Μια παρουσίαση για το πως η μουσική ενώνει διαφορετικούς πολιτισμούς και κουλτούρες, μέσα από τις ιστορίες έξι τραγουδιών.

1. Η μουσική ως
γέφυρα πολιτισμών
Αναστάσιος Βαφειάδης
Εκπαιδευτικός, Συγγραφέας
Πειραματικό ΓΕΛ
Πανεπιστημίου
Μακεδονίας

2. Η μουσική ως γέφυρα πολιτισμών
• “Μισιρλού”
• “O Αντώνης”
• “Κεμάλ”
• Χιπ χοπ (“Rapper’s delight”,
“Walk this way”)
• “Clandestino”

3. “Μισιρλού”
Οι Έλληνες, κυρίως μετά το 1893 λόγω προβλημάτων στην αγροτική παραγωγή, άρχισαν
μαζικά να αναζητούν εργασία σε άλλες χώρες. Κυρίως μετανάστευσαν στις ΗΠΑ.
Εκεί χαρακτηρίστηκαν «βρωμοέλληνες» και μετέπειτα από τις ελληνικές εφημερίδες ως
λαθρομετανάστες!

4. Ανάμεσα στο μισό εκατομμύριο (!) Έλληνες που έφυγαν, ήταν και ο συνθέτης
και τραγουδιστής Τέτος Δημητριάδης που πήγε στις ΗΠΑ το 1921 και από τον
επόμενο χρόνο της άφιξής του ξεκίνησε να ηχογραφεί ελληνικά τραγούδια.
Ένα από αυτά ήταν το “Μισιρλού”, που κυκλοφόρησε το
1927 και μιλά για τον απαγορευμένο (λόγω θρησκευτικών
πεποιθήσεων) έρωτα ενός χριστιανού με μια αιγύπτια
μουσουλμάνα (Μισρ είναι η Αίγυπτος στα αραβικά).
“Μισιρλού”

5. Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, με την έλευση του ροκ εν
ρολ, η μουσική είχε πλέον πάει σε άλλα μονοπάτια. Ένας
νεαρός με λιβανέζικες ρίζες, με το ψευδώνυμο Dick Dale.
Μια βραδιά, καθώς έπαιζε σ’ ένα μπαρ, ένας θαμώνας τον
προκάλεσε να παίξει ένα τραγούδι χρησιμοποιώντας μόνο
μια χορδή στην κιθάρα του. Τότε θυμήθηκε ένα κομμάτι
που έπαιζε στο ούτι ο θείος του...
To 1962 κυκλοφόρησε η διασκευή “Misirlou”.
“Μισιρλού”

6. Το 1943, και για δύο χρόνια, ο θεατρικός συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλλης ήταν
φυλακισμένος από τους ναζί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μαουτχάουζεν στην
Αυστρία. Ήταν από τους λίγους που επέζησαν και έγραψε τις εμπειρίες του σε βιβλίο
όπως και σε τέσσερα ποιήματα που έδωσε στον Μίκη Θεοδωράκη για να μελοποιήσει.
“Ο Αντώνης”

7. “Ο Αντώνης”
Το ένα από αυτά ήταν “Ο Αντώνης” που περιγράφει
την απίστευτη ιστορία γενναιότητας του Αντώνη
Κωνσταντινίδη στη “Σκάλα του θανάτου”. Μια
πέτρινη σκάλα 186 σκαλιών που συνέδεε το
λατομείο με το στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Κυκλοφόρησε το 1966 στον δίσκο “Η μπαλάντα του
Μαουτχάουζεν”.

8. Το 1983, το μετα-πάνκ συγκρότημα Savage Republic από το Λος Άντζελες,
διασκευάζει με τον δικό του τρόπο το τραγούδι του Θεοδωράκη.
“Ο Αντώνης”

9. “Κεμάλ”
Tο 1966 o Μάνος Χατζιδάκις επισκέφτηκε
την Αμερική, όπου παρέμεινε για έξι
χρόνια. Ο αρχικός λόγος μετακίνησής του
ήταν καλλιτεχνικός, μια που μαζί με τη
Μελίνα Μερκούρη και τον Ζυλ Ντασέν θα
ανέβαζαν τον επόμενο χρόνο μια
θεατρική μεταφορά του “Ποτέ την
Κυριακή”.

10. Ο Χατζιδάκις γνώρισε πολύ κόσμο στην Αμερική.
Ανάμεσα στις γνωριμίες του ήταν και το
συγκρότημα New York Rock & Roll Ensemble.
Του άρεσε πολύ η εικόνα μιας ροκ μπάντας που
χρησιμοποιούσε όργανα κλασικής μουσικής,
οπότε τους πρότεινε να συνεργαστούν.
Αποτέλεσμα ήταν ο δίσκος του 1970, με τίτλο
“Reflections”.
“Κεμάλ”

11. To 1993, κυκλοφόρησε το άλμπουμ στα ελληνικά
με τη φωνή της Αλίκης Καγιαλόγλου και τους
στίχους του Νίκου Γκάτσου.
Η πλοκή της ιστορίας του “Κεμάλ” άλλαξε στα
ελληνικά.
Ο Χατζιδάκις είχε πει: «Ο Γκάτσος, εκ των
υστέρων, γράφοντας τους στίχους στα ελληνικά,
τον έκανε Άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους
αδύναμους».
“Κεμάλ”

12. Χιπ χοπ
Τον Αύγουστο του 1973, η Cindy Campbell διοργάνωσε ένα πάρτι στη γειτονιά της
με αφορμή την επιστροφή στο σχολείο, για να βγάλει μερικά χρήματα. Βρήκε έναν
χώρο για 25 δολάρια και, με απλές κάρτες που είχε πάρει από το σχολείο της,
έφτιαξε αυτοσχέδιες προσκλήσεις.

