1. Ziek uit vakantie: van verkoudheid tot
malaria
Presentatie masterpaper 2014-2015
Aurélie Casier, Sanne Crivits, Anne-Elise Neyens, Carmen Aerts
Diagnostisch landschap na terugkeer uit Zuidoost-Azië
Promotor: Prof. Dr. Schoenmakers
Co-promotor: Dr. Van Raemdonck
2. INHOUD
• Achtergrond
• Doel van het onderzoek
• Aanpak:
• Literatuurstudie
• Veldstudie: enquête en website
• Discussie
• Conclusie
4. REIZEN EN ZIEKTE – ENKELE CIJFERS
• 22-64%: medisch probleem bij reis naar tropen/subtropen
• 8-15% zoekt medische hulp
• Consulten:
- 28%: koorts als hoofdklacht
- 18%: cutaan probleem
- 1/3: diarree
• Oorzaak niet altijd tropische aandoening!
• Weinig gegevens specifiek voor huisartsgeneeskunde in
literatuur
6. 1. Nagaan hoe de evaluatie van zieke reizigers enerzijds verloopt in
Vlaamse huisartsenpraktijken, en anderzijds hoe de evaluatie van
zieke reizigers zou moeten verlopen
2. Tool ontwerpen toegankelijk voor de Vlaamse huisarts die kan
aangewend worden bij evaluatie van zieke reizigers uit Zuidoost-
Azië
10. a) Opzet
• Onderzoeksvraag: Hoe verloopt de evaluatie van de zieke reiziger die
terugkeert uit de tropen in de Vlaamse huisartsenpraktijk?
• Gestructureerde enquête, onafhankelijk van de verschillende
reisgebieden
• 3 delen
11. b) Resultaten
RESPONS: 91 huisartsen
• Enquête compleet: 69 artsen
• Enquête incompleet: 22 artsen
• Niets ingevuld: 19 artsen
• Deel 1 ingevuld: 2 artsen
• Deel 1 en 2 ingevuld: 1 arts
13. Hoe vaak kwam u volgende pathologieën
tegen het afgelopen jaar?
• Vermoeden tropische aandoening infrequent
• Bevestiging tropische aandoening nog infrequenter
14. Hoe vertrouwd bent u met de volgende
problemen?
• EERDER WEL:
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met gastro-intestinale klachten
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met angst voor een SOA
15. Hoe vertrouwd
bent u met de
volgende
problemen?
EERDER WEL:
Terugkerende reiziger met gastro-intestinale
klachten
Terugkerende reiziger met angst voor een
SOA
16. Hoe vertrouwd bent u met de volgende
problemen?
• EERDER WEL:
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met gastro-intestinale klachten
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met angst voor een SOA
• EERDER NIET TOT EERDER WEL:
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met koorts
• Aanpak bij terugkerende reiziger met respiratoire klachten
• Aanpak bij terugkerende reiziger met geelzucht
• Ernst inschatten bij vermoeden van malaria
17. Hoe vertrouwd
bent u met de
volgende
problemen?
EERDER NIET TOT EERDER WEL:
Aanpak bij een terugkerende reiziger met
koorts
Aanpak bij terugkerende reiziger met
respiratoire klachten
Aanpak bij terugkerende reiziger met
geelzucht
Ernst inschatten bij vermoeden van malaria
18. Hoe vertrouwd bent u met de volgende
problemen?
• EERDER WEL:
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met gastro-intestinale klachten
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met angst voor een SOA
• EERDER NIET TOT EERDER WEL:
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met koorts
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met respiratoire klachten
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met geelzucht
• Ernst inschatten bij vermoeden van malaria
• PROBLEEMZONES:
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met een dermatologisch probleem
• Aanpak bij een terugkerende reiziger met neurologische klachten
• Beleid algemene post-travel check-up
19. Hoe vertrouwd
bent u met de
volgende
problemen?
PROBLEEMZONES:
Aanpak bij een terugkerende reiziger met
een dermatologisch probleem
Aanpak bij een terugkerende reiziger met
neurologische klachten
Post-travel check-up
20. Probleemzones of opmerkingen rond tropische
ziektes in eerstelijnszorg
1) Presentatie van de terugkerende reiziger uit vakantie is
weinig frequent => onvoldoende ervaring
2) Geen of weinig kennis van tropische ziekteleer
Differentiaal diagnose opstellen = moeilijk
Onderscheid tussen banale aandoening en tropische ziekte = moeilijk
Bepalen ernst = moeilijk
21. Opmerkingen rond tropische ziektes in
eerstelijnszorg
• Welke testen kan de huisarts zelf doen?
