Εισήγηση μαθητών του 2ου ΓΕΛ ΠΕΥΚΗΣ στο 4ο Μεσογειακό Μαθητικό Συνέδριο στη Νάπολη της Ιταλίας (19-20/11/2017)

1. 4ο Μεσογειακό
Μαθητικό Συνεδριο
4ο Convegno
Studentesco
Mediterraneo
2ο ΓΕΛ
ΠΕΥΚΗΣ

2. ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΡΩΜΑΪΚΟ ΘΕΑΤΡΟ

3. Το αρχαίο Ελληνικό θέατρο, είναι η διδασκαλία και τέλεση θεατρικών
παραστάσεων, επ’ ευκαιρία των εορτασμών του Διονύσου, αναπτύχθηκε στα
τέλη της αρχαϊκής περιόδου και διαμορφώθηκε πλήρως κατά την κλασική
περίοδο -κυρίως στην Αθήνα.
Καραβάτζιο , Διόνυσος

4. Ο διθύραμβος ήταν ένας ύμνος που τραγουδιόταν στις γιορτές προς τιμήν
του Διόνυσου, πιθανόν να αποτελούνταν από μια ιστορία που προέκυπτε
μέσα από αυτοσχεδιασμό, που αργότερα έδωσε τη θέση του σε μια λυρική
σύνθεση γραμμένη από τον Αρίωνα.

5. Όταν στα μέσα περίπου του 6ου αι. π.Χ. ο Θέσπις, ένωσε το επικό
στοιχείο του διαλόγου και της αφήγησης με το λυρικό στοιχείο,
γεννήθηκε στην Ελλάδα και στον κόσμο το δράμα,
ένα από τα λαμπρότερα δημιουργήματα τού ανθρώπινου πνεύματος.

6. “H δραματική ποίηση γεννιέται όταν αρχίζει κανείς
να κοιτά τον μύθο με τα μάτια του πολίτη”

7. «δήμου κρατούσα χειρ..»
στίχος 604 «Ικέτιδες» του Αισχύλου

8. Το θέατρο στην αρχαία Αθήνα δεν ήταν ένα απλό ψυχαγωγικό δρώμενο
αλλά διδασκαλία.

9. Το θέατρο είναι θρέμμα της δημοκρατίας.
Καθορίζει τον τρόπο λειτουργίας του και ακμάζει
διαγράφοντας παράλληλη τροχιά με το ίδιο το πολίτευμα.

10. Η Αθήνα του χρυσού αιώνα του Περικλή ήταν το ιδανικό περιβάλλον
για την ανάπτυξη του δράματος, γιατί εκεί είχαν διαμορφωθεί
οι κατάλληλες πνευματικές και πολιτικές συνθήκες κι
ένα κοινό ώριμο να το δεχτεί.

11. Διαμορφώθηκαν τρία είδη δράματος
• Η κωμωδία
• Η τραγωδία
• Το σατυρικό δράμα
μίμηση = αναπαράσταση
ηδυσμένος λόγος = ποίηση, μουσική, όρχηση
δράση = εξέλιξη, διάλογος, αντιπαράθεση απόψεων και αξιών
έλεος και φόβος = συναισθηματική συμμετοχή θεατών
κάθαρση = λύτρωση, ηθική δικαίωση από την επικράτηση της
δικαιοσύνης και του αγαθού
Αριστοτέλης

12. Οι τρεις μεγάλοι τραγικοί ποιητές
Αισχύλος Σοφοκλής Ευρυπίδης

13. Η τραγωδία γεννιέται και πεθαίνει την ώρα της Αθηναϊκής δημοκρατίας
«Ηλέκτρα» του Σοφοκλή

14. Αριστοφάνης - κωμωδία

15. Υποκριτές - άντρες ηθοποιοί
προσωπίδες - μάσκες
κοθόρνοι - ειδικά παπούτσια με χοντρά ψηλά πέλματα
επιβλήματα ( ιμάτιον , χλαμύς, χιτώνες ) - κοστούμια

16. Ο χορός τραγουδούσε και απέδιδε με έντονη κίνηση τα λυρικά μέρη.
Αντιπροσώπευε την κοινή γνώμη και διαμόρφωνε το κλίμα του έργου,
φώτιζε το έργο και πρόβαλε με το πάθος του τα μηνύματα του ποιητή,
συνοδεία αυλού.

17. Κάτω από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης στο θέατρο του Διονύσου
Στις αρχές της Άνοιξης από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου για έξι ημέρες
Θεωρικό - το αντίτιμο του εισιτηρίου
Χορηγία - επιμέλεια, οργάνωση, χρηματοδότηση παραστάσεων
Στεφάνι κισσού - έπαθλο

19. Το αρχαίο θέατρο μοιάζει με κοχύλι, ένα ανεστραμμένο κέλυφος, μια μεγάλη
ανοιχτή χούφτα και από πάνω ο ουράνιος θόλος. Και τα δύο μαζί, μια τέλεια
σφαίρα, συμβολική παράσταση του σφαιρικού στερεώματος.

