Welstandsnota Het Loo en Kerschoten te Apeldoorn

H E T L O O E N K E R S C H O T E N
G E B I E D S G E R I C H T W E L S T A N D S B E L E I D
O K T O B E R 2 0 1 0
G E B I E D S G E R I C H T W E L S T A N D

Oktober 2010 welstandsnota Het Loo en Kerschoten
2
C O L O F O N
Gebiedsgericht Welstandsbeleid Het Loo en Kerschoten
Amer/ ruimtelijke ontwikkeling, Zonnehof 43 3811ND AMERSFOORT, 033 - 4621623
Gemeente Apeldoorn, dienst Ruimtelijke Ordening en Wonen.
Werknummer 30 117 a
Vastgesteld door de gemeenteraad van Apeldoorn op ………..

3
I N H O U D S O P G A V E P A G I N A
1. inleiding 5
doel, functie en status 5
leeswijzer 5
2. welstandsthema’s 6
algemeen 6
de thema’s in het kort 6
3. beoordelingskaders bouwplannen 8
werkwijze 8
hoofdkenmerken 8
welstandsniveaus 9
4. thema’s het Loo en Kerschoten 12
1. Lintbebouwing 12
2. Villagebieden 15
3. Moderne architectuur en stedenbouw 18
4. Traditionalistische architectuur in blokverkaveling 24
5. Woonerven, structuralistische architectuur en stedenbouw 27
6. Thematische architectuur en stedenbouw 30
7. Instituten en buitenplaatsen 32
8. Sport en recreatie 37
bijlage 1: begrippenkader kenmerken 40
kaarten
gebied het Loo en Kerschoten 5
overzicht welstandsthema’s 7
overzicht welstandsniveaus 11

4
Bellevue: architectuur en welstandsbeleid
Kadernota
‘Over welstand gesproken’
Architectuur als cultuur
Cultuurhistorische analyses
per deelgebied
Bestemmingsplannen
(Wro)
Welstandscriteria per
deelgebied (Ww)
Monumentenbeleid (Mw)
Inrichtingsplannen
openbare ruimte

5
1 . I N L E I D I N G
doel, functie en status
De gewijzigde woningwet van 1 januari 2003 schrijft voor dat gemeenten een welstandsnota voor hun grondgebied
moeten opstellen, waarin criteria zijn opgenomen waaraan bouwplannen kunnen worden getoetst.
Die criteria worden verdeeld in algemene criteria en criteria die specifiek gelden voor een bepaald gebied, de
gebiedscriteria. De algemene criteria zijn opgenomen in de Kadernota “Over Welstand Geschreven”(Gemeente
Apeldoorn, mei 2004). Deze nota geeft naast de algemene criteria een overzicht van het vastgestelde
welstandsbeleid van de gemeente Apeldoorn.
De criteria die specifiek voor bepaalde gebieden gelden, zijn opgenomen in aparte gebiedsnota’s.
De voorliggende nota “Gebiedsgericht Welstand het Loo en Kerschoten” omvat de gebiedscriteria die specifiek voor
de wijken het Loo en Kerschoten gelden. Deze nota is daarmee een deeluitwerking van de Kadernota “Over
Welstand Geschreven”.
De grens van het gebied van deze welstandsnota loopt samen met de grens van het Bestemmingsplan voor het Loo
en Kerschoten.
Ligging het Loo en Kerschoten
Deze nota ”Gebiedsgericht Welstand het Loo en Kerschoten” wordt na vaststelling door de gemeenteraad geacht
onderdeel te zijn van de Gemeentelijke Welstandsnota, zoals bedoeld in artikel 12 van de Woningwet. De criteria in
de nota worden dan beleidsregels1
, zoals bedoeld in artikel 1:3 en 4:81 t/m 4:84 van de Algemene Wet
Bestuursrecht.
leeswijzer
Het gebied het Loo en Kerschoten is in deze nota onderverdeeld in gebieden met verschillende welstandsthema’s.
Thema’s zijn gebieden met bepaalde kenmerken die aanleiding geven voor specifieke bij dat gebied behorende
welstandscriteria, bijvoorbeeld het thema Lintbebouwing of het thema Moderne architectuur en stedenbouw. Op de
bij deze nota behorende “Overzichtskaart Welstandsthema’s”, wordt de begrenzing van de verschillende
themagebieden aangegeven. In hoofdstuk 4 worden de thema’s beschreven en worden de bijbehorende
welstandscriteria genoemd.
Voorts wordt op de kaart “Overzicht Welstandsniveaus” aangegeven voor welk gebied een zwaar, een normaal, dan
wel een soepel welstandsbeleid wordt toegepast. De begrenzing van die gebieden komt veelal overeen met de
grenzen van de themagebieden.
1
Onder beleidsregel wordt verstaan een bij besluit vastgestelde algemene regel, niet zijnde een algemeen bindend voorschrift, omtrent de afweging van belangen, de vaststelling van
feiten of de uitleg van wettelijke voorschriften bij het gebruik van bevoegdheden van een bestuursorgaan

6
2 . W E L S T A N D S T H E M A ’ S
In dit hoofdstuk worden de verschillende thema’s die in het Loo en Kerschoten voorkomen kort toegelicht en worden
de bijbehorende gebiedsgrenzen aangegeven. De thema’s vormen de kapstok voor de uitwerking van het
gebiedsgerichte welstandsbeleid voor het Loo en Kerschoten.
Algemeen
De wijken het Loo en Kerschoten liggen in het noordelijke gedeelte van de stad Apeldoorn, tussen (het landgoed
van) Paleis het Loo en het bedrijventerrein De Vlijt. De Langeweg en de Laan van Kerschoten zijn twee historische
wegen aan de zuidzijde van de wijken. De verschillende buurten zijn voor het autoverkeer via deze radialen
aangetakt op de omgeving. De Zwolseweg, de Reeën- en Hertenlaan die beide overgaan in de Edisonlaan zijn
stedelijke structuurdragers. De Zwolseweg is de grens tussen de wijk het Loo en de wijk Kerschoten. De Reeën- en
Hertenlaan die beide overgaan in de Edisonlaan doorsnijden de wijk Kerschoten.
De thema’s in het kort
1. Lintbebouwing;
De lintbebouwing is samen met het plan Zuiderhoek bepalend voor het karakter van het Loo en Kerschoten. De
waarde van de bebouwingslinten ligt in de stedenbouwkundige karakteristiek van vrijstaande objecten met
vergelijkbare massa en een historisch gegroeide diversiteit in architectuur en inrichting. Veel woningen hebben een
nokrichting loodrecht op de straat bij een lage goothoogte en een steile dakhelling (de z.g. “Apeldoornse huisjes”).
Daar waar deze huisjes door herhaling een complex vormen, is extra aandacht nodig voor het handhaven van deze
karakteristieke ritmiek.
2. Villagebieden;
De villagebieden in Apeldoorn zijn hoofdzakelijk ontworpen en aangelegd in de periode van 1880 tot 1940. Doordat
ook in latere perioden villa’s zijn toegevoegd is er sprake van een grote variatie in bouwperioden en –stijlen, met een
nadruk op de laatste decennia van de 19e
eeuw en eerste decennia van de 20e
eeuw. De villagebieden worden
gekenmerkt door voornamelijk vrijstaande woonhuizen met een gemiddeld hoge architectuurhistorische en
architectonische kwaliteit. Twee-onder-één-kap woningen en kleine complexen vormen uitzonderingen op de sterk
individuele vormgeving van de woningen.
3. Moderne architectuur en stedenbouw;
Deze planmatige woonwijken kenmerken zich door een grote mate aan homogeniteit per wijkdeel en/of buurt.
Typerend is de gestempelde structuur met herhalingen van gelijke complexen met eenvoudige bouwmassa’s in
rechthoekige (half)open bouwblokken en open strokenverkaveling. De bebouwing bestaat vaak uit een mix van
hoog- en laagbouw. De waarde van dit type woonwijk is met name de stedenbouwkundige opzet met een groene
setting, abstracte heldere composities en blokvormige bouwmassa’s. De architectonische waarde van de
verschillende complexen verschilt onderling sterk.
4. Traditionalistische architectuur in blokverkaveling;
Het beeld van de naoorlogse planmatige woonwijken wordt voornamelijk bepaald door de herhaling van identieke
bouwblokken in een groot verband van rechthoekige (half)open verkavelingspatronen.
5. Woonerven, structuralistische architectuur en stedenbouw;
Deze woonwijken kenmerken zich door een introverte en besloten opzet, een groene uitstraling en een diversiteit
aan bebouwing. De vormgeving is per bouwblok samenhangend, maar de diversiteit in het gevelbeeld is groot door
de afwisselingen in voorgevellijnen, bouwhoogten en gevelindelingen. Desondanks is er door de samenhang per
bouwblok toch sprake van enige rust. Het is van belang dat die samenhang bewaard blijft bij uitbreidingen of
aanbouwen aan woningen.
6. Thematische architectuur en stedenbouw;
Vanaf circa 1980 is er bij de ontwikkeling van woonbuurten extra aandacht voor de stedenbouwkundige opzet in
combinatie met de eigentijdse interpretatie van historische typologieën en bouwstijlen.
Dit heeft leidt tot thematisch opgezette heldere openbare ruimte in combinatie met een sterke, expressieve
architectuur. Tussen de bouwblokken onderling is echter een groot onderscheid in vormgeving en sfeer.

