1. Q-koorts
FTO 7 juni 2010

2. Historie
• 1937 EH Derrick → koortsende ziekte
abattoir medewerkers eci Q=query
• Cox enkele jaren later → teken
Nine mile Creek Montana
• Burnet sera van patiënten Derrick

3. Historie
• 1937 EH Derrick → koortsende ziekte
abattoir medewerkers eci Q=query
• Cox enkele jaren later → teken
Nine mile Creek Montana
• Burnet sera van patiënten Derrick

4. Historie Coxiella
Burnetii
• NL tot 2007 zelden 5-20 patiënten / jaar
• 2007 Herpen (NB)
• 2008 Noord-Brabant + Zuid-Gelderland
• 2009 Uitbreiding gebied
• Heden: grootste humane epidemie
wereldwijd in NL

5. Ziektebeeld & besmetting
• wereldwijde zoönose
• prim reservoirs→rund/schaap/geit
• ook honden, katten, vogels en ratten
besmet (kan via teken mens)

6. Ziektebeeld & besmetting
• wereldwijde zoönose
• prim reservoirs→rund/schaap/geit
• ook honden, katten, vogels en ratten
besmet (kan via teken mens)

7. • urine, faeces, melk, geboorteprodukten
• 1g placenta = 10 bact
9
• <10 bact = besmetting mens
• maanden-jaren handhaving in stof van
uitscheidingsprodukten

8. • urine, faeces, melk, geboorteprodukten
• 1g placenta = 10 bact
9
• <10 bact = besmetting mens
• maanden-jaren handhaving in stof van
uitscheidingsprodukten

9. • sinds 1937 → 55 landen op 5 continenten
• dierenartsen, veehouders, slachthuismedewerkers
• Va 2007 in NL niet beroepsmatig
• inhaleren aërosolen bevalling/slachten
• direct contact dieren en excreta
• nuttigen rauwmelkse produkten
• mens-mens & bloeddonatie = zeldzaam
• overgang moedermelk (weinig bekend)

10. Epidemiologie
• < 2007 5-20/jaar (veehouders+dierenartsen)
• risico besmetting hoogst warme droge
periode feb-mei = lammerseizoen
• Q-koorts maart-augustus (incubatietijd)

13. Risicofactoren
• roken
• sowieso meer LWI’s
• buitenshuis roken / hand-mondcontact?
• contact mest+stro
• gebied met besmette veebedrijven
• beroep: veehouders, dierenartsen, slachthuis

14. • kans =
• ernstigere ziekteverschijnselen
• 17β oestradiol beschermend?
• Brabant ++ 38,1 melkgeiten/km2 (9,2)
• weer: droog, warm, windrichting

15. Bacterie
• Coxiella burnetii: kleine, sporenvormende
obligaat intracellulair groeiende
gramnegatieve bacterie

18. Kenmerken C burnetii
• antigene variatie = fasevariatie
• 2 antigene fases bepaald door de LPS-
structuur op celmembraan
• na infectie gastheercel verandering LPS-
structuur leidt tot verschuiving van fase 1
naar 2
• fase 1 = infectieus↑ celopname↓
• fase 2 = infectieus↓ fagocytose↑
• (IgM fase 2 stijgt als eerste na infectie)

19. Kliniek
• 60% symptoomloos
• mild griepachtig beeld
• fulminante pneumonie of endocarditis
(hoge mortaliteit)
• 20% van de geïnfecteerden bezoekt HA
• manifestatie bepaald door: besmettings-
route, grootte inoculum en comorbiditeit
• enteraal → hepatitis
• inhalatie → pneumonie

20. Vormen van Q koorts
• Acute Q-koorts
• Chronische Q-koorts

21. Acute Q-koorts
• Symptomen na incubatie 2-6 weken
• (retrobulbaire) hoofdpijn
• hoge koorts + koude rillingen
• moe, malaise, transpireren
• nausea, vomitus, diarree

22. Acute Q-koorts
• Ziektebeelden:
• pneumonie + hepatitis (20%)
• myocarditis (1%)
• pericarditis (1%)
• meningo-encefalitis (0,2-1,3%)

23. Acute Q-koorts
• ΔΔ:
• klassieke influenza
• andere veroorzaker van pneumonie

24. Acute Q-koorts
• LAB:
• leuco’s: vaak normaal-25% ↑
• BSE kan ↑
• CRP vaak ↑
• pl ↓
• ASAT/ALAT ↑ 2x-10x

25. Acute Q-koorts
• pneumonie
• SS: droge hoest, pleuraprikkeling en soms
dyspneu
• KO: inspiratoire rhonchi
• x-thorax: infiltraat

26. Acute Q-koorts
• pneumonie
• SS: droge hoest, pleuraprikkeling en soms
dyspneu
• KO: inspiratoire rhonchi
• x-thorax: infiltraat

