10. Φυςιογνωμία του
γνωςτικοφ
αντικειμζνου:
Νεοελληνική
γλώςςα
Η γλϊςςα:
• ςυνιςτά βαςικό πανανκρϊπινο βιολογικό
και ψυχολογικό μθχανιςμό
• κατακτάται ςτισ βαςικζσ δομζσ με φυςικό
τρόπο κατά τθν προςχολικι θλικία
• καλλιεργείται και βελτιϊνεται ςτθ
ςχολικι πράξθ
• είναι αναγκαίο μζςο πρόςβαςθσ ςτισ
πτυχζσ τθσ πολφπλοκθσ αντικειμενικισ
και υποκειμενικισ πραγματικότθτασ
• είναι δείκτθσ ατομικισ, κοινωνικισ και
πολιτιςμικισ ταυτότθτασ
11. κοποί και
ςτόχοι
(γενικά)
Με δεδομζνθ τθν κατάκτθςθ τθσ
γλϊςςασ από το παιδί πριν τθ ςχολικι
θλικία, θ διδαςκαλία τθσ μθτρικισ
(πρϊτθσ) γλϊςςασ επικεντρϊνεται:
• ςτθν εκμάκθςθ του γραπτοφ λόγου (γραφι και
ανάγνωςθ)
• ςτον ευρφτερο γραμματιςμό των μακθτϊν ςε
ποικιλία μζςων και περικειμζνων
• ςτθν καλλιζργεια τθσ προφορικισ ζκφραςθσ ςε
πλικοσ επικοινωνιακϊν πλαιςίων
• ςτθ βακφτερθ ςυνειδθτοποίθςθ των γλωςςικϊν
λειτουργιϊν
• ςτθ ςθμαςία τθσ πρότυπθσ ποικιλίασ και των
άλλων ποικιλιϊν
• ςτθν επίγνωςθ του γλωςςικοφ ςυςτιματοσ.
12. Ολιςτική αντιμετώπιςη τησ γλώςςασ
Ο ενιαίοσ χαρακτιρασ του φαινομζνου οδθγεί ςτθν
αντιμετϊπιςθ τθσ γλωςςικισ διδαςκαλίασ ωσ διαδικαςίασ
πολυδιάςτατθσ και όχι γραμμικισ.
Σα διδαςκόμενα φαινόμενα δεν προςτίκενται ωσ μεμονωμζνα
ςτοιχεία αλλά ςυνδζονται οργανικά τόςο με τα υπόλοιπα
φαινόμενα τθσ γλϊςςασ όςο και με διάφορουσ εξωγλωςςικοφσ
παράγοντεσ, που ςυνιςτοφν το επικοινωνιακό περιβάλλον.
13. Καινοτομίεσ Π-2021
υνδυαςμόσ κεωρθτικϊν
μοντζλων και μεκόδων
Περίοδοι μετάβαςθσ : από
το Νθπιαγωγείο ςτο
Δθμοτικό & από το
Δθμοτικό ςτο Γυμνάςιο
Εβδομαδιαία κατανομι
ωρϊν των πεδίων
διδαςκαλίασ τθσ Γλϊςςασ
Περίοδοσ επανάλθψθσ
Ζμφαςθ ςτισ γλωςςικζσ
δεξιότθτεσ
υςτθματοποίθςθ των
κειμενικϊν τφπων και
ζνταξθ νζων
Γραμματικι και
ορκογραφία ενταγμζνεσ ςε
ολιςτικι προςζγγιςθ τθσ
γλϊςςασ
Καλλιζργεια
μεταγνωςτικϊν
ικανοτιτων/δεξιοτθτϊν
(π.χ. φωνολογικι και
μορφολογικι επίγνωςθ)
υςτθματικι διδαςκαλία
του λεξιλογίου
Ανάγνωςθ ολόκλθρων
βιβλίων ςτθ λογοτεχνία
Οδθγοί εκπαιδευτικοφ ανά
κεματικό πεδίο (5
Θεματικοί Οδθγοί)
Ενςωμάτωςθ αξόνων των
ΣΠΕ
14. Περιεχόμενο γνωςτικοφ
αντικειμζνου
Θεματικά Πεδία
Αναλφεται ςε πζντε κεμελιϊδεισ περιοχζσ (Θεματικά Πεδία)
οι οποίεσ πθγάηουν από τθν εφαρμοςμζνθ γλωςςολογία και
τθ διδακτικι των γλωςςϊν
Κάκε ΘΠ αναλφεται ςε επιμζρουσ Θεματικζσ Ενότθτεσ
Κακιςτοφν ςαφείσ ςε κάκε τάξθ ςτόχουσ και επιδιωκόμενα
μακθςιακά αποτελζςματα
υνδζονται προτεινόμενεσ ενδεικτικζσ δραςτθριότθτεσ.