7
7. Instituten en buitenplaatsen;
Op de overgang van de bebouwde kom en het buitengebied zijn verschillende instituten en een buitenplaats
gelegen, die hun oorsprong vinden in de landschappelijke eigenschappen van de Veluwe.
Instituten zijn voornamelijk naar binnen gekeerd vormgegeven, buitenplaatsen hebben vaak juist een sterke relatie
met het omringende landschap.
8. Sport en recreatie;
Over het algemeen bestaan sportparken en recreatieterreinen uit grote open ruimtes met sport- en kampeervelden
en parkeergelegenheden (soms in directe relatie met het landschap), veelal omrand met hoog opgaand groen dat
het zicht op de bebouwing ontneemt. De ruimte is veelal functioneel ingericht.
Ontwikkelingen in de vorm van toevoegingen en uitbreidingen zijn goed mogelijk in deze gebieden.
Welstandsthema’s

8
3 . B E O O R D E L I N G S K A D E R S B O U W P L A N N E N
werkwijze
De beoordelingskaders zijn per welstandsthema uitgewerkt en hebben betrekking op de welstandsbeoordeling van
regulier vergunningplichtige bouwplannen. De Commissie Ruimtelijke Kwaliteit (CRK) beoordeelt ingekomen
plannen en adviseert het gemeentebestuur op grond van de beoordelingskaders zoals die in deze uitwerking zijn
vastgelegd. Deze gebiedsgerichte criteria geven richting aan de zorg en aandacht voor de vormgeving van een
gebouw, voor zowel initiatiefnemers van een bouwplan, als de gemeente en de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. De
gebiedscriteria zijn gekoppeld aan de gebiedskenmerken. Met deze kenmerken wordt aangegeven welke elementen
voor de kwaliteit en beleving van de bebouwde omgeving belangrijk zijn.
Wanneer een bouwaanvraag niet aan één of meer welstandscriteria voldoet, kan een negatief welstandsoordeel
worden gegeven op basis van argumentatie die voortvloeit uit het beoordelingskader. Daarnaast vormen de criteria
discussiepunten waarmee de aanvrager een dialoog kan aangaan met de CRK. Naast een toetsende functie hebben
de criteria een stimulerende werking. Door vooraf een beeld te geven van de belangrijkste kenmerken en de
gewenste kwaliteit in een gebied kan de aanvrager en/of ontwerper daarmee rekening houden en gestimuleerd
worden een bouwplan met hoge ruimtelijke kwaliteit te maken.
Wanneer een bouwplan afwijkt van de geformuleerde gebiedsgerichte criteria maar door bijzondere schoonheid wél
aan redelijke eisen van welstand voldoet, kan de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit teruggrijpen op de algemene
welstandscriteria uit de Kadernota. De CRK motiveert in zo’n geval de afwijking van de gebiedsgerichte criteria en
adviseert burgemeester en wethouders hierover (gemotiveerd afwijken). Bij bouwplannen die de bestaande structuur
van de buurt of wijk vervangen of doorbreken is er sprake van een grote (her)ontwikkeling en derhalve een aparte
procedure voor welstandsbeoordeling.
Voor de licht-bouwvergunningplichtige bouwwerken1
, zoals dakkapellen, schuren, carports, erfafscheidingen e.d.
stelt de gemeente sneltoetscriteria vast.
hoofdkenmerken
Bij het beoordelen van bouwplannen wordt gekeken naar een viertal onderstaande hoofdkenmerken:
situering
Hier komt de situering van een gebouw aan de orde, d.w.z. de positie van het gebouw/bouwwerk in relatie tot de
belendingen en de publieke ruimte. Onderdelen: verkavelingtype, positie onderling, afstand onderling, plaatsing op
kavel, bouwrichting, herhaling/ritmiek.
massa en vorm
Het gaat hier om de hoofdvorm en -massa van een gebouw in relatie tot of met de omgeving. In de ruimtelijke
verschijningsvorm zijn de massa en de vorm van het gebouw de intermediair tussen stedenbouwkundige en
architectonische kenmerken. Onderdelen: opbouw hoofdmassa, profiel ruimte, samenstelling massa, kapvorm en -
richting, relatieve omvang, vormbehandeling.
gevelkarakteristiek
Het gaat hier om de verschijningsvorm en/of aanzichten van een gebouw. Naast de relatie met de omgeving wordt
hier met name de karakteristiek van het gebouw als object beschreven en gewaardeerd. Onderdelen: gerichtheid en
oriëntatie, bouwstijl, geleding, indeling, geveltypering en plasticiteit.
detaillering, kleur en materiaal
Het gaat hier om de verschijningsvorm van een gebouw. Kleur, detaillering en materiaal zijn zeer beeldbepalend
voor de verschijningsvorm van een gebouw, straat en/of gebied. Onderdelen: gaafheid/oorspronkelijkheid,
materiaalgebruik, kleurtoon en toepassing, decoraties en ornamenten.
Wat precies vergunningvrij en licht-vergunningplichtig is, is vastgelegd bij Algemene Maatregel van Bestuur ‘Besluit bouwvergunningvrije en lichtvergunningplichtige bouwwerken’.

9
welstandsniveaus
Dit rapport geeft aan in welke gebieden de gemeente meer regulering wenst en in welke gebieden minder. Dit
gebeurt door het vastleggen van welstandsniveaus, dat het ambitieniveau vormt ten aanzien van de ruimtelijke
kwaliteit. Apeldoorn kent vier niveaus: zwaar, normaal, soepel en vrij.
Binnen dezelfde welstandsniveaus kan de wijze van welstandstoetsing verschillen. Voor zowel nieuw te ontwikkelen
locaties als te waarborgen cultuurhistorische gebieden kan een zwaar welstandsniveau gelden, terwijl er mogelijk
verschil bestaat in de manier waarop de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit bouwplannen in beide gebieden
beoordeelt. Ook tussen twee gebieden met een zelfde gebiedsthema kunnen verschillen zijn in de zwaarte van het
welstandstoezicht. Deze nuancering en specificatie van de verschillende welstandsniveaus komen tot uiting in deze
nota.
Ruimtelijke beleidskaarten: de niveaukaart stedelijk gebied en de cultuurhistorische beleidskaart
Het welstandsniveau wordt bepaald door de waarde van de hoofdopzet, de ontsluitingen, de openbare ruimte en/of
de bebouwing. Om die waarde vast te stellen is gekeken naar het bestaande ruimtelijk beleid, zoals de Kadernota
over welstand geschreven, Nota I-cultuur, de Cultuurhistorische Analyse Het Loo en Kerschoten en overige
beleidsstukken. Daarnaast is er gekeken naar de cultuurhistorische, landschappelijke, stedenbouwkundige en
architectonische betekenis van een structuur of gebied. Ook zijn de openbaarheid en dynamiek bepalend voor de
gewenste kwaliteitszorg, zoals bij winkelcentra en andere voorzieningen die veel mensen trekken en sociale
knooppunten vormen. In dergelijke gevallen is het maatschappelijke belang van kwaliteit groter, waardoor er hogere
eisen worden gesteld aan de vormgeving van de bebouwde en onbebouwde omgeving. Daarnaast is ook de
mogelijke kwetsbaarheid van het straatbeeld meegenomen in de waardering. De gevoeligheid voor aantasting van
het beeld is afhankelijk van het verschil tussen de oorspronkelijke en huidige opvattingen over ruimte, gebruik en
schoonheid.
Het gemeentelijk beleid is erop gericht om de welstandsbeoordeling niet strenger te maken dan nodig is. Daar waar
de ruimtelijke kwaliteit minder afhankelijk is van welstand wordt een soepele beoordeling voorgestaan.
Voor de wijken het Loo en Kerschoten wordt welstandsniveau ‘’normaal’’ toegepast bij het noordelijke deel van het
gebied met welstandsthema moderne architectuur en stedenbouw en bij de thematisch opgezette buurt aan de
noordrand van Kerschoten. Visio het Loo krijgt ook het welstandsniveau ‘’normaal’’, vanwege de duidelijke relatie
met de tuinen van Paleis het Loo en het buitengebied. Voor deze locatie is het daarom van belang dat een zachte
overgang naar het buitengebied gewaarborgd blijft. Het gebied waarin verzorgingscomplex Casa Bonita ligt krijgt
eveneens het welstandsniveau ‘’normaal’’, omdat het door de ligging een directe relatie heeft met de Koningsbeek,
dat hoog gewaardeerd wordt als landschapselement in het Apeldoorns waterplan 2005-2015, Werken aan Water
(opgesteld door een projectgroep onder leiding van de gemeente Apeldoorn).
In karakteristieke gebieden van de wijken is vanwege de kwetsbaarheid van de kenmerken een grotere aandacht
van welstand vereist. Het gaat om een aantal gebieden: 1. De linten met Apeldoornse huisjes; 2. Het villagebied; 3.
buitenplaats De Veenkamp; 4. Bejaardenhuis De Veenkamp; 5. Plan Zuiderhoek; en 6. De Appèlwoningen. Deze
gebieden worden in belangrijke mate gezien als bepalend voor het karakter van de wijken Het Loo en Kerschoten.
De lintbebouwing met Apeldoornse huisjes krijgen een hoge waardering omdat deze gebieden samen met het plan
Zuiderhoek, de meest karakteristieke gebieden zijn van de wijken het Loo en Kerschoten.