• Wanneer verwijzen?
• Vraag naar algemeen algoritme voor diagnostiek en
behandeling
22. 2. LITERATUURSTUDIE
• Onderzoeksvraag: Hoe zou de evaluatie van een zieke
reiziger die terugkeert uit Zuidoost-Azië moeten verlopen?
• Populatie: terugkerende zieke reizigers
• Uitkomst: differentieel diagnose bij zieke reiziger uit Zuidoost-
Azië onder de vorm van diagnostische landschappen
23. a) Zoekstrategie
1. Algemene artikels: algemene informatie + aanknopingspunt voor meest
frequente symptomen en aandoeningen bij reizigers uit Zuidoost-Azië
2. Artikels meer specifiek over Zuidoost-Azië
3. Gebied bepaald adhv WHO-richtlijn en vergelijking met de landen
besproken in geselecteerde artikels
→ Korea, Brunei, Cambodia, Indonesia, Laos, Maleisië, de Filippijnen,
Singapore, Thailand, Vietnam, Myanmar en Timor Leste
4. Uitwerking van belangrijkste ziektebeelden voor diagnostisch landschap
24. b) Resultaten
1. Anamnese
2. Klinisch onderzoek
3. Technische onderzoeken
4. Diagnostische landschappen:
- Koorts na terugkeer uit Zuidoost-Azië
- Gastrointestinale symptomen na terugkeer uit Zuidoost-Azië
- Cutane symptomen na terugkeer uit Zuidoost-Azië
25. 4. Diagnostische landschappen
• Bij reizigers uit Zuidoost Azië: 3 grote categorieën:
1. koorts
2. gastro-intestinale symptomen
3. dermatologische aandoeningen
→ 3 diagnostische landschappen:
1. koorts na terugkeer uit Zuidoost-Azië
2. gastro-intestinale symptomen na terugkeer uit Zuidoost-Azië
3. cutane letsels na terugkeer uit Zuidoost-Azië
• Geselecteerde ziektebeelden toegewezen aan 1 of meer DL, vertrekkend
vanuit hun symptomatologie
• Binnencirkel of buitencirkel obv ernst en behandelbaarheid
27. Diagnostisch landschap koorts na terugkeer uit
Zuidoost-Azië
• Binnencirkel:
• Dengue: endemisch in Zuidoost-Azië – in opmars – ook subklinische
infecties
• Malaria: Plasmodium Falciparum en Plasmodium Vivax (en P. Knowlesi)
• Buiktyfus: Salmonella Typhi en Paratyphi - 2 vaccins, niet werkzaam tegen
Paratyphi
• Buitencirkel:
• Chikungunya
• Niet exotisch: Toxoplasmose – TBC- mononucleose – non typhi-Salmonella
• Rare but dangerous: Leptospirose – Melioidose - Rickettsiosen
30. Diagnostisch landschap gastro-intestinale
symptomen na terugkeer uit Zuidoost-Azië
•Ziektes waarbij GI-systeem betrokken is, maar niet het hoofdsymptoom is:
Dengue-buiktyfus- malaria - leptospirose –chikungunya
•Niet exotische aandoeningen: bloedend ulcus – pancreatitis- appendicitis –
rupturerend AAA - cholecystitis - gastroenteritis
37. PREVALENTIE
• Lage frequentie van voorkomen van tropische aandoeningen
in de huisartsenpraktijk
• 34% van de huisartsen heeft 1 tot 4 keer per jaar het vermoeden van
tropische aandoening, resterende groep <1X/j of nooit
• ¾ van de huisartsen ziet minder dan 1 keer per jaar dit vermoeden
bevestigd
• Geen cijfers beschikbaar in de literatuur over de prevalentie
van tropische aandoeningen in de huisartsenpraktijk
38. GASTRO-INTESTINALE KLACHTEN
• Huisartsen zijn hiermee eerder wel vertrouwd
• Is de frequentst voorkomende klacht bij terugkerende
reizigers: 1/3
• Huisartsen zijn niet vertrouwd met dermatologische
problemen na terugkeer
• Bij terugkerende reizigers consulteert 18% omwille van
dermatologische problemen
DERMATOLOGISCHE PROBLEMEN
39. KOORTS
• Een vierde van de artsen geeft aan hier eerder niet mee om
te kunnen gaan
• Consultaties bij terugkerende reizigers: 28% koorts
41. ONDERZOEK
Bevindingen:
- lage frequentie van voorkomen van tropische aandoeningen in de
