Praca uczniów klasy II a Mariusza Gołdy i Rafała Mytryszyna

2. W 1858 roku Sienkiewicz rozpoczął naukę w gimnazjum
w Warszawie (rozpoczął ją w jednym z gmachów późniejszego UW, by następnie
kontynuować w szkole mieszczącej się w Pałacu Staszica, a zakończył w gimnazjum przy
ul. Królewskiej. W tamtym czasie, będąc w szkole, w roku 1864 zdobył swą pierwszą
nagrodę za wypracowanie „Mowa Żółkiewskiego do wojska pod Cecorą.” W szkole nie
uzyskiwał jednak wysokich not, najwyższe oceny otrzymywał z przedmiotów
humanistycznych. Wskutek trudnej sytuacji materialnej, nie mogąc liczyć na pomoc
finansową rodziców, dziewiętnastoletni Sienkiewicz podjął się posady guwernera u rodziny
Weyherów w Płońsku.

3.  W 1866r. dwunastoletni Sienkiewicz wstąpił na medycynę w Głównej Szkole w Warszawie.
Jednak nie takie były jego zainteresowania, bo młody Sienkiewicz interesował się literaturą i chciał
pisać, więc po roku opuścił szkołę i przeniósł się na Wydział Filologiczno-Historyczny.

4. Pierwszym dziełem Henryka Sienkiewicza
był „Hurnoreski z teki Worszyłły ”
opublikowane w 1872 roku.
„Humoreski z teki Worszyłły” to najciekawsze dwa opowiadania Henryka Sienkiewicza, wydane
w Warszawie 1871 roku, utrzymane w tonie pozytywistycznej „powieści z tezą”, ilustrujące społeczne hasła
pozytywizmu, głoszone na łamach „młodej prasy”. Pierwsze „Nikt nie jest prorokiem między swymi” opowiada o młodym
ideologu, wzorowym gospodarzu i pionierze kultury, Wilku Garbowieckiem, który ginie wskutek niechęci sąsiadów do jego
nowatorskich poczytań a także z powodu własnej porywczości i nieumiejętności postępowania z otoczeniem.
Opowiadanie drugie, „Dwie drogi”, przeciwstawia dwu młodych ludzi- inżyniera Iwaszkiewicza, budującego
fabrykę i zatrudniającego robotników polskich, utracjuszowi Jasiowi Złotopolskiemu, sprzedającemu majątek kolonistom
niemieckim.
Oba te opowiadania, czy raczej powiastki, zawierające satyrycznie ujęty obraz ziemiaństwa, cechuje tendencyjne uznanie dla
ideologów organizujących życie według zasad nowoczesnych. Opowiadania były tłumaczone na język czeski, rosyjski
i szwedzki.

5. Na szczyty popularności wyniosła Sienkiewicza Trylogia ukazująca się w latach 1884-
1888, najpierw w czasopiśmie „Słowo” a następnie w wydaniach książkowych.
Ku pokrzepieniu serc
„Ogniem i mieczem”- 1884r.
„Potop” - 1886r.
„Pan Wołodyjowski” - 1888r.
Cieszące się ogromną poczytnością powieści zostały przeniesione na ekran filmowy przez
Jerzego Hofmana. „Ogniem i mieczem” także w kooperacji francusko-jugosłowiańsko-
włoskiej.

