Makhraj huruf dan sifat huruf

1. TAJWID AL-QURAN
( MAKHRAJ & SIFAT HURUF )
ZUL-HASYIMI BIN MOHAMED YUNUS
DARUSSALAM PAHANG
KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA
Jabatan Pendidikan Pahang

2. RAJAH LIDAH MANUSIA

4. Permulaan Lidah
‫اللسان‬ ‫جذر‬
Pangkal Lidah
‫اللسان‬ ‫أقصى‬
Tengah lidah
‫اللسان‬ ‫وسط‬
Lidah hadapan
‫اللسان‬ ‫طرف‬
Hujung lidah
‫اللسان‬ ‫رأس‬
Belakang Lidah Bahagian Tepi
‫الحافة‬ ‫أقصى‬
Tepi lidah
‫اللسان‬ ‫حافة‬
Hadapan lidah bahagian tepi
‫الحافة‬ ‫أدنى‬
Hujung Tepi Lidah
‫الحافة‬ ‫منتهى‬

5. BAHAGIAN HALQUM
( bawah menghampiri dada )
TENGAH HALQUM HALQUM PANGKAL LIDAH TENGAH LIDAH HUJUNG LIDAH
DUA BIBIR MULUT AL - JAUF GHUNNAH SIFAT HURUF TAMAT
MAKHRAJ :
PERMULAAN

6. MAKHRAJ HALQUM
Tekan suara ke hujung
kerongkong pada tapak lidah
JAHR SYIDDAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT
BANTUAN

7. MAKHRAJ HALQUM
Tekan suara ke hujung
kerongkong pada tapak lidah
HAMS RAKHAWAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT *KHAFA
TEKANAN
PALING LEMAH
BANTUAN

8. BAHAGIAN HALQUM
( Tengah halqum )
KEMBALI KE SLAID 4..

9. MAKHRAJ HALQUM
‫ع‬
Tekan suara ke tengah
kerongkong
JAHR TAWASSUT ISTIFAL
INFITAH ISMAT
BANTUAN

10. MAKHRAJ HALQUM
‫ح‬
Tekan suara ke tengah
kerongkong
HAMS RAKHAWWAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT
BANTUAN

11. BAHAGIAN HALQUM
( Bahagian atas hampir dengan anak tekak )
KEMBALI KE SLAID 4..

12. MAKHRAJ HALQUM
‫غ‬
Hampir dengan pangkal lidah
dan anak tekak
JAHR RAKHAWWAH ISTI’LA
INFITAH ISMAT
BANTUAN

13. MAKHRAJ HALQUM
‫خ‬
• Tekan suara ke pangkal
kerongkong
• hampir dengan pangkal lidah
dan anak tekak
HAMS RAKHAWWAH ISTI’LA
INFITAH ISMAT
BANTUAN

14. BAHAGIAN LIDAH
( Pangkal lidah hampir dengan anak tekak )
KEMBALI KE SLAID 4..

15. MAKHRAJ LIDAH
‫ق‬
Pangkal lidah tekan ke lelangit
lembut berhampiran dengan
anak tekak
JAHR SYIDDAH ISTI’LA
INFITAH ISMAT QALQALAH
BANTUAN

16. MAKHRAJ LIDAH
‫ك‬
Pangkal lidah tekan ke lelangit
lembut berhampiran dengan
anak tekak
HAMS SYIDDAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT
BANTUAN

17. BAHAGIAN LIDAH
( Tengah lidah hampir dengan lelangit keras )
KEMBALI KE SLAID 4..

18. MAKHRAJ LIDAH
‫ج‬
Tengah lidah terangkat dan
tekan ke lelangit keras
JAHR SYIDDAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT QALQALAH
BANTUAN

19. MAKHRAJ LIDAH
‫ش‬
Tengah lidah terangkat dan
menekan ke lelangit keras
HAMS RAKHAWWAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT TAFASSYI
SIFAT
TUNGGAL
BANTUAN

20. MAKHRAJ LIDAH
‫ي‬
Tengah lidah terangkat dan
menekan ke lelangit keras
JAHR RAKHAWWAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT LIN
BANTUAN

21. BAHAGIAN LIDAH
( Hadapan lidah & Hujung lidah )
KEMBALI KE SLAID 4..

22. MAKHRAJ LIDAH
‫ل‬
• Lidah sentuh gusi gigi kacip depan
atas & tepi lidah dirapatkan ke gigi
samada kiri atau kanan atau kedua-
duanya
JAHR TAWASSUT ISTIFAL
INFITAH IZLAQ INHIRAF
BANTUAN

23. MAKHRAJ LIDAH
‫ن‬
Tekan hujung lidah ke gusi hadapan
atas
JAHR TAWASSUT ISTIFAL
INFITAH IZLAQ
BANTUAN

24. MAKHRAJ LIDAH
‫ر‬
• Belakang hujung lidah dilengkungkan
• Bahagian depan lidah sentuh ke gusi
gigi kacip atas
JAHR TAWASSUT ISTIFAL TAKRIR
INFITAH IZLAQ INHIRAF
SIFAT
TUNGGAL
BANTUAN

25. MAKHRAJ LIDAH
‫ط‬
Hujung lidah tekan ke pangkal dua gigi
kacip depan rahang atas
JAHR SYIDDAH ISTI’LA
ITBAQ ISMAT QALQALAH
BANTUAN

26. MAKHRAJ LIDAH
‫د‬
hujung lidah tekan ke tengah dua gigi
kacip depan rahang atas
JAHR SYIDDAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT QALQALAH
BANTUAN

27. MAKHRAJ LIDAH
‫ت‬
Hujung lidah tekan ke hujung dua gigi
kacip depan rahang atas
HAMS SYIDDAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT
BANTUAN