20. Αρχαίο θέατρο Διονύσου
6ος αιώνας π.χ.
17.000 θεατές
το αρχαιότερο θέατρο

21. Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου
340-300 π.χ.
14.000 θεατές
καλύτερη ακουστική

22. Ασκληπιείο Επιδαύρου - Δραματοθεραπεία
σώμαπνεύμαψυχή

23. Αρχαίο θέατρο Μεγαλόπολης
370 π.χ.
21.000 θεατές
το μεγαλύτερο θέατρο

24. Αρχαίο θέατρο Δελφών
4ος αιώνας π.χ.
5.000 θεατές

25. Αρχαίο θέατρο Δωδώνης
3ος αιώνας π.χ.
18.000 θεατές

26. Αρχαίο θέατρο Εφέσσου – Μ. Ασία
133 π. χ.
24.000 θεατές

27. Αρχαίο θέατρο Κούριου – Κύπρος
2ος αιώνας
3.500 θεατές

28. Αρχαίο θέατρο Συρακουσσών
5ος αιώνας π.χ.
10.000 άτομα
5ος αιώνας π.χ.
10.000 θεατές

29. Αρχαίο θέατρο Εγέστας – Σικελία
3ος αιώνας π.χ.
4.000 θεατές

30. Teatro romano
(μισά 4ου αιώνα π.Χ.-μισά 2ου αιώνα μ.Χ.)

31. Ρωμαϊκό δράμα
Παράγοντες
διαμόρφωσης:
 Επίδραση από
ελληνικές πόλεις
 Προΰπαρξη
άγραφης (κυρίως)
ποίησης
 Λατρευτικοί
μιμικοί χοροί
Ετρούσκων (4ος
αιώνας π.Χ.)
 Ελληνικό θέατρο-
ευνοϊκή κοινωνική
ζωή στη Ρώμη

32. 240: inizio del teatro romano
Το έτος 240 π.Χ. ως απαρχή του ρωμαϊκού θεάτρου
• Ετρουσκική επίδραση
(influenza Etrusca)
• Πηγές: Ρωμαίος ποιητής
Οράτιος (65 -8 π.Χ.)παραδίδει
για τις Fescenninae versae
• Ο Λίβιος (59 π.Χ. -17 μ.Χ.), ο
Ρωμαίος ιστορικός αναφέρει τις
πρώτες θεατρικές παραστάσεις
στη Ρώμη (364 π.Χ.)

33. Due periodi della storia
romana
Δημοκρατία
Democratic
a
(509 -27
π.Χ.)
Αυτοκρατορία
Imperiale
(27 π.Χ
476μ.Χ.)

34. 240: inizio del teatro romano
Το έτος 240 π.Χ. ως απαρχή του ρωμαϊκού θεάτρου
 Κατά τη δημοκρατία το δράμα άκμαζε.
 Κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας το
κανονικό δράμα εγκαταλείφθηκε για χάρη
ποικίλων θεαμάτων ή ελασσόνων ποιητικών
ειδών.
 Το ρωμαϊκό θέατρο συνδεόταν πάντα με
εορτές, στην πλειονότητά τους θρησκευτικές.

35. Πρόδρομοι - Precursori
 Λίβιος Ανδρόνικος (240 -204 π.Χ.)
 Gnaeus Naevius (270 -201 π.Χ.)

 Quintus Ennius (239 -169)
 Marcus Pacuvius (220 -130) και Lucius
Accius (170 -86)
 fabula crepidata ( Η πλειονότητα των
έργων ήταν διασκευές από ελληνικά
πρότυπα)
 fabula praetexta ( ένας μικρότερος αριθμός
βασίζεται σε ρωμαϊκά θέματα)

36. Ρωμαϊκό
Δράμα
Τραγωδία
Κωμωδία
Fabulae
Crepidatae
Fabulae
Praetextae
Comoediae
Palliatae
Comoediae
Togatae
Fabula
Tabernaria

37. ΡΩΜΑΪΚΗ ΚΩΜΩΔΙΑ – COMEDIA ROMANA
Κωμωδία πιο δημοφιλής από την τραγωδία στη Ρώμη.
 Δύο κωμικοί με διασωθέντα έργα: Πλαύτος και Τερέντιος.
 21 έργα διασωθέντα αποδίδονται στον Titus Maccius Plautus

38. FABULAE TOGATAE
 Κωμωδίες με Ρωμαϊκό περιεχόμενο:
τόσο η πλοκή όσο και οι στολές των
ηθοποιών αντικατοπτρίζουν τη
Ρωμαϊκή πραγματικότητα (toga).
 Τρεις οι σημαντικότεροι συγγραφείς.
 1. Lucius Afranius
 2. Titinius
 3. Titus Quinctius Atta
 Και οι τρεις γράφουν
• κατά τον 1ο αι. π.Χ.