Οι κεμελιϊδεισ περιοχζσ επεκτείνονται και ςτισ επόμενεσ
βακμίδεσ με διαφορετικι βαρφτθτα
Για λόγουσ
μεκοδολογικοφσ και
λόγουσ διδακτικισ
αποτελεςματικότθτασ
Θεματικά Πεδία (Θ.Π.)
Θεματικζσ ενότθτεσ
(Θ.Ε.)
25. Αξιολόγηςη
Μακθτι
• Βαςικόσ ςτόχοσ είναι:
• θ εκτίμθςθ των γνϊςεων και
ικανοτιτων και θ παρακολοφκθςθ του
τρόπου διαμόρφωςθσ ςυμπεριφορϊν
και ςτάςεων που κρίνονται κομβικζσ για
το γνωςτικό αντικείμενο τθ σ Γλϊςςασ
• θ επαρκισ πλθροφόρθςθ για τθ
γλωςςικι ικανότθτα του μακθτι,
ιδιότθτα που ςυνδζεται οργανικά με τθν
όλθ μακθςιακι του πορεία
• θ ζγκαιρθ διάγνωςθ και θ
αποτελεςματικι αντιμετϊπιςθ των
κενϊν και των ελλείψεων του μακθτι
ςτο αντικείμενο τθσ γλϊςςασ
• αρχικι (ι διαγνωςτικι) - ςυνεχισ (ι
διαμορφωτικι) - τελικι (ι ακροιςτικι)
Εκπαιδευτικοφ
• αυτοαξιολόγθςθ/αναςτοχαςμόσ του
εκπαιδευτικοφ, ο οποίοσ πρζπει να
αφορά εξίςου ςτισ μεκόδουσ που
ακολοφκθςε και ςτθν επίτευξθ των
ςτόχων που είχε κζςει
• αναςτοχαςμόσ επί των αποτελεςμάτων
των μακθτϊν του κατά τισ διάφορεσ
φάςεισ αξιολόγθςθσ
• προβλθματιςμόσ ςχετικά με τθν
ανταπόκριςθ των μακθτϊν ςτα διάφορα
κριτιρια αξιολόγθςθσ που υιοκετεί
• ςυνεργαςία μεταξφ των εκπαιδευτικϊν
και ετεροαξιολόγθςθ του υλικοφ που
δθμιουργοφν, των διδακτικϊν τουσ
προςεγγίςεων, των παρεμβάςεων που
ςχεδιάηουν για τθν ςτοχευμζνθ
αντιμετϊπιςθ ςυγκεκριμζνων ελλείψεων
(π.χ. ελλιπισ κατανόθςθ γραπτοφ λόγου
-ερωτθματολόγιο
26. Η αξιολόγηςη του μαθητή
Αρχική (ή διαγνωςτική):
-Εκτίμθςθ του μακθςιακοφ επιπζδου του
ςυνόλου των μακθτϊν/τριϊν τθσ τάξθσ ςε
βαςικζσ δεξιότθτεσ
-Εντοπιςμόσ μακθτϊν/τριϊν με ιδιαίτερεσ
δυςκολίεσ ι δυνατότθτεσ ςε ςχζςθ με τθν
θλικία τουσ
-Εκτίμθςθ του βακμοφ αφομοίωςθσ
περιεχομζνου του μακιματοσ που
κεωρείται κατακτθμζνο από τα
προθγοφμενα ζτθ
Σο αποτζλεςμα αφορά αποκλειςτικά τον
εκπαιδευτικό και τθ ςχολικι μονάδα, ΔΕΝ
κατθγοριοποιεί τουσ μακθτζσ.
