Uitkrant Amsterdam interview Wouter Valkenier geschreven door Stijn Aerden

1. 30 KUNST & VERMAAKKRANTkrant interview
H
et is een feest om hem daar te zien staan: op de
meest onooglijke, winderige uithoek van West-
poort, tussen de sporen van station Sloterdijk
en hoge, spiegelende kantoorgebouwen. ‘Op perron 3
vertrekt over enkele ogenblikken...’ klinkt er in de verte.
Een konijn springt weg achter een prikkelstruikje.
Hij spreidt de armen. ‘Hier komt...’ ‘Daar komt...’ ‘Dat
wordt...’ ‘Hier’ is een wijngaard, onderdeel van de BRET
Stadstuin die hij aan het ontwikkelen is. ‘Dat’ staat voor
een trits kleine, groene bedrijfjes: een paddenstoelen-
kwekerij, een bierbouwerij, een bijenpaleis. En ‘daar’
– ‘herinner me eraan dat ik je straks de maquette laat
zien,’ zegt hij –, daar komt de Amsterdam Upcycle Uni-
versity. De wát? ‘Vertel ik je zo.’
Hij is Wouter Valkenier (38), architect en initiatiefne-
mer van hang-outs als Hannekes Boom en broedplaats
De Ceuvel. En op honderd meter achter hem, schuin
voor het station, schittert zijn laatste project in de voor-
jaarszon: het knalrode, uit zeecontainers opgetrokken
biercafé/restaurant BRET. ‘Like a red heart pumping
life into the grey office desert’, staat er op de website van
BRET. Een jaar geleden geopend als statement, maar
vooral als een nieuw begin. Het uiteindelijke doel is een
groen, cultureel en hip Sloterdijk. Wouter Valkenier
bruist nog even door.
Flaneren langs de Radarweg, zwieren over het
Orlyplein...
‘Ja, lach maar. Er gaat hier een boel veranderen. Er
komt een nieuwe wijk, en vergeet niet dat we op een
steenworp van de havens zitten, die heel belangrijk zijn
voor Amsterdam. Terwijl je daar op deze plek eigenlijk
niets van voelt. Daarom is BRET gebouwd van zeecon-
tainers, om die link te leggen. En let maar op: na de
NDSM-werf en Overhoeks gaat het nu hier gebeuren.
Jammer dat ik mijn sweater niet heb aangetrokken.
“Sloterdijk is het nieuwe Noord” staat daarop.’
Je hebt onmiskenbaar een voorkeur voor unheimi-
sche plekken.
‘Of geheime zones, of vergeten stukken stad. Rafelran-
den. Ja, daar zit wel iets in: hoe slechter de plek, hoe
leuker het voor mij wordt. Dan fiets ik ergens door
de stad en denk ik: waarom moet dat fietstunneltje
weer zo somber? Wat een dooie hoek! Wat willen ze
hiermee? Dat dacht ik ook bij die wonderlijke oksel,
dat stuk braakliggende land waar we net liepen. Hoe
kan ik daar iets neerzetten dat verbindt, hoe kan ik een
plek “publiek maken”, activeren? Dan voel ik meteen de
mogelijkheden. Het is een soort “ik zie ik zie wat jij niet
ziet”.’
Had je vroeger als TU-student in Delft ooit gedacht
dat je zou gaan bouwen met meerpalen, jutterhout,
doorgezaagde woonboten, met oude zeecontainers...?
‘Vanuit Delft ben ik een jaar naar Engeland gegaan,
naar de University of Bath, en van daaruit zijn we een
keer met dertig studenten op een eiland voor de kust
van Wales gedropt. Een eiland met een onuitspreekbare
naam, met veel Griekse y’s, en daar was niks, alleen
keien. Maak maar wat, luidde de opdracht. Met een
aangespoeld viskrat en scheepstouw hebben we stenen
op een hoop gesleept, en daarmee hebben we een soort
iglo gebouwd. In één dag.’