39. Ελάσσονες μορφές του δράματος
FORME MINORI DEL DRAMMA
 Ελάσσονες μορφές του
δράματος κυριάρχησαν στο
ρωμαϊκό θέατρο από τον 1ο αι.
π.Χ.
 Δεσπόζουσες είναι:
 η Ατελανή φάρσα
 και ο μίμος
• (εξωλογοτεχνικά είδη
• μέχρι τον 1ο αι. π.Χ.)

40. Η Ατελανή φάρσα Fabula Atellana
 οι Lucius Pomponius και Novius (100 και 75 π.Χ.) μετάτρεψαν την Ατελανή
φάρσα σε λογοτεχνικό είδος
 Πολλοί ιστορικοί έχουν ανιχνεύσει τις ίδιες συμβάσεις της Commedia dell' Arte
 Απεικόνιζε αγροτικό περιβάλλον, χαρακτήρες και υποθέσεις.
 Τα θέματά της: ήταν η απάτη, η λαιμαργία, οι καυγάδες. Πολλοί Ρωμαίοι τη
συνδέουν με το σατυρικό δράμα.
 Ατελλανή Φαρσοκωμωδία
 ή κωμωδία των τύπων:
 Maccus, o κλόουν,
 Pappus, o ηλίθιος,
 Bucco, ο χοντρός,
 Dossennus, ο καμπούρης,
 και Manducus, ο λαίμαργος.

41. Μίμος
• Με τον όρο "μίμος" : εννοείται κάθε είδος θεατρικού θεάματος.
Βασικά, ωστόσο, ο μίμος είναι ένας δραματικός τύπος, σύντομος
συνήθως, αλλά πολλές φορές αρκετά σύνθετος και επεξεργασμένος, με
πολλά πρόσωπα.
Στη Νότια Ιταλία οι μίμοι ονομάζονταν
“φλύακες”.
Ο Ρίνθων ο Ταραντίνος διαμόρφωσε το
είδος. Από τα 38 έργα που του
αποδίδονται, τα περισσότερα είναι
“ιλαροτραγωδίες”.
Μολονότι όλοι οι μίμοι υπήρξαν
δημοφιλείς στην Κάτω Ιταλία, οι φλύακες
τράβηξαν ιδιαίτερα την προσοχή, εξ
αιτίας μια σειράς αγγείων της Ν. Ιταλίας

42. “Φλύακες” Phlyax scene
•Μολονότι όλοι οι μίμοι υπήρξαν δημοφιλείς στην Κάτω Ιταλία, οι φλύακες
τράβηξαν ιδιαίτερα την προσοχή, εξ αιτίας μια σειράς αγγείων της Νότιας Ιταλίας,
που παρουσιάζουν σκηνές από το θεατρικό αυτό είδος

43. Titus Maccius Plautus
 Ο βασικός εκπρόσωπος της κωμωδίας
ελληνικού τύπου/ fabula palliata .
 Η δημοτικότητά του υπήρξε τόσο μεγάλη,
ώστε όταν πέθανε του αποδίδονταν 130
έργα.
 Επεμβαίνει δραστικά στην πλοκή των
ελληνικών προτύπων, με δημιουργικότητα
και ευφυία.
•
 Σπανίως τα έργα εμπεριέχουν κάποιο ηθικό
δίδαγμα.

44. Καινοτομίες του Πλαύτου στη fabula palliata
α) Ο ‘έξυπνος δούλος’ (servus callidus). Όσο περισσότερο εξελίσσεται το
είδος τόσο εξυπνότερος γίνεται ο δούλος,
β) βαρύτητα στη Fortuna
γ) η ‘αναγνώριση’ (αποκάλυψη ταυτότητας)
σχέση ετυμολογίας ονομάτων των ηρώων με τον ρόλο τους στο έργο.

45. Publius Terentius Afer, 186-159 π.Χ
 Οι χαρακτήρες και διπλές δομές
επιτρέπουν την ένδειξη των αντιφάσεων
της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
 Μεταχειρίζεται με συμπάθεια τους
χαρακτήρες του, (αισθηματική κωμωδία)
 Σώζονται 9 έργα του. Όλα είναι
διασκευές ελληνικών προτύπων.
 Η πλοκή των έργων του Τερεντίου είναι
πιο σύνθετη από αυτή των προκατόχων
του.

