2. ՆԿԱՐԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ…
Նյութի կառուցվածքի մոլեկուլային-կինետիկ տեսության հիմքում
ընկած են հետևյալ երեք դրույթները՝
1.Նյութը կազմված է մասնիկներից՜ ատոմներից և մոլեկուլներից:
2.Ատոմները և մոլեկուլները անընդհատ , քաոսային (ջերմային)
շարժման մեջ են :
3.Նյութի մասնիկները փոխազդում են իրար հետ:
Ատոմների և մոլեկուլների չափերը
Փոքր մեծությունների չափերը հարմար է արտահայտել
անգստրեմով կամ նանոմոտրով : Սահմանման համաձայն՝
1A=10-8 սմ=10-10 մ
1նմ=10-9մ=10A
Մոլեկուլների զանգվածը
Իմանալով 1 կգ ջրում պարունակվող մոլեկուլների թիվը՝ կարելի է
գնահատել ջրի մեկ մոլեկուլի զանգվածը՝
m1=1կգ/3.7* 10-26կգ
3. ԲՐՈՈՒՆՅԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄ…
Մարմնի մասնիկերի գոյության , ինչպես և նրանց
անընդհատ , քաոսային շարժման ամենահամոզիչ
ապացույցներից են դիուզիա երևույթը և բրոունյան
շարժումը :
Բրոունյան շարժումը մոլեկուլների քաոսային
շարժում է , երբ մոլեկուլները հարվածում են
իրար, հետո հարվածում մի այլ մոլեկուլի ու
բրոունյան մասնիկը կրկին փոխում հետագիծը , և
այսպես շարունակ:
4. Բրոունյան մասնիկը պետք է լինի այնքան մեծ , որ
տեսանելի լինի մանրադիտակի միջոցով , բայց այն նաև
պետք է լինի այնքան փոքր, որ կարողանա
<<ենթարկվել>> միջավայրի մասնիկներից նրա վրա
ազդող ուժերի արագ, պատահական ձևով փոփոխվող
, փոքր համազոր ուժի աղդեցությանը :
Բրոունյան շարժման մոլեկուլային-կինետիկ
տեսությունը ստեղծել են Ալբերտ Այնշտայնը(1905թ.) և
Մարիան Սմոլուխովսկին(1906թ.) , իսկ այն փորձով
հաստատել է Ժան Պեռենը:
Բրոունյան շարժում ՝
5. ԴՒՖՈՒԶԻԱ …
Դիֆուզիան տարբեր նյութերի ինքնաբերաբար ՝ առանց
արտաքին գործոնների ազդեցության , միախառնման երևույթն է:
Դիֆուզիայի գործընթացը կարելի է պատկերացնել երկու
մոտեցմամբ` միկրոսկոպիկ և մակրոսկոպիկ: Միկրոսկոպիկ
դիֆուզիայի դեպքում ատոմների տեղաշարժը պայմանավորված
է մետաղի կառուցվածքով: Մակրոսկոպիկի դեպքում` արտաքին
տարբեր պայմաններում, տեղի է ունենում տարրերի
զանգվածափոխանակում մեկ
տեղամասից դեպի մյուսը:
6. 1.Դիֆուզիայի արագությունը կախված է
ներթափանցող նյութերի խտությունից :
2.Դիֆուզիայի արագությունը կախված է նյութի
ագրեգատային վիճակից(պինդ , հեղուկ , գազային) :
3.Ջերմաստիճանի բարձրացման հետ զուգահեռ
դիֆուզիայի արագությունը մեծանում է:
Դիֆուզիայի երևութի կիրառությունները
8. Դիֆուզիայի երևույթը մեծ դեր ունի կենդանիների և բույսերի
կյանքում: Այն ապահովում է բույսերի արմատներով ջրի
ներծծումը, սննդի յուրացումը և մնացորդների հեռացումը
բույսերի և կենդանիների բջիջներից : Մարդու և կենդանիների
թոքերում , թոքաբշտիկների պատերի միջով կատարվող
դիֆուզիայի միջոցով, թթվածինն օդից անցնում է արյան մեջ և
հասնում բոլոր օրգաններին :
Դիֆուզիա ՝
11.
