De gezondheidszorg is een dynamische sector die zich continu ontwikkelt. Thema’s als kwaliteitsverbetering, kostenbesparing, procesoptimalisatie, gastvrijheid en regionalisering bepalen de agenda’s van de ziekenhuisbestuurders van vandaag. Maar wat kunnen zij morgen verwachten, of volgend jaar of in 2025? In een presentatie bij de werkgroep Vastgoedontwikkeling van de NVZ laat Joost Willems, partner bij pieterse terwel grevink (ptg advies), een toekomstperspectief voor de zorg en de impact die dit heeft op zorghuisvesting zien.

1. zorgen voor over-overmorgen
toekomst verken n in g n aar z org en z orgh u isvest in g
N V Z – w e r k g r o e p Va s t g o e d o n t w i k k e l i n g z i e k e n h u i z e n
1 8 j u n i 2 0 1 5

2. zorgen voor overovermorgen
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
De gezondheidszorg is een dynamische sector die zich
continu ontwikkeld.
Thema’s als kwaliteitsverbetering, kostenbesparing,
procesoptimalisatie, gastvrijheid en regionalisering bepalen
de agenda’s van de ziekenhuisbestuurders van vandaag.
Maar wat kunnen zij morgen verwachten, of volgend jaar of
in 2025?
2

3. the future is now
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
De technologie van vandaag konden wij 30 jaar geleden niet
bedenken. Inmiddels hebben we deze toekomst bereikt. Wat
ooit Star Wars leek is inmiddels bewezen technologie:
Technologie wordt kleiner en bevindt zich steeds meer op en
geïntegreerd in ons lichaam. Pleisters meten hartritme en
hersenactiviteit, de stethoscoop wordt vervangen door een
draagbare echo en we printen nieuwe lichaamsdelen in 3D.
Dat is nu. Maar de vraag is: hoe kunnen wij de trends van
vandaag vertalen naar de zorg van overovermorgen?
En hoe definieert dit het ziekenhuis van 2025?
3

4. hoe big data ons gezond houdt (1)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
De technologische vooruitgang maakt dat we over
steeds meer gegevens beschikken. En dat we deze
gegevens kunnen inzetten om de wereld om ons heen
te begrijpen, te voorspellen, te verbeteren: Big Data.
Ook de gezondheidszorg plukt de vruchten van de
micronalisering van technologie. Devices meten onze
gezondheidstoestand en geven ons de informatie om
gezonder te leven, ons tijdig te laten onderzoeken of te
laten opereren.
4

5. hoe big data ons gezond houdt (2)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
De combinatie van deze twee ontwikkelingen gaat de zorg
veranderen. Het stelt ons niet alleen in staat real time, continu onze
gezondheidstoestand te kennen en te beïnvloeden.
Door de gegevens die we verzamelen te delen en te analyseren geven
ze ons inzicht in het ontstaan en verloop van ziektes en de effectiviteit
van behandelingen. Met deze kennis ontwikkelen we betere,
persoonlijk toegesneden medicijnen en kunnen we beter overwogen
keuzes maken om wel of niet te behandelen.
Maar bovenal maakt het ons bewuster van de invloed die we zelf op
onze gezondheid hebben. Zo wordt de zorg effectiever en efficiënter.
5

6. een gezondheidsabonnement van Google (1)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
Nieuwe technologie brengt nieuwe verdienmodellen met zich
mee. En nieuwe aanbieders.
Een telefoonabonnement wordt gecombineerd met het
nieuwste toestel, streaming audio leidt tot het faillissement van
de platenzaak en een harde schijf huur je inmiddels in de cloud.
Tastbare producten worden aansprekende diensten.
Eenmalige aankopen maken plaats voor abonnementen.
We betalen voor gebruik, niet voor bezit.
6
Flickr: Gabriel Jorby
Flickr: dolphinsdock