6. Potop to środkowa, najobszerniejsza, część Trylogii. W tytule tej części pojawia się określenie faktu
historycznego najazdu Szwedów na Rzeczpospolitą w 1655 r. Przeważająca liczba wrogich wojsk uniemożliwiła Polakom
skuteczną obronę. W dodatku nie zdało egzaminu pospolite ruszenie, szerzyły się zdrady. Szlachta poddała się pod
Ujściem, a w Kiejdanach ugodę ze Szwedami podpisał Janusz Radziwiłł. Sytuacja stała się dramatyczna.
Szwedzi podeszli pod Częstochowę i rozpoczęli oblężenie Jasnej Góry. Ten moment wojny polsko-szwedzkiej Sienkiewicz
opisał jako punkt zwrotny. Polacy obronili siedzibę Matki Boskiej Królowej Polski, a następnie zaczęli odnosić zwycięstwa.
Sienkiewicz po raz kolejny stara się podnosić swój naród na duchu. Pokazuje waleczność i bohaterstwo
przodków, którzy potrafili wychodzić obronną ręką nawet z najgorszych tarapatów.
Bohaterem „Potopu” jest młody żołnierz, Andrzej Kmicic, który w styczniu 1655 roku przybył
do Wodoktów, by poznać swoją przyszłą żonę, Aleksandrę Billewiczównę. Bardzo przypadli sobie do gustu, ale niestety
buńczuczna i awanturnicza natura Kmicica spowodowała gniew panny Aleksandry. Kmicic usiłował porwać
dziewczynę, ale przegrał w pojedynku z niepozornym, ale w szabli niepokonanym Michałem Wołodyjowskim. Tymczasem
na Rzeczpospolitą napadli Szwedzi, którzy dosłownie zalali nasz kraj, stąd przyjęło się nazywać ten fakt historyczny
„potopem szwedzkim”. Kmicic w dobrej wierze przysiągł wierność litewskiemu magnatowi, księciu Januszowi
Radziwiłłowi, ale ten okazał się zdrajcą. Wtedy młody rycerz musiał zmienić nazwisko i za wszelką cenę dążyć
do rehabilitacji. Pod nazwiskiem Babinicza dzielnie bronił Jasnej Góry, a nawet dokonał bohaterskiego czynu i wysadził
wielkie działo bojowe. Potem towarzyszył królowi Janowi Kazimierzowi powracającemu do kraju i z oddaniem bronił króla.
W końcu udało mu się odzyskać dobre imię i honor szlachecki. Wielką przeminę Kmicica uznała także
Oleńka Billewiczówna, która po oficjalnej rehabilitacji rycerza w kościele w Upicie, została jego szczęśliwą żoną.

7. „
Jest 1648 rok. Bohdan Chmielnicki, wódz kozacki, przygotowuje
powstanie Kozaków przeciw Rzeczypospolitej. Początek roku jest pełen
tajemniczych i złych wróżb. Przypadkowo młody, ale zaufany rycerz króla
Jana Kazimierza ratuje życie Chmielnickiemu napadniętemu na stepie.
Ten początkowo przedstawia się jako Zenobi Abdank, ale w końcu
ujawnia, kim jest. Rozstają się. Wkrótce potem Jan Skrzetuski dowiaduje
się, że za pochwycenie Chmielnickiego wyznaczona jest nagroda
(nie wiedział o tym, bo wracał z Krymu, gdzie był w poselstwie).
Skrzetuski posłuje do obozu kozackiego na Sicz, gdzie zostaje
uwięziony, udaje mu się ujść z życiem tylko dlatego, że przywódca powstania
- Bohdan Chmielnicki - jest jego dłużnikiem. Wkrótce Rzeczpospolitą
ogarnia wojna. Kozacy zwyciężają pod Żółtymi Wodami, pod
Korsuniem, pod Piławcami.
Ze spalonego majątku Rozłogi, własności kniahini
Kurcewiczowej, uciekają piękna Helena Kurcewiczówna i Zagłoba.
Ona jest ukochaną Skrzetuskiego, on pełni rolę jej opiekuna.
Niestety Helenę odnajduje młody Kozak, Bohun, którego ona panicznie
się boi, i oddaje ją pod opiekę wiedźmy Horpyny mieszkającej
w niedostępnym Czarcim Jarze. Bohun i Skrzetuski biorą udział w wojnie
polsko-kozackiej, walczą po przeciwnych stronach. Pierwszy z nich staje
się zaufanym Chmielnickiego. Drugi zostaje bohaterem po brawurowej
ucieczce z oblężonego Zbaraża, przedostaniu się do króla z
informacją, że twierdza potrzebuje wsparcia. W Zbarażu obroną dowodzi
wielki wódz, niezwykły rycerz, postrach Kozaków i Tatarów książę Jeremi
Wiśniowiecki, Jarema.
W międzyczasie wierni przyjaciele
Skrzetuskiego, Zagłoba, Wołodyjowski i Rzędzian, uwalniają Helenę z
Czarciego Jaru. Dziewczyna pielęgnuje wycieńczonego po wydostaniu się ze
Zbaraża Skrzetuskiego. Utrzymanie Zbaraża staje się wielkim zwycięstwem
Polaków. Skrzetuski i Helena mogą się pobrać. W Epilogu autor informuje o
smutnym losie Bohuna, który nigdy się nie ożenił i zamieszkał w
majątku, który nazwał Rozłogi. Mówi też o zwycięskiej dla Polaków
bitwie z Kozakami pod Beresteczkiem w 1651 r.

