1. DINAMIZACIÓN DO GALEGO
NUNHA CONTORNA RURAL
Verónica Dopico e Yolanda Castro.
EDLG CPI Virxe da Cela, Monfero (A Coruña)
Verónica Dopico
Yolanda Castro
CURSO DE GALEGO PARA PROFESORADO EN PRÁCTICA
CEFORE FERROL. 11 DE NOVEMBRO DE 2013
2. O NOSO CENTRO
• O CPI Virxe da Cela, de titularidade pública, oferta EI, EP, ESO e
PCPI.
• No presente curso 2013-2014 están matriculados no centro un
total de 159 alumnos/as: 28 en Educación Infantil, 86 en
Educación Primaria, 67 na ESO e 6 en PCPI.
• O claustro está formado por 25 profesores/as.
• 6 persoas constitúen o persoal de administración e servizo.
• No noso centro existe un comedor escolar.
3. O CENTRO E A SÚA CONTORNA
• O CPI Virxe da Cela está situado no Xestal, no Concello de Monfero,
entre as localidades de Pontedeume, Betanzos e As Pontes (provincia
de A Coruña).
• A superficie de Monfero é de 171,7 km², e a súa poboación 2978
habitantes.
• Comprende as parroquias de O Alto de Xestoso, (Santa María),
Queixeiro (San Xurxo), San Fiz de Monfero (San Fiz), Santa Xiá de
Monfero (Santa Xiá), Taboada (Santa Mariña), O Val de Xestoso, (San
Pedro), Vilachá (Santa María).
4.
5. O CP.I. Virxe da Cela está situado nun contorno rural e galego falante,
aproximadamente un 80% dos/-as alumnos/-as son galegofalantes.
O resto, podémolos catalogar como castelanfalantes ou ben na súa maioría,
como castelanfalantes aparentes, xa que a súa lingua materna é o galego, e, en
maior ou menor medida empregan estruturas sintácticas, morfolóxicas e
mesmo fonolóxicas en galego, así como léxico propio do idioma galego.
O noso alumnado procede dos concellos de Monfero e Irixoa. É basicamente
unha zona, agrícola e gandeira, onde a lingua de relación do alumnado e as súas
familias é o galego e tamén a lingua oral empregada en calquera dos
establecementos, lugares de ocio, etc.
6. Peculiaridades do noso centro e da súa contorna que van condicionar a liña de
actuación do noso EDLG
CPI
Ámbito rural
Xornada partida
Matrícula reducida
Cadro de persoal con poucos profesores/as
Poboación dispersa
Transporte público case inexistente
7. O EDLG
Peculiaridades que van definir a nosa liña de actuación:
• Equipo pequeno: Nestes tres cursos o equipo estivo
constituído por 4 profesores/as (1 de EI, 1 de EP e 2
de ESO).
• Non estamos vinculados coa area lingüística.
8. OBXECTIVOS
Establecemos 4 grandes bloques de obxectivos, correspondéndose con contextos
ou situacións nas que trataremos de reforzar a dimensión comunicativa do galego.
• Contexto 1: A comunidade educativa. Dinamizando a nosa escola.
• Contexto 2: A importancia da lingua e da cultura.
• Contexto 3: A sociedade do S. XXI: as novas tecnoloxías.
• Contexto 4: O cambio social: educación en valores.
9. ACTIVIDADES
1.- Recuperación do patrimonio natural, cultural e artístico
2.- Potenciación do galego oral
3.- Potenciación do galego escrito
4.-Realización de produtos audiovisuais
5.- Blogues
6.- Educación en valores
10. 1.- RECUPERACIÓN DO PATRIMONIO NATURAL, CULTURAL E ARTÍSTICO
1.1.- Recuperación de festas de carácter popular: Magosto
1.2.- Recuperación de festas de carácter popular: Entroido
1.3.- Recuperación de festas de carácter popular: Maios
1.4.- Recuperación de xogos tradicionais
1.5.- Guía de tradición oral
1.6.- Guía de cultura popular
1.7.- Guía de arquitectura popular
1.8.- Guía da flora e fauna da zona: As Fragas do Eume
1.9.- Guía de microtoponimia
1.10.- Guía de verbas esquecidas
1.11.- Proxecto Ríos (Plan Proxecta)
1.12.- A Escola dos Nosos Avós
1.13.- Recuperación dos oficios tradicionais.
