More Related Content
Similar to 1ก่อกำเนิดมนุษย์ (20)
More from Surapol Imi (20)
1ก่อกำเนิดมนุษย์
- 1. 1
Page1
1. มนุษย โลก จักรวาล : การเรียนรู
เอกสารประกอบการสอนวิชา Human Body & Health
รศ. สุรพล ศรีบุญทรง
1.1. การกอกําเนิดของจักรวาล
ผูรูและนักวิทยาศาสตรมีความพยายามคาดคะเนอายุไขของโลกกันมาโดยตลอด อาทิ
ในป 1654 เจมส อัสเชอร (James Ussher) อารกบิชอปแหงอารมาก (Archbishop of Armagh) ซึ่งเปนประมุข
นักบวชคริสตในไอรแลนดทั้งหมดและเปนอธิการบดีของ Trinity College ในกรุงดับลิน ไดประมาณอายุของโลก
จากเนื้อหาในคัมภีรไบเบิ้ล ไดขอสรุปเบื้องตนวาพระเจาเริ่มสรางโลกในวันที่ 23 ตุลาคม 4004 ปคอน ค.ศ.
เซอรเอ็ดมัน ฮัลเลย เชื่อวาหากเราสามารถหาปริมาณเกลือแกง (NaCl) ที่ละลายอยูในมหาสมุทรได เราก็จะ
สามารถคํานวนกลับไปเปนอายุโลกได
จอรจส หลุยส เลคเลอรค คอมท เดอ
บูฟอง (Georges LouisLeclerc
Comte de Buffon) เชื่อวาการเย็น
ตัวของมวลสารนั้นสัมพันธกับเวลาที่
ใชไป จึงใชวิธีเผาลูกปนใหญเหล็กที่
ทราบขนาดแนนอน แลวปลอยให
เย็นลงเพื่อคํานวนเทียบกับมวลสาร
ขนาดโลก วาจะตองใชเวลานาน
เทาใดจึงมีระดับอุณหภูมิเทาอุณหภูมิ
ผิวโลกตามที่เปนอยูในชวงที่
ดําเนินการทดลอง คํานวนไดวาโลกมี
อายุระหวาง 75,000 ป ถึง 168,000
ป
เจมส ฮัตตัน (James Hutton) และวิลเลียม สมิท (William Smith) พยายามคํานวณอายุโลกจากอายุของหินที่
เกาแกที่สุดจากชั้นหินบนภูเขา คํานวนอัตราการทับถมตามชั้นความหนาของหินแตละชั้น แลวประมาณการ
ออกมาไดวาโลกตองมีอายุหลายพันลานปแตไมสามารถเจาะจงชวงเวลาที่ชัดเจน
ตอมาเมื่อมีการคนพบสารกัมมันตรังสี ก็มีความพยายามหาคาอายุโลกจากครึ่งอายุของธาตุ ซึ่งก็หาขอสรุปได
ยาก เนื่องจากธาตุแตละชนิดมีครึ่งอายุที่แตกตางกันไปเปนอยางมาก เชน ยูเรเนียม 238 มีครึ่งอายุสี่พันหารอย
ลานปโปแตสเซียม 40 มีอายุพันสามรอยลานป ฯลฯ แตก็พอจะประมาณการไดวาธาตุที่เกาแกที่สุดนาจะมีอายุ
http://1.bp.blogspot.com/-
kvnyF0A3UKE/T1daOa26usI/AAAAAAAAAxk/ZypsLLhvkxs/s1600/Evolution+of+Earth+a
nd+Life+4.jpg
- 2. 2
Page2
ประมาณเทาใด เมื่อผนวกกับการคนพบใหมๆ ทางดาราศาสตร ก็ทําใหประมาณการกันวาโลกนาจะมีอายุ
ประมาณ 4.56 พันลานป
ปจจุบัน นักวิทยาศาสตรสวนใหญตางใหการยอมรับในทฤษฎีการระเบิดครั้งใหญ (Big Bang)วานาจะใหคําอธิบายถึง
ที่มาของโลก ดวงอาทิตย และจักรวาลไดดีที่สุด โดยที่มาของทฤษฎีดังกลาวนั้นเริ่มขึ้นในป ค.ศ. 1972 โดยนักบวช George
Lemaître ผูซึ่งสนใจศึกษาดาราศาสตรผานกลองดูดาว ไดตั้งขอสังเกตุวาจักรวาลนาจะกําลังขยายตัวออกไปเรื่อยๆ โดยขอ
สังเกตุนี้ไดรับการปฏิเสธในระยะแรก แตเมื่อมีการพัฒนาเทคโนโลยีสมัยใหมและมีการคนพบทางดาราศาสตรใหมๆ เพิ่มขึ้น
อยางการตรวจพบรังสีคอสมิก และการสงกลองโทรทรรศนขนาดใหญในรูปยานอวกาศฮับเบิ้ลออกไปโคจรรอบโลกเพื่อสํารวจ
ภาพถายของจักรวาล ฯลฯ ก็ทําใหทฤษฎีBig Bangไดรับการรับรองและยอมรับมากขึ้นเรื่อยๆ จนถือเปนคําอธิบายกําเนิดของ
จักรวาลที่ไดรับความเชื่อถือจากแวดวงวิทยาศาตรมากที่สุด (นอกแวดวงวิทยาศาสตร มนุษยจํานวนมากยังคงมีความเชื่อในทาง
ศาสนาวาจักรวาลถูกสรางขึ้นโดยเทพเจา หรือพระเจา)
ทฤษฎี Big Bang ระบุวากอนที่จะมีจักรวาล(Universe) นั้น ไมมีสสาร ไมมีเวลา ไมมีสรรพสิ่งใดๆ อยูเลย ณ จุด
กําเนิดที่เล็กมากๆ ซึ่งผูรูบางทานระบุวาเล็กกวาเม็ดถั่วเขียว (บางทานวาเล็กเสียยิ่งกวาอะตอม) ไดมีพลังงานอันมหาศาลระเบิด
ตนเองออกมา เกิดเปนอนุภาคชนิดแรกๆ ที่มีชนาดเล็กเสียยิ่งกวาอิเล็กตรอน เรียกวา Subatomic particle (การพยายาม
คนหาอนุภาค Higgs boson ที่กําลังดําเนินอยูที่ CERN เปนความพยายามจําลองสภาพการระเบิด Big Bang แบบยอมๆ เพื่อ
คนหาบรรดาอนุภาค Subatomic particle เหลานี้) โดยอาศัยอัตราการขยายตัวของจักรวาลที่นักดาราศาสตรไดเฝาสังเกตุมา
นานหลายสิบป ไดขอสรุปรวมกันวา Big Bangนั้นนาจะเกิดขึ้นเมื่อ 13.7 พันลานปที่แลว(หรือในการคํานวนแบบละเอียดก็
ประมาณวา 13.798 ± 0.037 พันลานป)
เมื่อเกิดการระเบิดครั้งใหญขึ้นจะมีการปลดปลอยพลังงานอันมหาศาลออกมา โดยในเศษเสี้ยววินาที (10-37 วินาที) ก็
เริ่มนับเวลาตั้งตนของจักรวาล (ณ 0 วินาที ของจักรวาล) แตเพียงชั่วขณะหนึ่ง (10-6 วินาที) หลังจากนั้นอุณหภูมิในบริเวณ
ดังกลาวจะลดลงกอใหเกิดอนุภาคยอยเรียกวา ควารก และกลูกออน ซึ่งจะรวมตัวกันกอใหเกิดอนุภาคโปรตรอน นิวตรอน
และอิเล็กตรอนขึ้น หลังจากนั้นอีก1 นาทีอุณหภูมิจะลดลงเหลือระดับลานลานองศาเซลเซียส พรอมกับจักรวาลมีการขยาย
ขอบเขตออกไปในระดับ 6 ลานลานกิโลเมตร อนุภาคพื้นฐานของอะตอมไดจัดระเบียบและรวมตัวกันเปนไฮโดรเจนซึ่งเปน
ธาตุ (element) แรกขึ้นในจักรวาล ตอจากนั้นไฮโดรเจนบางสวนก็จะรวมตัวกันเกิดเปนฮีเลียม อนุภาคเหลานี้นาจะมี
ลักษณะเหมือนกลุมเมฆอนุภาคที่รอนจัดกระจายตัวอยูรอบจุดกําเนิดของการระเบิดครั้งใหญในขณะที่จักรวาลก็แผขยายตัวเอง
ออกไปเรื่อยๆ ในระดับความเร็วที่มากกวาแสง
ตอมาอีกนับพันลานปเมื่อจักรวาลขยายตัวออกไปพรอมกับที่อุณหภูมิลดลง ไฮโดรเจนและฮีเลียมจํานวนหนึ่งก็
เคลื่อนเขาใกลกันจนกระตุนใหเกิดปฏิกิริยานิวเคลียรติดตามมากลายเปนกลุมกอนของลูกบอลไฟขนาดใหญที่ซึ่งเปน