7. een gezondheidsabonnement van Google (2)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
Als we deze trend vertalen naar de zorg, kunnen we ook hier een nieuw verdienmodel verwachten.
We verzekeren ons niet meer tegen een schadelast bij ziekte, maar abonneren ons bij die partij die
ons helpt gezond te blijven of weer gezond te worden. Met de kennis van onze genetische opbouw
en leefstijl en feedback over onze medische status, krijgen we zelf de regie om gezond te blijven.
De beste dienstverlening staat centraal, maar ook de mogelijkheden om met de laatste kennis
en technologie onze gezondheid te monitoren en bij te sturen.
De zorg zal van het ziekenhuis naar thuis verplaatsen.
De leverancier die dit kan bieden is de zorgaanbieder
van morgen. Hierbij hebben aanbieders uit de wereld
van de retail en technologie een voorsprong door
hun klantgerichte attitude.
7

8. van instituut naar collectief (1)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
De afgelopen jaren heeft het publiek het vertrouwen in de
financiële wereld en overheid verloren. Deels doordat
producten steeds complexer zijn geworden, maar vooral
omdat handelswijzen ondoorzichtig blijken en niet gericht
op betere dienstverlening aan de klant.
Op zoek naar transparantie richten we collectief onze
nieuwe wereld in: we financieren projecten via
crowdfunding, we verzekeren ons tegen
arbeidsongeschiktheid middels broodfondsen en voor
onze duurzame energie kopen we aandelen in
windmolens.
8
Flickr: Rocío Lara

9. van instituut naar collectief (2)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
Ook de zorg is momenteel verre van transparant. Dezelfde ingrepen kosten
bij een aanbieder 20% meer dan bij een andere. De consument heeft hier
geen zicht op. Ook de kwaliteit van zorg is, ondanks een aantal goede
initiatieven, nog niet voldoende inzichtelijk en verschilt per ziekenhuis. En
zorgverzekeringen zijn nog lastiger te vergelijken dan een
telefoonabonnement.
Dit versterkt de vraag naar transparante zorgaanbieders. En het schept een
markt voor collectieve zorginkoop: mensen die elkaar vinden om gezamenlijk
de beste zorg in te kopen bij partijen die ze vertrouwen. Het is maar de vraag
of zorgverzekeraars zoals we ze nu kennen in 2025 nog bestaan.
Het biedt kansen voor ziekenhuizen als spinnen in het zorgweb om de zorg
optimaal te organiseren voor de mensen in hun verzorgingsgebied; maar
zullen zij in staat zijn om de wensen van de klant goed te vertalen?
9

10. gezondheidszorg in 2025: de patiënt (1)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
patiënt wordt gezondheidsregisseur
Met de technologie van morgen en kennis van onze genetische
eigenschappen weten we hoe gezond we zijn, voorspellen we
wanneer we ziek worden en gebruiken we deze informatie om zo
gezond mogelijk te blijven.
We krijgen de kans om actief onze gezondheidstoestand te
beïnvloeden.
Tegelijkertijd stelt nanotechnologie ons in staat om bij ziekten in te
grijpen op moleculair niveau en genezing op maat te creëren.
10

11. gezondheidszorg in 2025: de patiënt (2)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
patiënt wordt gezondheidsconsument en -participant
De verantwoordelijkheid voor zijn eigen gezondheid maakt dat
de patiënt van de toekomst inzicht eist op de kwaliteit van de
zorgproducten en van de zorgverlener bij wie hij ze afneemt.
Actieve deelname aan zijn herstel is essentieel.
Dr. Google, Dr. Apple en Dr. Samsung maken hem een
volwaardige sparringpartner voor de dokter.
Samen komen zij tot de oplossing die het best past
bij de individuele zorgvraag.
11

12. gezondheidszorg in 2025: de aanbieders (1)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
Goede zorg leveren alleen is niet meer voldoende. De
zorgaanbieder van morgen is in staat om een
patiëntenpopulatie aan zich te binden en hun gezondheid
te monitoren en te voorspellen.
De stappen van Apple, Samsung en Google om de
zorgmarkt te betreden met hun technologische kennis,
ligt daarmee voor de hand.
Maar juist ook nieuwkomers kunnen snel nieuwe markten
creëren en veroveren. Met nieuwe innovatieve producten
veranderen ze het zorgaanbod fundamenteel.
12
Theranos