8. Główni bohaterowie, czternastoletni Staś Tarkowski i ośmioletnia Nel Rawlison, zostają porwani przez Beduinów
i zawiezieni do Chartumu, gdzie swoją siedzibę ma Mahdi - przywódca powstania przeciwko
Anglikom. Z trudem znoszą uciążliwą podróż przez pustynię. W Chartumie okazuje się, że muszą jechać dalej - Mahdi poleca
porywaczom, by zawieźli dzieci do Smaina, który zaproponuje Anglikom oddanie ich w zamian za swoją żonę, Fatmę, i jego
dzieci. Staś i Nel zostają tym samym skazani na śmierć - okrutny przywódca powstania spodziewa się, że zginą w tropikalnej
dżungli z powodu febry lub malarii. Tymczasem Staś zabija porywaczy i wraz z Murzynami, Kalim i Meą, próbują dotrzeć do
ludzkich siedzib. Bohaterowie przeżywają wiele przygód, poznają rośliny i zwierzęta Czarnego Lądu, pokonują liczne
niebezpieczeństwa, z których największa to febra, na którą zapada Nel. Dzięki odwadze i wiedzy Stasia udaje im się
powrócić do ojców. W Epilogu jest informacja, że Staś i Nel pobrali się.
Jest to powieść podróżniczo-przygodowa. Autor opisał ciekawe, chwilami dramatyczne przygody głównych
bohaterów w Afryce. Umieścił akcję w atrakcyjnym dla polskiego czytelnika miejscu - opisał faunę i florę kontynentu
afrykańskiego oraz jego rdzennych mieszkańców - murzyńskie plemiona.

9. Doświadczony rycerz, Maćko z Bogdańca, wraz z młodziutkim Zbyszkiem - ostatnim z rodu - zatrzymują
się w Tyńcu w gospodzie „Pod Lutym Turem”. Niespodziewanie przybywa tu na odpoczynek orszak księżnej mazowieckiej,
Anny Danuty, która w drodze na Wawel postanowiła odwiedzić opactwo tynieckie. Zbyszko zakochuje się
od pierwszego wejrzenia w dwórce księżnej, Danusi Jurandównie. Po długich staraniach młodzi zawierają ślub.
Niestety Danusia zostaje uprowadzona przez Krzyżaków, którzy chcą się zemścić na jej ojcu Jurandzie ze
Spychowa, który jest prawdziwym postrachem rycerzy zakonnych. Wzywają Juranda do Szczytna, gdzie go
upokarzają i więżą. W tym czasie Zbyszko odbywa pojedynek na śmierć i życie z bratem Rotgierem, jednym z
ukochanych rycerzy Zygfryda de Löwe, i zwycięża. W odwecie Zygfryd każe oślepić Juranda, wyrwać mu język i odciąć prawą
dłoń. Kaleki i bezradny zostaje on wypuszczony z zamku w Szczytnie. Na drodze spotykają go Jagienka Zychówna wraz z Hlawą i
odwożą go do Spychowa.
Tymczasem Zbyszko nadal poszukuje Danuśki. W końcu dziewczyna zostaje odnaleziona przez Zbyszka, ale umiera w drodze
do Spychowa. Załamany Zbyszko długo nie potrafi się pogodzić ze stratą ukochanej. Wreszcie zauważa troskę
i miłość pięknej Jagienki Zychówny i żeni się z nią. Wzruszony i nieprzytomny z radości Maćko buduje dla młodych
wspaniały kasztel. Rodzą się synowie Zbyszka i Jagienki.
Wkrótce wybucha też wojna polsko-krzyżacka, na którą Zbyszko wyrusza wraz z Maćkiem. Przed bitwą pod Grunwaldem rycerze
obserwują niebo i wróżą zwycięstwo. Wygrywają Polacy i jest to jedno z naszych najwspanialszych zwycięstw.