จุดเริ่มตนของดวงดาว (star) หลายๆ ดวงดาวก็กลายเปนแกแล็กซี่ (ดวยเทคโนโลยีทางดาราศาสตรในปจจุบันไดมีการ
สํารวจพบแกแล็กซี่จํานวนกวาแสนลานแกแล็กซี่อยูในจักรวาลอันเวิ้งวางนอกโลก บางแกแล็กซี่มีรูปรางเหมือนเกลียวหมุน
“Spirals” บางแกแล็กซี่มีรูปรางเปนวงรี “Ellipse” บางแกแล็กซี่เปนกลุมกอนไรรูปทรงชัดเจน “Blob” โดยแกแล็กซี่ที่ไดรับ
- 3. 3
Page3
ความสนใจมากที่สุดคือแกแล็กซี่ทางชางเผือก “Milky Way” อันมีขนาดใหญโตมโหฬาร มีดวงดาวอยูในทางชางเผือกกวาแสน
ลานดวง กินระยะทางกวางขนาดที่หากสามารถเคลื่อนที่ดวยความเร็วแสง1 ก็ยังตองใชเวลานานถึงแสนปในการเดินทางผาน
ทางชางเผือก หนึ่งในดวงดาวในหมูแกแล็กซี่ทางชางเผือกที่มีความสําคัญมากตอมนุษยชาติคือ ดวงอาทิตย (Sun) ซึ่งไดแตกตัว
ใหกําเนิดเปนดาวเคราะห และมวลสารอีกจํานวนมากออกมาโคจรรอบตัวมันเกิดเปนระบบสุริยะจักรวาล (Solar System) โดย
มีหนึ่งในดาวเคราะหที่โคจรรอบดวงอาทิตย คือ โลก มีสภาวะอันเหมาะสมสําหรับการหลอมรวมตัวกันของมวลธาตุตั้งตน2
เกิดเปนน้ํา (H2O) ซึ่งเปนองคประกอบสําคัญในการกอกําเนิดซึ่งสารอินทรีย และสรรพชีวิตติดตามมาในชวงหลายรอยลาน
ปตอมา
Visual Dictionary, Dorling Kindersley Book, DK London 2011, ISBN 978 14053 63907
1ความเร็วแสงคือ แสนกิโลเมตรต่อ วินาที หรือ * เมตร/วินาที
2โลกมีธาตุตังต้นอยู่ ชนิด ทีได้มาจากดวงอาทิตย์
- 4. 4
Page4
1.2 โลกและมนุษยชาติ
โลกในชวงหลายพันลานปแรก มีการเปลี่ยนแปลงของมวลสารตางๆ มากมาย ความรอนบริเวณผิวเริ่มเย็นตัวลงจน
กอใหเกิดเปนผิวเปลือกโลก แตผิวโลกดังกลาวก็ยังมีการเปลี่ยนแปลงติดตามมา มีการเคลื่อนยายพื้นแผนดินและพื้นน้ําไปมา3
จากนั้นกระบวนการวิวัฒนาการก็คอยๆ หลอหลอมใหเกิดสิ่งมีชีวิตประเภทตางๆ ติดตามมาอยางมากมายและหลากหลาย แตก็
มีสิ่งมีชีวิตจํานวนมากไดสูญสิ้นเผาพันธุลงไปจนปรากฏใหรับรูไดจากซากฟอสซิลเทานั้น หากซากสิ่งมีชีวิตใดมิไดถูกกักเก็บลงสู
ใตผืนดินก็จะวนเวียนเปลี่ยนสถานะไปเปนธาตุตั้งตนของสิ่งใหมอยูเรื่อยๆ ไป อาทิ อะตอมของธาตุที่เปนองคประกอบของ
อากาศนั้นลวนผานกาลเวลามานานนับพันลานปแลว หรือหากจะคิดเลยไปวารางกายของมนุษยแตละคนก็ไดจากการหลอม
รวมธาตุองคประกอบพื้นฐานเหลานี้เขาไวดวยกัน ก็อาจพูดไดวา “มนุษย(ในสวนของธาตุองคประกอบ)ทุกคนไดผานการเวียน
วายตายเกิดในกันมานานนับพันลานป”
มีการศึกษาจากซากฟอสซิล และการคํานวนอายุโดยนักวิทยาศาสตร ทําใหไดขอสรุปเกี่ยวกับโลกวาใน
กระบวนการวิวัฒนาการของสัตวโลกนั้น ไดปรากฏสิ่งมีชีวิตที่มีพัฒนาการอันโดดเดนเหนือกวาสัตวอื่นๆ ขึ้นมานั่นคือ มนุษย
แตมนุษยจะวิวัฒนมาเปนสัตวที่มีลักษณะรูปรางอยางที่เราคุนเคยกันอยูในปจจุบันเลยก็หาไม ตองคอยๆ วิวัฒนตนเองขึ้นมา
เชนกัน การศึกษาจากซากทางประวัติศาสตร ทางโบราณคดี ทางพันธุกรรม และตามทฤษฎีทางวิวัฒนาการ ฯลฯ ไดขอสรุป
วากวาจะวิวัฒนมาเปนมนุษย Homo Sapien Sapien อยางที่เปนอยูในปจจุบันนั้น มนุษยเคยมีการเชื่อมโยงทางสาย
วิวัฒนาการกับพวกลิงที่ยืนตัวตรง Australopitecus และมีสารพันธุกรรมที่สืบยอนไปยังมนุษยสายพันธุอื่นที่ไดสูญพันธุไปแลว
อยางพวก Neanderthrral เชนกัน
มีขอสรุปเกี่ยวกับโลกและวิวัฒนาการของมนุษยดังนี้
4.56 พันลานปที่แลว ดาวโลกอุบัติขึ้น
3 พันลานปที่แลว ชีวิตบนโลกเริ่มกอกําเนิดโดยสิ่งมีชีวิตกลุมแรกๆเกิดขึ้นในน้ํา เปนพวกสาหรายเซลลเดียวสีเขียว
250 ลานปที่แลว สิ่งมีชีวิตในน้ําเริ่มวิวัฒนใหสามารถปรับตัวจากการอาศัยอยูแตในน้ํา เปลี่ยนมาเปนการอาศัยอยูบนบกที่มีอาหาร
การกินสมบูรณได
65 ลานปที่แลว ไดโนเสารที่เคยครองโลกก็สูญพันธลง เปดโอกาสใหสัตวเลี้ยงโลกดวยนมซึ่งมีโครงสรางรางกายออนแอ แตมี
ขนาดสมองใหญกวาสัตวอื่นไดเจริญเติบโตมีวิวัฒนาการอันหลากหลายมากขึ้น
4 ลานปที่แลว ลิงเดินสองขา Australopithecus (แปลวา Southern Apeหรือลิงตอนใต) ที่เชื่อวานาจะเปนตนกําเนิดของ
การวิวัฒนมาเปนมนุษย เริ่มมีปรากฏในบริเวณทวีปแอฟฟริกา การเดินสองขาไดทําใหเกิดการเคลื่อนยายที่อาศัยลง
มาจากตนไม
2.5 – 1.5 ลานปที่
แลว
มนุษย Homo Habilus (แปลวา Handy Man หรือคนใชมือเกง) เริ่มปรากฏในทวีปแอฟริกา เริ่มมีการ
ประดิษฐเครื่องมืออํานวยความสะดวกในการใชชีวิต
3ในปีค.ศ. อัลเฟรด เวเกเนอร์ สังเกตุว่าซากฟอสซิลของสิงมีชีวิตประเภทเดียวกันมีการกระจัดกระจายข้ามทวีป และเมือลองนําเอารูปแผ่นทีทวีปมาต่อ
เข้าด้วยกันก็สามารถเชือมต่อกันได้พอดี จึงเสนอความคิดว่า ทวีปอเมริกาและยุโรปนันแท้จริงแล้วเคยเป็นแผ่นดินเดียวกันมาก่อน (Plate Tectonic
Theory) ในขณะทีเขาสูงของโลกจํานวนมากก็เคยอยู่ตําใต้ท้องทะเล แต่ด้วยการเคลือนทีของเปลือกโลกได้ดันให้รอยต่อแผ่นดินสูงขึนไปสู่ท้องฟ้ าใน
ระยะเวลาต่อมา
- 5. 5
Page5
2 ลานปที่แลว ชวงเวลา2 ลานปที่แลวไปจนถึงชวง 24,000 ปที่แลว เรียกยุคน้ําแข็ง ในขณะเดียวกันก็ เรียกการวิวัฒนาการ
ของสิ่งมีชิวิตที่เรียกวามนุษย วายุคหินเกา (Paleolithic)จากการที่การสํารวจซากฟอสซิลพบแตเครื่องมือที่ทําจาก
หินในลักษณะงายๆ ไมไดมีการดัดแปลงรูปลักษณไปจากกอนหินสักเทาใด
1.5 ลานที่แลว Homo Erectus (แปลวา Upright Man หรือ คนยืนตัวตรง) เริ่มปรากฏในทวีปแอฟริกา กอนที่จะ
แพรกระจายอพยพออกไปในทวีปตางๆมนุษยดึกดําบรรพเริ่มเรียนรูวิธีการกอไฟ ไฟทําใหการพัฒนาของมนุษย