27. Acute Q-koorts
• hepatitis
• leverfc stoornissen (AF, ALAT, ASAT)
• koorts, aspec buikklachten
• zelden icterus of hepatomegalie

28. Acute Q-koorts
• hepatitis
• leverfc stoornissen (AF, ALAT, ASAT)
• koorts, aspec buikklachten
• zelden icterus of hepatomegalie

29. Chronische Q-koorts
• maanden - jaren na acute beeld
• 1-2% van acuut geïnfecteerden
• C burnetii multipliceert in macrofagen →
aanhoudend verhoogde Al titers
• 60-78% endocarditis met 24% †

30. Chronische Q-koorts
• risico chron. Q-koorts:
• hartklepafwijkingen (ook milde
onontdekte)
• vaatanomalieën en -prothesen
• zwanger
• immuungecompromitteerden

31. Chronische Q-koorts
• endocarditis
• bloedkweek negatief
• koorts
• zelden vegetaties op echo

32. Chronische Q-koorts
• endocarditis
• SS: lichte koorts, transpiratie, moe, anorexie
en vermagering
• KO: hartgeruis, purpura, HSM,
trommelstokvingers

33. Chronische Q-koorts
• endocarditis
• SS: lichte koorts, transpiratie, moe, anorexie
en vermagering
• KO: hartgeruis, purpura, HSM,
trommelstokvingers

34. Chronische Q-koorts
• infecties aneurysmata of vaatprotheses
(=9% van chron Q-koorts)
• arthritis
• osteomyelitis

35. Chronische Q-koorts
• zwangerschap
• acute q-koorts vaak symptoomloos
(abortus, permaturitas, IUVD, laag
geboortegewicht)
• na zwangerschap grote kans chron q-koorts
• opvlamming in volgende zwangerschap

36. Chronische Q-koorts
• 10 % > 6mnd moe na acute q-koorts
• aanwijzingen voor verhoging kans arterieel
vaatlijden

37. LAB
• PCR: 0-14 dagen bact DNA in serum,
weefsel en biopsie materiaal
• als serologie NEGATIEF, maar toch suspect
dan PCR

38. LAB
• serologie is referentie
• IgM en IgG tegen fase 1 en fase 2
• seroconversie na 7-15 dagen
• acuut: + IgM F2 || later + IgM F1
• chron: IgG F2 en IgG F1

39. LAB

40. Behandeling
• titerstijgingen kan 3-4 wk duren, dus bij
verdenking direct behandelen

41. Behandeling
• Acute q-koorts
• doxycycline 2 dd 100mg gedurende 2
weken
• neveneffecten: fotosensitiviteit en
tandverkleuring bij kinderen

42. Behandeling
• moxifloxacine (Avelox®) 1 dd 400mg
• ciprofloxacine (Ciproxin®) 2 dd 750mg
• ofloxacine (Tarivid®) 3 dd 200mg
• 14-21 dagen
• duur koorts↓, bespoedigt herstel, ↓kans
chron q-koorts
• start <3d na begin klachten voorkomt
chronische q-koorts

43. Behandeling
• zwanger:
• cotrimoxazol 2 dd 960mg ≥ 5 weken
• kunstklep, klepafwijking, vaatprothese
• serologie+: doxy+plaquenil ≥ 6mnd

44. Behandeling
• Chronische q-koorts (+ tekens
endocarditis, mycotisch aneurysma,
geinfecteerde vaatprothese)
• doxy+plaquenil ≥ 18mnd, tot daling
antistoftiters (soms levenslang)

45. Behandeling
• Chronische q-koorts zonder SS of
risicofactoren
• geen AB maar follow up specialist met
expertise
• patienten met chron q-koorts → internist

46. Preventie
• hygiëne bij contact met vee
• geen ongepasteuriseerde melkproducten
• bezoek aan q-koorts gebieden afraden bij
hoogrisico patiënten (zwanger, klepafw,
vaatprothese, immuungecomprom.)
• 2010 bloeddonoren uit risicogebieden
getest

47. Preventie
• 1984 Australië
• Q-Vax = veilig
• neveneffect = steriele abcessen bij
immune patiënten
• Nederland

48. Info?
http://medischcontact.artsennet.nl/Dossier/Dossier-
Qkoorts.htm

49. Info?
http://medischcontact.artsennet.nl/Dossier/Dossier-
Qkoorts.htm

50. Info?
http://www.rivm.nl/cib/themas/Q-koorts/

51. Info?
http://www.rivm.nl/cib/themas/Q-koorts/

52. Info?

53. Info?

54. Info?
twitter:
@qkoorts

55. Info?
twitter:
@qkoorts

56. Info?

57. Info?

59. Q?