10. Pisarz urodził się 5 maja 1846r. w Woli Okrzejskiej w powiecie łukowskim
w zubożałej rodzinie szlacheckiej, pieczętującej się herbem Oszyk, po mieczu
wywodzącej się z Tatarów osiadłych na Litwie. Jego rodzicami byli Józef Sienkiewicz
(1813–1896) i Stefania Sienkiewicz z domu Cieciszowska (1820–1873). Był jednym
z sześciorga dzieci (cztery siostry i brat). Wola Okrzejska należała do babki
pisarza, Felicjany Cieciszowskiej. Został ochrzczony w sąsiedniej miejscowości Okrzeja w
kościele pw. św. Piotra i Pawła, w kościele ufundowanym przez prababkę pisarza.
Rodzina z czasem przeniosła się do Grotek, potem do Wygnanowa, Potkanny
koło Przytyka, następnie do Grabowców i Wężyczyna, by ostatecznie od roku 1861
zamieszkać w Warszawie.

11. 
1905r Literacka Nagroda Nobla
W 1905r Henryk Sienkiewicz uhonorowany został literacką Nagrodą Nobla za „wybitne
osiągnięcia w dziedzinie eposu” i – jak podkreślił jeden z jurorów- „rzadko spotykany geniusz, który wcielił
w siebie ducha narodu”. W swoim odczycie noblowskim laureat powiedział, że choć Polska uważana jest
za martwą i pogrzebaną, to jednak dzięki jego nagrodzie dała ona świadectwo swej sile przetrwania i woli
zwycięstwa. Sława Sienkiewicza jako reprezentanta narodu polskiego urosła po jego innych
wystąpieniach publicznych, m.in. po wystosowaniu listu otwartego do cesarza Wilhelma II w sprawie
gwałtów władz zaborczych na Polakach, czy też po zorganizowaniu w 1909r. międzynarodowej ankiety
potępiającej antypolską politykę Berlina. W tym czasie nastąpiło jednak osłabienie sił twórczych pisarza.
Kolejna planowana trylogia historyczna z czasów Jana III Sobieskiego zakończyła się na
jednym tylko odcinku: „Na polu chwały” (1905). Nie wzbudziła też większego zainteresowania powieść
polityczna „Wiry” z 1910r.; dopiero wydana rok później powieść dla młodzieży „W pustyni i w
puszczy”, opowiadająca o przygodach dwojga dzieci porwanych w Afryce, znów przyniosła rozgłos i
uznanie. Dzieło to, obok lektur Marka Twaina i Julesa Verne’a, zaliczane jest dziś do światowej klasyki
literatury młodzieżowej.

12. W ostatnich latach życia polski pisarz mieszkał w Szwajcarii, gdzie pomagał ofiarom I Wojny
Światowej, organizując specjalny komitet w tam tym kraju.
Niestety, nie doczekał się odzyskania Niepodległości w Polsce.
Zmarł w Vevey w Szwajcarii 15 listopada 1916 roku.
Po wojnie w 1924r. zwłoki Henryka Adama Aleksandra Sienkiewicza sprowadzono do Polski i pochowano je
w podziemiach Katedry Warszawskiej obok prezydenta Gabriela Nanutowicza.

13.  Autorzy projektu:
 Mariusz Gołda- uczeń klasy IIA
 Rafał Mytryszyn- uczeń klasy IIA
 Praca wykonana pod kierunkiem p. mgr Ireny Moraczyńskiej