เปนไปอยางรวดเร็ว ใชสรางความอบอุน ใชไลสัตวราย ใชเปนแสงสวางเพื่อการดําเนินกิจกรรมในยามที่พระอาทิตย
ลับขอบฟาไปแลว อาหารที่ทําใหสุกแลวทําใหยอยงายไดพลังงานไปเลี้ยงอวัยวะสําคัญๆ อยางสมองไดมากขึ้น ฯลฯ
120,000 ปที่แลว Neanderthal มนุษยอีกแขนงหนึ่งของสายการวิวัฒนาการจาก มนุษย Homo Sapiens (แปลวา Wise Man
หรือ มนุษยฉลาด) เริ่มปรากฏในทวีปแอฟริกา เอเชีย และยุโรป จากซากที่พบในถ้ําที่อาศัย พบวามีการทําพิธี
ฝงศพดวย
40,000 ปที่แลว มนุษยเริ่มบันทึกในรูปการเขียนภาพบนผนังหิน ภาพเกาแกที่สุดพบที่ทวีปออสเตรเลีย
35,000 ปที่แลว Homon Sapiens Sapiens (หรือ Modern Man แปลวา มนุษยยุคใหม) เริ่มปรากฏอยูทั่วไปบนผืนพิภพ
รวมทั้งในในทวีปออสเตรเลีย
30,000 ปที่แลว มนุษย Neanderthal สูญพันธุไปจากโลก ในขณะที่มนุษย Homon Sapiens Sapiens เริ่มปรากฏใหเห็นได
โดยทั่วไปในทวีปยุโรป และเอเชีย
29,000 ปที่แลว พบหุนปนดินเหนียวรูปคนในถ้ําของนักลาแมมมอธ
24,000 ปที่แลว ฃวงสุดทายชองยุคน้ําแข็ง น้ําแข็งปกคลุมโลกลดลงเหลือเพียง 1/3 ของผิวโลก น้ําแข็งที่ละลายออกมาทําให
ระดับน้ําผิวโลกลดลงถึง 100 เมตร
ในชวงเดียวกันนี้ มนุษยถ้ําในประเทศออสเตรียมีการแกะสลักรูปที่ตอมาไดรับการตั้งชื่อวา Venus of
Willendorf
22,000 ปที่แลว มนุษยที่อาศัยอยูทางขั้วโลกฝงเอเฃียกลุมหนึ่งเดินทางขามชองแคบเบอรริ่งเขาสูทวีปอเมริกา
17,000 – 12,000ปที่
แลว
ภาพเขียนฝาผนังที่ปจจุบันไดรับการกลาวขวัญถึงเปนอยางมาก ไดถูกจารึกไวที่ผนังถ้ํา Lascaux ประเทศ
ฝรั่งเศส
http://www.kontra20.ru/wp- content/uploads/2012/09/183416_original.jpg
- 6. 6
Page6
1.3 มนุษยเปนสัตวสังคม
หลังจากพัฒนาการในระดับชุมชนกลุมยอย มนุษยเริ่มมีการพัฒนารูปแบบการใชชีวิตเปนสังคมเมือง ปรากฏเปน
หลักฐานทางประวัติศาสตรในระยะเวลาตอมา
15,000 ปกอน ค.ศ. สิ้นสุดยุคหินเกา มนุษยเริ่มวิวัฒนเขาสูยุคหินกลาง (Mesolithic)มีการดัดแปลงเครืองมือหินใหมีความหลากหลาย
มากขึ้น
12,000 ปกอน ค.ศ. เขาสูยุคหินใหม (Neolithic)เครื่องมือหินมีความซับซอนและพลิกแพลงมากขึ้น พบเคียว และอุปกรณพรวนดินที่ทํา
จากหิน แสดงวามนุษยเริ่มรูจักการเพาะปลูกธัญพืชและการเก็บเกี่ยว สะสมเมล็ดพันธุ และสะสมอาหาร ทําใหเกิด
เปนกลุมการดํารงชีวิตที่แตกตางกัน ระหวางผูลาสัตว และผูเพาะปลูก มีการแลกเปลี่ยนผลผลิตสวนเกินระหวางกัน
10,500 ปกอน ค.ศ. มีการปนหมอดินที่เชื่อปจจุบันเชื่อวาเกาแกที่สุด ในบริเวณประเทศญี่ปุน
8,000 ปกอน ค.ศ. เริ่มมีการกอตั้งชุมชนเมืองในแถบตะวันออกกลาง เชน เมือง Jericho ในประเทศจอรแดน และ เมือง Ҫatal
Hὕyὕkประเทศตุรกี
8,000 ปกอน ค.ศ. มีการเพาะปลูกแบบที่ตองมีการชลประทานในตะวันออกกลาง เอเชียตะวันออกเฉียงใต และการเลี้ยงแกะแบบปศุ
สัตวในประเทศอิรัก
7,000 ปกอน ค.ศ. มีการเก็บพืชพันธุธัญญาหาร และสํารองน้ําไวใชดวยภาชนะดินเผาในตะวันออกกลางและแอฟฟริกา
7,000 ปกอน ค.ศ. เขาสูยุคทองแดง (Copper Age)มีการคนพบซากอุปกรณที่ทําดวยทองแดงในแถบตะวันออกกลาง
6,500 ปกอน ค.ศ. เริ่มมีการทอผาใชในแถบชุมชน Ҫatal Hὕyὕkประเทศตุรกี
6,000 ปกอน ค.ศ. มีการหมักเบียรในแถบตะวันออกกกลาง
5,500 ปกอน ค.ศ. เขาสูยุคสัมฤทธิ์ (Bronze Age)มนุษยในตะวันออกกกลางเริ่มรูจักหลอมโลหะสัมฤทธิ์ขึ้นใชงาน ในขณะที่มนุษยใน
ยุคโรปเริ่มรูจักกับการใชทองแดง
5,000 ปกอน ค.ศ. การชลประทานที่มีประสิทธิภาพทําใหเกิดอารยธรรมเมือง และอาณาจักรตางๆ ขึ้นในแหลงอารยธรรมสําคัญ ๆ
แถบลุมแมน้ํา
4,400 ปกอน ค.ศ. การฝกสัตวเพื่อใชงานเริ่มแพรหลาย มีการเพาะเลี้ยงมาในแถบยุโรปตะวันออก ใชสัตวตางเพื่อการขนสง และ
การเกษตร
4,004 ปกอน ค.ศ. อารคบิชอบ เจมส อัสเชอร (James Ussher) ประมาณอายุของโลกจากเนื้อหาในคัมภีรไบเบิ้ล ไดขอสรุปเบื้องตนวา
อายุโลกเริ่ม ณ วันที่ 23 ตุลาคม 4004 ปคอน ค.ศ.
3,000 ปกอน ค.ศ. มนุษยในยุโรปเขาสูยุคเหล็ก (Iron Age) ในขณะที่ในแอฟฟริกา และตะวันออกกลางเริ่มมีเหล็กใชเพียงเมื่อ 700 ปที่
แลว
https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcS0FWBj1cQHYko6b_5jt86h7wUztEpSpy95rw52hYTOsS8KmS-TYw
- 7. 7
Page7
1.4 อารยธรรมของมนุษย
มนุษยไดพัฒนาการอยูรวมกันในสังคม มีการกอกําเนิดขึ้นของแหลงอารยธรรม
(Civilization) ตางๆ ในบริเวณลุมแมน้ําซึ่งเหมาะสมกับการดํารงชีวิตของชุมชนไดอยาง
สะดวกสบาย เชน อารยธรรมลุมแมน้ําไทกริส-ยูเฟรติส อารยธรรมลุมแมน้ําไนล อารยธรรมลุม
แมน้ําฮวงโห อารยธรรมลุมแมน้ําสินธุ อารยธรรมลุมแมน้ําโขง อารยธรรมลุมแมน้ําอเมซอน ฯลฯ
อยางไรก็ตามแหลงของอารยธรรมที่มีความเคลื่อนไหวและเปลี่ยนแปลงอยางรวดเร็วคือแหลงอารย
ธรรมที่อยูรอบทะเลเมดิเตอรเรเนียน เพราะมีการตอสูแกงแยง แยงชิงทรัพยากรกันอยูตลอดเวลา
การปะทะและแลกเปลี่ยนอารยธรรมเกิดขึ้นอยางรวดเร็วและรุนแรงเกิดขึ้นเมื่อมีสงครามขึ้น
ระหวางมนุษย การพยายามเอาชนะฝายตรงขามนั้นแมจะนํามาซึ่งความเศราโศกสูญเสีย การสูญ
สิ้นของคุณคา หลักการและความรูบางอยาง แตก็มักจะตามมาดวยความพยายามพัฒนาเทคโนโลยี
ใหทันคูตอสู การแลกเปลี่ยนเรียนรูระหวางกัน
1.4.1 แหลงอารยธรรมโบราณ
การศึกษาแหลงอารยธรรมโบราณ พบวามีแหลงอารยธรรมที่นาสนใจดังตอไปนี้
5,000 ป – 2,000 ป
กอน ค.ศ.
