A brief presentation about how employers can manage and respond to frequent and/or non-genuine sickness absence, and long-term absence due to illness or injury.
Climatempo – o melhor portal de meteorologia do brasilAdriano Monteiro
O documento apresenta a previsão do tempo para Agrestina-PE de 18 a 27 de janeiro, prevendo sol e aumento de nuvens com possibilidade de pancadas de chuva à tarde e à noite nos dias 18, 19 e 20. Nos dias 21 e 22 o tempo será de sol com poucas nuvens e sem chuva. Nas tendências para os próximos dias, há possibilidade de chuva nos dias 24 e 26.
Lewis Davis is a student at Savannah College of Art and Design studying Fashion Marketing and Management with a minor in Photography. He has retail experience as a Sales Associate at Express and has completed projects for brands like Urban Outfitters and Nordstrom. Davis has received academic recognition including being named to the Dean's List and receiving an Academic Awards Scholarship.
Organic Light Emitting Diodes (OLEDs) are a type of thin-film display that uses organic compounds that emit light when electric current is applied. OLEDs are being developed as a new generation of displays and lighting due to their high contrast, wide viewing angle, and ability to be made flexible. However, OLEDs currently have some limitations including low operating lifetime, high cost, being damageable by water, and difficulty seeing them in direct sunlight. Improvements in materials and manufacturing processes are needed to address these challenges and further advance this promising display technology.
TRE condena ex-prefeita de Agrestina a pagar multa de 10 mil por propaganda e...Adriano Monteiro
O documento descreve uma sentença judicial sobre uma representação eleitoral movida pelo PMDB contra Carmen Miriam de Azevedo por propaganda eleitoral antecipada e irregular. A sentença julga procedente a representação e condena a ré a pagar multa de R$10.000 por ter colocado outdoors com mensagens de apoio político fora do período permitido e por meio proibido.
El documento describe los roles clave en la creación de un sitio web, incluyendo al director creativo, programadores y diseñador gráfico. También clasifica los sitios web por su dinamismo, apertura y profundidad. Luego analiza la anatomía de las páginas de Mercedes Benz y Coca Cola, describiendo elementos como el logo, menú, slider y contenido en cada sitio.
Los artículos de la ley orgánica de la discapacidad tienen como objetivo defender los derechos de las personas con discapacidad y garantizar que tengan acceso a las mismas oportunidades que todos los demás ciudadanos, como recibir atención médica adecuada, asistir a escuelas regulares con adaptaciones a sus necesidades cognitivas, y participar plenamente en la vida social y laboral de la comunidad. El Estado adoptará medidas para promover la igualdad, prevenir discapacidades, integrar socialmente a las personas con discapacidad
A brief presentation about how employers can manage and respond to frequent and/or non-genuine sickness absence, and long-term absence due to illness or injury.
Climatempo – o melhor portal de meteorologia do brasilAdriano Monteiro
O documento apresenta a previsão do tempo para Agrestina-PE de 18 a 27 de janeiro, prevendo sol e aumento de nuvens com possibilidade de pancadas de chuva à tarde e à noite nos dias 18, 19 e 20. Nos dias 21 e 22 o tempo será de sol com poucas nuvens e sem chuva. Nas tendências para os próximos dias, há possibilidade de chuva nos dias 24 e 26.
Lewis Davis is a student at Savannah College of Art and Design studying Fashion Marketing and Management with a minor in Photography. He has retail experience as a Sales Associate at Express and has completed projects for brands like Urban Outfitters and Nordstrom. Davis has received academic recognition including being named to the Dean's List and receiving an Academic Awards Scholarship.
Organic Light Emitting Diodes (OLEDs) are a type of thin-film display that uses organic compounds that emit light when electric current is applied. OLEDs are being developed as a new generation of displays and lighting due to their high contrast, wide viewing angle, and ability to be made flexible. However, OLEDs currently have some limitations including low operating lifetime, high cost, being damageable by water, and difficulty seeing them in direct sunlight. Improvements in materials and manufacturing processes are needed to address these challenges and further advance this promising display technology.