Հեղուկներ: Հեղուկների խտությունը զգալիորեն
գերազանցում է գազերի խտությանը: Պատճառն այն
է, որ հեղուկի մոլեկուլներն իրար շատ մոտ են, որն
էապես ազդում է մոլեկուլների շարժման վրա: Դրանք
այնքան ազատ չեն շարժվում հեղուկներում ինչքան
գազերում: Յուրաքանչյուր մոլեկուլ հիմնականում
<<դոփում>> է տեղում` բախվելով հարևան
մոլեկուլներին, երբեմն էլ ցատկում են հայտնվելով
նոր <<շրջապատում>> :
Քանի որ հեղուկներում մոլեկուլներն իրար շատ մոտ
են, ապա դրանց ավելի մոտեցնելը հանգեցնում է
մոլեկուլների էլեկտրոնային թաղանթների
վերադրման և հզոր վանողության ուժերի ի հայտ
գալուն: Սա է պատճառը, որ ի տարբերություն
գազերի, հեղուկները շատ քիչ են սեղմվում ու ունեն
որոշակի սեփական ծավալ:
12.
Հեղուկների մյուս հատկությունը հոսունությունն
է, որը կարելի բացատրել հետևյալ կերպ:
Հավասարակշռության մեջ հեղուկում
մոլեկուլների <<ցատկերը>> բոլոր
ուղղություններով կատարվում են նույն
հաճախականությամբ: Երբ հեղուկի վրա
արտաքին ուժ է ազդում այն չի փոխում ցարկերի
հաճախականությունը, սակայն նպաստում է իր
ազդման ուղղությամբ ցատկերին:
13.
Պինդ մարմնի հատկանիշներն են
կառուցվածքային պնդությունը և ձևի ու ծավալի
փոփոխման դեմ դիմակայությունըֈ Ի
տարբերություն հեղուկի, պինդ մարմինը չի
հոսում՝ իր պարունակող անոթի ձևը ընդունելու
համար, և ի տարբերություն գազի, այն չի
ընդանրձակվում բոլոր կարելի ծավալը լցնելու
համարֈ Պինդ մարմնի ատոմները ամուր կապված
են իրար, լինի դա կանոնավոր երկրաչափական
ցանցով (բյուրեղային պինդ մարմիններ, որոնք
ընդգրկում են մետաղները և հասարակ ջրի
սառույցը), թե անկանոն կերպով (անձև պինդ
մարմին ինչպես հասարակ պատուհանի
ապակի)։
14.
Ֆիզիկայի այն ճյուղը, որն ուսումնասիրում է պինդ
մարմինները կոչվում է պինդ մարմնի
ֆիզիկա (սոլիդ-սթեյթ ֆիզիկա), որն իր
հերթին սեղմ նյութի ֆիզիկայի հիմնական
մասնաճյուղն է (որը նաև ընդգրկում է
հեղուկները)։Նյութագիտությունը նախնականորե
ն վերաբերվում է պինդ մարմինների ֆիզիկական
և քիմիական հատկություններինֈ Պինդ մարմնի
քիմիան հատկապես վերաբերվում է նոր
նյութերի սինթեզին, ինչպես նաև ճանաչման
և քիմիական կառուցվածքի գիտությանֈ
15. ՆՅՈՒԹԸ ՊԱՏՐԱՍՏԵՑԻՆ` ՔՆԱՐԻԿ
ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ Ը ,
ՀԱՍՄԻԿ ՍԵՐՈԲՅԱՆԸ
ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐ՝
Ֆիզիկայի 11-րդ դասարանի դասագիրք , հեղինակներ՝ Է.
Ղազարյան , Ա. Կիրակոսյան , Գ. Մելիքյան . Ա. Մամյան
, Ս. Մաիլյան
www.widipedia.org