biology

1. การวัดขนาดด้วยกล้อง
จุลทรรศน์
(Measurement with the
Microscope)

2. Stage Micrometer เป็น
อุปกรณ์ที่มีความยาวที่แน่นอน
ซึ่งมีความยาว ทั้ง
สเกล คือ 1 มิลลิเมตร
แบ่งออกเป็น 100 ช่องดังนั้น
แต่ละช่องจะมีระยะห่าง 0.01
มิลลิเมตร หรือ 10 ไมครอน

3. Ocular
Micrometer เป็น
อุปกรณ์ที่ติดอยู่ใกล ้
กับเลนส์วัตถุ มี
ลักษณะเป็นแผ่น
แก ้วกลมแต่ไม่ใช่
เลนส์ และมีสเกล
เพื่อใช ้ในการวัด
ขนาดตัวอย่าง ซึ่งใน
กล ้องที่นักศึกษาใช ้
Ocular Micrometer

4. การสอบเทียบ Ocular Micrometer
หากนักศึกษาทราบค่าที่ผ่านการสอบ
เทียบความเที่ยงตรงของ Ocular
Micrometer มาแล ้ว อาจจะนาค่าความ
ยาวของกาลังขยายนั้น ๆ มาใช ้เพื่อ
คานวณความขนาดของตัวอย่างได ้
แต่หากกล ้องที่ นักศึกษาจะใช ้เพื่อ
การวัดขนาดตัวอย่างไม่ได ้ผ่านการ
สอบเทียบ หรือผ่านการสอบเทียบมา
นานแล ้ว ซึ่งกล ้อง จุลทรรศน์อาจเกิด
การชารุดหรือมีความผิดปกติจากการ
ใช ้งาน นักศึกษาอาจจะต ้องทาการ

5. หากนักศึกษาเปลี่ยนกล้องจุลทรรศน์จากตัวหนึ่งไปใช้อีก
ตัวหนึ่ง นักศึกษาจะต้องทาการสอบเทียบใหม่ เนื่องจาก
กล้องจุลทรรศน์แต่ละกล้องจะมีความถูกต้องของ Ocular
Micrometer ไม่เท่ากัน แม้จะเป็ นกล้องยี่ห้อเดียวกัน รุ่น
เดียวกัน และกาลังขยายเท่ากันค่าความถูกต้องของแต่ละ
กล้องยังไม่สามารถนามาใช้แทนกันได้ โดยการสอบเทียบ
มีวิธีการดังนี้

6. 1. นำ Stage Micrometer มำวำงลงบนแท่นวำงวัตถุ
2. ปรับเลื่อนสเกลของ Micrometer ทั้งสองมำขนำนกันและเลื่อนทับซ ้อน
กันพอดีให้จุดเริ่มต้นของทั้งสองสเกลตรงกันหลังจำกนั้นนับจำนวนช่องที่
Ocular Micrometer ตรงหรือทับพอดีกับ Stage Micrometer และนับ
จำนวนช่องด้วยนำมำเปรียบเทียบกัน คำนวณหำควำมยำวของ 1 ช่อง
ของ Ocular Micrometer โดยใช้สูตรดังน
calibration

7. กาลังขยาย 40 เท่า เมื่อเทียบ Stage
Micrometer กับ Ocular Micrometer ที่
กาลังขยาย 40 เท่า จะเห็นดังภาพด ้านล่าง

8. จำกภำพที่เห็นในกล้อง เมื่อเปรียบเทียบกับควำมยำวของ Stage Micrometer ที่
นักศึกษำทรำบควำมยำวที่แน่นอนแล้ว นักศึกษำสำมำรถนำค่ำดังกล่ำวมำ
คำนวณหำควำมยำวใน 1 ช่องของ Ocular Micrometer ได้ดังนี้
Stage Micrometer มีควำมยำว = 1 มิลลิเมตร ซึ่งมีจำนวนช่องทั้งหมด 100
ช่อง
นำควำมยำวของ Stage Micrometer มำหำรจำนวนช่องเพื่อให้ทรำบควำม
ยำวใน 1 ช่องของ Stage Micrometer
ควำมยำวของ Stage Micrometer 1 ช่อง = 1 ÷ 100 = 0.01 มิลลิเมตร
“ความยาวของ Stage Micrometer 1 ช่องมีความยาว 0.01