13. Χιπ χοπ
Αυτό που έκανε ο Kool Herc το
βράδυ του πάρτι θα άλλαζε τη ροή
της μουσικής.
Έβαλε στα δυο πικάπ τον ίδιο δίσκο
και μάλιστα το ίδιο τραγούδι,
κάνοντας μίξη του μουσικού του
μόνο μέρους, ώστε να παρατείνει
τον ρυθμό και να χορέψει ο κόσμος
περισσότερο.

14. Χιπ χοπ
Το χιπ χοπ εξελίχθηκε σε κάτι πολύ περισσότερο από
μουσική. Έγινε ένα πολιτιστικό κίνημα και αποτέλεσε μια
σανίδα σωτηρίας για τους Αφροαμερικανούς που ήθελαν
να ξεκόψουν από τις συμμορίες τη δεκαετία του ’70.
Ήταν ένα αντεργκράουντ κίνημα που είχε κυρίως
ψυχαγωγικό χαρακτήρα και έγινε ευρέως γνωστό το
1979, με το σινγκλ “Rapper’s delight” των Sugarhill Gang.

15. Χιπ χοπ
Χάρη σε αυτό το τραγούδι το χιπ
χοπ κατάφερε να φτάσει σε όλο
τον κόσμο και τελικά να γίνει μόδα
τη δεκαετία του ’80.
Με το “Walk this way”, και τη
συνεργασία των Run D.M.C. με
τους Aerosmith το 1986, για
πρώτη φορά έγινε συνδυασμός
τραγουδιού και απαγγελίας στίχων
(ραπάρισμα) από ένα ροκ και από
ένα ραπ συγκρότημα, αντίστοιχα.

16. “Clandestino”
Οι γονείς του Manu Chao ήταν Ισπανοί που
μετακόμισαν στο Παρίσι λόγω της δικτατορίας του
Φράνκο. Εκεί γεννήθηκε ο Manu, που μεγάλωσε σε
ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον και γαλουχήθηκε
με τις αξίες της διαφορετικότητας και της κοινωνικής
ισότητας.

17. Το 1998 κυκλοφορεί το άλμπουμ “Clandestino”
(λαθραίος), το οποίο ξεκινά με το ομότιτλο
τραγούδι, που μιλά για τους πρόσφυγες χωρίς
έγγραφα, που ταξιδεύουν προς την πλούσια
Δύση για ένα καλύτερο μέλλον.
Όπως ανέφερε και ο δημιουργός, «Το έγραψα
για το σύνορο μεταξύ Ευρώπης και αυτών που
έρχονται από φτωχότερα κράτη».
“Clandestino”

18. Το 2019 ο Manu Chao αποφάσισε να
ηχογραφήσει μια νέα εκτέλεση του
“Clandestino”, με την 78χρονη
τραγουδίστρια από το Τρινιντάντ και
Τομπάγκο Calypso Rose και να την
κυκλοφορήσει δωρεάν μαζί μ’ ένα
καταπληκτικό βίντεο αφιερωμένο στα
προσφυγόπουλα και τις μητέρες τους.
“Clandestino”

19. Η μουσική ενώνει τους λαούς και αναμιγνύει τους διαφορετικούς πολιτισμούς.
Λειτουργεί καταλυτικά για να κατανοήσουμε την πολιτισμική ταυτότητα των
άλλων λαών και τελικά, να σεβαστούμε και να αποδεχτούμε τη διαφορετικότητα
και την κουλτούρα τους.
Η μουσική ως
γέφυρα πολιτισμών

20. Βιωματικό εργαστήριο
Οι μαθητές και οι μαθήτριες μπορούν να φέρουν στο σχολείο τραγούδια
από τη δική τους χώρα, να τα ακούσουν με τους υπόλοιπους συμμαθητές
και συμμαθήτριές τους και να σημειώσουν τις διαφορές και ομοιότητες
που παρατηρούν.
Η μουσική ως
γέφυρα πολιτισμών

21. Η μουσική ως
γέφυρα πολιτισμών
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας
FPPT.com

22. Η μουσική ως
γέφυρα πολιτισμών
Πηγές
Βαφειάδης Τάσος, Οι κρυμμένες ιστορίες πίσω από τα τραγούδια,
Εκδόσεις Ζήτη, 2017.
Βαφειάδης Τάσος, Ιστορίες από τη μουσική πλευρά της ζωής,
Εκδόσεις Ζήτη, 2020.
Πουρνάρα Παναγιώτα, Όταν οι Έλληνες ήταν «μαύροι» στις ΗΠΑ,
Η Καθημερινή, 2020. https://is.gd/zyIbi3
Σαραντάκος Νίκος, Η λαθρομετανάστευσις εις τον λιμένα Πειραιώς,
sarantakos.wordpress.com, 2009. https://wp.me/prI7N-do
Σωτήρχου Χριστίνα Σ., Ο Αντώνης από τους Αμπελόκηπους,
ionikienotita.gr, 2020, https://www.ionikienotita.gr/?p=35377