11. 1.1.- Magosto
Descrición: Celebración dun magosto, degustación de castañas e
realización de actividades lúdicas. Campionato de buxainas e outros
xogos tradicionais.
Obxectivos:
•Promover a interacción entre a escola e a súa contorna.
•Recuperación de festas tradicionais.
•Fomentar o respecto pola conservación da natureza e o medio.
12. 1.2.- Entroido
Descrición: Festival de Entroido con disfraces, comparsas, actuacións musicais
e degustación de doces típicos.
Obxectivos:
• Recuperación de festas tradicionais .
• Creación de textos en galego (coplas das comparsas).
13. 1.3.- Maios
Descrición: Recuperación da tradición dos Maios, xa perdida na zona dende
hai anos. Construción das estruturas dos Maios; composición e
interpretación de cantigas e danzas.
Obxectivos:
• Recuperación de festas tradicionais .
• Creación de textos en galego.
14. 1.4.- Recuperación de xogos tradicionais
Descrición: Traballo de campo recollendo informacións variadas acerca dos
xogos tradicionais da zona.Celebración de xornadas de xogos tradicionais
no centro escolar.
Obxectivos:
• Promover a interacción entre a escola e a súa contorna.
• Valorar o patrimonio cultural.
• Aproveitamento do tempo de lecer.
15. 1.5.- Guía de tradición oral
Descrición: Traballo de campo recollendo informacións variadas acerca
da tradición oral da zona: cantigas, coplas, refráns, adiviñas, contos
populares.
Obxectivos:
• Recuperación e conservación do patrimonio inmaterial.
• Potenciación da oralidade.
16. 1.6.- Guía de cultura popular
Descrición: Traballo de campo recollendo informacións variadas a cerca
do saber popular e tradicións na zona: os oficios, os ciclos agrícolas,
apeiros de labranza, gastronomía, festas, lugares, alcumes.
Obxectivos:
• Recuperación do patrimonio cultural.
• Potenciación da oralidade.
• Aprender a manexar ferramentas de investigación (traballo de
recollida).
17. 1.7.- Guía de arquitectura popular
Descrición: Traballo de campo recollendo informacións variadas acerca da
arquitectura popular da zona: tipos de poboamentos, tipos de
edificacións, construcións auxiliares, toponimia, etc
Obxectivos:
• Recuperación do patrimonio cultural.
• Aprender a manexar ferramentas de investigación (traballo de recollida).
• Potenciar o emprego das novas tecnoloxías.
18. 1.8.- Guía de flora e fauna da zona: As Fragas do Eume
Descrición: Traballo de campo recollendo informacións variadas a cerca da
flora e fauna da zona, incidindo principalmente no espazo natural das
Fragas do Eume
Obxectivos:
• Valorar os patrimonio natural e axudar a preservalo.
• Espertar a conciencia ecolóxica.
19. 1.9.- Guía de microtoponimia
Descrición: Traballo de campo recollendo informacións variadas a cerca dos
topónimos da zona. Creación dun arquivo documental. Elaboración de
mapas con datos sobre a microtoponimia da zona.
Obxectivos:
• Recuperación do patrimonio inmaterial
• Elaboración dun banco de datos coa microtoponimia da zona: nomes de
predios, leiras, camiños, outeiros, montes, etc.
• Utilización de TICs (Sixpac e Google Maps).
20. 1.11.- Proxecto Ríos (Plan Proxecta)
Descrición: Proxecto Ríos é unha iniciativa de concienciación, educación e
participación cidadá da asociación ADEGA (Asociación para a Defensa
Ecolóxica de Galicia). Inspección ao río Lambre polo seu paso á altura do noso
centro escolar (O Xestal, Monfero). Traballo interdisciplinar (departamentos de
CCNN, CCSS, Francés, Música, Matemáticas, e outros)
Obxectivos:
• Recuperación do patrimonio natural
• Fomentar a conciencia ecolóxica do noso alumnado cara á protección dos ríos,
tratando de conservar e mellorar a calidade dos ecosistemas fluviais.
21. 1.12.- A Escola dos Nosos Avós
Descrición: Iniciativa da Fundación Barrié de la Maza, a través da
convocatoria do “I Concurso de Historia da Escola en Galicia”. O EDLG
solicita a colaboración de toda a comunidade educativa para a
recuperación de material gráfico relacionado co noso centro ou cas
antigas escolas que existían na zona do pasado (fotografía, escáner)
Obxectivos:
• Recuperación do patrimonio inmaterial.