อาณาจักรสุเมเรียน แถบลุมแมน้ําไทกริส ยูเฟรติส หรือเรียกวา เมโสโปเตเมียใต โดดเดนดวยการพัฒนาอักษรลิ่ม
(Cuniform) การสรางกระทอมจากไมและการสรางศาสนสถานขนาดใหญจากหิน
5,000 ป – 330 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรอียิปตลุมแมน้ําไนล โดดเดนดวยอักษรภาพแบบเฮียโรกลิฟฟก ความเชื่อในแทพเจาจํานวนมาก (เดนสุด
คือเทพแหงดวงอาทิตย) เชื่อเรื่องชีวิตหลังความตายจนนําไปสูการทํามัมมี่ การสรางศาสนสถานอยางปรามิด สฟงก
และการรูเรื่องเวลา ระดับน้ํา การฃลประทานเพื่อการเพาะปลูก ถึงคราวเสื่อมสลายลงเมื่อพระเจาเอล็กซานเดอรม
หาราชยกทัพมาพิชิตอียิปต
6,000 ป – 1,450 ป
กอน ค.ศ.
อาณาจักรมิโนอัน เกาแกสุดในยุโรป โดดเดนดวยการกอสรางปราสาทที่มีจํานวนหองหับมากมาย แตถูกทําลายลง
ไปเพราะภูเขาไฟระเบิด เรื่องราวที่ถูกเลาขานตอกันมา เปนตํานานผสมผสานกับความเชื่อ เชน เรื่องเขาวงกตที่ถูก
เฝาไวโดยมิโนทอร สัตวที่มีตัวเปนคนมีหัวเปนกระทิง
2,750 ป – 332 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรโฟนีเซีย โดดเดนดวยการพัฒนาตัวอักษร 22 ตัว ในชวง 1,000 ปกอน ค.ศ. ที่กลายมาเปนรากฐานใหแก
อักษรยุโรป มีความสามารถในการรบและการเดินเรือ แตดวยเหตุผลนานาประการทําใหมีการเคลื่อนยายที่ตั้งของ
เมืองไปมาในพื้นที่รอบๆ ทะเลเมดิเตอรเรเนียน อาทิ เมืองไทร เกาะไซปรัส เมืองอูติกา และเมืองคารเธจ ทวีป
แอฟริกาเหนือ จนสุดทายอาณาจักรไดลมสลายลงหลังจากพายสงครามแกกรีก
3,372 ป – ค.ศ. 1517 ดินแดนทวีปอเมริกากอนถูกรุกรานจากเจาอาณานิคมสเปนนั้นเคยมีอารยธรรมทองถิ่นที่รุงเรืองมาแตเดิม เชน เมื่อ
3,372 ปกอน ค.ศ. นั้นไดเคยมีการจัดทําปฏิทินมายาไวเปนหลักฐานปรากฏมาจนถึงปจจุบัน แตในระหวางนั้นกลับ
มีหลักฐานทางอารยธรรมอยูคอนขางนอยเมื่อเทียบกับพื้นที่บริเวณอื่นๆ ของโลก มีเพียงหลักฐานไมมากนักระบุถึง
อาณาจักรโอลเม็กในแถบชายฝงเม็กซิโก ระหวาง 1,200 – 300 ปกอน ค.ศ. ซึ่งมีการกอสรางศาสนสถานขนาด
ใหญในรูปปรามิดซึ่งมีความสูงถึง 34 เมตร อาณาจักรชาวินที่ครอบครองพื้นที่แถบเทือกเขาแอนเดรสในประเทศเปรู
ระหวาง 1,200 – 200 ปกอน ค.ศ. แตวัฒนธรรมที่ยิ่งใหญและมีบทบาทในภูมิภาคนี้มากที่สุดคืออารยธรรมมายา
และแอสเท็ก ซึ่งมีสิ่งปลูกสรางกระจัดกระจายอยูทั่วไป มีการสรางปรามิดขนาดใหญไวเปนจํานวนมาก แตเริ่ม
https://s-media-cache-
ak0.pinimg.com/236x/b8/
8b/05/b88b054439370fc7
bb405f6774887b5e.jpg
- 8. 8
Page8
ออนแอลงเมื่อมีความแตกแยกในหมูชาวมายากันเอง การกดขี่ขมเหงระหวางชนชั้นทําใหเกิดการลุกขึ้นตอตาน
ผูปกครองในป ค.ศ. 1440 และเมื่อคริสโตเฟอร โคลัมบัส นําเรือสเปนเขามาสํารวจในป ค.ศ. 1492 อาณาจักร
มายาที่เคยยิ่งใหญก็เริ่มตนสูญสลายลงไปดวยการบุกรุกทําลายของกองทัพสเปนที่มีจํานวนทหารอันนอยนิด (การ
ตายของชาวมายาจํานวนมากเกิดจากโรคระบาดที่ชาวยุโรปนําเขามาสูอเมริกา)
1,600 ป – 468 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรไมซีเนียน เกาแกในบริเวณประเทศกรีซ มีเรื่องราวที่ถูกเลาขานตอกันมา เปนตํานานผสมผสานกับความ
เชื่อเชนเดียวกับอาณาจักรมิโนอัน เชนเรื่องมาไมเมืองทรอย เรื่องราวความเชื่อแบบเทพนิยายกรีก
1,850 ป – 63 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรฮีบรูว หรือบรรพบุรุษของชาวยิว เดิมอยูในบริเวณที่เรียกวาคานาอาน (หรือรูจักกันในชื่อปาเลสไตนใน
ปจจุบัน) นับถือศาสนาจูดาย ตํานานเลาวาอับราฮัมนําพาชนเผาของตนอพยพจากเมโสโปเตเมียมาตั้งรกรากใน
บริเวณคานาอาน ตอมาโมเสสไดนําพาชาวยิวที่อยูในอียิปตอพยพตามมาในชวง 1,200 ปกอน ค.ศ. มีการกอตั้ง
อาณาจักร และมีกษัตริยผูยิ่งใหญอยางเดวิด และโซโลมอน กอนที่จะถูกบุกเขาทําลายโดยกองทัพอัสซีเรียในชวง
722 ปกอน ค.ศ. หลังจากนั้นดินแดนดังกลาวก็ถูกผลัดเปลี่ยนเวียนกันเขาปกครองโดยหลายจักรวรรดิ อาทิ บาร
บิโลเนีย เปอรเซีย กรีก (ยุคอเล็กซานเดอร) โรมัน จนกระทั่งชาวยิวไดแตกกระซานซานเซ็นไปทั่วยุโรป และถูก
รังเกียจเดียดฉันทวาฉลาด เจาเลห เพราะมักยึดครองธุรกิจดานทุนและการเงิน เมื่อเกิดสงครามโลกครั้งที่สอง นาซี
ไดสงชาวยิวเขาสูคายกักกันจนสงผลใหมีคนตายมากกวา 6 ลานคน หลังสงคราม สหประชาชาติพยายามแกปญหา
ชาวยิวไรที่อยูหลังสงคราม ดวยการมีโครงการจัดตั้งประเทศอิสราเอลขึ้นในดินแดนพันธสัญญาเดิม แตเนื่องจากพื้นที่
ดังกลาวไดถูกครอบครองโดยชาวปาเลสไตนและลอมรอบดวยชนชาวอาหรับ และมุสลิม ทําใหเกิดกรณีพิพาท
ตอเนื่องมานับแตนั้น
2,000 ป – 539 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรอัสซีเรีย ฮิทไทต และบารบิโลเนีย เกิดขึ้นในบริเวณที่ซอนทับกันอยู มีกษัตริยจากชนเผาตางๆ ผลัด
เวียนกันขึ้นครองอํานาจและแผขยายอิทธิพลไปยังอาณาบริเวณตางๆ รอบทะเลเมดิเตอรเนียน เชน กษัตริยฮัมมูราบี
ผูยิ่งใหญแหงบารบิโลน (1,792 – 1,750 ปกอน ค.ศ.) ผูเปนตนกําเนิดของการปกครองดวยกฎหมายลายลักษณ
อักษร กษัตริยเนบูซัดเนสเซอร (1,126 – 1,105 ปกอน ค.ศ.) ผูสรางสวนลอยแหงบารบิโลน ซึ่งถูกจัดใหเปนหนึ่งใน
สิ่งมหัศจรรยของโลก แมจะไมปรากฏซากสิ่งปลูกสรางหลงเหลือใหเห็นแลว อาณาจักรบาบิโลนอันยิ่งใหญไดลม
สลายลงไปหลังจากพายสงครามแกกองทัพเปอรเชีย
900 ป – 323 ปกอน
ค.ศ.
