Life is sustainable

1. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
Biz paylaşır, biz destekler, biz ilham veririz.
We Share, We Support, We Inspire.
Serdar Sağlamtunç, FCSI , 28 Kasım 2014

2. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

3. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Kuruluşu 1950, Amerika
• 1955 12 üye
• 1968 100 üye
• 1986 600 üye, 32 üye Avrupa
• 1995 1,000 üye
• 2014 1,300 üye, 46 ülke

4. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
FCSI Üyelik Tipleri
• FCSI Proje Danışmanı (DC)
• FCSI İşletme Danışmanı (MAS)
• Firmalar
• Firma çalışanları
• Öğrenciler
• Emekliler

5. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Yazı tura atarak kazanma
kaybetme risk oranı %50dir
• Zar atarak kazanma olasılığı
1/36dır
• Bilgi ve deneyim ile kazanım
olağandır

6. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

7. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
YAŞAM
• İnsan (ve tüm yaşam formları)
• Gıda
• Su
• Hava
• Toprak
• Ağaç

8. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• İnsan dünyanın kendisi için yaratıldığını
düşünür, belki bazı yönlerden haklıdır
• Yaşam sürekli bir mücadele ve savaşım
olarak insanlara öğretilmektedir
• Ama etrafımızın çevrili olduğu faydalı ve
zararlı yaşam formları ile kaderimiz aynı

9. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Bizlere okulda öğretilen al-ver kuramıdır
ki bu tamamen yanlıştır. Neden mi?
• Dünyanın yaşamı sürdürme kuramı ver-
al şeklindedir. Buna karşı durabilir miyiz?
• Tohumu toprağa vermeden herhangi bir
şey hasat edilebilir mi? Değişmeliyiz!

10. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

11. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Organik gıda üretimi
• Tohum ıslahı, çeşitlendirmesi
• Tahıl / sebze / meyve
• Et – kırmızı, kanatlı, balık

12. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Günlük yaşam kalitesi için gerekli olan
enerjiyi önce besinlerden alırız
• Gıdadan alınan enerjiyi tam özümsemek
için yediklerimizi beğenmeliyiz
• Gıda üretiminde lezzet ve kalite bu işin
en önemli anahtarlarıdır

13. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Avrupa'da her yıl sağlıklı, yenilebilir gıdanın %
50'ye yakın miktarı müşteriye ulaşamadan
tüm gıda tedarik zinciri boyunca kayıp ve atık
hale geliyor
• AB ülkelerinde 90 milyon ton veya kişi başı
180 kg atık oluşur ve gerekli önlem alınmazsa
2020 yılında bu miktar 126 milyon ton, yani
% 40 artışı işaret ediyor!

14. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• FAO (BM Gıda ve Tarım Örgütü) tahminine
göre 2050 yılı dünya nüfusu 7 milyardan 9
milyara çıkacak. Bunun anlamı bugünden %70
daha fazla gıda gereksinimi duyulacağıdır
• FAO verilerine göre 925 milyon kişi yetersiz
beslenme riski altındadır. Rahatsız edici bu
rakamlarla 2015 de Binyıl Kalkınma Hedefine
ulaşamayacağı düşünülmektedir

15. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Dünya hububat üretimi 1960 da 824
milyon tondan artış göstererek 2010
yılında 2,2 milyar tona çıkmıştır
• Eğer küresel hububat üretimi bu oranda
artarsa, 2050 yılında dünya nüfusunu
doyuracak miktarda olacaktır

16. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Aynı zamanda hasat sonrası kayıp
miktarı olan %14 ve diğer şekillerde,
dağıtımla ve ev atıklarıyla oluşan %15
kayıp önlenirse
• 2050 yılına kadar gereksinim duyulan
beşte üç oranında arz artışı kolaylıkla
karşılanabilir

17. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

18. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• İnsan ve diğer canlı yaşam formları ile
dünyanın yaklaşık %70 i sudur
• İçilebilir nitelikteki su evrendeki tüm su
miktarının % 0,3 ü kadardır
• Suyun sadece işimiz için yeterli olan
miktarını kullanmak mühendisliktir

19. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• İşletme olarak suya verilen para kadar
atık suya da para vermekteyiz
• Ekonomik su kullanarak buradaki iki
maliyeti de düşürmek olasıdır
• Tasarrufla ilgili çalışmalara projelendirme
aşamasında başlamalıdır

20. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• 1 araç 200 lt su ile yıkansa, Türkiye’de
18,5 milyon araç olduğu dikkate alınırsa
• İstanbul’da 3,5 milyon araç, haftada 1
kez yıkama ile 700,000 ton su harcar
• Yılda 52 hafta hesabı ile 36,4 Milyon ton
temiz su kullanılmaktadır

21. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

22. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Nefes alarak yaşamımızı sürdürürüz ve
hava etrafımızdaki her şeyi kaplar
• Her şeyin üstünü örter, temiz ise temiz
olarak kirli ise kirlenmiş şekilde
• Toz, çimento, asbest, egzoz, ilaçlama bize
kimyasal savaş etkisi yaşatmaktadır

23. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Havanın içindeki kirlilik tüm canlı yaşam
formlarının da üzerini kaplar
• Nefes veya ozmos etkisiyle hava içindeki
her parçacık bünyenin içerisine girer
• Bina ve araçların üzerini örten kirliliği
temizlemek için çok büyük su harcanır

24. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Gıda atıkları sadece, etik, ekonomik,
sosyal ve beslenme ile ilgili değildir
• Bunlar aynı zamanda sağlık ve çevre
etkilerini beraberinde getirmektedir
• Tüketilmemiş gıda yığını atıkları CO₂ ten
21 kat daha fazla sera gazı üretir

25. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

26. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Toprağın üst kısmı ekosistemin en önemli
ve hayati kısmıdır
• Organik maddelerin birikip, ayrışıp su ile
birlikte köklere ulaştığı yerdir
• Ayrıca binlerce canlı organizma türleri
sadece bu kısımda yaşayabilir

27. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Seller toprağın en verimli üst kısımlarını
süpürerek kaybolmasına neden olur
• Türkiye her yıl 1 mm toprak, 10 yılda 1
CM toprak kaybetmektedir
• Ülke yüzölçümü 800,000 km², her yıl
binlerce kamyon toprak kaybolmaktadır

28. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Japon’ lar “Ürün değil toprak önemlidir,
ona çok iyi bakmak gerekir” derler
• Kumlanma çöl oluşumuna giden yoldur.
TEMA yıllardır uyarıyor dinleyen var mı?
• Erozyon önlenebilir, topraklar yeniden
geri kazanılabilir, eğer istenirse…

29. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

30. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Büyük alanlar bilimsel usuller takip
edilerek ağaçlandırılmalıdır
• Betonlaşma ağaç dikilerek önlenebilir,
çim ve çiçek değil ağaç önemlidir
• Tabiatı takip ederek dünya anayı sağlıklı
haline geri döndürmek olasıdır

31. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Ağaçlar, ormanlar, meralar toprağı
tutarak kaybını önler
• Çim yerine ağaç dikmeyi kabul etmeli ve
olabildiğince çok fazla ağaç ekmeliyiz
• Toprağın betonla en az oranda buluşması
için mimari tarzlar değişmelidir

32. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

33. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

34. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Güneş enerjisi
• Rüzgar enerjisi
• Okyanus – dalga enerjisi
• Isı pompası
• Jeotermal enerji
• Biyoyakıt

35. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Güneş enerjisi – ısıtma ve elektrik
• Su tasarrufu ve az kullanma usulleri
• Isı geri kazanımı – HVAC, davlumbaz
• Elektrik tasarrufu – harcama kontrol
• Atıkların azaltılması - ekonomi
• Deterjan ve kimyasal kullanmama
• Atık yönetimi – enerji elde etmek

36. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Temiz enerji türleri fosil yakıtlara
karşı artan oranlarda hem ısıtma
hem aydınlatmada kullanılıyor
• ABD her yıl 1,4 milyon güneş evini
temiz enerji sistemine bağlamaktadır

37. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Kimyasal madde kullanmadan yıkama
yapmak olanakları mevcuttur
• Atık ortaya çıkartmayan tesis
planlaması ve işletilmeleri olanaklıdır
• Enerji üreterek çevreyi kirletmeyen
sistemlerin kullanılması olasıdır

38. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

39. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Gıda üretim tesis ve sistemlerinde
karbon ayak izi duyarlılığı yaratmak
• İşletmelere düşük karbon salınımı için
projeler ve tasarımlar yapmak
• Mönü planlamasında karbon salınımı
azaltma çalışması uygulamak

40. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Gıdanın tohumdan yiyecek hale gelme
süresi haftalar ve aylar sürer
• Gıdanın hazırlanması, pişirilmesi,
sunumu birkaç saat zaman alır
• Gıdanın tüketilmesi 15-30 dakika.
Projeler itinalı yapılırsa kazanım olur

41. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Karbon ayak izi bilinci dünya çapında
tüm doğal kaynakları korur
• Kendi sağlığımız ve gelecek nesillerin
yaşam kalitesini artırıcı rol oynar
• Açlık yerine daha çok insanın güvenli
ve doğru beslenmesini temin eder

42. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

43. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

44. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Dünyada 7 milyar insandan 870
milyonu, ya da sekizde bir açtır
• Gelişmiş ülkelerde yetersiz beslenen
kişi sayısı 17 milyon iken
• Gelişmekte olan ülkelerde aç insan
sayısı 853 milyon kişidir

45. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Çocuklar ne yazık ki dünyada yetersiz
beslenmenin en görünür kurbanlarıdır
• Bu, kötü beslenen anne ile doğumdan
önce başlar; ölüm oranı 6 da 1 dir
• Kalanlar zor öğrenme, zihinsel gerilik,
kötü sağlık ve ölüm ile karşılaşır

46. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• 240 kg mısırdan elde edilen etanol,
bir SUV aracın 100 lt yakıtını sağlar
• 240 kg mısır bir insanın bir yıllık
normal beslenmesini sağlayabilir
• Günlük kalori 2.000-2.700, 100 gr
mısır 342 kal, 650 gr mısır 2.222 kal

47. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

48. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
YENİLİKLER
• Yenilebilir plastik olmayan torbalar
ekolojik dengeye destek verecektir
• Sodyum Aljinat, Kalsiyum Klorür
ve su ile bu imalat kolaylıkla
yapılıyor

49. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Sürdürülebilir bir gelecek için BM Gıda
ve Tarım (FAO) önerisiyle 2014 yılı
• BM 66. Genel Kurulunda Uluslararası
Aile Çiftçiliği Yılı kabul edildi
• Aile çiftçiliği kırsal kalkınma ve gıda
güvencesi için anahtar olabilir

50. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Yosun canlı organizmalarına destek
olarak çok çeşitli kullanım bulacaktır
• Nanoteknoloji ve fosil diyatome
kullanılarak ürün saklamak
kolaylaşacaktır

51. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Ozon kimyasal yerine kullanılacak,
çevre ve atıklar kontrol altına
alınacaktır
• Temizlik, arıtma ve düşük ısı ile
büyük tasarruflar söz konusudur

52. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

53. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
UFUK AÇICILAR
• Kimya ve ilaç sektörü ortadan kalksa
ne olur veya neyle karşılaşırız?
• Sizce deterjanların olmadığı yeni bir
dünya daha temiz görünebilir mi?

54. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Günlük tüketilen gıdalardan %10
kısıntı yaparsak neyle karşılaşabiliriz?
• Temiz enerji kullanarak bugün sıkıntı
çektiğimiz nelerden kurtulabiliriz?

55. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Sizce ilaçların olmadığı ama herkesin
sağlıklı olduğu bir dünya olabilir mi?
• Ebola gibi dünyayı tehdit eden büyük
salgınların çok basit tedavi usulleri var
mı?

56. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?

57. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
Sosyal Hedef ve Dünya Anayı kurtarma fonları (mly USD)
Temel Sosyal Hedefleri
Evrensel ilköğretim 10
Yetişkin okuma yazma eğitimi 4
Okul yemek programları 3
Kadın, bebek, okul öncesi çocuk yardımı 4
Sağlıklı üreme ve aile planlaması 21
Evrensel temel sağlık 33
Toplam 75

58. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
Dünya Anayı Kurtarma Hedefleri
Ağaç dikme 23
Ekilecek arazide humus koruması 24
Meraların ıslahı 9
Balık üretme ıslahı 13
Su havzaları ıslahı 10
Biyolojik çeşitliliği koruma 31
Toplam 110
Genel Toplam 185

59. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
ABD Askeri Bütçe 661
Bütçe payı % 28
Dünya Askeri Bütçe 1,522
Bütçe payı % 12
(SIPRI ve www.earth-policy.org)

60. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
• Olumsuz düşünce sahipleri her fırsatı
zorluk olarak görürler
• Olumlu düşünce sahipleri her zorluğu
bir fırsat görürler
• HANGİSİ SİZSİNİZ?

61. YAŞAM SÜRDÜRÜLEBİLİR
EL ELE VEREREK NELER
YAPABİLİRİZ?
TEŞEKKÜRLER.
Serdar Sağlamtunç, FCSI