1 0
De hoofdontsluitingswegen hebben niveau zwaar op de niveaukaart stedelijk gebied van de Kadernota ‘’Over
Welstand Geschreven’’. Een groot deel van de lintbebouwing ligt langs hoofdontsluitingswegen.
Het villagebied krijgt welstandsniveau zwaar omdat ook dit gebied op de niveaukaart van de Kadernota niveau zwaar
heeft.
Buitenplaats De Veenkamp heeft welstandsniveau zwaar, in de CHA (Cultuurhistorische analyse) wordt immers
aangegeven dat deze buitenplaats van cultuurhistorisch belang is. Bovendien heeft dit gebied op de niveaukaart van
de Kadernota en in de cultuurhistorische beleidskaart het niveau zwaar/attentiewaarde hoog.
Welstandsniveau zwaar krijgt ook de locatie Bejaardenhuis De Veenkamp, de reden is dat deze plek een hoge
attentiewaarde heeft op de cultuurhistorische beleidskaart.
De ringweg die voor een deel gelegen is in plan Zuiderhoek is een belangrijke structuurdrager van Apeldoorn, om
deze reden hebben de gebieden direct grenzend aan de ring niveau zwaar gekregen in de Kadernota. Deze
waardering is overgenomen in de welstandsniveaukaart.
Tevens wordt in de CHA aangegeven dat het gehele gebied, ontworpen door Zuiderhoek, van cultuurhistorisch
belang is. Op de cultuurhistorische beleidskaart krijgt het gebied dan ook een hoge attentiewaarde. In het
bestemmingsplan komt deze locatie eveneens naar voren als beeldbepalend element voor de wijken het Loo en
Kerschoten. Plan Zuiderhoek heeft daarom geheel niveau zwaar in de welstandsniveaukaart.
Tot slot krijgen de Appèlwoningen welstandsniveau zwaar, omdat deze woningen van cultuurhistorisch belang zijn,
zoals is aangegeven in de CHA en in het bestemmingsplan Het Loo en kerschoten.
In Het loo en Kerschoten zijn er ook gebieden waar het welstandsbeoordeling soepeler kan zijn dan gemiddeld. Het
gaat om gebieden die minder structuurbepalend zijn voor de wijken, zoals verschillende latere buurten gelegen
tussen de linten en plan Zuiderhoek en het sport en recreatie gebied.
De kaart “Welstandsniveaus” geeft in beeld aan welk welstandsniveau voor welk gebied van toepassing is.
Per gebied worden hierna in hoofdstuk 4 de gebiedskenmerken beschreven, gevolgd door een beschrijving van de
welstandsniveaus. In die beschrijving per niveau wordt aangegeven hoe met de beschreven kenmerken moet
worden omgegaan. In het algemeen geldt: hoe zwaarder het niveau, hoe kleiner de marge om af te wijken van dat
kenmerk.
Omschrijving van de niveaus:
1. Welstandsniveau zwaar geldt voor de hoofdstructuur en gebieden die van cruciale betekenis zijn voor het totaal
beeld van de stad, de dorpen en het landschap. Uitgangspunt bij dit niveau is het handhaven, herstellen en
versterken van gewaardeerde ruimtelijke karakteristieken. Daarbij wordt zowel op de relatie met de omgeving, het
bouwplan op zich én de detaillering gelet. Alle beschermde stads- en dorpsgezichten in Apeldoorn vallen in het
zware welstandsniveau.
2. Welstandsniveau normaal geldt voor gebieden die vanuit een algehele stadsvisie geen zware toetsing nodig
hebben maar waar wel aanleiding is om alert te zijn op ontwikkelingen in de ruimtelijke kwaliteit. Uitgangspunt bij dit
niveau is een toets of kwaliteiten worden versterkt of dat bestaande kwaliteiten niet worden aangetast. Het gaat
daarbij om de relatie met de omgeving en het bouwplan op zich. De detaillering is alleen aan de orde als deze van
belang is voor het behoud van de bestaande kwaliteiten.
3. Welstandsniveau soepel geldt voor gebieden die beperkte afwijkingen van de bestaande ruimtelijke structuur en
ingrepen in de architectuur van de gebouwen zonder al te veel problemen verdragen. De gemeente stelt in deze
gebieden geen bijzondere eisen aan de ruimtelijke kwaliteit. Uitgangspunt bij dit niveau is het handhaven van de
basiseigenschappen van het gebied. Het gaat daarbij om de relatie met de omgeving. Het bouwplan op zichzelf is
alleen aan de orde als deze van belang is voor behoud van bestaande eigenschappen.
De verdeling in welstandniveaus (1, 2, of 3) is in de volgende tekening aangegeven.

1 1
Welstandsniveaus

1 2
4 . T H E M A ’ S H E T L O O E N K E R S C H O T E N
L I N T B E B O U W I N G
waardebepaling en beleidsuitgangspunten
In bebouwingslinten is geen sprake van samenhangende bebouwing maar meer van vrijstaande en individueel
vormgegeven woningen van gelijke bouwmassa. De meeste bebouwing is relatief dicht naast elkaar gesitueerd of in
een ensemble samengesteld met over het algemeen een besloten karakter. De waarde van de bebouwingslinten is
dan ook te vinden in de stedenbouwkundige karakteristiek van vrijstaande objecten met vergelijkbare massa en een
historisch gegroeide diversiteit in architectuur en inrichting. Opvallend zijn de veel voorkomende Apeldoornse huisjes
die zich in serie of solitair langs deze linten bevinden. Ook de (dubbele) woning met mansardedak, symmetrische
gevel en middenrisaliet (vooruitstekende gevelpartij met de ingang midden in de gevel) is een veel voorkomende
woningtype.
De historische linten met hun bebouwing zijn kenmerkend voor de wijk Kerschoten. Met het naoorlogse
uitbreidingsplan van Zuiderhoek bepaalt de lintbebouwing het karakter en de uitstraling van Kerschoten.
De waarde van de bebouwingslinten ligt in de stedenbouwkundige karakteristiek van vrijstaande objecten met
vergelijkbare massa en een historisch gegroeide diversiteit in architectuur en inrichting. Veel woningen hebben een
nokrichting loodrecht op de straat bij een lage goothoogte en een steile dakhelling (de z.g. “Apeldoornse huisjes”).
Daar waar deze huisjes door herhaling een complex vormen, is extra aandacht nodig voor het handhaven van deze
karakteristieke ritmiek.
Ontwikkelingen in het lint zijn met name op kleine schaal te vinden. Het gaat dan om incidentele sloop en nieuwbouw
of het invullen van vrije kavels. Enerzijds is het historische karakter van de bestaande bebouwing kwetsbaar voor
ingrepen. Anderzijds kunnen dankzij het individuele karakter van de bebouwing eigentijdse (of zelfs contrasterende)
invullingen plaatsvinden, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit van de omgeving en de karakteristiek van het
bebouwingslint. Het bouwen binnen de marges van belendende voorgevellijnen en met vergelijkbare korrelgrootte en
massa kan daartoe bijdragen. Kwetsbaarheden zijn te vinden in functieveranderingen en de kleinschaligheid van de
woningen waardoor uitbreidingen gewenst zijn en nieuwbouw in een andere schaal wordt uitgevoerd. Bedrijfsmatige
activiteiten en winkelfuncties kunnen het woonkarakter aantasten.
Bij woninguitbreidingen, verbouwingen of renovatie dient het oorspronkelijke karakter van het pand als uitgangspunt.
Aan de achterkant van de woning zijn over het algemeen meer mogelijkheden aanwezig om het woningoppervlakte
te verruimen.
Bij (vervangende) nieuwbouw dient aangesloten te worden bij de situering, massa en vorm van de oorspronkelijke of
reeds aanwezige bebouwing. Interpretatie van bestaande detailleringen, kleuren en materialen en gebruik van
eigentijdse en afwijkende detailleringen, kleuren en materialen is beargumenteerd mogelijk om de historische groei
van het lint en individualiteit per pand te versterken.

1 3
situering (bestemmingsplan is maatgevend)
verkavelingtype Bebouwingslint met vrijstaande en twee-onder-één-kap woningen.
positie onderling In rooilijn, met kleine verspringingen, op veelal grote kavels.
afstand onderling Verschillende afstanden tussen woningen. Relatief weinig tussenruimte.
plaatsing op kavel Midden op kavel met ondiepe voortuinen en middeldiepe tot diepe achtertuinen.
bouwrichting Evenwijdig en haaks op de weg. Apeldoornse huisjes altijd haaks op de weg.
herhaling / ritmiek Soms ensemblevorming met herhaling hoofdvorm (bijv. identieke kap).
welstandsniveau zwaar Versterken, herstellen of handhaven van bestaande kenmerken. Een eigentijdse ingreep
is mogelijk met behoud van de kwaliteit van de omgeving en architectuur.
welstandsniveau normaal Benaderen van bestaande kenmerken. Veranderen is mogelijk met respect voor kwaliteit
van de omgeving en de architectuur.
welstandsniveau soepel Veranderen, afwijken of vernieuwen van bestaande kenmerken. De basiskwaliteit van de
omgeving mag daarbij niet achteruit gaan.

1 4
massa en vorm (bestemmingsplan is maatgevend)
opbouw hoofdmassa Eén, twee of drie lagen met kap.
profiel ruimte Breed en gevarieerd, veelal met bomenlaan.
samenstelling massa Compact en enkelvoudig met veelal aanbouwen aan achterzijde en soms aan zijgevel.
kapvorm en –richting Evenwijdig en haaks vaak zadeldak, mansardekap of schilddak. Apeldoornse huisjes
zijn voorzien van een steil zadeldak met de noklijn haaks op de weg.
relatieve omvang Klein en fijnkorrelig tot middelgroot, pandbreedte tot circa 7,5 meter
vormbehandeling Rechthoekig en kantig soms afgewisseld met vloeiende vormen.
welstandsniveau zwaar Versterken, herstellen of handhaven van bestaande kenmerken. Een eigentijdse
ingreep is mogelijk met behoud van kwaliteit van de omgeving en architectuur.
welstandsniveau normaal Benaderen van bestaande kenmerken. Veranderen is mogelijk met respect voor
kwaliteit van de omgeving en de architectuur.
welstandsniveau soepel Veranderen, afwijken of vernieuwen van bestaande kenmerken. De basiskwaliteit van
de omgeving mag daarbij niet achteruit gaan.
gevelkarakteristiek
bouwstijl Gevarieerd, afhankelijk van bouwperiode. Regelmatig voorkomende stijlen zijn
traditionele baksteenarchitectuur (waaronder de Apeldoornse huisjes) en
(overgangs)architectuur van eind 19e
en begin 20e
eeuw met neo-renaissancistische
kenmerken.
geveltypering Overwegend traditioneel. Regelmatig toepassing erker.
gerichtheid en oriëntatie Voornamelijk eenzijdig gericht naar hoofdroute. Soms voordeur in zijgevel.
geleding Eenduidig evenwichtig.
indeling Individueel, vaak per woning. Bij Apeldoornse huisjes eenvoudige indeling met
beneden grotere ramen en boven veelal twee kleinere ramen.
plasticiteit Per blok wisselend, erkers, diepliggende ramen en dakoverstekken.
welstandsniveau zwaar Benaderen van bestaande kenmerken. Veranderen is mogelijk met respect voor
welstandsniveau normaal Veranderen, afwijken of vernieuwen van bestaande kenmerken. De basiskwaliteit van
de omgeving mag daarbij niet achteruit gaan.
welstandsniveau soepel Betreffende kenmerken zijn welstandsvrij en mogen veranderd worden. Verlies in
ruimtelijke kwaliteit wordt geaccepteerd. De beschreven kenmerken gelden als
aanbeveling.
gaafheid/ oorspronkelijkheid Iedere woning beschouwen op eigen gaafheid.
materiaalgebruik Steenachtig, voornamelijk baksteen en houten kozijnen.
kleurtoon en toepassing Gevarieerd. Veel voorkomend is roodbruin metselwerk, soms in een lichte kleur
gepleisterd, stuc- of schilderwerk. Daken bedekt met rode of (gesmoorde) grijze
dakpannen.
decoraties en ornamenten Gevarieerd. Zowel ambachtelijke klassieke detailleringen als minimale ingetogen
detaillering.
welstandsniveau normaal Veranderen, afwijken of vernieuwen van bestaande kenmerken. De basiskwaliteit
van de omgeving mag daarbij niet achteruit gaan.
aanbeveling.