28. MAKHRAJ LIDAH
‫ظ‬
• Hujung lidah keluar sedikit
• Lidah disentuh dengan hujung dua
gigi kacip depan rahang atas
JAHR RAKHAWWAH ISTI’LA
ITBAQ ISMAT
BANTUAN

29. MAKHRAJ LIDAH
‫ذ‬
• Hujung lidah keluarkan sedikit
• Lidah disentuh dengan hujung dua
gigi kacip depan rahang atas
JAHR RAKHAWWAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT
BANTUAN

30. MAKHRAJ LIDAH
‫ث‬
• Hujung lidah dikeluarkan sedikit
• Disentuh dengan hujung dua gigi
kacip depan rahang atas
HAMS RAKHAWWAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT
BANTUAN

31. MAKHRAJ LIDAH
Hujung lidah diletakkan di belakang
dua gigi kacip depan rahang bawah
JAHR RAKHAWWAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT SOFIR
‫ز‬
BANTUAN

32. MAKHRAJ LIDAH
Hujung lidah diletakkan di belakang
dua gigi kacip depan rahang bawah
HAMS RAKHAWWAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT SOFIR
‫س‬
BANTUAN

33. MAKHRAJ LIDAH
Hujung lidah diletakkan di belakang
dua gigi kacip depan rahang bawah
HAMS RAKHAWWAH ISTI’LA
ITBAQ ISMAT SOFIR
‫ص‬
BANTUAN

34. MAKHRAJ LIDAH
Sepanjang tepi lidah kiri atau kanan
atau keduanya ditekan ke sepanjang
akar gigi geraham rahang atas
JAHR RAKHAWWAH ISTI’LA
ITBAQ ISMAT ISTITOLAH
‫ض‬
SIFAT
TUNGGAL
BANTUAN

35. BAHAGIAN DUA BIBIR MULUT
KEMBALI KE SLAID 4..

36. MAKHRAJ BIBIR
Terhasil apabila merapatkan bahagian
luar dua bibir
JAHR TAWASSUT ISTIFAL
INFITAH IZLAQ
‫م‬
BANTUAN

37. MAKHRAJ BIBIR
Bulatkan dua bibir dengan sedikit
ruang di antaranya
JAHR RAKHAWWAH ISTIFAL
INFITAH ISMAT LIN
‫و‬
BANTUAN

38. MAKHRAJ BIBIR
Rapatkan bahagian luar dua bibir
JAHR SYIDDAH ISTIFAL
INFITAH IZLAQ QALQALAH
‫ب‬
BANTUAN

39. MAKHRAJ BIBIR
Hujung gigi kacip atas tekan ke
bahagian dalam permukaan
bibir bawah
HAMS RAKHAWWAH ISTIFAL
INFITAH IZLAQ
‫ف‬
BANTUAN

40. BAHAGIAN RONGGA MULUT
( Al - Jauf )
KEMBALI KE SLAID 4..

41. RONGGA MULUT
Terhasil apabila melepaskan suara ke dalam rongga mulut dari rongga
kerongkong ketika memanjangkan huruf Mad

42. BAHAGIAN HIDUNG ( KHAISYUM )
Khas untuk huruf atau hukum yang mengandungi
ghunnah ( dengung )
KEMBALI KE SLAID 4..

43. SIFAT HURUF

44. NAFAS / ANGIN
JAHR
Nafas tertahan apabila menyebut
huruf kerana tekanan yang kuat
pada makhraj
HAMS
Terlepas nafas ketika menyebut
huruf kerana tekanan lemah pada
makhraj
‫فحثه‬
‫سكت‬ ‫شخص‬
SIFAT HURUF
LAWAN

45. SUARA / BUNYI
SYIDDAH
Suara tertahan ketika menyebut huruf kerana
makhraj tertutup
‫جد‬
‫بكت‬ ‫قط‬
TAWASSUT
Suara tidak terlalu terlepas
dan tidak terlalu tertahan
‫عمر‬ ‫لن‬
RAKHAWWAH
Suara terlepas ketika menyebut huruf
kerana makhraj terbuka
ISTI’LA
Pangkal lidah meninggi menyebabkan suara
terangkat ke atas
‫قظ‬ ‫ضغط‬ ‫خص‬
ISTIFAL
Pangkal lidah menurun menyebabkan
suara menurun ke bawah
ITBAQ
Tengah lidah meninggi ke lelangit
menyebabkan suara terhimpit
‫ص‬
‫ظ‬ ‫ط‬ ‫ض‬
INFITAH
Tengah lidah menurun dari lelangit
menyebabkan suara tidak terhimpit
IZLAQ
Makhraj huruf keluar daripada hujung lidah
atau bibir menyebabkan sebutannya mudah
‫لب‬ ‫من‬ ‫فر‬
ISMAT
Makhraj huruf jauh dari hujung lidah
atau bibir
SIFAT HURUF
LAWAN
LAWAN
LAWAN

46. Inhiraf
( Angin keluar melencong )
‫ر‬ ‫ل‬
Qalqalah
( Suara melantun )
‫جد‬ ‫قطب‬
Istitolah
( Suara memanjang menutup lelangit )
‫ض‬
Ghunnah
( Suara dengung )
‫م‬ ‫ن‬
Takrir
( Suara bergetar )
‫ر‬
Tafassyi
( Suara berhambur )
‫ش‬
Sofir
( Suara bersiul )
‫ص‬ ‫س‬ ‫ز‬
Lin
( Suara Lembut )
‫ي‬ ‫و‬
SIFAT HURUF TUNGGAL

47. TERIMA KASIH
KEMBALI KE SLAID 4..