9. หลังจำกที่รู้ควำมยำวในแต่ละช่องของ Stage Micrometer
แล้ว นำ Stage Micrometer มำวำงบนแท่นวำงวัตถุแล้วส่องดู
ด้วยเลนส์วัตถุกำลังขยำย 4x
นับจำนวนสเกลของ Ocular Micrometer ที่วำงพอดีกับ
Stage Micrometer แล้วนำมำคำนวณหำควำมยำว 1 ช่องของ
Ocular Micrometer

10. 1 ช่องของ Ocular Micrometer x 0.01 มิลลิเมตร
1 ช่องของ Ocular Micrometer = 0.025 มิลลิเมตร
แปลงค่าความยาวที่มีหน่วยเป็นมิลลิเมตรให ้เป็นไมครอน
โดยคูณ 1000 ดังนั้นค่าความยาวของ 1 ช่อง ของ Ocular
Micrometer ที่กาลังขยาย 40 เท่า จึงมีค่า 25 ไมครอน

11. กาลังขยาย 100 เท่า
เมื่อเทียบ Stage Micrometer กับ
Ocular Micrometer ที่มีกาลังขยาย
100 เท่า จะเห็นดังภาพด ้านล่าง

13. กาลังขยาย 400 เท่า
เมื่อเทียบ Stage Micrometer กับ Ocular Micrometer ที่มีกาลังขยาย 400
ดังนั้นค่าความยาวของ 1 ช่อง ของ Ocular Micrometer ที่กาลังขยาย

14. กาลังขยาย 1000 เท่า (*ใช ้กับ immersion oil)
เมื่อเทียบ Stage Micrometer กับ Ocular Micrometer ที่มี
กาลังขยาย 1000 เท่า
1 ช่องของ Ocular Micrometer = 0.001 มิลลิเมตร (อย่าลืม
แปลงค่าให ้เป็นไมครอน)
ที่กาลังขยาย 1000 เท่า
ดังนั้นค่าความยาวของ 1
ช่อง ของ Ocular
Micrometer ที่กาลังขยาย
1000 เท่า จึงมีค่า 1

15. *หมายเหตุ เรายังสามารถประเมินขนาดตัวอย่างได ้เมื่อเรา
ทราบค่าที่ได ้จากกาลังขยายที่ 40 100 และ 400 เท่า คือ 25
ไมครอน 10 ไมครอน และ 2.5 ไมครอน ตามลาดับ กาลังขยาย
1000 เท่า ซึ่งมีกาลังขยายมากกว่ากาลังขยาย 100 ถึง 10 เท่า
ก็นาค่าความยาวของ Ocular Micrometer ของกาลังขยาย
มาหารด ้วย 10 คือ 10 ÷ 10 = 1 ไมครอน นั่นหมายถึงที่
กาลังขยาย 1000 เท่า Ocular Micrometer จะมีความยาว 1
เท่ากับ 1 ไมครอน

16. การวัดขนาดตัวอย่าง
เมื่อนักศึกษาทราบความยาวของ Ocular
ในแต่ละกาลังขยายแล ้ว เมื่อนักศึกษาต ้องการวัดขนาด
ภายใต ้กล ้องจุลทรรศน์โดยใช ้Ocular Micrometer ให ้
นักศึกษานาจานวนช่องของ Ocular Micrometer ที่ทาบ
ตัวอย่างที่ต ้องการศึกษา แล ้วมาคูณกับความยาวของ
Micrometer ที่กาลังขยายนั้น ๆ

18. ตัวอย่าง วัดขนาดของพารามีเซียมโดยใช ้กาลังขยาย 400 เท่า นับ
จานวนช่องของ Ocular Micrometer ที่ทาบลงบน
พารามีเซียมได ้48 ช่อง ต ้องการทราบว่าพารามีเซียมมีความยาว
วิธีคิด วัดพารามีเซียมได ้จานวนช่อง 48 ช่อง
Ocular Micrometer 1 ช่องที่ กาลังขยาย 400 เท่า มีความยาว 2.5
ไมครอน
พารามีเซียมมีความยาว 48 x 2.5 = 120 ไมครอน