TRE condena ex-prefeita de Agrestina a pagar multa de 10 mil por propaganda e...Adriano Monteiro
O documento descreve uma sentença judicial sobre uma representação eleitoral movida pelo PMDB contra Carmen Miriam de Azevedo por propaganda eleitoral antecipada e irregular. A sentença julga procedente a representação e condena a ré a pagar multa de R$10.000 por ter colocado outdoors com mensagens de apoio político fora do período permitido e por meio proibido.
El documento describe los roles clave en la creación de un sitio web, incluyendo al director creativo, programadores y diseñador gráfico. También clasifica los sitios web por su dinamismo, apertura y profundidad. Luego analiza la anatomía de las páginas de Mercedes Benz y Coca Cola, describiendo elementos como el logo, menú, slider y contenido en cada sitio.
Los artículos de la ley orgánica de la discapacidad tienen como objetivo defender los derechos de las personas con discapacidad y garantizar que tengan acceso a las mismas oportunidades que todos los demás ciudadanos, como recibir atención médica adecuada, asistir a escuelas regulares con adaptaciones a sus necesidades cognitivas, y participar plenamente en la vida social y laboral de la comunidad. El Estado adoptará medidas para promover la igualdad, prevenir discapacidades, integrar socialmente a las personas con discapacidad
Lehendakariaren hitzaldia - Premio René CassinIrekia - EJGV
Este documento presenta el discurso del Lehendakari durante la ceremonia de entrega del Premio René Cassin de Derechos Humanos 2016. Se anuncia que el premio será entregado a tres organizaciones por su compromiso con los refugiados: Salvamento Marítimo Humanitario, Zaporeak-Sabores solidario y la Comunidad de Sant'Egidi. El Lehendakari elogia el trabajo de estas organizaciones y su defensa de valores como la empatía, la solidaridad y el compromiso. También expresa su apoyo a una respuesta europea más humana
This short document promotes creating presentations using Haiku Deck, an online presentation tool. It includes two stock photos and text suggesting the reader may be inspired to create their own Haiku Deck presentation. A call to action is given to get started making a presentation on SlideShare.
The document is a job posting for a Content Developer position at Oscar Murphy Life Strategists in Bangalore, India. The job responsibilities include creating and customizing training content for clients based on their requirements, assisting trainers with designing content like activities and games, and supporting other departments with writing. The ideal candidate is self-driven, reliable, an effective communicator, creative, detail-oriented, and able to work as part of a team. Candidates with a graduate or post-graduate degree in management, psychology, or HR who have at least one year of work experience and skills in Microsoft Office, PowerPoint, Excel, Word, Coral Draw, and Photoshop are encouraged to apply.
Este documento presenta un plan de clase para una lección de Formación Cívica y Ética en una escuela primaria. La lección se centra en ayudar a los estudiantes a comprender que forman parte de un grupo familiar. Las actividades incluyen analizar fotografías de las familias de los estudiantes, dibujar a sus familias y describir actividades y costumbres familiares, y responder preguntas sobre lo que tienen en común con otras familias. El objetivo es que los estudiantes describan características físicas y culturales compartidas con
This document provides an overview of a presentation for a company case study on Zomato Base. It includes:
1) An outline of the presentation flow with sections on target market and competitors, competitive analysis, user research and insights, and a product backlog feature list.
2) Details on the target market for Zomato Base, which is restaurants in India currently using the product.
3) A competitive analysis comparing Zomato Base to other employee management software solutions based on features.
4) Insights from user interviews with restaurant owners and managers about pain points like employee theft, unscheduled leaves, and a desire for automated attendance tracking and menu customization.
5) An initial
Writing Sri Rama Jayam provides spiritual benefits such as clarity of mind, tolerance, and strength to overcome obstacles. It is a form of writing meditation that engages the senses in service to Lord Rama. The mantra brings a sense of bliss and expands one's opportunities. While writing it with respect and without expectations, life's needs will be fulfilled automatically. The act of writing Ram Naam cleanses karma and releases suppressed emotions.