huisartsenpraktijk
- weinig vertrouwd met de aanpak van reizigers die ziek terugkeren uit vakantie
- literatuur: weinig gegevens omtrent prevalentie en aanpak van tropische
aandoeningen in de huisartsenpraktijk
nood aan goede informatiebronnen voor de huisarts + onderzoek naar prevalentie
en aanpak van zieke reiziger in de Vlaamse huisartspraktijk
Populatie: patiënten in de Vlaamse huisartsenpraktijken die zich na een tropenreis presenteren
Deel 1: aanpak van verschillende klachten en aandoeningen en algemene post-travel check up
Deel 2: frequentie van tropische ziektebeelden
Deel 3: - persoonlijke info - probleemzones of opmerkingen rond tropische ziekten in eerstelijnszorg
Differentiaal diagnose opstellen = moeilijk => men kent niet alle tropische aandoeningen
Anamnese is moeilijk: patiënt kent risico’s van het reizen niet waardoor arts ze systematisch moet nagaan en soms komen ze met heel vage klachten
PubMed→ meer algemene informatie (anamnese, klinisch onderzoek en diagnostiek) + aanknopingspunt voor meest frequente symptomen en aandoeningen bij reizigers uit Zuidoost-Azië
Artikels meer specifiek over Zuidoost-Azië
Gebied bepaald adhv WHO-richtlijn en vergelijking met de landen besproken in geselecteerde artikels→ Korea, Brunei, Cambodia, Indonesia, Laos, Maleisië, de Filippijnen, Singapore, Thailand, Vietnam, Myanmar en Timor Leste
Op basis van artikels uit literatuurstudie en 'A brief guide emerging infectious diseases' van het WHO Regional Office for South-East Asia: algemene lijst van ziektes in Zuidoost-Azië.
Meer gerichte informatie omtrent aandoeningen (vnl symptomatologie en epidemiologie)
Uiteindelijke selectie: a)frequente aandoeningen b)zeldzame maar belangrijke aandoeningen
Cijfers van Geosentinel
Drie op de vier huisartsen geven vakantiegangers te weinig of zelfs fout advies met betrekking tot vaccinaties. Dat stelt TestAankoop. De vaccinatiecentra leveren over de hele lijn goed werk. Een koppel werd anoniem naar 67 huisartsen en 24 vaccinatiecentra gestuurd werd met de vraag hen klaar te stomen voor een exotische rondreis van vijf weken in India. De onderzoekers controleerden of de bevraagde hulpverleners voldoende aandacht schonken aan een correcte vraagstelling, of ze kwalitatief gezondheidsadvies verstrekten, een goed vaccinatieplan opstelden en preventiemaatregelen adviseerden tegen malaria. Slechts vier van de bezochte huisartsen deden het volgens TestAankoop zeer goed, terwijl acht anderen een ronduit slecht advies gaven. ‘Hier en daar werd zelfs compleet foutief geïnformeerd over malaria, met alle risico’s van dien’, aldus de consumentenorganisatie. Fouten Wat de vraagstelling betreft wijst TestAankoop erop dat er doorgaans te weinig vragen werden gesteld over de gezondheidstoestand van de patiënt. Zo vroegen vijf huisartsen niets over eerdere inentingen. Amper twee huisartsen overliepen tijdens de consultatie alle mogelijke risico’s. Foto: Photo News Gevaren die te weinig vermeld werden, zijn het risico op dierenbeten en de kans op hondsdolheid, worminfecties door te baden en infecties door een muggenbeet. De meeste huisartsen raadden weliswaar de noodzakelijke inentingen aan, maar vaccinaties tegen tetanus en polio werden nog te vaak vergeten. Wat malaria betreft werd te veel nadruk gelegd op malariatabletten en te weinig op preventie, terwijl men door het nemen van de goede maatregelen besmetting door muggenbeten bijna volledig kan vermijden.