อาณาจักรกรีกนั้นแมจะมีชวงของความเจริญรุงเรืองเพียงไมกี่รอยป แตอารยธรรมกรีกกลับไดรับการยกยองและ
ยอมรับจากนักวิชาการตะวันตกมากมาย สิ่งกอสราง หลักการปกครอง ปรัชญาการศึกษา และงานศิลปะของกรีก
ยังคงถูกใชเปนตนแบบของการศึกษาในโลกตะวันตก และถูกสงตอมาถึงระบบการศึกษาของไทยในปจจุบัน ทําให
เรื่องราวของความกลาหาญและประสิทธิภาพของการจัดกองทัพของนักรบสปารตายังคงถูกเลาขานตอมาจนถึง
ปจจุบัน เรื่องของระบบการปกครองแบบประชาธิปไตยของเอเธนส งานละคร กีฬาโอลิมปก ตํานานเทพนิยายกรีก
เหลานักรบในวรรณกรรมโอดิสซี และอิลเลียด งานศิลปะแบบมนุษยนิยม รูปปน อาคารสิ่งปลูกสราง ซึ่งสงผลตอการ
สรางพระพุทธรูปและรูปบูชาในเอเชีย อีกทั้งยังกลับไปมีอิทธิพลตออารยธรรมแบบยุคฟนฟูศิลปวัฒนธรรม
(Renaissance) อีกครั้งในยุโรปหลังจากอาณาจักรกรีกไดลมสลายไปเกือบพันปแลว ระบบการศึกษาสมัยใหมยังคง
อางอิงถึงแนวคิด หลักการ และปรัชญาการศึกษาของเหลาเมธีสําคัญของกรีก ไมวาจะเปน โสเครตีส (469 – 399 ป
กอน ค.ศ.) เพลโต (427 - 347 ปกอน ค.ศ.) หรืออริสโตเติ้ล (384 - 322 ปกอนค.ศ.) นาเสียดายวาแมจะ
เจริญรุงเรืองทางปญญาความรูอยางมากมายแต ดวยการแตกความสามัคคีมีการบพุงกันเองอยูบอยๆ สุดทาย
อาณาจักรกรีกก็ตองลมสลายไปหลังจากการพายศึกตอมาซีโดเนีย
549 -331 ปกอน ค.ศ. อาณาจักรเปอรเซีย ตั้งอยูในบริเวณประเทศอิหรานในปจจุบัน แมวาชนชาวเปอรเซียจะมีมาแตเกากอนนับพันป
แตความรุงเรืองระดับอาณาจักรเพิ่งจะกอเกิดขึ้นในยุคของกษัตริยไซรัส สามารถรบชนะบารบิโลเนียและอียิปต มา
ยิ่งใหญที่สุดในยุคของกษัตริยดาริอุสซึ่งครอบครองอาณาจักรอันกวางใหญดวยกําลังรบอันมหาศาลและชื่อเสียงใน
ความเหี้ยมโหดไดเคยนํากองทัพมหึมาบุกเขาสูอาณาจักรกรีกจนเปนตํานานเรื่องราวเกี่ยวกับมาราธอน และความกลา
- 9. 9
Page9
หาญในการรบของชนเผาสปารตา ปรากฏเปนบันทึกประวัติศาสตรโดย ฮีโรโดตัส (Herodotus) ในชวง 500 ปกอน
ค.ศ. อยางไรก็ตาม สุดทายอาณาจักรเปอรเชียที่ยิ่งใหญก็ตองพายแพและถูกผนวกเปนสวนหนึ่งของกษัตริยอเล็กซาน
เดอรแหงกรีก
753 ปกอน ค.ศ. – ค.ศ.
476
โรมันกอกําเนิดขึ้นเปนเมืองบริเวณกรุงโรม ประเทศอิตาลี โดยมีตํานานเกี่ยวกับการสรางเมืองวาสรางโดย โรมุลุส
(Romulus) และ เรมุส (Remus) ฝาแฝดของรีอา ซิลเวีย กับมารส กอนที่จะพัฒนาสาธารณรัฐและอาณาจักรโรมัน
หลังจากรบชนะอาณาจักรใหญนอยในละแวกใกลเคียงไดในระยะเวลาตอมา ดวยความสามารถในเชิงการวาง
แผนการรบและระบบวิศวกรรม ทําใหอาณาจักรของโรมันสามารถแผขยายไปไดทั่วยุโรป รวมถึงขามไปยังเกาะ
อังกฤษ มีการกอสรางถนนคอนกรีตสําหรับใหรถมาวิ่งไปไดทั่วยุโรป มีการกอสรางอาคารสถานที่ดวยคอนกรีต
มากมายรวมทั้งระบบทอสงน้ําเพื่อการประปา มีระบบการปกครองที่มีชั้นการบังคับบัญชาชัดเจน โดยในระยะแรก
นั้นไดรับเอาแนวคิดเรื่องเทพเจาและความเชื่อทางศาสนาแบบกรีกมาใชในสังคม แตตอมาไดหันมารับรองศาสนา
คริสตและกลายสถานภาพเปนศาสนจักรอันยิ่งใหญ คือ โรมันคาทอลิค อาณาจักรโรมันเขาสูยุครุงเรืองแลวก็เสื่อม
ถอยไปดวยความหลงระเริงดวยความสุขทางมังสานิยม กระทั่งตองพายแพแกชนเผาที่มีเจริญกาวหนาทางอารยธรรม
ที่ต่ํากวา ไมวาจะเปนพวกแฟรงก กอล วิสิทก็อท ฮั่น เมื่อโรมถูกเผาเยอรมันบุกเขาโจมตีในป ค.ศ. 476 จักรพรรดิ
คอนสแตนตีนตัดสินพระทัยยายเมืองมายังอาณาจักรคริสตฟากยุโรปตะวันออก ที่เมืองไบแซนติอุม และเปลี่ยนชื่อ
เมืองเปนคอนสแตนติโนเปล และเรียกอาณาจักรโรมันในยุคนี้วาไบแซนไทน สืบเนื่องความยิ่งใหญตอเนื่องมาไดอีก
หลายรอยปผานยุคของจักรพรรดิจัสตีเนียนที่เปนตนรางของปฏิทินสากลสมัยใหมที่นิยมใชไปทั่วโลก แตตอมาก็กลับ
รวงโรยลงหลังจากการสิ้นพระชนมของจักรพรรดิจัสตีเนียน อาณาจักรโรมันไบแซนไทนถูกบั่นทอนลงดวยสงครามอีก
หลายครั้งจนกระทั่งตกเปนของอาณาจักรเติรกมุสลิมในป ค.ศ.1453
ค.ศ. 802 – ค.ศ.1431 อาณาจักรขอม เริ่มจากอารยธรรมของชนเผาสองกลุมในลุมน้ําโขงคืออาณาจักรฟูนัน และอาณาจักรเจนละ ซึ่งถูก
หลอมรวมเขาดวยกันโดยกษัตริยชัยวรมันที่หนึ่ง ความยิ่งใหญของขอมนั้นมีบทบาทสําคัญในเชิงศิลปวัฒนธรรมในหมู
ชนเผาทั้งหลายในแถบสุวรรณภูมิ แตแลววันหนึ่งอาณาจักรที่ยิ่งใหญดังกลาวกลับสูญสลายไปในชวงเวลาเพียง 700
ป หลังจากนั้น เมืองและศาสนสถานโบราณเหลานี้ก็ถูกซอนไวในปาลึกอยางยาวนานจนกระทั่งมาถูกสํารวจพบโดย
นักสํารวจฝรั่งเศส อเล็กซองดร อองรี มูโอต (Alexandre Henri Mouhot, 1826-1861) ซึ่งทํางานภายใตการ
สนับสนุนของระบอบการลาอาณานิคมของฝรั่งเศส
1,766 ปกอน ค.ศ. ถึง
ปจจุบัน
อาณาจักรลุมแมน้ําฮวงโห นั้นเชื่อกันวาเกาแกยาวนานกวา 5 พันปกอน ค.ศ. มีบันทึกตัวอักษรที่พัฒนาจากอักษร
ภาพที่เกาแกมาก เชนอักษรเสี่ยงทายบนกระดองเตา แตการบันทึกประวัติศาสตรอยางจริงจังมักจะนับเริ่มจาก
ราชวงศ Shang ในชวง 1,766 ปกอน ค.ศ. แมจะยังเปนอาณาจักรที่ไมใหญโตมากเชนพื้นที่ของประเทศจีนใน
ปจจุบัน ความยิ่งใหญในเชิงความเชื่อ ปรัชญา หลักการปกครอง เกิดขึ้นในชวง 600 ปกอน ค.ศ. เมื่อมีปรัชญาเมธี
จํานวนมากอุบัติขึ้น เชน ซุนวู (600 ปกอน ค.ศ. ) ผูขียนตําราพิชัยสงคราม ขงจื้อ (551 - 479 ปกอน ค.ศ.) เลาจื้อ