1 5
V I L L A G E B I E D E N
De villagebieden in Apeldoorn zijn hoofdzakelijk ontworpen en aangelegd in de periode van 1880 tot 1940. Doordat
ook in latere perioden villa’s zijn toegevoegd is er sprake van een grote variatie in bouwperioden en –stijlen, met
nadruk op de laatste decennia van de 19e
eeuw en eerste decennia van de 20e
eeuw. De villagebieden worden
gekenmerkt door voornamelijk vrijstaande woonhuizen met een gemiddeld hoge architectuurhistorische en
architectonische kwaliteit. Twee-onder-één-kap woningen en kleine complexen vormen uitzonderingen op de sterk
individuele vormgeving van de woningen.
In de wijk het Loo zijn de meeste villa’s vooroorlogse villa’s. De villa’s staan op grote kavels en hebben een
compacte hoofdmassa. In veel gevallen is de hoofdmassa aangevuld met aanbouwen die in vormgeving
overduidelijk ondergeschikt zijn. De overgang tussen privé en openbaar wordt benadrukt door erfafscheidingen.
Zowel tuinen als openbaar gebied hebben een groen karakter.
De bouw van grootschalige projecten of complexmatige bebouwing vormt de grootste bedreiging voor de
villagebieden, doordat het sterk individuele karakter van de bebouwing hierdoor wordt aangetast. Zolang nieuwbouw
en verbouwingen passen in het vrijstaande en individuele karakter van de gebieden is er op het gebied van
architectonische vormgeving veel mogelijk.
Wanneer dit in overeenstemming is met het bestemmingsplan en welstandsniveau, zijn er over het algemeen
mogelijkheden voor uitbreiding aan de achteren zijkanten. Daarbij is het van belang dat de uitbreiding in schaal en
vormgeving ondergeschikt is aan de bestaande hoofdmassa.
Bij (vervangende) nieuwbouw biedt het individuele karakter van de bebouwing ruimte voor het toepassen van een
afwijkende architectonische vormentaal. Daarbij dient aangesloten te worden bij de situering, massa en vorm van de
oorspronkelijke of reeds aanwezige bebouwing. Afhankelijk van het gebied en het welstandsniveau kan de
ontwerper zich - juist vanwege dit individuele karakter - bij de gevelkarakteristiek, detaillering, kleur en materiaal
meer vrijheden veroorloven.

1 6
verkavelingtype Vrijstaande woningen en objecten.
positie onderling In rooilijn, met kleine verspringingen, op veelal grote kavels.
afstand onderling Variërend van dicht naast elkaar tot grote onderlinge afstand.
plaatsing op kavel Midden op kavel met relatief ondiepe voortuinen en diepe achtertuinen.
bouwrichting Evenwijdig en haaks op de weg.
herhaling / ritmiek Door sterke individualiteit geen herhaling en ritmiek.
opbouw hoofdmassa Vooral één en twee bouwlagen met kap. Hoge verdiepingshoogten op begane
grond.
profiel ruimte Breed. Lanenstructuur met veel ruimte en informele verkeersinrichting.
samenstelling massa Elke woning en object is een afgerond geheel.
kapvorm en –richting Evenwijdig en haaks.
relatieve omvang Middelgroot tot grote korrel.
vormbehandeling Gevarieerd.
gevelkarakteristiek
19de
eeuwse neostijlen, baksteenarchitectuur begin 20ste
eeuw en
interbellumarchitectuur.
geveltypering Gevarieerd. Regelmatig toepassing van erker.
gerichtheid en oriëntatie Presentatie naar doorgaande weg.
geleding Gevarieerd, zowel verticaal, neutraal als horizontaal.
indeling Gevarieerd.
plasticiteit Gevarieerd, dieptewerking door verspringen, erkers en/of dakoverstekken.

1 7
Gaafheid/ oorspronkelijkheid In hoge mate gaaf / oorspronkelijk.
kleurtoon en toepassing Gevarieerd. Veel voorkomend is bruin en roodbruin metselwerk, soms in een
lichte kleur gepleisterd, stuc- of schilderwerk. Daken bedekt met rode of
(gesmoorde) grijze dakpannen.
decoraties en ornamenten Gevarieerd. Zowel ambachtelijke klassieke detailleringen als minimale
ingetogen detaillering.

1 8
M O D E R N E A R C H I T E C T U U R E N S T E D E N B O U W
Deze planmatige woonwijken kenmerken zich door een grote mate aan homogeniteit per wijkdeel en/of buurt.
Typerend is de gestempelde structuur met herhaling van gelijke complexen met eenvoudige bouwmassa’s in
rechthoekige (half)open bouwblokken en open strokenverkaveling. De bebouwing bestaat vaak uit een mix van
hoog- en laagbouw. De waarde van dit type woonwijk is met name de stedenbouwkundige opzet met een groene
setting, abstracte heldere composities en blokvormige bouwmassa’s. De architectonische waarde van de
verschillende complexen verschilt onderling sterk.
Het karakter van Kerschoten wordt in hoge mate bepaald door de omvangrijke moderne woningbouwcomplexen. Het
zuidelijk deel van de wijk (zuidelijk van de beek) is zelfs voortgekomen uit één stedenbouwkundig plan. De
verkaveling van de woningen is hier het gevolg van de wens traditionele straatgerichte woningbouw te vermijden. Dit
heeft geresulteerd in een open bebouwingskarakteristiek met enorm veel ruimte en openbaar groen. Ook het
noordelijk deel van de wijk wordt gekenmerkt door een open verkaveling en een ruime opzet met veel openbaar
groen. Er is sprake van een sterke mix in woningbouwtypen en een weloverwogen combinatie van bouwhoogten.
Het modernistisch stedenbouwkundig plan ontworpen voor het zuidelijk deel van de wijk Kerschoten wordt begrensd
door de Beek in Kerschoten, de Boerhaavestraat, de Laan van Kerschoten en de Koninginnelaan. Het plan is
ontworpen in 1958-1960 door David Zuiderhoek en geïnspireerd op Scandinavische voorbeelden. Centraal in de wijk
bevindt zich een park met vijvers, die een groene long vormt, samen met landgoed Daendels en het groen rond
bejaardencentrum de Veenkamp en de sportvelden oostelijk van de wijk.
Het plan Zuiderhoek is van cultuurhistorisch belang, vanwege verschillende aspecten die ook beschreven zijn in het
bestemmingsplan:
- Er is een harmonieuze samenhang tussen de stedenbouwkundige opzet, het openbaar groen, de straatprofielen en
de architectuur;
- Er is grote variëteit in openbare ruimten, die is ontstaan door de bijzondere wijze van verkaveling van de
eengezinsrijwoningen;
- Het stedenbouwkundig plan neemt een belangrijke plaats in het oeuvre van architect David Zuiderhoek, dat
voornamelijk gebouwen omvat;
- De architectuur is sober maar zorgvuldig vormgegeven en subtiel gedetailleerd;
- Er is sprake van een expressieve samenspel tussen de verschillende bouwtypen (eengezins-, senioren-,
etagewoningen) en bouwhoogten (van eenlaags seniorenwoningen tot dertien laags torenflats);
- De torenflats en middelhoogbouw zijn onlosmakelijk verbonden met het omringende openbaar groen;
- Tussen het winkelcentrum en de wijk is een open relatie.
te verruimen. De voorkeur gaat uit naar collectieve woninguitbreiding per bouwblok/architectonische eenheid met
een eenduidige vormgeving passend in het bestaand architectuurbeeld.
Bij (vervangende) nieuwbouw, verbouwingen of renovatie dient aangesloten te worden bij de situering, massa en
vorm van de oorspronkelijke of reeds aanwezige bebouwing.

1 9
Het gebied met welstandsthema Moderne architectuur en stedenbouw is opgedeeld in twee kleinere gebieden, het
gebied met laagbouw en middelhoogbouw ofwel de modernistisch opgezette woonbuurten en het gebied met de
woontorens in het groen. De gebieden vormen duidelijk een geheel (beide gebieden maken immers deel uit, geheel
of gedeeltelijk, van plan Zuiderhoek), maar de bouwmassa’s van deze locaties zijn te verschillend om ze tegelijk te
beschrijven. De kenmerken van de bebouwing van deze twee subgebieden en de bijhorende welstandsniveaus
worden hierna achtereenvolgens besproken.
3a. Modernistisch opgezette woonbuurten
De laagbouw en middelhoogbouw van onder andere plan Zuiderhoek behoort tot dit subthemagebied. De laagbouw
langs de randen van het park maakt onderdeel uit van stempelachtige bouwblokken, die met hun andere lange
randen grenzen aan de Edisonlaan respectievelijk de Einsteinlaan. Langs de Edisonlaan combineert Zuiderhoek in
zijn stedenbouwkundig plan de laagbouw met haaks op de weg geplaatste middelhoogbouw als tegenhanger van de
combinatie van laag- en middelhoogbouw aan de noordzijde van de weg. De laagbouw springt telkens ten opzichte
van de rijbaan iets verder naar achteren, waardoor de weg in de lengte ritmisch gestructureerd wordt en er een
reeks van verschillend grote subruimtes ontstaat. Binnen deze subruimtes werden (zowel in de openbare ruimte als
in de gemeenschappelijk beheerde voortuinen) tapijten van met bloemperken versierde gazons uitgespreid. Daar
waar laagbouw met de kopgevel naar een weg is gesitueerd, sluit een muur boven ooghoogte de zijkant van de
achtertuin af. Het wegprofiel is niet symmetrisch, maar er wordt in de verdeling van de bouwvolumes en open
ruimtes gestreefd naar een dynamisch evenwicht.

