3. ილია ჭავჭავაძე დაიბადა 1837 წელს ყვარელში, თავად გრიგოლ
ჭავჭავაძის ოჯახში. თბილისის გიმნაზიის დამთავრების მერე
სწავლა განაგრძო პეტერბურგის უნივერსიტეტის იურიდიულ
ფაკულტეტზე. საქართველოში დაბრუნებულმა ილია
ჭავჭავაძემ სახვადასხვა დროს ჟურნალი ,,საქართველოს
მოამბე” გაზეთი ,,განთიადი” დაარსა. ხელმძღვანელობდა
ქართველთა შორის წერა–კითხვის გამავრცელებელ
საზოგადოებას, თეატრალურ საზოგადოებას,ქართულ ბანკს
მას, როგორც პატრიოტული მოძრაობის ლიდერს მწვავედ
უპირისპირდებოდნენ მარქსისტები,რაც 1907 წელს წიწამურში
მისი მოკვლით დასრულდა. დალრძალულია მთაწმინდის
პანთეონში.
ქართულმა ეკლესიამ ილია წმინდანად შერაცხა და
უწოდა ,,წმინდა ილია მართალი”
4. ილიას ,,მგზავრის წერილები”
•მამულის კვამლი
•ფრანგი მოგზაური
•თერგდალეულობა
•სამშობლოსთან შეხვედრა–ეჭვი და იმედი
•რუსი ოფიცერი
•ილიას პიროვნული არჩევანი (მყინვარი თუ თერგი)
•დღე და ღამე
•ლელთ ღუნია
5. ,,თერგი რბის, თერგი ღრიალებს
კლდენი ბანს ეუბნებიან”
ჭექა–ქუხილი,ზარიანი
ხმაურობა,შფოთვა,
ფოთვა,გაუთავებელი
ბრძოლა...ძლევამოსილი და
გაუთავებელი დენა...
მოძრაობა და მარტო მოძრაობა...
6. მყინვარი!.. დიდებულია,მყუდრო და
მშვიდობიანი, მაგრამ ცივია და
თეთრი.დანახვა მისი მაკვირვებს და არ
მაღელვებს,მაციებს და არ მათბობს,–
ერთი სიტყვით მყინვარია... მისი სიცივე
ჰსუსუხავს და სითეთრე აბერებს...
7. ,,მიგიხვდი ,ჩემო მოხევე ,რა
ნესტარითა ხარ ნაჩხვლეტი .
,,ჩვენი თავი ჩვენადვე
გეყუდნესო ”– სთქვი შენ და
გავიგონე მე . მაგრამ გავიგონე თუ
არა , რაღაც უცნაურმა ტკივილმა
ტვინიდამ გულამდე ჩამირბინა ,იქ
გულში გაითხარა სამარე და
დაიმარხა .როდემდის დამრჩეს ეგ
ტკივილი გულში ,როდემდის ?
ოხ ,როდემდის ? როდემდის?.. ჩემო
საყვარელო მიწა –წყალო , მომეც
ამისი პასუხი მე ”
8. ,,მარად და ყველგან,საქართველო,მე ვარ შენთანა!..
მე ვარო შენი თანამდევი,უკვდავი სული...”
ილია ,,აჩრდილის” VII თავში გვთავაზობს საქართველოს ზუსტ
და უტყუარ ფორმულას: ქართველებმა უნდა შეიცნონ ,,ზოგადი
ცხოვრება”, ,,საზოგადო ცხოვრების დენა”, ანუ კაცობრიობის
ცხოვრების კანონზომიერებები,გეზი და ამ შეცნობის
საფუძველძე თავის ცხოვრება კაცობრიობის, მსოფლიოს
განვითარების მიმართულებაs უნდა შეუსაბამონ
9. ,,ჩვენისთანა ბედნიერი
განა არის სადმე ერი?
მძიმე ყალნით,
ლამაზ ფალნით
მორთული და მშვენიერი
უწყინარი,
უჩინარი,
ქედდრეკილი,მადლიერი.
უშფოთველი,
ქვემძრომელი,
რიგიანი,წესიერი;
ყოვლად მთმენი,
ვით ჯორ–ცხენი,
ნახედნი და ღონიერი.”
ილიას გააზრებული ჰქონდა,რომ საკუთარი ერის კრიტიკა
არაკეთილსინდისიერ ადამიანს,პრიმიტიულ გონებას ერის მტრობად
ესახება,მაგრამ პატიოსანი,საღად მოაზროვნე ქართველისათვის მისაწვდომია
ცხადი ჭეშმარიტება–ვისთვისაც სიკეთე გსურს,ვინც გინდა,რომ ვითარდებოდეს
და იზრდებოდეს,მას უტყუარ თვითშემეცნებაში უნდა დაეხმარო.