(400 ปกอน ค.ศ.) เมงจื้อ (372 - 289 ปกอน ค.ศ.) ฯลฯ แต ความยิ่งใหญในเชิงพื้นที่และอิทธิพลตอชนเผารอบ
ขางเริ่มขึ้นในชวง 221 ปกอน ค.ศ. เมื่อจักรพรรดิจิ๋นซีไดรบชนะแควนตางๆ แลวรวบรวมอํานาจไวภายใตกฎเหล็กที่
โหดรายแตมีประสิทธิภาพ เชน ฆาลางเผาพันธุที่มีความเห็นตางขัดแยง เผาตําราที่มีมาแตเดิม ยกเลิกภาษาเขียน
แลวกําหนดใหทุกชนเผาตองใชอักษรเดียวกันในการสื่อสาร ... จีนมีอาณาจักรที่ยิ่งใหญแลวก็แตกสลาย ถูกชนเผา
นอกกําแพงที่มีอารยธรรมต่ํากวาอยางราชวงศหยวน ราชวงศชิง เขายึดครองแตแลวก็กลับถูกหลอมเขาดวย
วัฒนธรรมเดิมจนกลายมาเปนจีนใหม ออนแอจนถูกรุกรานจากมหาอํานาจชาติตะวันตกที่แสวงหาแหลงทรัพยากร
เพื่อปอนใหแกอุตสาหกรรมของตนในยุคลาอาณานิคม แพสงครามฝนแกอังกฤษในชวง ค.ศ.1839 -1842 ซึ่งไม
เพียงแตจะสูญเสียไพรพลและเกิดความเสียอยางหนัก แตยังตองชดใชคาปฏิกรณสงครามจํานวนมหาศาลถูกบังคับ
ใหตองยอมยกสิทธิสภาพนอกอาณาเขตจํานวนมากใหแกอังกฤษ และยังสงผลใหบรรดาชาติตะวันตกจํานวนมากถือ
โอกาสเขายึดครองฉกฉวยประโยชนจากประเทศจีนซึ่งถูกเรียกวา “คนปวยแหงเอเชีย” กันขนานใหญ กระทั่งสิ้นสุด
- 10. 10
Page10
ยุคราชวงศ (จักรพรรดิปูยี สละราชบัลลังกในป ค.ศ. 1912) เขาสูยุคสาธารณรัฐ (เริ่ม ค.ศ. 1911) และยุค
คอมมิวนิสต (เริ่ม ค.ศ. 1949) จีนนับเปนประเทศที่มีประชากรมากที่สุด (ประชาการ 1,366.5 ลานคนโดยประมาณ
สํารวจในป ค.ศ.2014 โดยไมนับรวมคนจีนในเขตเศรษฐกิจพิเศษ ในไตหวัน และบรรดาคนจีนโพนทะเลทั้งหลาย)
5,000 ปกอน ค.ศ. ถึง
ปจจุบัน
อาณาจักรลุมแมน้ําสินธุ เริ่มจากแองอารยธรรมโมเฮนโจ-ดาโร ที่โดดเดนเรื่องการสรางเมืองแบบแนวตารางมีการ
ผันน้ํามาเพื่อการประกอบพิธีกรรมทางศาสนาและใชบริโภคในเมือง แตแลวในชวง 1,500 ปกอน ค.ศ. อาณาจักร
ของโมเฮนโจ-ดาโรก็ตองลมสลายไปเมื่อถูกรุรานจากชนเผาอารยัน (เชื้อสายอินโดยูโรเปยน) ที่มีขนาดรางกายใหญโต
และมีความสามารถในการรบมากกวาซึ่งเคลื่อนยายมาจากฝงตะวันตก หลังจากนั้นชนเผาที่เขามาใหมก็ไดจัดสราง
ระบบการปกครองที่มีการแบงชั้นวรรณะของผูคน เปนกษัตริย พราหมณ แพศย ศูทร และจัณฑาล โดยผนวกเรื่อง
ชนชั้น การดํารงชีพ และการปกครองเขากับความเชื่อทางศาสนา (เดิมเรียกวาศาสนาพราหณ แตตอมาเปลี่ยนไป
เรียกวาศาสนาฮินดู) อาณาจักรลุมแมน้ําสินธุ มีการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญเมื่อมีมหาบุรุษนาม สิทธัตถะ (623 –
543 ปกอน ค.ศ.)กอกําเนิดขึ้นในราชวงศศากยะ ไดตรัสรูและเผยแพรธรรมใหแกประชาชนทั่วไปจนไดรับความ
เลื่อมใสศรัทธาบวชเขาสูรมกาสาวพัตรเปนจํานวนมาก จึงไดทรงจัดตั้งคณะสงฆและกําหนดธรรมวินัยขึ้นเปนหลัก
ความรูและปฏิบัติในหมูสาวก มีการตั้งองคกรที่ประกอบดวยพุทธบริษัทสี่ ที่ยังคงยั่งยืนมาไดจนถึงปจจุบัน ศาสนา
พุทธเจริญถึงจุดสูงสุดในยุคของพระเจาอโศกมหาราช (269 – 232 ปกอน ค.ศ.) แหงราชวงศเมาริยะ เมื่อพระเจา
อโศกไดเปลี่ยนจากศาสนาพราหมณมานับถือพุทธศาสนา และสงเสริมใหเกิดความเจริญแพรหลายของศาสนาไปทั่ว
ทวีปเอเฃีย มีการกอตั้งมหาวิทยาลัยนาลันธาขึ้นมาเพื่อเปนแหลงศึกษาเรียนรูแกพุทธศาสนิกชนทั้งหลาย นา
เสียดายวา พุทธศาสนาเจริญงอกงามอยูในชมพูทวีปไดเพียงกึ่งศตวรรษก็ตองสูญความนิยมลงไป แตกลับไปเจริญงอก
งามอยูในดินแดนที่หางไกลออกไปอยาง ศรีลังกา ไทย ประเทศแถบอินโดจีน เอเชียตะวีนออกเฉียงใต จีน ญี่ปุน และ
เกาหลี แทน ดินแดนชมพูทวีปกลับไปสูภาวะที่มีเจาครองรัฐยอยๆ อีกครั้งหลังจากราชวงศเมาริยะไดสิ้นสุดลง
ในชวง 185 ปกอน ค.ศ. กระทั่งในป ค.ศ.320 ประชาชนในลุมน้ําสินธุไดเปลี่ยนกลับไปนับถือศาสนาพราหมณ
ภายใตชื่อใหมวาศาสนาฮินดู ภายใตการอุปถัมปของกษัตริยในราชวงศคุปตะอีกนานหลายรอยป กอนจะถูกโจมตี
จากชนเผาฮั่นทางฟากตะวันตก ทําใหอาณาจักรของราชวงศคุปตะลมสลายกลายเปนเมืองยอยๆ จํานวนมากของมหา
ราชา ในป ค.ศ.500 ดินแดนนี้กลับมามีอาณาจักรขนาดใหญอีกครั้งภายใตการปกครองของราชวงศโมกุลซึ่งนับถือ
ศาสนามุสลิม (ค.ศ. 1526 – 1720 ) มีการกอสรางศาสนสถานสําคัญของมุสลิมขึ้นมากมายในยุคนี้ ที่สําคัญและเปน
ที่รูจักมากคือราชวังทัชมาฮาล พื้นที่ชมพูทวีปเขาสูจุดต่ําสุดเมื่อถูกอังกฤษเขายึดครองในป ค.ศ.1763 เพื่อใชเปน
แหลงทรัพยากรปอนใหแกอุตสาหกรรมภายในอาณาจักรอังกฤษ เปนระยะเวลานานถึง 184 ป (ไดรับอิสรภาพในป
ค.ศ.1947) ปจจุบัน อินเดียไดชื่อวาเปนประเทศประชาธิปไตยที่มีขนาดใหญที่สุด มีประชาการ 1,244.8 ลานคน
โดยประมาณ (สํารวจในป คศ.2014)
ค.ศ.570 ถึงปจจุบัน อาณาจักรอิสลาม จุดกําเนิดของอาณาจักรอิสลามนับยอนไปไดถึงการกําเนิดของมหาศาสดามูฮัมมัด ในป ค.ศ. 570
ซึ่งกอนจะมีการเผยแพรศาสนานั้นประกอบอาชีพเปนพอคาในเมืองเมกกะ ดินแดนอารเบีย กอนหนาการประกาศ
ศาสนา ชนชาวอารเบียมีการนับถือเทพเจา และความเชื่อแตกตางกันไปตามสภาพชนเผา ชนเผาจํานวนมากดํารงชีพ
ดวยการเดินทางเคลื่อนยายที่อยูไปมาในดินแดนทะเลทราย แตเมื่อถึง ค.ศ.610 ศาสดามูฮัมมัดในวัย 40 ป ไดพบ
กับพระเจา (พระอัลเลาะห) และเริ่มเผยแผศาสนาใหมในชื่ออิสลาม ซึ่งเปนคําภาษาอาหรับ اﻹﺳﻼم แปลวา การ
สวามิภักดิ์ ซึ่งหมายถึงการสมัครใจทําตามพระประสงคของ อัลลอฮฺ พระผูเปนเจา อยางบริบูรณ โดยคําวา อิสลาม