2 0
opbouw hoofdmassa Rijtjeswoningen: 1 (bungalow/patiowoning) of 2 bouwlagen met kap of plat dak.
Gestapelde woningbouw: portiek- en galerijflats met plat dak of flauw hellend
zadeldak.
profiel ruimte Relatieve brede symmetrische profielen.
samenstelling massa Overwegend homogeen. Bouwhoogte is op elkaar afgestemd, per cluster zijn
korrels even groot, en plat afgedekt. Symmetrie.
kapvorm en –richting Veelal platte daken, bij twee-onder-één-kap en vrijstaande woningen zadeldaken in
langsrichting.
relatieve omvang Middelgroot tot groot.
vormbehandeling Eenvoudig en veelal kantig met rechte vormen.
verkavelingtype Gestempelde structuur van (half)open bouwblokken en strokenbouw met
rijtjeswoningen en gestapelde woningbouw in groene setting. Soms gecombineerd
met twee-onder-één-kap en vrijstaande woningen.
positie onderling In voorgevellijn en vrijstaand in groene setting.
afstand onderling Overwegend aaneengesloten. Bij twee-onder-één-kap en vrijstaande woningen
middelgrote tussenruimte.
plaatsing op kavel Vooraan op de kavel en over gehele breedte van de kavel. Bij twee-onder-één-kap
en vrijstaande woningen gecentreerd op respectievelijk twee kavels of één kavel.
bouwrichting Voornamelijk in langsrichting. Twee-onder-één-kap en vrijstaande woningen divers.
herhaling / ritmiek Ritmiek door herhaling van gelijkvormige bouwmassa’s en identieke gevelindeling.

2 1
gevelkarakteristiek
bouwstijl Modern en functionalistisch (zakelijk en eenvormig) met vaak nog traditionele
invloeden. Industriële bouwmethoden bepalend voor beeld door in de gevel
zichtbare betonvloeren en prefab gevel- en kozijnpanelen.
geveltypering Standaard gevel, veel gebruik van kozijnpuien.
gerichtheid en oriëntatie Laagbouw eenzijdig gericht op publieke ruimte. Middelhoogbouw tweezijdig.
geleding Horizontaal en/of verticaal.
indeling Eenvoudig en traditioneel.
plasticiteit Voornamelijk vlak. Bij gestapelde woningbouw enige diepte in de gevel door
(gedeeltelijk) inpandige balkons.
welstandsniveau normaal Veranderen, afwijken of vernieuwen van bestaande kenmerken. De
basiskwaliteit van de omgeving mag daarbij niet achteruit gaan.
gaafheid/ oorspronkelijkheid De oorspronkelijke samenhang is nog aanwezig.
materiaalgebruik Steen gecombineerd met kunststof panelen en kozijnen. Uniformiteit per
bouwblok of complex.
kleurtoon en toepassing Roodbruin en lichtbruin tot zandkleurig metselwerk en veelal gesmoorde (grijze)
pannen. Opvallend en onderscheidend kleurgebruik voornamelijk in
boeiboorden, betonelementen zoals balustrades en in gevel-/kozijnpanelen.
Uniformiteit per bouwblok of complex.
decoraties en ornamenten Sobere decoratie d.m.v. bijvoorbeeld siermetselverbanden. Detaillering
functioneel en eenvoudig. Uniformiteit per bouwblok of complex. Oudere
portiekflats vaak nog met veel aandacht voor detaillering en ornamenten
vormgegeven.

2 2
3b. Woontorens in het groen
In het hart van Kerschoten projecteerde Zuiderhoek, aansluitend op het winkelcentrum, een openbaar park. Rondom
het park ontwierp Zuiderhoek bochtig verlopende wegen. Door aan de buitenkanten hiervan lage rijtjeshuizen te
situeren, werd het park ruimtelijk verweven met zijn gebouwde omgeving. Bovendien zouden in het groene
middengebied, los van de weg en op onregelmatige afstanden, negen woningen met vier verdiepingen verrijzen. In
een latere fase zijn de plannen hiervoor gewijzigd en werd uitgegaan van zes hogere torens. Uiteindelijk zijn in de
rand van het park vier torens van dertien verdiepingen gerealiseerd. De kenmerken van deze torens worden in de
hieronder staande tabellen beschreven, gevolgd door een beschrijving van het welstandsniveau.

2 3
verkavelingtype Vrijstaande objecten.
positie onderling Onbepaald.
afstand onderling Grote onderlinge afstand in park.
plaatsing op kavel Onbepaald.
bouwrichting Alzijdig.
herhaling / ritmiek Sterke herhaling van massa en gevelelementen.
welstandsniveau zwaar Versterken, herstellen of handhaven van bestaande kenmerken. Een
eigentijdse ingreep is mogelijk met behoud van kwaliteit van de omgeving en
architectuur.
opbouw hoofdmassa Dertien bouwlagen met plat dak.
profiel ruimte Sterke relatie tussen groen en bebouwing.
samenstelling massa Bouwhoogtes zijn gelijk, de korrels zijn even groot en plat afgedekt.
kapvorm en –richting Geen.
relatieve omvang Hoge woontorens waarbij de korrel groot is.
vormbehandeling Eenvoudig en krachtig.
architectuur.
gevelkarakteristiek
bouwstijl Modern en functionalistisch (zakelijk en eenvormig) met vaak nog traditionele
invloeden. Industriële bouwmethoden bepalend voor beeld door in de gevel
zichtbare betonvloeren en prefab gevel- en kozijnpanelen.
geveltypering Standaard gevel.
gerichtheid en oriëntatie Alzijdige oriëntatie.
geleding Verticaal.
indeling Eenvoudig en traditioneel.
plasticiteit Diepte in de gevel door (gedeeltelijke) inpandige balkons.
gaafheid/ oorspronkelijkheid De oorspronkelijke samenhang is nog aanwezig.
materiaalgebruik Steen gecombineerd met kunststof panelen en kozijnen. Uniformiteit per
bouwblok of complex.
kleurtoon en toepassing Lichtbruin tot zandkleurig metselwerk. Uniformiteit per complex.
decoraties en ornamenten Sobere decoratie d.m.v. bijvoorbeeld siermetselverbanden. Detaillering
functioneel en eenvoudig. Uniformiteit per complex.

2 4
T R A D I T I O N A L I S T I S C H E A R C H I T E C T U U R I N
B L O K V E R K A V E L I N G
Het beeld van de naoorlogse planmatige woonwijken wordt voornamelijk bepaald door de herhaling van identieke
bouwblokken in een groot verband van rechthoekige (half)open verkavelingspatronen. Verstoringen van dit
bebouwingsbeeld doen zich dan ook met name voor aan de voorkant en bij hoekwoningen omdat aanbouwen,
bijgebouwen en schuttingen in de voor- en zijtuinen vaak op gespannen voet staan met de stedenbouwkundige
karakteristiek van de woonwijk. In bijna alle behandelde woonbuurten zijn de woninguitbreidingen in de vorm van
dakkapellen, aan- en uitbouwen aan de achterzijde gesitueerd of collectief uitgevoerd, waardoor het samenhangend
straatbeeld behouden is gebleven. Wanneer woningen afzonderlijk aan particulieren zijn verkocht, bestaat het
gevaar dat de architectonische samenhang in het straatbeeld verdwijnt.
Kerschoten kent woningbouwcomplexen uit het begin van de jaren zeventig van de twintigste eeuw, de zogenaamde
Appèlwoningen, waar sprake is van een mengvorm van traditionalistische blokverkaveling en het jongere woonerf. In
de stedenbouwkundige opzet is het woonblok nog niet losgelaten, maar wordt door verbredingen in de woonstraten
en een minder overzichtelijk straatprofiel de overgang reeds ingezet naar het latere woonerf. De woningen voldoen
echter nog geheel aan de definitie van traditionalistische architectuur.
Voor de Appèlwoningen is naast de architectonische betekenis de cultuurhistorische betekenis van belang: De
woningen werden gebouwd n.a.v. het appèl van de toenmalige wethouder voor openbare werken aan de
Apeldoornse bevolking tot doorschuiven en vrijmaken van goedkope huurwoningen. Dat leidde tot een voor die tijd
buitengewoon woningtype, gebaseerd op systeembouw. De nu nog aanwezige samenhang in het complex vraagt
om extra aandacht bij veranderingen.
te verruimen. De voorkeur gaat uit naar collectieve woninguitbreiding per bouwblok/architectonische eenheid met
een eenduidige vormgeving passend in het bestaand architectuurbeeld.
Bij (vervangende) nieuwbouw, verbouwingen of renovatie dient aangesloten te worden bij de situering, massa en
vorm van de oorspronkelijke of reeds aanwezige bebouwing. Interpretatie van bestaande detailleringen, kleuren en
materialen, en gebruik van eigentijdse en afwijkende detailleringen, kleuren en materialen is beargumenteerd
mogelijk, mits de samenhang per architectonische/bouwkundige eenheid behouden blijft. Belangrijke
aandachtspunten daarbij zijn: samenhang per bouwblok, herhaling en ritmiek, gevelgeleding, -indeling, entrees en
kleuren materiaalgebruik.

2 5
verkavelingtype Veelal rijtjeswoningen in strokenverkaveling of (half)open bouwblokken.
Enkele vrijstaande en twee-onder-een-kap woningen aan de oostelijke rand van
de buurt.
positie onderling Woningen in rechte of verspringende voorgevellijn. In het binnengedeelte van de
woonbuurt per bouwblok bepaald.
afstand onderling Een gesloten wand.
plaatsing op kavel Vooraan op de kavel en over de gehele breedte.
bouwrichting In langsrichting van de weg.
herhaling / ritmiek Ritmiek door herhaling van gelijkvormige bouwblokken en identieke gevelindeling.
opbouw hoofdmassa Overwegend twee lagen met een kap.
profiel ruimte Kleine hoven centraal in de buurt.
samenstelling massa Overwegend samengestelde massa’s. Enkelvoudig op enkele plekken langs
hoofdroutes.
kapvorm en –richting Zadeldaken in langsrichting.
relatieve omvang Veelal middelgroot. Bij vrijstaande en twee-onder-een-kap woningen klein en
fijnkorrelig. Pandbreedte tot circa 7,5 meter
vormbehandeling Eenvoudig, traditioneel en veelal kantig met rechte vormen.

