11. SINIF TARİH DERSİ TÜRKLERDE SANAT KONUSU

1. VI. ÜNİTE
TÜRKLERDE SANAT
C. OSMANLI SANATI
• Süsleme Sanatları
• El Sanatları
• Müzik

2. Osmanlı Dönemi'nde güzel sanatlar denilince akla
mimari, çinicilik, minyatür, ciltçilik, seramik, hat
sanatı ve müzik gelir. XV. Yüzyılda gelişme
gösteren Osmanlı güzel sanatları, XVI. yüzyılda en
parlak dönemine ulaştı. Güzel sanatlardaki
gelişme, özellikle süsleme sanatlarında kendini
gösterdi. Çinicilik, kakmacılık, oymacılık,
hattatlık, ciltçilik ve tezhip başlıca el sanat
dallarıydı.

4. Osmanlı Devleti diğer sanat dallarında olduğu gibi süsleme
sanatlarında da önceki Türk devletlerinin mirasını devralmış
ve bu alanda önemli gelişme göstermiştir.
Türk-İslam devletlerinde görülen minyatür sanatı
Osmanlılarda saraya bağlı olarak gelişimini
sürdürmüştür. Bunda saray tarihçiliğine bağlı olarak
olayları resmetme düşüncesi etkili olmuştur.

5. - Minyatür; gölge, ışık, perspektif kurallarına uyulmadan
yapılan sanattır. Ustalarına nakkaş denir.
18. yüzyılda minyatür sanatında mekanda
derinlik, doğal renkler kullanılmıştır. Dönemin
ünlü sanatçısı Levni’dir. 19. yüzyılda resim
dersleri verilmeye başlanmış, minyatür sanatı
gerilemiş yerini yağlı boya resimleri almıştır.

6. Sultan'a Hediye Sunulması, Levni Eskişehir, Matrakçı Nasuh Kanuni Sultan Süleyman ve Mohaç
Savaşı (Hünername)

7. Ulema (Alimler) ve öğrenciler, Levni Barbaros Hayrettin Paşa’nın
kabulü (Süleymanname)
Kanuni Sultan Süleyman’ın Şeyh
Abdüllatif’i Kabulü (Hünername)

8. Osmanlı minyatür sanatının ilk
örnekleri Fatih Dönemi’ne
aittir. Nakkaş Sinan
Bey’in “Gül Koklayan
Fatih” portresi bu açıdan
önemlidir. 16. yüzyılda
minyatür sanatı Matrakçı
Nasuh’la zirveye ulaşmıştır.
17. yüzyılda daha çok albüm
resmi ön plana çıkmıştır.

9. Kalem işi, iç mimaride kullanılan bir süsleme
sanatıdır. Özellikle tavanların ve kubbelerin
renklendirilmesinde kullanılan bu sanat,
Osmanlılarda geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Ahşap
kubbede
ki kumaş
üzerine
uygulan
mış
yaldızlı
kalem işi
işlemesi

10. Çini Sanatı(Sırça) Osmanlı Devleti’nde çok gelişmiştir.
Osmanlı çini sanatının en önemli merkezleri İznik ve
Kütahya’dır. En önemli örnekler; Topkapı Sarayı, Yeşil
Cami, Yeşil Türbe, Sultanahmet Camii’ dir.

11. Hat Sanatı; Arap harflerini kullanarak şekilli yazı yazma sanatıdır ve
ustalarına da hattat denir. Hat, Arapça çizgi demektir. Güzel
görünümünün, okunabilirlikten daha çok ön plana çıkması, yazı
sanatının bir özelliğidir. Osmanlı’nın en ünlü hattatları; Amasyalı
Şeyh Hamdullah, Afyon Karahisarlı Ahmet, Hafız Osman ve
Mustafa Rakım Efendi’dir.

12. Tezhip Sanatı yani kitapların süslenmesi, Osmanlılarda
gelişmiş bir sanattı. Hattatlar tarafından yazılmış el yazmaları,
tezhipçilere (müzehhipler) verilir; bunlar her sayfayı yaldızlı
çizgilerle çerçeveler, sayfa kenarlarını süslerlerdi. Bu
çalışmanın adı “altınlamak” anlamına gelen “tezhip” idi. 16.
yüzyılın en önemli tezhip sanatçısı Kara Mehmet’tir.

13. Selçuklulardaki ahşap işçiliği Osmanlı
Döneminde de kullanılmış, fildişi ve sedef ile
zenginleştirilmiştir. Ahşap işçiliğinin en güzel
örneklerine vaaz kürsüsü (minber), rahle vb.
eserlerde rastlanmaktadır.

14. b. EL SANATLARIHalı sanatı, Osmanlılar Döneminde de gelişimini
sürdürmüştür. Bu halılarda genellikle Selçuklularda kullanılan
geometrik motifler yerini bitkisel motiflere bırakmıştır. XVI
ve XVII. yüzyıllardaki Osmanlı halıları teknik ve desen
bakımından, Uşak ve Saray halıları olarak sınıflandırılmıştır.
Uşak halılarında bitkisel süslemeler hâkimdir. Yün, pamuk ve
ipeğin kullanıldığı Saray halılarında ise daha çok çiçek ve
yaprak motifleri kullanılmıştır. Bunlar dışında farklı
merkezlerde değişik tipte halı ve seccadeler de üretilmiştir.