α) χάρα ατομικισ παρατιρθςθσ
β) Άτυπο κριτιριο αξιολόγθςθσ (τεςτ)
γ) τακμιςμζνα διαγνωςτικά κριτιρια
Συνεχήσ (ή διαμορφωτική)
-Πραγματοποιείται κακ’ όλθ τθ διάρκεια
του ςχολικοφ ζτουσ με ςτόχο τθν
αυτορρφκμιςθ, τθν αυτοςυνειδθςία και
τθν αυτονομία ςτθ μάκθςθ.
-Διαπιςτϊνει ο εκπαιδευτικόσ τθν
αποτελεςματικότθτα των εκπαιδευτικϊν
του μεκόδων.
Σεχνικζσ διαμορφωτικισ αξιολόγθςθσ :
Ημερολόγια παρατιρθςθσ , ςχζδια
εργαςίασ ωσ μζςα αξιολόγθςθσ, φάκελοσ
εργαςιϊν με ανακεωρθμζνεσ εργαςίεσ ,
εννοιολογικοί χάρτεσ, εβδομαδιαία-
μθνιαία κριτιρια αξιολόγθςθσ (τεςτ),
ερωτθματολόγιο αυτοαξιολόγθςθσ ι
αυτοδιόρκωςθσ (ατομικι του μακθτι), -
ετεροδιόρκωςθσ (ομαδικι των
μακθτϊν), αξιολόγθςθ από τον
εκπαιδευτικό
Εναλλακτικζσ
Η περιγραφικι αξιολόγθςθ, θ
αξιολόγθςθ μζςω μιασ αυκεντικισ
δθμιουργίασ του μακθτι, θ αξιολόγθςθ
μζςω του εκπαιδευτικοφ δράματοσ, θ
αξιολόγθςθ μζςω τθσ γραφισ κειμζνων
κ.ά
Τελική (ή αθροιςτική)
-Διενεργείται ςε 2 φάςεισ, ενδιάμεςθ και
τελικι με βαςικό ςτόχο τθν απόκτθςθ
γνϊςεων και δεξιοτιτων που αποτζλεςαν
ςτόχουσ για τθν τάξθ που ολοκλιρωςαν οι
μακθτζσ/τριεσ
-Αποτφπωςθ ςυγκεντρωτικά τθσ ςχολικισ
πορείασ του μακθτι κακ’ όλο το ζτοσ
-Εςτίαςθ ςτθν πρόοδο που ζχει επιτφχει ςε
ατομικό επίπεδο ςε ςχζςθ με τουσ
προκακοριςμζνουσ διδακτικοφσ ςτόχουσ
του γνωςτικοφ αντικειμζνου τθσ
Νεοελλθνικισ γλϊςςασ
-λαμβάνεται υπόψθ θ
ςυνεχισ/διαμορφωτικι αξιολόγθςθ
27. Εργαςία Ενότητασ Α
Αφοφ μελετιςετε το υλικό τθσ 1θσ εβδομάδασ (ιδίωσ τισ ςελ. 7-13 ) να
αποτυπϊςετε τθν άποψι ςασ ςχετικά με τθν οργάνωςθ του Π-2021
ςτα 5 Θεματικά Πεδία και τθν εξειδίκευςθ αυτϊν ςε Θεματικζσ Ενότθτεσ. Για τθν
απάντθςι ςασ μπορείτε επικουρικά να αξιοποιιςετε τθ διάρκρωςθ τθσ
Γραμματικήσ Ε΄-Στ΄ Δημοτικοφ κακϊσ και τθν οργάνωςθ του Αναλυτικοφ
Προγράμματοσ Σπουδών του 2011 (δείτε υμπλθρωματικό υλικό).