นั้นมีรากศัพทมาจากคําวา อัส-สิลมฺ หมายถึง สันติ การเผยแผศาสนาในชวงแรกไดรับการตอตานจากผูคนในเมือง
เมกกะ ทําใหศาสดามูฮัมมัดตองเดินทางจากเมกกะไปยังเมืองยาดทริบ (หรือที่รูจักกันในชื่อเมดินาในปจจุบัน) ในป
ค.ศ.622 ซึ่งสาวกใหความสําคัญตอปดังกลาวมากไดกําหนดใหเปนปฮิจเราะห เมื่ออยูเมืองเมดินาศาสดามูฮัมมัดได
เผยแพรศาสนาอยางกวางขวางมีผูศรัทธามากมาย มีการกอสรางสุเหราแหงแรกขึ้น กอนที่จะยกทัพกลับมายึดเมือง
เมกกะในป ค.ศ.630 หลังจากนั้นก็ไดเผยแผศาสนาออกไปจนทั่วดินแดนอารเบีย ศาสดามูฮัมมัดเสียชีวิตลงในป
- 11. 11
Page11
ค.ศ. 632 หลังจากนั้น อบูบักร พอตาของทานไดสืบทอดศาสนกิจตอในฐานะของกาลิฟะห (Caliph หรือ ผูสืบทอด)
ทําใหตอมาไดมีศาสนามุสลิมสองนิกายใหญ คือนิกายชิอะห (Shiites) ซึ่งยอมรับผูสืบทอดจากสายตระกูลฝงฟาติ
มะหบุตรสาวของศาสดามูฮัมมัด กับนิกายสุหนี่ห (Sunnis) ซึ่งยอมรับการสืบทอดนอกสายตระกูลฝงฟาติมะห
ศาสนามุสลิมไดถูกเผยแผออกจากอารเบียเขาสูเขตเมดิเตอรเนีย ทําใหเกิดการปะทะกันระหวางศาสนาคริสตเกิดเปน
สงครามศาสนาชื่อวา สงครามครูเสดที่กินระยะเวลายาวนานถึงเกือบสองรอยป (ค.ศ. 1096 – ค.ศ.1291) มีการรบ
พุงกันถึงสามระลอก หลังจากสงครามครูเสดแลว ศาสนาอิสลามไดเผยแผไปทั่วโลก โดยเฉพาะพื้นที่ตะวันออก
กลาง เอเชียกลาง แอฟริกา เอเชียตะวันออกเฉียงใต เปนศาสนาใหญอันดับตนๆ ของโลกในปจจุบัน
1.4.2 ยุโรปเขาสูยุคกลาง
เมื่ออาณาจักรโรมันลมสลายลงในป ค.ศ. 476 สภาพของอาณาจักรโรมันที่แตกสลายลงก็ถูกแบงออกไปตามพื้นที่ซึ่ง
ชนเผาตางๆเคยอาศัยอยูกอนที่จะถูกกองทัพโรมันโจมตีและผนวกเขาสูอาณาจักรของตน นักประวัติศาสตรมักเรียกชวงเวลา
ยาวนานเกือน 1 พันปนี้วา ยุคกลาง (Mediaval period หรือ Middle Age) หรือเรียกวายุคมืด (Dark Age) เนื่องจากเต็มไป
ดวยการตอสูแยงชิงดินแดนระหวางกัน ภายในดินแดนก็แบงแยกระดับชนชั้นเปนพระ ขุนนาง และสามัญชน และถึงแมวายุโรป
จะมีความเชื่อในทางศาสนาอยางเขมขน แตก็ยังมีความแตกตางทางความเชื่อจนนําการฆาฟนกันดวยสาเหตุทางความเชื่อทาง
ศาสนา และไมเพียงแตฆาฟนกันเองในหมูคริสเตียน แตไดมีการเกณฑรี้พลเดินทางขามทวีปไปรบกับพวกมุสลิที่เยรูซาเลม เพื่อ
ทวงคืนดินแดนแหงพันธสัญญา ประชาชนพลเมืองสามัญมีชีวิตอยูดวยความยากลําบากประหนึ่งวาจะทนทุกขเพื่อไปรอคํา
พิพากษาหลังความตาย เหตุการณสําคัญๆ ในชวง 1 พันปนี้ไดแก
https://orsigiacomo.files.wordpress.com/2015/08/218ac_mappa_del_mar_mediterraneo.png
- 12. 12
Page12
ค.ศ.476 จักรวรรดิโรมันลมสลายหลังจากเสื่อมโทรมมานาน การบุกเขาโจมตีของชนเผาเยอรมันประหนึ่งฟางเสนสุดทาย
ค.ศ.732 ชารล มาแตล ผูนําชาวแฟรงกมีอิทธิพลเหนือพื้นที่ฝรั่งเศส ยกกองทัพเขาปะทะกับกองทัพอาหรับที่เมืองปวตีเย
ค.ศ.800 ชารล เลอมาญ ปราบดาภิเษกขึ้นปกครองแผนดินฝรั่งเศส โดยไดรับรองจากสันตะปาปา ณ กรุงโรม ผูนําชาวแฟรงกมี
อิทธิพลเหนือพื้นที่ฝรั่งเศส ยกกองทัพเขาปะทะกับกองทัพอาหรับที่เมืองปวตีเย
ค.ศ.840 ชนเผาไวกิ้งที่โหดรายจากทางเหนือ มักตระเวณเรือออกปลนสะดมตามเมืองตางๆ ในยุโรปเสมอ
ค.ศ.1066 พระเจาวิลเลียมที่ 1 ยกพลขามชองแคบอังกฤษไปสถาปนาตนเปนกษัตริยอังกฤษ
คริสตศตวรรษที่
12
มีการสรางโบสถขนาดใหญหลายแหง แตละแหงตองใชเวลากอสรางนานหลายป ตลอดจนตองเกณฑแรงงานและเงินทอง
มหาศาล มาเพื่อการทางศาสนา
ค.ศ.1096-
1270
จากการที่มุสลิมเติรกเขายึดครองเยรูซาเลม สันตะปาปาเออรบันที่ 2 (Urban II) ไดขอรองใหชาวคริสตรวมตัวกันเดินทาง
ไปรบเพื่อปลดปลอยดินแดนแหงพันธสัญญา และกลายเปนสงครามที่กินเวลายาวนานเกือบ 200 ป
ค.ศ.1271 -
1291
มารโค โปโล เดินทางไปยังประเทศจีน และนําเอาสินคา และผลิตภัณตแปลกๆ ใหม อยาง ชา ผาใหม เครื่องเทศ
กระเบื้องเคลือบ กลับมาสรางความตื่นตาตื่นใจใหกับผูคนในยุโรป และไดทําใหเสนทางสายไหมกลายมาเปนเสนทางสําคัญ
ที่เชื่อมโยงระหวางยุโรปกับเอเชีย
ค.ศ.1337 -
1453
ความขัดแยงแยงชิงบัลลังกกันระหวางระหวางราชวงศแพลนแทเจเนต ผูปกครองราชอาณาจักรอังกฤษ กับราชวงศวาลัว
เพื่อแยงการควบคุมราชอาณาจักรฝรั่งเศส ตางฝายดังพันธมิตรมากมายเขาสูสงคราม นําไปสูสงครามที่มีชื่อเรียกวา
“สงครามรอยป”
ค.ศ.1429 โจน ออฟ อารค หญิงสาวสามัญชนคนหนึ่งที่มีความเชื่อทางศาสนาอยางแรงกลา ไดนําทัพฝรั่งเศสเขารุกไลกองทัพอังกฤษ
หลายครั้ง การรบครั้งสําคัญเกิดที่เมืองออรเลออง แตสุดทายเธอไดถูกจับและตัดสินวาเปนแมมด จนตองถูกเผาทั้งเปน
1.4.3 ยุคฟนฟูศิลปวิทยาการและการพัฒนาอยางรวดเร็วของโลกตะวันตกหลังจากนั้น
ความรูที่เคยไดรับการศึกษาคนควาในยุคกรีกโบราณไดกลับฟนคืนมาสูความสนใจของชาวยุโรป โดยเฉพาะบรรดา
เมืองที่มีความร่ํารวยจากการคาทางทะเลทั้งหลาย นักประวัติศาสตรเรียกยุคนี้วา ยุคฟนฟูศิลปวิทยาการ (Renaissance) เปน
ยุคสําคัญที่สงผลใหยุโรปกลายมาเปนจุดศูนยกลางของโลกในระยะเวลาตอมา มีเหตุการณอันนาสนใจดังตอไปนี้
ค.ศ.1455 การประดิษฐเครื่องพิมพของกูเตนเบิรก ทําใหความรูในรูปหนังสือมีราคาถูกลงจนกระทั่งสามัญชนทั่วไปสามารถเขาถึง
ความรูสําคัญๆ ไดมีความเจริญกาวหนาในวิทยาการแทบจะทุกสาขา มีการคนพบทฤษฎี และสรางสรรสิ่งประดิษฐตางๆ
มากมาย
ค.ศ.1500-