13. gezondheidszorg in 2025: de aanbieders (2)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
generalisatie versus specialisatie
Het verlenen van zorg verandert. De nadruk op
preventie vraagt naast een specialist om een generalist.
De geneesheer van morgen is een health coach
die je helpt jouw diagnose te interpreteren en
te adviseren hoe hier optimaal mee om te gaan.
Tegelijkertijd zullen de specialisten zich verder specialiseren. Hier geldt:
medische kennis divergeert, ervaring concentreert. Om de kwaliteit te
waarborgen zullen bijzondere verrichtingen steeds meer geconcentreerd
worden bij een beperkt aantal zeer kundige specialisten. Voor hen wordt
multidisciplinaire samenwerking de standaard.
13

14. gezondheidszorg in 2025: huisvesting (1)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
Ziekenhuizen zoals wij ze kennen bestaan in 2025 niet meer.
Werkprocessen zullen fundamenteel veranderen. Taken
zullen verdwijnen, nieuwe taken worden ontwikkeld.
Preventieve zorg staat centraal en wordt plaats en tijd
ongebonden. Monitoring op afstand maakt het mogelijk dat
het herstelproces buiten het ziekenhuis plaats vindt.
Je huis wordt het nieuwe ziekenhuis.
Thuis, onderweg of op kantoor: je zult altijd in staat zijn je
gezondheidstoestand te monitoren en waar nodig een
zorgprofessional te raadplegen.
14
Microsoft Hololens

15. gezondheidszorg in 2025: huisvesting (2)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
Ziekenhuizen blijven geconcentreerde specialistische centra,
maar zullen veel kleiner zijn dan nu.
Ondanks de stijgende zorgvraag, maken de verplaatsing van
diagnostiek, de opkomst van virtuele consulten en de
samenwerking tussen de eerstelijnszorg en tweedelijnszorg
dat de polikliniek leeg loopt.
Hoe en vooral wanneer dit zich zal ontvouwen, blijft lastig in
te schatten. Dit vraagt om flexibele huisvestingsoplossingen
die het mogelijk maken om elke 5-10 jaar de huisvesting aan
te laten sluiten bij de zorgvraag.
15

16. gezondheidszorg in 2025: huisvesting (3)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
De nadruk op preventie leidt er op termijn toe dat minder
behandeling nodig is.
Daarbij komt dat door de inzet van ICT-toepassingen de
zorgprocessen strakker gestuurd en daarmee efficiënter worden.
Verder doorontwikkelde behandelmethoden maken dat verblijf
in het ziekenhuis wordt gereduceerd en dat patiënten relatief
zieker zijn gedurende hun verblijf.
Dit vraagt een gemiddeld hoger opleidingsniveau van de
zorgprofessionals en meer inzet van mantelzorgers en om
kwalitatief hoogstaande verblijfsruimtes, zowel in de kliniek als
op de polikliniek.
16
beeld: EGM Architecten

17. gezondheidszorg in 2025: huisvesting (4)
z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g
Het ziekenhuis in 2025 is een fysiek baken van het zorgnetwerk
dat de gezondheid van haar populatie gezamenlijk bewaakt en
waar nodig herstelt. Heldere profilering van de verschillende
zorgpartners en keuzes maken in de te leveren zorg zijn hierbij
van groot belang.
Om de beste zorg te kunnen blijven leveren, dienen
zorggebouwen zo ingericht te worden dat ze fysieke en
virtuele ontmoetingen tussen patiënten en medisch
professionals optimaal faciliteren.
De basis van de zorg van de toekomst blijft echter het blijven
luisteren naar patiënten en samen met hen de zorg vorm te
geven.
17
beeld: EGM Architecten

18. z o r g e n v o o r o v e r - o v e r m o r g e n , e e n t o e k o m s t v e r k e n n i n g n a a r z o r g e n z o r g h u i s v e s t i n g18
ir. J. Willems
partner/adviseur
pieterse terwel grevink
E jwi@ptg-advies.nl
I www.ptg-advies.nl
L nl.linkedin.com/in/joostwillems
@joost_willems