2 6
gevelkarakteristiek
bouwstijl Traditionele baksteenarchitectuur met minimaal aangetast gevelbeeld.
geveltypering Standaard gevel.
gerichtheid en oriëntatie Voorgevel gericht op straat of hofje.
geleding Horizontaal.
indeling Traditioneel en eenvoudig. Zijgevels veelal voorzien van raamopeningen.
plasticiteit Veelal vlakke gevels.
architectuur.
gaafheid/ oorspronkelijkheid Oorspronkelijke samenhang staat onder druk van de behoefte aan
modernisering en vergroting van de woning.
materiaalgebruik Steenachtig, voornamelijk baksteen en veelal houten kozijnen. Uniformiteit per
bouwblok.
kleurtoon en toepassing Overwegend lichtbruine en rode bakstenen met gesmoorde (grijze) pannen.
Uniformiteit per bouwblok.
decoraties en ornamenten Eenvoudige detaillering zoals klein dakoverstek en houten goot- en daklijsten,
weinig tot geen ornamenten.

2 7
W O O N E R V E N , S T R U C T U R A L I S T I S C H E
A R C H I T E C T U U R E N S T E D E N B O U W
Deze woonwijken kenmerken zich door een introverte en besloten opzet. De vormgeving is per bouwblok
samenhangend, maar de diversiteit in het gevelbeeld is groot door de afwisselingen in voorgevellijnen, bouwhoogten
en gevelindelingen. Desondanks is er door de samenhang per bouwblok toch sprake van enige rust in het
straatbeeld. Het is van belang dat deze samenhang per bouwblok, of zelfs per cluster van dezelfde bouwblokken
behouden blijft. Kleinere woninguitbreidingen aan de woningen aan de straatzijde kunnen de rust en de samenhang
binnen het bebouwingsbeeld verstoren.
Voor het welstandstoezicht zal in deze wijken het accent liggen op het behoud van samenhang van de afzonderlijk
vormgegeven woonblokken, buurten en complexen als stedenbouwkundig of architectonisch geheel. Hierbij zijn
voornamelijk de hoofdvorm, toevoegingen aan gevel en dakvlakken en gevelwijzigingen belangrijke items.
Ook de zichtbaarheid van het bouwwerk vanaf de openbare ruimte is een belangrijk aandachtspunt bij de
welstandsbeoordeling. Door de verkavelingen zijn zij- en achtertuinen en -gevels soms zichtbaar vanaf de openbare
ruimte. Deze zij- en achterkanten moeten worden behandeld als voorzijdes.

2 8
verkavelingtype Bebouwingsensembles met vrijstaande, twee-onder-één-kap en soms
geschakelde woningen in serie van 2 tot 7 woningen.
positie onderling In rooilijn, met kleine verspringingen
afstand onderling Verschillende afstanden tussen woningen. Relatief weinig tussenruimte.
plaatsing op kavel Midden op kavel met ondiepe voortuinen en middeldiepe achtertuinen.
bouwrichting Losstaande woningen overwegend haaks op de weg en twee-onder-een-kap en
rijenwoningen evenwijdig aan de weg.
herhaling / ritmiek Afwisseling van series losstaande woningen met hiertussen ensembles van
rijenwoningen en twee-onder-één-kap woningen.
architectuur.
welstandsniveau soepel Veranderen, afwijken of vernieuwen van bestaande kenmerken. De
opbouw hoofdmassa Eén en twee lagen met kap.
profiel ruimte Breed en gevarieerd.
samenstelling massa Compact en enkelvoudig met bij de vrijstaande woningen veelal aanbouwen
aan achterzijde en soms aan zijgevel.
kapvorm en –richting Bij de vrijstaande woningen, evenwijdig en haaks vaak zadeldak, mansardekap
of schilddak. Twee-onder-een kapwoningen en rijenwoningen zijn voorzien van
zadeldaken in langsrichting.
relatieve omvang Klein en fijnkorrelig tot middelgroot.
vormbehandeling Rechthoekig en kantig soms afgewisseld met vloeiende vormen.
welstandsniveau soepel Veranderen, afwijken of vernieuwen van bestaande kenmerken. De

2 9
gevelkarakteristiek
traditionele baksteenarchitectuur (waaronder de Apeldoornse huisjes, de twee-
onder-een kapwoningen en de rijenwoningen) en (overgangs)architectuur van
eind 19e
en begin 20e
eeuw met neorenaissancistische kenmerken.
geveltypering Bij de vrijstaande woningen gevarieerd met regelmatig de toepassing van een
erker. De twee-onder-een kapwoningen en de rijenwoningen hebben een
standaard gevel.
gerichtheid en oriëntatie Voornamelijk eenzijdig gericht naar publieke ruimte. Soms voordeur in zijgevel.
indeling Gevarieerd. Bij Apeldoornse huisjes eenvoudige indeling met beneden grotere
ramen en boven veelal twee kleinere ramen. Bij de twee-onder-een
kapwoningen en de rijenwoningen is de indeling traditioneel, eenvoudig en
ingetogen. De zijgevels zijn voorzien van raamopeningen.
plasticiteit Over het algemeen vlak met eventueel bij de vrijstaande woningen bescheiden
toevoegingen aan de voorgevel in de vorm van een erker.
welstandsniveau soepel Betreffende kenmerken zijn welstandsvrij en mogen veranderd worden. Verlies
in ruimtelijke kwaliteit wordt geaccepteerd. De beschreven kenmerken gelden
als aanbeveling.
gaafheid/ oorspronkelijkheid Gevarieerd en geen samenhangend gevelbeeld.
materiaalgebruik Steenachtig, voornamelijk baksteen en houten kozijnen bij de vrijstaande
woningen. Bij de twee-onder-een kapwoningen en de rijenwoningen zijn de
gevels van steen met kunststof kozijnen. Uniformiteit per bouwblok.
kleurtoon en toepassing Gevarieerd. Veel voorkomend is roodbruin metselwerk, soms in een lichte kleur
gepleisterd, gestuct of geschilderd. Daken bedekt met rode of (gesmoorde)
grijze dakpannen.
decoraties en ornamenten Gevarieerd. Zowel ambachtelijke klassieke detailleringen als minimale
ingetogen detaillering.
welstandsniveau soepel Betreffende kenmerken zijn welstandsvrij en mogen veranderd worden. Verlies
in ruimtelijke kwaliteit wordt geaccepteerd. De beschreven kenmerken gelden
als aanbeveling.

3 0
T H E M A T I S C H E
A R C H I T E C T U U R E N S T E D E N B O U W
Vanaf circa 1980 kenmerkt de woningbouw zich door extra aandacht voor de stedenbouwkundige opzet van buurten
en wijken en de eigentijdse herinterpretatie van historische typologieën en bouwstijlen. Door de heldere opzet van de
openbare ruimte, de grote variatie in woningtypen en de sterke samenhang van de bebouwing op straat of
blokniveau, onderscheiden deze gebieden zich van de andere planmatige woningbouw. Van belang zijn samenhang
op straat of blokniveau en architectonische expressie ter ondersteuning van de samenhang of op geëigende locaties
gerelateerd aan de stedenbouwkundige structuur.
In Kerschoten bevinden zich enkele zeer kleinschalige woningbouwprojecten van dit gebiedstype.
Door de jonge leeftijd van de bebouwing zijn voornamelijk ontwikkelingen te verwachten in de categorie kleine
bouwwerken. Door de sterke architectonische samenhang kunnen juist deze kleine bouwplannen het straatbeeld
aantasten. Het uitgangspunt voor welstandstoezicht is dat er reeds zorgvuldige aandacht is besteed aan het
ontwerpen van het samenhangend totaalbeeld en dat de vormgegeven eenheid per straat, blok of woning zoveel
mogelijk behouden blijft.
Voor het welstandstoezicht zal in deze wijken het accent liggen op het behoud van samenhang van de afzonderlijk
vormgegeven woonblokken, buurten en complexen als stedenbouwkundig of architectonisch geheel. Hierbij zijn
voornamelijk de hoofdvorm, toevoegingen aan gevel en dakvlakken en gevelwijzigingen belangrijke items.

3 1
verkavelingtype Vaak rijtjeswoningen met variaties in verkavelingtypen gekoppeld aan
stedenbouwkundige opzet van de hele buurt of wijk. Zoals bijvoorbeeld
rijtjeswoningen in rechte en gebogen stroken of gesloten en open bouwblokken.
Vaak gecombineerd met (geschakelde) twee-onder-één-kap en vrijstaande
woningen.
positie onderling In rooilijn met kleine verspringingen.
afstand onderling Veelal aaneengebouwd of aaneengeschakeld met garages. Bij twee-onder-één-
kap en vrijstaande woningen middelgrote tussenruimtes.
plaatsing op kavel Over gehele breedte van kavel. Bij twee-onder-één-kap en vrijstaande
woningen gecentreerd op respectievelijk twee kavels of één kavel.
bouwrichting Wisselend met regelmaat of onbepaald.
herhaling / ritmiek Per bouwblok ritmiek door massa, gevelindeling of toevoegingen aan voorzijde.
opbouw hoofdmassa Veelal 1 tot 3 bouwlagen met kap of plat dak.
profiel ruimte Relatief brede profielen vaak gecombineerd met groenzones en waterlopen.
samenstelling massa Gevarieerd, per bouwblok bepaald.
kapvorm en –richting Divers, veel voorkomend zijn zadeldaken, asymmetrische daken en platte
daken.
relatieve omvang Klein tot middelgroot.
vormbehandeling Gevarieerd met zowel kantige als vloeiende afgeronde vormen. Soms ook
expressieve vormen.
gevelkarakteristiek
bouwstijl Van eigentijdse expressieve architectuurstijlen met opvallende vormen,
materialen en kleuren tot historiserende woonbebouwing met sterke
verwijzingen naar het dorpse, landelijke en traditionele karakter.
geveltypering Traditioneel of gestileerd
gerichtheid en oriëntatie Eén- of meerzijdig.
geleding Horizontaal en/of verticaal. Soms figuratief en experimenteel.
indeling Traditioneel of gestileerd en soms expressief.
plasticiteit Per bouwblok bepaald
gaafheid/ oorspronkelijkheid Oorspronkelijke samenhang nog aanwezig.
materiaalgebruik Per bouwblok bepaald. Uniformiteit per bouwblok.
kleurtoon en toepassing Per bouwblok bepaald. Uniformiteit per bouwblok.
decoraties en ornamenten Per bouwblok bepaald. Uniformiteit per bouwblok.