Wouter
Valkenier
(De Ceuvel, Hannekes Boom)
tekst Stijn Aerden foto's Amke
‘Op een plek
als BRET ga je
je anders, vrijer
gedragen’
Dromenbouwer in
niemandsland
31
‘Sloterdijk is het nieuwe Noord’
VINCENTSTARR

2. 32 KUNST & VERMAAKKRANTkrant interview
WOUTER VALKENIER
• werd geboren in Scha-
gen (Noord-Holland) op
23 november 1977.
• studeerde bouwkunde
en architectuur aan de
TU in Delft.
• richtte tijdens zijn studie
Studio Valkenier op.
• verraste zijn eerste
opdrachtgever Douwe
Egberts met een mobie-
le koffiebar, uitstekend
geschikt om mee langs
popfestivals te reizen.
Want waarom wachten
tot het hippe volk naar
jóu toe kwam?
• won de prijsvraag van
de gemeente Amster-
dam en schiep Hannekes
Boom (2011).
• ontvouwde met ‘Buro
Bintje’ (2012) zijn plan-
nen voor een groen
en leefbaar Sloterdijk.
Smeedde vast plannen
voor café BRET.
• herschiep in 2014 de
oude stadsdrukkerij in
de nog oudere voorma-
lige Stadstimmertuin tot
gemeentelijk vergader-
en ontmoetingscentrum.
• creëerde datzelfde jaar
op het (vervuilde) terrein
van de oude scheeps-
werf Ceuvel-Volharing
een atelierdorpje met
woonboten op het
droge, waar de bio-limo-
nade immer klaarstaat in
het café.
• opende BRET in april
2015. Op een steenworp
afstand ligt de Tuin van
BRET klaar voor ontgin-
ning.
• deed het allemaal niet
alleen: Hannekes Boom,
De Ceuvel, BRET en de
Tuin van Bret zijn co-
producties die tot stand
kwamen met en dankzij
vele onmisbare partners.
‘IK BEN ALTIJD OP ZOEK NAAR
NIEUWE MENSEN MET PLANNEN,
MET DROMEN...’
Kijk, dat leer je in Delft weer niet.
‘Zeker niet in die tijd, nee. Samenwerken, fysieke ar-
beid leveren, bouwen in relatie met de natuur en de
omgeving, werken met lokale materialen... dat doe ik
allemaal nog steeds. BRET is gebouwd met zeecon-
tainers die over alle oceanen hebben gezworven. De
boomstammen onder de luifel komen uit de Bretten,
een prachtig waterrijk natuurgebied hierachter waar
maar heel weinig mensen van weten. Samen met de
boswachter gekapt. De eiken voordeuren komen uit een
kerk in de Kop van Noord-Holland... Achter alles wat je
hier ziet zit een verhaal.’
En je pakt BRET ook zo weer in, lijkt het.
‘Maar vergis je niet, het staat met zijn voetjes in het
beton. We hebben een vergunning voor tenminste tien
jaar. Al heeft het de uitstraling van iets tijdelijks, dat
ben ik met je eens. Dat is ook de kracht ervan.’
Vrolijk nonchalant. Je spreekt zelf ook wel van
‘ambachtelijke imperfectie’.
‘Ja, dat is dus een heel bewuste keuze. Op een plek als
deze, met een paar containers en wat vlaggen, ga je je
anders gedragen. Het publiek voelt zich vrijer. Dat zie je
ook zo goed bij broedplaats De Ceuvel in Noord.’
En de jongens van OVG Real Estate, in die enorme
toren hierachter, lachen die je niet uit?
‘Die zaten hier vanmiddag nog te lunchen.’
Op welk publiek mik je eigenlijk met BRET? Han-
nekes Boom is een prachtige plek, maar nergens
hangen er zoveel hipsters aan de wifi als daar.