28. Δ. Εφαρμογζσ
Εφαρμογή 1
Θεματικό Πεδίο 1 Προςδοκϊμενα
Προςλθπτικζσ και παραγωγικζσ δεξιότθτεσ
Θεματικό Πεδίο 2
Κειμενικοί τφποι - Πολυτροπικότθτα
Θεματικό Πεδίο 3
Γραμματικι περιγραφι
Θεματικό Πεδίο 4
Λεξιλόγιο
Θεματικό Πεδίο 5
Ανάγνωςθ βιβλίων / εκτεταμζνων κειμζνων
Προςδοκϊμενα
• να κατανοοφν το περιεχόμενο ςυηιτθςθσ οικείου κζματοσ ι κακθμερινϊν ςυνομιλιϊν ςε ποικίλα
περιβάλλοντα επικοινωνίασ (π.χ. οικογζνεια, γειτονιά, ςχολείο)
• να εντοπίηουν βαςικά ςτοιχεία των αφθγθματικϊν κειμζνων (ιρωεσ, χϊροσ, χρόνοσ)
• να εντοπίηουν ςυμφωνικά ςυμπλζγματα δφο και τριϊν ςυμφϊνων και να αποδίδουν τθν προφορά και
τθ γραφι τουσ (π.χ. τς, τη, ςτ, κρ, κλ, χκρ)
• να προςδιορίηουν τισ ςχζςεισ των λζξεων με βάςθ τθ ςθμαςία τουσ: ςυνϊνυμα και αντϊνυμα
• να διατυπϊνουν ερωτιςεισ και απαντιςεισ, να ηθτοφν διευκρινίςεισ, να αναδιατυπϊνουν τισ
απαντιςεισ τουσ, με βάςθ όςα ακροϊνται
• να χρθςιμοποιοφν λεκτικζσ πράξεισ για τθν ζκφραςθ φιλικισ διάκεςθσ, ευχαριςτίασ, απολογίασ,
ςυγγνϊμθσ
• να διαβάηουν ζνα ολόκλθρο βιβλίο γνϊςεων (λογοτεχνικι μορφισ) ςε ςυγκεκριμζνο χρονικό διάςτθμα
• να αξιοποιοφν τθν πολυτροπικότθτα ωσ τρόπο ανάγνωςθσ και κατανόθςθσ του μθνφματοσ
• να διακρίνουν τουσ κφριουσ όρουσ τθσ πρόταςθσ ωσ δομικά ςυςτατικά (Τ/Ρ/Α/Κ)
• να παράγουν ςε ομάδεσ κείμενα επιχειρθμάτων αναλαμβάνοντασ τθν αντικετικι παρουςίαςθ ενόσ
κζματοσ που εμπίπτει ςτα ενδιαφζροντα των μελϊν τθσ τάξθσ
• να εντοπίηουν τισ ιδιαιτερότθτεσ που εμφανίηουν ςτθν κλίςθ, λόγω τθσ λόγιασ προζλευςισ τουσ: τα
ριματα που λιγουν ςε -ούμαι και -ώμαι και όςα ζχουν ωσ β’ ςυνκετικό άγω και βάλλω
• να διακρίνουν τθ λειτουργία των προκθμάτων (προκζςεων-λόγιων και νεοελλθνικϊν) ςτθν αλλαγι τθσ
ςθμαςίασ των ρθμάτων