3 2
I N S T I T U T E N E N B U I T E N P L A A T S E N
7a: Instituten
Op de overgang van de bebouwde kom en het buitengebied en zijn verschillende instituten en buitenplaatsen
gebouwd, die hun oorsprong vinden in de landschappelijke eigenschappen van de Veluwe. Grootgrondbezitters,
gezondheidsorganisaties en militaire diensten werden aangetrokken door de grote hoveelheid bos, heide,
geaccidenteerd terrein en ruimte. Inmiddels hebben veel complexen ook een recreatief karakter.
Instituten zijn voornamelijk naar binnen gekeerd vormgegeven, buitenplaatsen hebben vaak juist een sterke relatie
met het omringende landschap. De vaak verder van de weg gelegen complexen manifesteren zich door poorten en
entreegebouwen naar de stad. De complexen zijn aangelegd in het groen. Door uitbreiding van de complexen kan
dit groen onder druk komen te staan. Als de instituten te veel in de openheid komen te liggen wordt één van hun
belangrijkste karakteristieken aangetast.
Bij uitbreidingen, verbouwingen of renovatie dient het oorspronkelijke karakter van het complex als uitgangspunt.
Daarbij dient aangesloten te worden bij de situering, massa, vorm en gevelkarakteristiek van de oorspronkelijke of
reeds aanwezige bebouwing. Afhankelijk van het gebied en het welstandsniveau kan de ontwerper zich bij de
detaillering, kleur en materiaal meer vrijheden veroorloven.

3 3
verkavelingtype Complexmatig.
positie onderling Functioneel en ruimtelijk geordend.
afstand onderling Variërend van dicht naast elkaar tot grote onderlinge afstand.
plaatsing op kavel Gevarieerd. In aantal gevallen symmetrisch geordend.
bouwrichting Onderling naar elkaar gericht.
herhaling / ritmiek Per eenheid.
welstandsniveau normaal Versterken, herstellen of handhaven van bestaande kenmerken. Een eigentijdse
opbouw hoofdmassa Gevarieerd. Binnen één complex vaak éénvormig.
profiel ruimte Gevarieerd. Zowel pleinachtige ruimten en paden.
samenstelling massa Een eenduidige homogene massa in een heldere vorm. Objectvorm overheerst.
kapvorm en –richting Geen kap.
relatieve omvang Middelgrote tot grote complexen.
vormbehandeling Gevarieerd. Binnen één complex vaak éénvormig.
gevelkarakteristiek
bouwstijl Neutrale architectuur.
geveltypering Traditioneel.
gerichtheid en oriëntatie Gebouwen overwegend alzijdig.
indeling Traditioneel.
plasticiteit Over het algemeen vlak.

3 4
gaafheid / oorspronkelijkheid In hoge mate gaaf / oorspronkelijk.
materiaalgebruik Steenachtig, voornamelijk baksteen en kozijnen van kunststof.
kleurtoon en toepassing Bruin metselwerk.
decoraties en ornamenten Geen tot weinig decoraties en ornamenten. Uniformiteit per bouwblok of
complex.

3 5
7b: Buitenplaats De Veenkamp
Buitenplaats De Veenkamp is omgeven door de vooroorlogse bebouwing langs de Zwolseweg en de naoorlogse
bebouwing van bejaardencentrum de Veenkamp.
De geschiedenis van de historische buitenplaats De Veenkamp gaat terug tot in de 18e
eeuw, toen als omgrenzing
van enkele agrarische percelen een houtwal van aanzienlijke omvang werd aangelegd. Deze wal van ca. 200-jarige
eiken vormt een van de meest karakteristieke kenmerken van de historische buitenplaats; ongeveer drie-kwart van
het beloop van haar omgrenzing wordt door deze wal gemarkeerd. In 1851 werd ten behoeve van de Koninklijke
Stoeterij van Paleis Het Loo centraal op het terrein van De Veenkamp het huidige hoofdgebouw gerealiseerd. Het
huis werd gebouwd door Henry Steers, de stalmeester van Prins Hendrik (1826-1879), die destijds aan de westzijde
van De Veenkamp de gehuisveste stoeterij beheerde en op De Veenkamp de paarden trainde voor de ‘Loo Hawking
Club’ en voor de rennen op Het Loo. Het blokvormige hoofdgebouw, dat oorspronkelijk in ‘chalet-stijl’ werd
opgetrokken, zoals een krijttekening uit de tweede helft van de 19e
eeuw laat zien, bestaat als zodanig nog steeds,
zij het, dat de ornamentele daklijst is verdwenen, de persiennes zijn opgeslagen en de vensterindelingen deels zijn
vereenvoudigd.
De historische buitenplaats De Veenkamp heeft de volgende samenstellende onderdelen: 1. Hoofdgebouw (Huis De
Veenkamp); 2. Historische tuinen parkaanleg; 3. Koetshuis annex paardenstal. De historische buitenplaats De
Veenkamp is in cultuurhistorisch opzicht van algemeen belang vanwege: de historische tuinen parkaanleg, die
waarschijnlijk door Henry Copijn in de tweede helft van de 19e
eeuw is ontworpen, waarin het hoofdgebouw uit 1851
in ‘chalet-stijl’ als centrum van de aanleg; bij deze aanleg werd een lange ca. 200-jarige eikenwal opgenomen, die in
de compositie van het park in visueel opzicht en als omgrenzing van een groot deel van de aanleg een grote waarde
heeft.
Bij uitbreidingen, verbouwingen of renovatie dient het oorspronkelijke karakter van het complex als uitgangspunt.
Daarbij dient aangesloten te worden bij de situering, massa, vorm en gevelkarakteristiek van de oorspronkelijke en
reeds aanwezige bebouwing. Gebruik van eigentijdse en afwijkende gevelkarakteristieken en detailleringen, kleuren
en materialen is beargumenteerd mogelijk. De hiërarchie op de buitenplaats is daarbij uitgangspunt.

3 6
verkavelingtype Hoofdgebouw en bijgebouwen zijn geclusterd en hebben onderling een functionele
ordening.
positie onderling Hiërarchische ordening op de buitenplaats.
afstand onderling De afstanden tussen de bouwelementen op de buitenplaats is gevarieerd.
plaatsing op kavel Gevarieerd.
bouwrichting Gevarieerd.
herhaling / ritmiek Geen herhaling en ritmiek.
opbouw hoofdmassa Twee bouwlagen met kap
profiel ruimte Landschappelijke ruimte, sterke relatie tussen groen en bebouwing.
samenstelling massa Gevarieerd.
kapvorm en –richting Gevarieerd.
relatieve omvang Klein tot middelgroot. Sterk onderscheid in hoofdgebouw en bijgebouwen.
vormbehandeling Gevarieerd.
gevelkarakteristiek
bouwstijl ‘Chalet’-stijl.
geveltypering Gevarieerd.
gerichtheid en oriëntatie Gebouwen onderling naar elkaar gericht; hoofdgebouw gericht op publieke ruimte.
Gebouwen overwegend alzijdig.
indeling Traditioneel.
plasticiteit Gevarieerd.
gaafheid /
oorspronkelijkheid
In hoge mate gaaf / oorspronkelijk.
kleurtoon en toepassing Bruin rood metselwerk.
decoraties en
ornamenten
Gevarieerd. Zowel ambachtelijke klassieke detailleringen als minimale ingetogen
detaillering.

3 7
8: Sport en recreatie
Het sportpark en recreatieterrein bestaat uit grote open ruimtes met sport- en kampeervelden en
parkeergelegenheden (soms in directe relatie met het landschap), omrand met hoog opgaand groen dat het zicht op
de bebouwing ontneemt. De ruimte is functioneel ingericht. De bebouwing is divers maar heeft over het algemeen
een utilitair karakter en kent een eenvoudige vormgeving die voornamelijk bestaat uit één of twee lagen met plat dak
of een eenvoudig zadeldak, lessenaardak of gebogen kapvorm. De combinatie van solitaire bebouwing en open
ruimtes in een ‘groene omlijsting’, is het belangrijkste kenmerk van dit sport- en recreatieterreinen.
Ontwikkelingen in de vorm van toevoegingen en uitbreidingen zijn goed mogelijk in deze gebieden. Grootschalige
ontwikkelingen bestaan voornamelijk uit nieuwe complexen met vaak een individuele vormgeving. Kleinschalige
bebouwing bestaat uit toevoegingen, uitbreiding en vernieuwing van het bestaande als gevolg van ouderdom of
groei.
Het welstandstoezicht is gericht op het handhaven van de aanwezige kwaliteit van de bouwwerken en de
landschappelijke en stedenbouwkundige setting. Bij toevoeging of uitbreiding dient de vormgeving van het
bestaande hoofdgebouw als uitgangspunt.
Nieuwbouw of vervanging van bestaande bebouwing kan individueel ontworpen worden, waarbij expliciete en/of
eigentijdse vormgeving mogelijk is.
Relatief beperkte reclame-uitingen, die vooral gericht zijn op het complex zelf (zoals borden rond een sportveld),
verdienen de voorkeur. Evenals het bevestigen van de naamsaanduidingen naast of boven de hoofdentree.
Uitgangspunt blijft dat de reclame op een logische plaats tegen het gebouw aangebracht dient te worden, b.v. bij de
entree, en afgestemd dient te zijn op de massa c.q. gevelgeleding en –indeling. Bij plaatsing van reclame-uitingen op
de dakrand wordt uitgegaan van losse letters.
Aan de rand van het sport- en recreatieterrein dat grenst aan de woonwijk zijn geen lichtbakken of felle kleuren
toegestaan. Bij nieuwbouw is het goed de reclame te integreren in de architectuur van de gevel en beperken tot één
gevel of dakrand bij plaatsing op het dak.