‘Ja, maar de early adopters zitten daar ook nog. Hanne-
kes Boom is een supergoede mix geworden, vind ik. En
dat was hier ook vanaf het begin het geval. Tussen de
middag komen de mensen uit de kantoren, en er komen
veel reizigers natuurlijk: daar is het station, en hierach-
ter vertrekken de bussen – ook die naar Parijs, leuk hè.
Vorige week organiseerden we hier een middag met live
opera en bier, dat trekt weer een heel ander publiek. En
gisterochtend hadden we een klas van basisschool De
Kleine Nicolaas over de vloer. Die deden een project
over duurzaamheid en voeding. Liepen er ineens dertig
kindjes door de keuken, handjes op de rug, dat moest
van de kok. Overal afblijven.’
Over de keuken van BRET doen enthousiaste verha-
len de ronde. Je hebt een goeie neus voor het verza-
melen van goeie mensen.
‘Dat vind ik ook heel belangrijk. Een plan begint met
een schets, naar aanleiding van een pitch van de ge-
meente, of gewoon op eigen initiatief, zoals bij BRET.
Maar meteen daarna komen de partners, en die zijn
superbelangrijk. BRET doen we met zijn zessen. Ieder-
een heeft zijn eigen expertise. Daar loopt bijvoorbeeld
Thomas Boonstoppel. Die had me benaderd omdat
hij ergens bij Sloterdijk iets met zijn zelf gebrouwen
Nordman Bier wilde. Natuurlijk, goed idee! Iedereen
is eigenaar, en iedereen is medeverantwoordelijk. En
sommige van mijn partners gaan al meerdere projecten
mee, zoals de onvolprezen architect Gijs de Waal. En ik
ben altijd op zoek naar nieuwe mensen met plannen,
met dromen...’
Dat staat ook zo op de site: als je ideeën hebt, mail
me, bel me – dan drinken we een espresso. Je
06-nummer staat er zelfs bij.
‘En het wérkt. Mensen weten me te vinden. Of het nu
voor een container vol met glas is die anders naar de
vuilstort gaat – de ramen in BRET komen uit het oude
studentencomplex op Zeeburg – of een partij meer-
palen... Geweldig. Zolang we het kunnen opslaan. En
bestook me vooral met goede initiatieven. Zo kwam
Yvonne Modderman op mijn pad. Die wilde in Amster-
dam een stadswijngaard beginnen. Straks loop je dus
station Sloterdijk uit, zo de Tuin van BRET in, met 12
hectaren wijnstokken.
Verbindingen leggen. Wie naar jou luistert hoort
dat steeds terugkomen: je legt verbindingen tussen
een plek en zijn omgeving, tussen een plek en zijn
geschiedenis; verbindingen tussen mensen voor
samenwerkingen en nieuwe projecten. Misschien
ben je wel, meer nog dan architect of stedenbouw-
kundige, een verbindingsofficier.
‘Bij het project ‘‘Voormalige Stadstimmertuin’’ aan het
Weesperplein hebben we een groot complex verbouwd
33
en heringericht tot een gemeentelijk vergader- en ont-
moetingsplek, en daar hebben we letterlijk een gat in
een muur gemaakt, een poortje, naar het pand ernaast.
Daar zat lunchroom De Buren, gerund door mensen
met een psychiatrische achtergrond. Die doen daar de
catering. Dat poortje vind ik misschien wel het hoogste
wat ik tot nu toe in mijn vak bereikt heb. Ja, in die zin
is bouwen voor mij meer een middel dan een doel.’
En nu willen we alles weten over die Amsterdam
Upcycle University, die je noemde.
‘Wij werken veel samen met het Hout- en Meubilerings
College, die zitten ook in Nieuw-West. Een fantastische
opleiding vind ik dat. Die hebben bijvoorbeeld de bar
hier ontworpen en gemaakt, en de picknickbanken
buiten... En die willen nu graag de slag maken naar nog
meer hergebruik, werken met bio-based materialen,
recyclen, upcyclen – naar het bedenken van circulaire
systemen... Nou, in de Tuin van BRET krijgen ze straks
hun eigen paviljoen met een werkplaats en een exposi-
tieruimte, en die verwarmen ze dan weer met het zaag-
sel van hun CNC-freesmachine – regenwater wordt
gebruikt om de wc’s door te spoelen, dat soort dingen.
