1. GLUZIDOAK
Karbono, oxigeno eta hidrogenoz osatutako konposatuak dira.
Oso talde zabala eta anitza da.
Hiru gluzido mota daude: monosakaridoak, disakaridoak eta
polisakaridoak.
2. Monosakaridoak
• Gluzidorik sinpleenak dira, 3 eta 7 karbono-atomo bitarteko kateak osatuak.
• Monosakaridoak izan daitezke: triosak, tetrosak, pentosak, hexosak eta
heptosak.
• Aldehido taldea duten monosakaridoei aldosak deritze eta zetona taldeari
zetosak.
3. Monosakaridoak
• Ezaugarriak:
- Gozoak eta zuriak dira.
- Kristal egitura dute.
- Uretan disolbagarriak.
- Erredektureak dira.
• Funtzioa: Zelulek energia lortzeko erabiltzen dituzten substantziak dira.
Erreakzio kimikoa gertatzen denean, lotura batzuk apurtu egiten dira
eta beste batzuk sortu. Apurtutako loturek eratutakoek baino energia
gehiago izanez gero, energia askatuko du: erreakzio exergonikoa da.
Lotura berriek hasierako molekulenek baino energia gehiago badute, energia
hartu beharko du: erreakzio endergonikoa.
5. Disakaridoak
• Bi monosakaridoren elkarketaz eratuak daude.
• Gehienetan monosakarido baten hidroxilo talde baten karbono eta
beste monosakaridoaren aldehido taldea edo zetona taldearen
karbonoa lotzen dira. Lotura gertatzean, ur molekula bat askatzen
da. Lotura horri O-glukosidiko lotura deritzo.
• Alderantziz,berriz, monosakaridoak askatzeari, hidrolisia deritzo ur
molekula bat gehitu behar baitzaio.
6. Disakaridoak
• Ezaugarriak:
- Zapore gozoa.
- Kristalizatu egin litezke.
- Disolbagarriak uretan.
• Funtzioa: Zelulei eman beharreko energiarekin dute zerikusia.
Energia lortzeko erabiltzen dira disakaridoak.
• Disakaridoen adibideak:
- Laktosa galaktosa + glukosa
- Sakarosa fruktosa + glukosa
- Maltosa glukosa + glukosa
7. Polisakaridoak
• Konposatu hauek monosakarido asko dituzte, O-glukosidiko
loturen bidez elkartuak, katea linealak zein adarkatuak eratuz.
• Ezaugarriak:
- Ez dira gozoak.
- Ezin dira kristalizatu.
- Ez dira disolbagarriak uretan.
• Funtzioa: Energi erreserba gisa funtzionatzen dute, edo
egituraketa-funtzioa dute, izaki bizidunen organismoaren zenbait
zatiren osagai modura jokatuz.
8. Polisakaridoak
1) Erreserba-funtzioa polisakaridoen artean almidoia eta
glukogenoa aipatu ditzakegu. Substantziak energia erreserba gisa
funtzionatzen dute, hidrolizatzen direnean energia lortzeko
prozesuetan erabiltzen diren monomeroak askatzen direlako.
- Almidoia: landareen erreserba-substantzia da.
- Glukogenoak: almidoiak landareetan duen funtzioa du, baina
animalietan.
2) Egituraketa-funtzioa egituraketa-funtzioak duten polisakaridoek
izaki bizidunen gorputzaren funtsezko zatiak osatzen dituzte.
- Zelulosak: landare-zelulen pareta zelularra osatzen dute.
- Kitina: Intsektuen eta krustazeoen exoeskeletoaren zein onddoen
zelulak estaltzen dituen paretaren osagai nagusia da.