3 8
verkavelingtype Vrijstaande objecten.
positie onderling Onbepaald.
afstand onderling Onbepaald.
plaatsing op kavel Onbepaald.
bouwrichting Onbepaald.
herhaling / ritmiek n.v.t.
aanbeveling.
opbouw hoofdmassa 1 en 2 lagen met kap of plat dak.
profiel ruimte Landschappelijke ruimte, vaak geen relatie tot andere bebouwing.
samenstelling massa Samengestelde en gevarieerde bouwmassa’s.
kapvorm en –richting Meestal plat, soms eenvoudig zadeldak, lessenaardak of gebogen kapvorm.
relatieve omvang Grootschalig.
vormbehandeling Eenvoudig met kantige, rechte vormen of juist thematisch met kantige en vloeiende
vormen.
aanbeveling.

3 9
gevelkarakteristiek
bouwstijl Gevarieerd, afhankelijk van bouwperiode. Utilitair.
geveltypering n.v.t.
gerichtheid en oriëntatie Alzijdige oriëntatie maar met hoofdentree vaak eenzijdig gericht naar publieke
ruimte. Soms gecombineerd met tribune gericht naar sportvelden.
geleding Gevarieerd.
indeling Gevarieerd.
plasticiteit Gevarieerd.
aanbeveling.
gaafheid /
oorspronkelijkheid
Verschillend, kan verstoord zijn of juist heel herkenbaar voor een bepaalde
bouwperiode.
materiaalgebruik Gevarieerd.
kleurtoon en toepassing Gevarieerd, vaak materiaaleigen kleuren.
decoraties en ornamenten Geen tot weinig decoraties en ornamenten. Detaillering functioneel en eenvoudig.
aanbeveling.

4 0
B I J L A G E 1 : B E G R I P P E N K A D E R K E N M E R K E N
In deze bijlage zijn alle behandelde kenmerken nader toegelicht.
situering
Bij dit hoofdkenmerk komt de plaatsing en de situering van een gebouw aan de orde, d.w.z. de positie van het
gebouw in relatie tot de belendingen en de publieke ruimte.
verkavelingtype
Beschrijft het type verkaveling van de gebouwen. Het gaat hierbij om de typologie, oriëntatie en relatie tussen
gebouwen, gerelateerd aan de onderliggende stedenbouwkundige opzet. Mogelijke variaties zijn: geschakeld, twee-
onder-één-kap, vrijstaand, gesloten bouwblok, (half)open bouwblok, strokenverkaveling, e.d.
positie onderling
Beschrijft de onderlinge plaatsing van gebouwen. Het gaat hierbij om de plaatsing in de diepte van de kavel en
betreft de wandvorming in de daarvoor bestemde zone. De wandvorming is optimaal bij gebruik van voorgevellijnen
en minder groot bij rangschikking die volgen uit de toepassing van marges of andersoortige differentiaties. Mogelijke
variaties zijn: in de voorgevellijn, wisselend, trapsgewijs, vaste marges, gevarieerd, e.d.
afstand onderling
Beschrijft de onderlinge afstand tussen gebouwen. Het gaat hierbij om de plaatsing in de breedte van de kavel en
betreft de onderlinge aansluiting van de gebouwen c.q. de beslotenheid of doorzichtigheid van de ruimtevormende
wand in relatie tot de kavel- en gebouwbreedte. Mogelijke variaties zijn: gesloten, halfgesloten, vrijstaand, open,
gevarieerd e.d.
plaatsing op kavel
Het gaat hierbij om de plaatsing van het gebouw in relatie tot de kavel waarop het gesitueerd wordt. Mogelijke
variaties zijn: gehele breedte, links , midden of rechts op kavel e.d.
bouwrichting
Beschrijft de opstellingsrichting van een gebouw. Het gaat hierbij om de hoofdrichting van het gebouw of de richting
van de hoofdvorm in de zone van de ruimtevormende wand. Mogelijke variaties zijn: evenwijdig aan of dwars op de
weg, wisselend met een bepaalde ordening of gevarieerd e.d.
herhaling, ritmiek
Beschrijft de mate aan samenhang door herhaling of ritmiek van een verzameling gebouwen. Het gaat hier om de
herhaling van gebouwen of onderdelen daarvan in een bepaalde ordening of systematiek, waardoor een samenhang
ontstaat. Mogelijke variaties zijn: samenhangend, onsamenhangend e.d.
massa en vorm
Het gaat hier om de hoofdvorm en –massa van een gebouw in relatie tot of met de omgeving. In de ruimtelijke
verschijningsvorm is de massa en de vorm van het gebouw het intermediair tussen stedenbouwkundige en
architectonische beeldaspecten.
opbouw hoofdmassa
Beschrijft de combinatie van opstandhoogte en bovenbelijning van een gebouw. Met betrekking tot gebouwen gaat
hier om de hoogte van het gevelwandvlak en de belijning van de bovenbegrenzing door bijvoorbeeld een kap.
Mogelijke variaties zijn: één, twee, drie of meerdere bouwlagen met of zonder kap e.d.

4 1
profiel ruimte
Beschrijft het dwarsprofiel van de ruimte. Het gaat hier om de karakteristiek van het dwarsprofiel van een ruimte en
de daarin /-naast gelegen bebouwing. Mogelijke variaties zijn smal, breed, symmetrisch, a-symmetrisch, homogeen,
gevarieerd e.d.
samenstelling massa
Beschrijft de compositie en samenstelling van de hoofdvolumes cq. de plasticiteit van de bebouwing. Het gaat hierbij
om de afstemming tussen hoofd-, aan- en bijgebouwen. Gebouwen kunnen hierdoor hoofdzakelijk enkelvoudig of
samengesteld van samenstelling, en homogeen of gevarieerd van vorm zijn. Mogelijke variaties zijn: enkelvoudig of
samengesteld, homogeen of gevarieerd e.d.
kapvorm en –richting
Het gaat hierbij om de vorm en richting van de kap. Mogelijke variaties zijn: plat, zadel, schild, mansarde, lessenaar,
samengesteld, langs, dwars, divers e.d.
relatieve omvang
Beschrijft de verhoudingen van de hoofdafmetingen van een gebouw. Het gaat hier om de onderlinge verhoudingen
tussen de driedimensionale afmetingen van een gebouw. Mogelijke variaties zijn: klein, middelgroot, groot, zeer
grootschalig e.d.
vormbehandeling
Beschrijft de modellering of aard van de vorm. Het gaat dan om de kenmerken die de weergave zijn van een
vormkarakteristiek. Mogelijke variaties zijn: eenvoudig, gevarieerd, kantig, vloeiend, thematisch, experimenteel,
gevarieerd e.d.
gevelkarakteristiek
Het gaat hier om de verschijningsvorm en/of aanzichten van een gebouw. Naast de relatie met de omgeving wordt
hier met name de karakteristiek van het gebouw als object beschreven.
geveltypering
Beschrijft de typering van de gevels. Mogelijke variaties zijn: standaard gevel, lijstgevel, topgevel, (versierde)
tuitgevel, (verhoogde) halsgevel, trapgevel en klokgevel e.d.
gerichtheid en oriëntatie
Beschrijft de zijde(n) die voor een gebouw gezichtsbepalend en, bezien vanaf de publieke ruimte, beeldbepalend
zijn. Het gaat hierbij om de wisselwerking tussen het gebouw en de (publieke) ruimte. Mogelijke variaties zijn: gericht
op publieke ruimte, privé-ruimte, twee- of meerzijdig, gevarieerd e.d.
geleding
Beschrijft het hoofdaccent van de gevelindeling qua belijning en/of reliëf. Mogelijke variaties zijn: verticaal,
horizontaal, evenwichtig, figuratief of experimenteel, gevarieerd e.d.
indeling
Beschrijft de vorm en indeling van de gesloten en open vlakken zoals ramen en deuren. Het gaat hierbij om vormen
en maatverhoudingen van de gevelindeling en de relatie ervan met het gehele gebouw. Mogelijke variaties zijn:
traditioneel, gestileerd, neutraal en geordend, gevarieerd en chaotisch e.d.
plasticiteit
Beschrijft de mate aan dieptewerking door het reliëf van bijvoorbeeld negge, kolommen, penanten, metselwerk en
andere gevelelementen. Het gaat hierbij om reliëf, vormen, maatverhoudingen van bijvoorbeeld negge, kolommen,
penanten, metselwerk en andere gevelelementen en de relatie ervan met de gehele gevel. Variaties kunnen zijn:
schaduwwerking, vlak, ongelijk, rijk aan dieptewerking, e.d.

4 2
Het gaat hier om de karakteristieken die invulling geven aan de verschijningsvorm van een gebouw. Juist kleur,
detaillering en materiaal zijn zeer beeldbepalend voor de verschijningsvorm van een gebouw, straat en/of gebied.
gaafheid, oorspronkelijk
Beschrijft de mate aan oorspronkelijkheid van een bestaand gebouw. Het gaat hierbij om mogelijke vernieuwende of
juist verouderde elementen die het (gewenste) straatbeeld verstoren of juist versterken. Mogelijke variaties zijn:
verstoord, vernieuwd, herkenbaar, hoofdzakelijk origineel, oorspronkelijk, gevarieerd e.d.
materiaalgebruik
Beschrijft de aard en stofuitdrukking van het materiaalgebruik. Het gaat hierbij om de stofuitdrukking van de aan de
buitenkant van een gebouw toegepaste materialen t.a.v. de expressie van het gebouw en haar omgeving. Mogelijke
variaties zijn: steenachtig, metaal, kunststof, hout, coatings, glas, glanzend, dof, gevarieerd e.d.
kleurtoon en toepassing
Beschrijft de specifieke kleurtoepassing en/of kleurtoon. Het gaat hierbij om de helderheid van de kleurtoepassingen
en het typerende kleurgebruik of variaties met betrekking tot de expressie van een gebouw. Mogelijke variaties zijn:
donker, middentoon, licht, uniform, gevarieerd, ingetogen, contrasterend e.d.
decoraties en ornamenten
Beschrijft constructieve details, ornamenten en decoraties. Het gaat hierbij om de bijzondere verrijking die ruimte en
bebouwing ondervindt van (constructieve) details en bijzondere ornamentiek. Mogelijke variaties zijn: eventuele
kenmerkende ornamenten en decoraties, fijn, matig, grof, weinig gelijkvormig, gevarieerd e.d.

4 3

Welstandsnota Het Loo en Kerschoten te Apeldoorn

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (8)

More from Nanda Sluijsmans

More from Nanda Sluijsmans (20)

Welstandsnota Het Loo en Kerschoten te Apeldoorn