En op hun beurt kunnen zij dan weer al die groene
bedrijfjes helpen en ondersteunen die daar ook komen.
Ik ga wat snel hè?’
Nee hoor, en de conclusie lijkt een heldere: dat
wordt wel wat met BRET en de Tuin van BRET.
‘Dat zeg ik. Sloterdijk is het nieuwe Noord.’
tekst Inger van der Ree
De leukste start-ups
van Amsterdam
Gigstarter
wandel & wildpluk
Door natuurgebied De Bretten loopt een NS-wandeling
vanaf Halfweg naar Sloterdijk en café-restaurant BRET (zie
eropuit.nl en zoek op ‘Bretten’). Op 7 mei is er een speciale
wildplukwandeling in het gebied onder leiding van een
ervaren gids, voor iedereen vanaf 10 jaar. Met de oogst
bereidt de kok van BRET een speciale maaltijd voor de
deelnemers (zie wildplukwandelingen.nl).
WIE
Paul de Kuyper (30) van Gigstarter. De
Kuyper studeerde natuur- en bedrijfs-
kunde aan de Universiteit van Amster-
dam. In 2014 lanceerde hij Gigstarter,
‘de marktplaats voor het vinden en boe-
ken van bands, dj’s en muzikanten’.
WAT
‘Ons credo is: minder gedoe, meer mu-
ziek. Wij zijn het platform waarop muzi-
kanten en muziekliefhebbers met elkaar
in contact komen en zelf boekingen
kunnen regelen.’
HOE WERKT HET
Stel, je geeft een feest en je wilt wat an-
ders dan je playlists afdraaien. Ga naar
gigstarter.nl en tik een muziekgenre in.
Op de site vind je dj’s, bands en solo-
acts. Kies een act uit, check de gebrui-
kersreviews en luister naar samples. Be-
valt het? Dan kun je via de site in con-
tact komen met de muzikant.
WIE EN WAAR
Behalve drie stagiaires werken er bij
Gigstarter drie mensen fulltime, ‘maar
we verdienen nu nog niet veel’. Maan-
delijks organiseert Gigstarter borrels in
hun kantoor in galerie KIS. ‘13 mei is het
weer plug & play. Gigstarter-acts geven
dan spontane optredens op ons podi-
um.’
BIERVILTJESMOMENT
‘Samen met een vriend stond ik in Club
8 naar bandjes te kijken. De program-
meur vertelde hoe moeilijk het was ge-
weest een leuk bandje te vinden. Ik ben
muzikant en ik weet hoeveel moeite het
soms kost om een optreden te regelen.
Toen ik hoorde dat dat probleem ook
aan de andere kant bestond, wist ik: hier
moeten we iets mee.’
FASE
Er staan zo’n 900 acts op Gigstarter.
‘Het aantal gebruikers groeit maande-
lijks met 35 procent.’ Momenteel pro-
grammeert Gigstarter ook op festivals.
‘Van 23 tot en met 25 mei staan Gigstar-
ter-acts als I’m with Stupid op het festi-
val Vurige Tongen in Ruigoord.’
FINANCIERING
‘We hebben zelf 60.000 euro geïnves-
teerd. Ons verdienmodel begint zijn
vruchten af te werpen. Acts kunnen voor
29 euro per kwartaal een Pro-lidmaat-
schap nemen; dan zorgen wij ervoor dat
ze op de website meer aandacht krij-
gen.’
OVER VIJF JAAR
‘Deze zomer willen we in ieder geval
ook live gaan in Spanje. Aangezien ik
half Spaans ben, ligt het voor de hand
om daar verder te gaan. Over vijf jaar
bestaan we in heel Europa. Ik vertrouw
erop dat dat lukt: wij bieden een oplos-
sing voor een herkenbaar probleem.’