Với các phương pháp ít quen thuộc, cần giải thích về phương
pháp và lí do lựa chọn phương pháp.
• Nêu ra những hạn chế có thể của nghiên cứu.
21. VIẾT PHẦN PHƯƠNG PHÁP
§ Quần thể mẫu nghiên cứu của công trình.
Cách chọn mẫu như thế nào?
Mô tả chi tiết.
• Những điều tác giả dự định đánh giá:
Hoạt động của một loại thuốc, kết quả của một thủ thuật, giá trị của một xét
nghiệm.
• Các tiêu chuẩn đánh giá được sử dụng trong nghiên cứu:
Biến chứng, thời gian theo dõi, các chỉ tiêu sinh học
Các kết quả được phân tích và chuẩn hoá như thế nào: các thuật toán thống kê
sử dụng.
22. VIẾT PHẦN KẾT QUẢ
• Ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề nêu ra trong phần Dẫn nhập
• Tất cả các kết quả thu được
• Cần trình bày ở đây tất cả các kết quả.
• Kết quả âm tính: khi chúng mang lại một thông tin có ích cho vấn đề nghiên cứu
• Chỉ có kết quả mà thôi
• Không được có bất kỳ một sự bình luận, giải thích nào, sự so sánh nào .
• Không được trích dẫn bất kỳ tài liệu tham khảo nào.
• Khách quan trình bày các sự kiện thu thập được.
23. VIẾT PHẦN KẾT QUẢ
BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ
• Tránh nguy cơ lặp lại ,làm cơ sở cho thảo luận trong chương Bàn luận.
• Thể hiện tối đa thông tin trong khi chiếm ít chỗ nhất, dưới dạng tổng hợp và sáng
sủa.
• Có tính độc lập về thông tin.
• Nên bắt đầu việc viết chương Kết quả bằng việc tạo lập các bảng và biểu đồ. Sau
đó viết phần nội dung để hoàn thiện.
• Tuân theo các quy định về trình bày bảng, biểu đồ của nơi bạn nộp báo cáo khoa
học
24. LƯU Ý VIẾT PHẦN KẾT QUẢ
• Thì động từ
• Các kết quả được quan sát trong quá khứ.
• Sự chính xác
• Tương thích của các số liệu trong bài viết, trong các bảng số liệu và biểu đồ.
• Sự sáng sủa
• Theo một trật tự hợp lý
25. VIẾT PHẦN BÀN LUẬN
MỤC TIÊU 1: Mục đích nghiên cứu có đạt được hay không.
• Không nhắc lại tất cả các kết quả trong phần kết quả nghiên cứu
• Không đưa thêm một kết quả mới vào chương Bàn luận.
• Không thay đổi số liệu đã đưa ở phần kết quả:
• Kết quả là 48% không được biến thành "gần 50%" hay "khoảng một nửa".
26. VIẾT PHẦN BÀN LUẬN
MỤC TIÊU: Đánh giá chất lượng và giá trị của kết quả nghiên cứu (2)
• Số lượng cá thể nghiên cứu có đủ lớn để rút ra kết luận?
• Liệu có sự chệch hướng trong việc chọn đối tượng?
• Phương pháp nghiên cứu đã đáp ứng tốt nhất cho vấn đề đặt ra?
• Nhận định các kết quả như thế nào căn cứ theo các phương pháp được sử
dụng và độ mạnh của các phép suy diễn thống kê được sử dụng.
27. VIẾT PHẦN BÀN LUẬN
MỤC TIÊU: So sánh kết quả thu được với kết quả của các tác giả khác.
• Tìm cách giải thích sự khác biệt
• Thông báo sự đóng góp cá nhân của mình
• Tính chất đại diện của mẫu thử tốt hơn,
• Phương pháp thống kê phù hợp hơn.
• Tránh sự công kích cá nhân.
28. CÁC SAI LẦM: PHẦN BÀN LUẬN
• Bàn quá các mục đích nghiên cứu
• Biến chương Bàn luận thành một dạng điểm kiến thức, một bài lịch sử hay một bài giảng.
• Nhắc lại những cái đã có rồi nhất là ở phần đặt vấn đề.
• Xuất hiện những hiện tượng mới liên quan tới vật liệu, phương pháp nghiên cứu hay kết quả.
• Đưa trích dẫn những điều của một tác giả mà thực ra người đó không viết.
• Trích dẫn một tác giả không nêu rõ tài liệu tham khảo: "Như X đã chỉ ra..." ;"Theo kỹ thuật
của..."
• Sử dụng các cách diễn đạt có tính cảm xúc: Kết quả "làm thất vọng", "gây tò mò", "ngạc
nhiên"...
29. VIẾT PHẦN BÀN LUẬN
• Giải thích ý nghĩa những dữ liệu trình bày trong phần Kết quả
• Giải thích nhưng không lặp lại số liệu trong phần Kết quả
• Cho người đọc thấy công trình nghiên cứu là quan trọng và có
tác động hay có đóng góp tới tri thức hiện nay, giải đáp được
câu hỏi lớn của nghiên cứu.
• Thể hiện một đóng góp cho khoa học.
30. CÁCH VIẾT PHẦN TÀI LIỆU THAM KHẢO
• Các quy định về cách viết tài liệu tham khảo
• Hệ thống Havard
• Hệ thống Vancouver
• Nên tuân theo quy định của nơi bạn nộp báo cáo khoa học
• Cần có sự thống nhất
• Tham khảo các tài liệu trước đây
31. VIẾT BÁO CÁO KHOA HỌC: Lỗi thường gặp
• Viết văn nói
• Ý kiến cá nhân
• Đây là một công trình khoa học!
32. VIẾT BÁO CÁO KHOA HỌC: Lỗi thường gặp
• Câu phức với nhiều từ dài
• Báo cáo khoa học là một công
trình khoa học đơn giản, thuyết
phục!
• Hài hước
• Cần được chú thích
33. VIẾT BÁO CÁO KHOA HỌC: Lỗi thường gặp
• Không bao giờ bao quát được
mọi khía cạnh
• Bạn sẽ không bao giờ kết thúc?
• Đôi khi chỉ ra được vấn đề là
đủ
• Người bình duyệt sẽ rất vui khi
bạn chỉ ra được những giới hạn
34. VIẾT BÁO CÁO KHOA HỌC: Vấn đề thường gặp
• Ở vài thời điểm, não bạn sẽ trở
nên giống chiếc bánh mì nướng
• Nghỉ giải lao
• Ăn đủ ngủ khỏe, tập thể dục…
• Đây chỉ là tình trạng tạm thời
35. NHỮNG ĐIỀU HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
TRÔNG ĐỢI
• Trình bày kết quả
• Giả thiết nghiên cứu có được thử
nghiệm?
• Kết quả thu được có ủng hộ giả
thiết nghiên cứu?
• Số liệu có được xử lý phù hợp?
• Kết quả có được trình bày rõ
rang?
• Câu hỏi nghiên cứu có được tóm
tắt và trả lời?
36. NHỮNG ĐIỀU HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
TRÔNG ĐỢI
• Bàn luận
• Những hạn chế của nghiên
cứu có được chỉ ra
• Có phát hiện ra những
điểm mới từ nghiên cứu?
• Có tạo được mối liên kết
với y văn?
• Có những phát triển gì về
mặt lý thuyết?
• Có những dự đoán mới
được thiết lập không?