• Utilización de TICs (programas de edición de audio e vídeo)
22. 1.13.- Recuperación de oficios tradicionais
Descrición: Valoración e recuperación dos oficios tradicionais a
través do contacto directo con persoas da nosa contorna.Visita
á Panadaría Os Reis (O Xestal), para coñecer todo o proceso da
elaboración do pan.
Obxectivos:
• Recuperación do patrimonio inmaterial.
23. 2.- POTENCIACIÓN DO GALEGO ORAL
2.1.- Contacontos
2.2.- Contos musicados
2.3.- Aprendendo dos nosos maiores
2.4.- Lecturas dramatizadas: grupo de teatro escolar
2.5.- Grupo de cantareiras
2.6.- Ciencia divertida
2.7.- Proxecto Antártida
2.8.- O xestal nas Ondas
24. 2.1.- Contacontos
Descrición: Actuación dun contacontos. Editorial
Kalandraka. Alumnado de 1º ESO “Mahán e a Cadeira
Vermella”.
Obxectivos:
• Potenciar o uso oral do galego.
• Dinamización da biblioteca escolar.
25. 2.6.- Ciencia Divertida
Descrición:
• Realización de experimentos científicos preparados na materia de CCNN e
presentación co alumnado como público.
• Celebrar o Día da Ciencia en Galego e participar nas videoconferencias
organizadas pola CGEDLG para conmemorar esta data.
Obxectivos:
• Achegar as ciencias a todo o alumnado dun xeito divertido e motivador.
• Fomentar as capacidades orais do alumnado.
26. 2.7.- Proxecto Antártida
Descrición: Establecemento dunha comunicación oral coa Base Antártica
Gabriel de Castilla a través de videoconferencia (Skype). Elaboración de
materiais audiovisuais e dun dossier con toda a información recadada.
Obxectivos:
• Achegar as ciencias, e o ecosistema da Antártida a todo o alumnado
dun xeito divertido e motivador.
• Fomentar as capacidades orais do alumnado.
27. 2.8.- O Xestal nas Ondas
Descrición: Creación dunha radio escolar a través de Podcasts
pendurados no blogue. Elaboración de programas abordando
diferentes temáticas.
Obxectivos:
• Fomentar as capacidades orais do alumnado.
• Difundir a lingua galega.
28. 3.- POTENCIACIÓN DO GALEGO ESCRITO
3.1.- Obradoiros de animación á lectura e á escritura en
lingua galega
3.2.- Celebración das Letras Galegas
3.3.- Clásicos da literatura inglesa
3.4.- Concurso de cubertas de libros
3.5.- Internet
3.6.- Deseño e elaboración de materiais curriculares e
didácticos para traballar as diversas áreas curriculares e
para o traballo por proxectos.
29. 3.1.- Obradoiros de animación á lectura
e á escritura en lingua galega
Descrición: Obradoiro impartido por persoal especializado. Introdución ás
técnicas de escritura creativa e lectura imaxinativa (Editorial Kalandraka),
ilustración e banda deseñada (Antonio Seijas).
Obxectivos:
• Potenciar o uso escrito do galego e o gusto pola lectura en galego.
• Fomentar a creatividade .
• Abordar a lectura dende unha vertente máis imaxinativa e motivadora.
30. 3.2.- Celebración das Letras Galegas
Descrición: Realización de diferentes actividades e actos para
divulgar a obra da figura homenaxeada, Roberto Vidal Bolaño
Obxectivos:
• Valorar as producións dos escritores e creadores galegos.
• Divulgar a literatura en galego
31. 3.4.- Concurso de cubertas de libros
Descrición: Concurso para deseñar a cuberta de libros, organizado polo
Departamento de Plástica. Nas bases non está establecido o idioma,
estando contempladas as cubertas en lingua galega, castelá, inglés e
francés.
Obxectivos:
• Potenciar o uso escrito do galego e o gusto pola lectura en galego.
• Fomentar a creatividade .
• Abordar a lectura dende unha vertente máis imaxinativa e motivadora.
32. 3.5.- Internet
Descrición: Traballo de investigación en equipo arredor dun eixe temático: Internet.