16. Selçuklu maden işçiliğini devam ettiren Osmanlılar
eserlerinde altın, gümüş, bakır ve pirinç malzeme
kullanmışlardır. Bu dönemde “tombak” adı verilen altın
kaplamalı eşyalar, minare alemleri, ibrik, leğen, gümüş,
bakır tepsiler vb. mutfak eşyaları yapılmıştır.

17. Ciltçilik Sanatı, eserlerin dağılmaması için icra edilen bir sanattır.
Malzeme olarak genellikle deri kullanılmıştır. Cilt kapakları bitki, hayvan
figürleri ve geometrik şekillerle süslenmiş, kapakların iç taraflarına da
ebru örnekleri konulmuştur. Fatih Dönemi cilt sanatı sadeliği ve
ağırbaşlılığı ile dikkati çeker. XVI. ve XVII. ciltlerinde ise gösteriş
vardır. Hatta bazı kitapların ciltleri bir kuyumculuk eseri gibidir.

18. c. MÜZİK
Osmanlı’da musikinin öğretilip icra edildiği yer Enderun
mektebiydi. Bunun yanında Mehterhane’de askerî musiki,
Osmanlı toplumunun yapısında önemli bir yer tutan Mevlevilik
ve Bektaşilik gibi tarikat ve tekkelerde ise dinî musiki icra
edilirdi. Karacaoğlan, Köroğlu gibi halk şairleri de Türk sazı ile
türküler söylerdi.
Bu dönemde Türk musikisinin başlıca aletleri ney, kemençe,
çöğür, zil, zurna, kopuz, bağlama, davul, kös ve tamburdu.
Safiyüddin Urme ile Abdulkadir Meragî, Kırım Hanı Gazi Giray
Han önemli bestekarlardandı.

19. DAVUL
KEMENÇE
ZİL
NEY
KOPUZ
TAMBUR

20. KARACAOĞLAN KÖROĞLU Abdulkadir Meragî

21. Hafız Post Mustafa
Itrî Efendi
Neva Kâr, Buhurizade Mustafa
Itri’nin "Kâr" formundaki eseridir.
Bütün klasik Türk müziği
repertuvarının en değerli eserlerinden
biri olarak kabul edilir. Nevâ Kâr,
birçok şiire konu olacak kadar şöhret
bulmuş ve mûsikî erbabı arasında çok
sevilmiştir.

22. Ayrıca 1826’da Enderun’da musiki
okulunun kapatılması ve
Mehterhane’nin de dağılmasıyla
İtalyan Donazetti başkanlığında
(1831) Mızıka-yı Hümayun
kurulmuş ve Batı tarzında müzik
akımını geliştirilmeye çalışılmıştır.
1908’de de Batı
tarzında “Darülelhan” adı altında
konservatuvar kuruldu.
Giuseppe Donizetti

26. 1- Minyatür sanatçılarına .......... denir.
2- Resim dersleri verilmeye başlayınca minyatür sanatı gerileyip yerini …..
….. ….. almıştır.
3- ‘’Gül Koklayan Fatih’’ portresi ….. ….. ….. ‘e aittir.
4- Osmanlıda çini sanatının en önemli merkezleri ….. ve ….. ‘dır.
5- ‘’Hat’’ Arapça ….. Anlamına gelir.
6- Tezhipçilerin diğer adı ….. tir.
7- Uşak halılarında ….. ….. , Saray halılarında ….. ….. ….. hakimdir..
8- Hazıf Post Mustafa Itri Efendi musikimize ..... ….. nı kazandırmıştır.
9- Osmanlıyı 19. yüzyılda batı müziği ile tanıştıran ve ilk Türk bandosu olan
Mûsikâ-i Hümâyûn'un gelişmesinde en büyük katkıyı sağlamış olan kişi …..
….. ‘dır.
10- Tezhip, ….. anlamına gelir.

27. 1) OSMANLI
SÜSLEME
SANATLARINDAN 3
TANE SÖYLEYİNİZ.

28. Minyatür
Kalem işi
Çini sanatı
Hat sanatı
Tezhip sanatı
Ahşap işçiliği

29. 2)
Osmanlının
en ünlü
hattatlarını
söyleyiniz.

30.  Amasyalı Şeyh
Hamdullah
 Afyon Karahisarlı
Ahmet
 Hafız Osman
 Mustafa Rakım
Efendi

31. 3) Osmanlı
halıları teknik ve
desen
bakımından kaç
sınıfa
ayrılmıstır?
Nelerdir?

32. İki sınıfa
ayrılmıştır.
Uşak ve Saray
halılarıdır.

33. 4) Türk
müziginin en
degerli eseri
olarak kabul
edilen eserin
adı nedir? Kime

34.  Neva Kar
 Buhurizade Mustafa
Itri

35. 5) Türk
musikisinin
baslıca müzik
aletlerinden
birkaçını
sayınız.

36.  Kopuz
 Bağlama
 Çöğ
 Zil
 Davul
 Ney
 Tambur
 Kemençe

37.  ÖZLEM BENLİ
 11/D
 HALİT ÖZPİRİNÇ ANADOLU
LİSESİ