1520
เมืองสําคัญๆ อยางฟลอเรนซ มิลาน เวนิส โรม เปนแหลงรวมของเหลาสถาปนิก จิตกร วิศวกร นักปรัชญา และ
นักวิทยาศาสตร มีสถาปตยกรรมและชิ้นงานจิตรกรรมสําคัญๆ เกิดขึ้นมากมาย เชน ผลงานของ มิเคลันเจโร ลีโอนาโด
ดาวินชี ซานโดร บอตติเซลลี ฟลิปโป บรูโนเลสกี ฯลฯ
ค.ศ.1490 -
1520
เจาเมือง พอคา และนักการธนาคารใหญ อาทิ ลอเรนโซ เดอ เมดิซี ตางแขงขันกันสรางอิทธิพลดวยการเขาหานักบวช
สําคัญๆ และสันตปาปา ในขณะเดียวกันก็นิยมอุปถัมปชางฝมือ ใหสรางชิ้นงานสําคัญ หรือปลูกสรางโบสถอันงดงาม
ค.ศ.1643 –
1715
พระเจาหลุยสที่ 14 สรางความยิ่งใหญใหแกราชอาณาจักรฝรั่งเศส มีการสงเสริมศิลปะ งานแสดง งานสถาปตยกรรม
(สรางพระราชวังแวรซาย และสิ่งปลูกสรางหรูหราราคาแพงจํานวนมาก) มีความร่ํารวยจากการคาทางทะเลมาก และมี
อิทธิพลไปทั่วโลก (เคยพยายามขยายอิทธิพลมาถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต มีการชวนใหพระนารายณมหาราชเปลี่ยนไป
นับถือศาสนาคริสต) แตดวยความฟุมเฟอย เก็บภาษีมาก และเขาสูสงครามอันไมจําเปนเพื่อความยิ่งใหญของพระองค
ก็สรางความทุกขยากแกประชาชนพลเมือง และประเทศเพื่อนบานมากมาย ทําใหถูกตอตานเปนอยางมากในชวงปลายรัช
- 13. 13
Page13
สมัย
ศตวรรษที่ 18 โลกเริ่มเขาสูยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม ผลจากความรูที่เผยแพรไปทั่ว นําไปสูการสรางเครื่องจักรน้ํา โดยเจมส วัตต ในป
ค.ศ. 1769 (แตการประดิษฐที่เกิดขึ้นมากจริงๆ กลับเปนชวงศตวรรษที่ 19)
ค.ศ.1781 อเมริกาประกาศตนเปนอิสระจากอังกฤษ ในการรบเพื่อประกาศอิสรภาพนั้น กองทัพฝรั่งเศสภายใตการนําของนายพล
มารกีส เดอ ลาฟาแยตต ไดใหการสนับสนุนฝายกลุมผูตั้งรกรากในอาณานิคม
ค.ศ.1789 -
1799
ผลจากการฟุมเฟอยของราชวงศบูรบง ทําใหเกิดการปฏิวัติฝรั่งเศส ประชาชนฝรั่งเศสลุกฮือขึ้นตอตานกษัตริย มีการ
จับกุมขัง และตัดสินประหารชีวิต พระเจาหลุยสที่16 และพระนางมารีอังตัวเน็ต ดวยเครื่องกิโยติน หลังจากนั้นฝรั่งเศสก็
เขาสูความวุนวายสับสนจนแมกระทั่งผูนําการปฏิวัติเองก็ยังถูกลงโทษดวยกิโยตีน กวาจะสงบลงไดก็ดวยการทํารัฐประหาร
ของ นายพล โบนาปาต ซึ่งสถาปนาตนเองขึ้นเปนจักรพรรดินโปเลียนในป ค.ศ. 1804
ศตวรรษที่ 18 โลกเขาสูยุคอุตสาหกรรมเต็มตัว มีการสรางเรือกลไฟ เดินรถไฟ สราง/นําไฟฟามาใช ประดิษฐโทรศัพท รถยนต
เครื่องยนต กลองถายภาพ เครื่องถายภาพยนต) ผลจากการเพิ่มกําลังการผลิตดวยเครื่องจักรทําใหเกิดชุมชนเมืองซึ่ง
ประกอบไปดวยสลัมที่แหลงแรงงานอาศัยอยู และความตองการทรัพยากรและวัตถุดิบที่ใชในงานอุตสาหกรรมทําให
นําไปสูการแสวงหาอาณานิคมเพื่อเปนหลักประกันดานวัตถุดิบ ความร่ํารวยจากการพัฒนาอุตสาหกรรม ทําใหสมเด็จ
พระราชินีวิคตอเรียแหงสหราชอาณาจักรอังกฤษ (ค.ศ. 1819 – 1901) เปนกษัตริยองคแรกที่มีอํานาจปกครองพื้นที่ 1
ใน 4 ของโลกเปนระยะเวลายาวนาน 64 ป ในขณะเดียวกันแหลงวัตถุดิบที่ยังคงตองใชแรงงานมนุษยจํานวนมาก ก็นําไปสู
กระบวนการไลลาจับเพื่อนมนุษยมาเปนทาส ที่สําคัญ การแยงชิงทรัพยากรของโลกยังนําไปสูสงครามที่โลกครั้งที่ 1
(1914 – 1918) ที่มีผูบาดเจ็บและเสียชีวิตกวา 10 ลานคน และยังสงผลตกคางที่นําไปสูการเขาสูอํานาจของอดอลฟ ฮิต
เลอร ในปค.ศ. 1933 และโลกก็ตองเผชิญหนากับมหันตภัยอันเกิดจากน้ํามือของมนุษยดวยกันเองอีกครั้งในชื่อ
สงครามโลกครั้งที่ 2 (ค.ศ. 1939 – 1945) คราวนี้มีคนเสียชีวิตมากถึง 52 ลานคน
1.4.4 โลกยุคหลังสงครามโลก
โลกยุคหลังสงครามโลก ก็เขาสูยุคสงครามเย็นที่มหาอํานาจสําคัญอยาง สหรัฐอเมริกา และ สหภาพโซเวียต ตางก็มุง
สะสมสมรรถนะกําลัง สรางเครือขายประเทศพันธมิตร และเรงศึกษาคนควาเพื่อเพิ่มศักยภาพในทางเทคโนโลยีเพื่อใหมั่นใจวา
จะมีศักยภาพเพียงพอตอการตอบโตฝายตรงกันขามได ในขณะที่ความกาวหนาตางๆที่สั่งสมมาตั้งแตยุคฟนฟูศิลปวัฒนธรรม ยุค
ปฏิวัติอุตสาหกรรม และชวงสงครามก็ยิ่งสงผลใหมนุษยมีความสามารถสรางสมความรูเพิ่มขึ้นอยางมากมาย ความรู การคนพบ
และสิ่งประดิษฐตางๆ ถูกพัฒนาขึ้นในอัตราที่กาวกระโดด ดวยความเร็วที่โลกไมเคยเผชิญมากอน เชนความรูเรื่องอวกาศ เรื่อง
คอมพิวเตอร เรื่องนาโนเทคโนโลยี เทคโนโลยีการผลิต การสื่อสาร และอินเทอรเน็ต ฯลฯ
เหตุการณสําคัญๆ ในชวงหลังสงครามโลกนั้นไดแก
ค.ศ.1947 ประเทศอาณานิคมทั้งหลายทยอยประกาศตัวเปนอิสระ การประกาศอิสรภาพซึ่งมนุษยชาติจดจําไดมากที่สุด คือ การ
เรียกรองอิสรภาพของประเทศอินเดียภายใตการนําของมหาตมะ คานธี
ค.ศ.1948 สภาแหงชาติยิว ประกาศอิสรภาพแหงอิสราเอล และเปนการเริ่มตนของความขัดแยง อิสราเอล-อาหรับ ที่ตอเนื่องยาวนาน
ค.ศ.1949 กองทัพปฏิวัติภายใตการนําของเหมาเจอตงสามารถเขายึดกรุงปกกิ่งได และเปนการเปลี่ยนแปลงประเทศจีนไปสูระบอบการ
ปกครองคอมมิวนิสตนับแตนั้นเปนตนมา
ค.ศ.1961 สหภาพโซเวียตรัสเซียแซงหนาโครงการอวกาศของสหรัฐอเมริกา ดวยการสงยูริ กาการิน ขึ้นสูอวกาศเปนคนแรก ทําใหทาง
สหรัฐฯตองเรงพัฒนาโครงการอวกาศนาซาของตนเพื่อสงใมนุษยขึ้นไปเหยียบดวงจันทรดวยยานอพอลโล 11 ในป ค.ศ. 1969
ค.ศ.1973 ความขัดแยง อิสราเอล-อาหรับทําใหกลุมประเทศอาหรับตัดสินใจขึ้นราคาน้ํามัน ทําใหเกิดวิกฤติเศรษฐกิจครั้งใหญของโลก