Conceptos básicos relacionados con Internet: web, navegador, buscador, correo
electrónico, web 2.0, foros, blogues, wikis, redes socias, etc .
Obxectivos:
• Fomentar a lectura en galego e a utilización do galego en textos escritos.
• Potenciar o emprego das TICs
• Desenvolver habilidades de uso da información, consultando fontes documentais
diversas, en soportes e formatos diferentes.
33. 3.6.- Deseño e elaboración de materiais curriculares
e didácticos para a traballar as diversas áreas curriculares.
Descrición: Dotar ao profesorado e ao alumnado de Ed. Infantil e Primaria de
materiais didácticos contextualizados en lingua galega para a aprendizaxe
da lecto-escritura (impresos e dixitais).
Obxectivos:
• Ampliar o banco de recursos do profesorado de materiais específicos en
lingua galega.
• Propiciar o uso das TICs como recurso de información e aprendizaxe,
empregando como lingua vehicular o idioma galego.
34. 4.-REALIZACIÓN DE PRODUTOS AUDIOVISUAIS
4.1.- Documentais e curtametraxes
4.2.- Micromovies
4.3.- A Nosa Escola: arquivo gráfico, sonoro e visual do
centro
35. 4.1.- Documentais e curtametraxes
Descrición: Elaboración de guións, gravación e edición de documentais e
curtametraxes. Xesteira Films (produtora do EDLG): “Radio Monfero FM”,
“Mahán e a cadeira vermella”, materiais audiovisuais para a despedida de
4º de ESO, “A Cápsula do tempo” ONCE.
Obxectivos:
• Animar á lectura e á escritura en galego.
• Fomentar o emprego das novas tecnoloxías.
• Potenciar os capacidades creativas do alumnado.
36. 4.2.- Micromovies
Descrición: Proxecto de elaboración de “Micromovies” a prol do voluntariado na
Rede de Centros Escolares Solidarios do Plan Proxecta (Xunta de Galicia).
Obxectivos:
• Promoción e difusión do galego oral.
• Fomentar o emprego das novas tecnoloxías.
• Potenciar os capacidades creativas do alumnado.
37. 4.3.- A Nosa Escola: arquivo gráfico,
sonoro e visual do centro
Actividade:
• Creación dun arquivo fotográfico e audiovisual que recolla as actividades realizadas no
centro ao longo do curso (festivais, visitas culturais, obradoiros, etc.) Traballo de
investigación recuperando fotografías e textos sobre o historia da nosa escola.
Dixitalización de material existente. Entrevista a antigos mestres/as , alumnos/as ,
familias, etc.
Obxectivos:
• Aprender a manexar ferramentas de investigación (traballo de recollida).
• Rescatar a memoria dos maiores.
• Fomentar o emprego das novas tecnoloxías.
38. 5.- Blogues
5.1.- Blogue Xesteira (http://cpivirxedacelaxesteira.blogspot.com)
5.2.- Blogue A buxaina (http://abuxaina.blogspot.com)
5.3.- Blogue de 3º ciclo de primaria
(http://www.oblogdoterceirociclo.blogspot.com)
5.4.- Blogue Monferosolidario (http://cpivirxedacelasolidario.blogspot.com)
5.5.- Blogue Pensa coa prensa (http://blogs.prensaescuela.es/altofalantes)
5.6.- Blogue Cantos Rodados (http://www.cantosroda2.blogspot.com)
5.7.- Colaboracións co blogue da Biblioteca Castelao
(http://obiblioblog.blogspot.com/)
40. 6.- EDUCACIÓN EN VALORES
6.1.- Construción dunha mocidade crítica e responsable
6.2.- Xornadas de convivencia
6.3.- De Escola a Escola (en colaboración ONG Fundación
Vicente Ferrer)
6.4.- A cadeira vermella (en colaboración ONG Entreculturas)
6.5.- Plan Proxecta: Rede Galega de Centros Solidarios
42. Agradecementos
• Alumnado CPI Virxe da Cela. Eles e elas son os
auténticos/as protagonistas do noso proxecto.
• Profesorado CPI Virxe da Cela. Pola axuda na realización de
moitas das actividades.
• Dirección do CPI Virxe da Cela. Por apoiar todas as nosas
propostas e facilitar o noso traballo.
• CEFORE Ferrol. Por facilitar a difusión do noso proxecto.
• Asistentes.