46. Χαρακτηριστικές διαφορές Πλαύτου- Τερέντιου και η συμβολή τους
INFLUENZA RINASCIMENTALE
Διαφορές:
 Ο Τερέντιος είχε πολύ
μεγαλύτερη αίσθηση των
καλλιτεχνικών αρχών από τον
Πλαύτο,
 αλλά όχι τη δημοτικότητα του
και τη μουσική γλώσσα του.
Συμβολή:
Μολονότι είναι απίθανο να
παίχτηκαν σε ρωμαϊκά θέατρα,
άσκησαν μεγάλη επίδραση στο
θέατρο της Αναγέννησης.
Τα χαρακτηριστικά τους επέδρασαν
στη διαμόρφωση της τραγωδίας την
εποχή του Σαίξπηρ.

47. ΡΩΜΑΪΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ – TRAGEDIA ROMANA : Lucius Annaeus Seneca
(Σενέκας) ο νεώτερος (4 π.Χ.-65 μ.Χ.)
 Οι τραγωδίες του Σενέκα δεν
παίχθηκαν ποτέ στη σκηνή
 Τα έργα του Σενέκα διαιρούνται σε 5
επεισόδια από ενδιάμεσα χορικά, τα
οποία έχουν πολύ χαλαρή σύνδεση με
την κύρια δράση
 Η δημιουργία χαρακτήρων, που
κυριαρχούνται από ένα και μοναδικό
καταλυτικό πάθος και αυτό τους οδηγεί
στην συμφορά

48. Η επίδραση του Σενέκα
 Στην Αναγέννηση η πεντάπρακτη
φόρμα επρόκειτο να γίνει το πρότυπο,
ενώ ο χορός αντιπροσωπεύεται από
ένα χαρακτήρα
 Έδωσε μαθήματα στους
αναγεννησιακούς δραματουργούς για
την ψυχολογική αιτιολόγηση
 Πολλές από τις σκηνικές τεχνικές του
Σενέκα υιοθετήθηκαν από πολλούς
μεταγενέστερους συγγραφείς.
 Τα έργα του θεωρούνται σημαντικά,
καθώς επέδρασαν στη διαμόρφωση
της τραγωδίας την εποχή του Σαίξπηρ.

49. ΔΟΜΗ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ STRUTTURA DEL TEATRO ROMANO
 Γενικά χαρακτηριστικά:
 Χτίζονταν σε επίπεδο έδαφος αντί σε κατωφέρεια,
όπως τα ελληνικά
 Διάδρομοι και σκάλες γύρω και κάτω από το κοίλο
Μερικοί κάθετοι διάδρομοι χώριζαν το κοίλο σε
τμήματα, ενώ ένας τουλάχιστον οριζόντιος διάδρομος
στη μέση του κοίλου και ένας στεγασμένος και
οριζόντιος στην κορυφή
Με τη χρήση της αψίδας δημιούργησαν κατασκευές με
πολύ μεγαλύτερο μέγεθος από τους Έλληνες
Η (αρχαία) σκηνή (scaena) και το κοίλο αποτελούσαν
μια αρχιτεκτονική ενότητα.
Από πάνω τους υπήρχε μερικές φορές ένα θεωρείο για
τους αξιωματούχους
Η ορχήστρα,ένα ημικύκλιο, συνήθως
χρησιμοποιούνταν για να κάθονται προνομιούχοι
θεατές.
Στη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας χτίστηκαν
περίπου 125 μόνιμα θέατρα.

50. ΠΑΡΑΚΜΗ ΡΩΜΑΪΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ Declino del Teatro Romano
•Το ρωμαϊκό θέατρο έφθασε στην ακμή του τον 4ο αι. μ.Χ.
•Συνέχισε να έχει τη δημόσια υποστήριξη για δύο αιώνες ακόμα
•οι δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει τελικά το εξαφάνισαν.
• Αυτές ήταν:
Η αντίθεση των Χριστιανών
και η βαρβαρική κατάκτηση (5ο- 7 οαι),
• στη διάρκειά της τελευταίας απαγορεύτηκε
• Εμφανίστηκε ξανά, μέχρι τη λομβαρδική επιδρομή (568 μ.Χ.)

51. Η δημιουργία μιας
αθάνατης μορφής

52. Συμμετείχαν οι μαθητές:
• Φίλιππος Ξενακούδης
• Θοδωρής Φραντζής
• Γιώργος Παναγιωτόπουλος
• Θωμαΐς Μωραΐτη
• Αθηνά Μπατζογιάννη
• Βιολέτα Χαρμαντά
• Αντωνία Χρόνη
• Ελπίδα Μέγγουλη Συμμετείχαν οι Καθηγητές:
Ιωάννα Κουραμπέα
Κρυσταλλένια Γαβριλάκη
Παναγιώτα Λουξουριώτη