This article entitled 'Cities & Nations' will be published in the June 2015 number of GrandPlace Journal shortly. The author argues that contemporary understanding of nations should include metropolitanisation processes in a new intertwined outcome between community-based nations and urban-based cities.
LASARTE-ORIAN, 1956TIK 2016RA BITARTE IZAN DIREN GIZA ESKUBIDEEN URRAKETEI ETA INDARKERIA-EKINTZEI BURUZKO TXOSTENA. Argituz. Giza eskubideen aldeko elkartea
Here is the article with which Dr Igor Calzada contributed to the magazine Ezkerraberri, promoted by the Basque left-independentist party Aralar. In the article, the author draws the attention at the current and future strategic scenarios by suggesting ten potential and intertwined factors.
Elgoibarren 1956tik 2016ra bitarte izan diren giza eskubideen urraketei eta indarkeria-ekintzei buruzko txostena. Argituz. Giza eskubideen aldeko elkartea
Lehendakariaren hitzaldia - Premio René CassinIrekia - EJGV
Este documento presenta el discurso del Lehendakari durante la ceremonia de entrega del Premio René Cassin de Derechos Humanos 2016. Se anuncia que el premio será entregado a tres organizaciones por su compromiso con los refugiados: Salvamento Marítimo Humanitario, Zaporeak-Sabores solidario y la Comunidad de Sant'Egidi. El Lehendakari elogia el trabajo de estas organizaciones y su defensa de valores como la empatía, la solidaridad y el compromiso. También expresa su apoyo a una respuesta europea más humana
This short document promotes creating presentations using Haiku Deck, an online presentation tool. It includes two stock photos and text suggesting the reader may be inspired to create their own Haiku Deck presentation. A call to action is given to get started making a presentation on SlideShare.
The document is a job posting for a Content Developer position at Oscar Murphy Life Strategists in Bangalore, India. The job responsibilities include creating and customizing training content for clients based on their requirements, assisting trainers with designing content like activities and games, and supporting other departments with writing. The ideal candidate is self-driven, reliable, an effective communicator, creative, detail-oriented, and able to work as part of a team. Candidates with a graduate or post-graduate degree in management, psychology, or HR who have at least one year of work experience and skills in Microsoft Office, PowerPoint, Excel, Word, Coral Draw, and Photoshop are encouraged to apply.
Este documento presenta un plan de clase para una lección de Formación Cívica y Ética en una escuela primaria. La lección se centra en ayudar a los estudiantes a comprender que forman parte de un grupo familiar. Las actividades incluyen analizar fotografías de las familias de los estudiantes, dibujar a sus familias y describir actividades y costumbres familiares, y responder preguntas sobre lo que tienen en común con otras familias. El objetivo es que los estudiantes describan características físicas y culturales compartidas con
This document provides an overview of a presentation for a company case study on Zomato Base. It includes:
1) An outline of the presentation flow with sections on target market and competitors, competitive analysis, user research and insights, and a product backlog feature list.
2) Details on the target market for Zomato Base, which is restaurants in India currently using the product.
3) A competitive analysis comparing Zomato Base to other employee management software solutions based on features.
4) Insights from user interviews with restaurant owners and managers about pain points like employee theft, unscheduled leaves, and a desire for automated attendance tracking and menu customization.
5) An initial
Writing Sri Rama Jayam provides spiritual benefits such as clarity of mind, tolerance, and strength to overcome obstacles. It is a form of writing meditation that engages the senses in service to Lord Rama. The mantra brings a sense of bliss and expands one's opportunities. While writing it with respect and without expectations, life's needs will be fulfilled automatically. The act of writing Ram Naam cleanses karma and releases suppressed emotions.
This article entitled 'Cities & Nations' will be published in the June 2015 number of GrandPlace Journal shortly. The author argues that contemporary understanding of nations should include metropolitanisation processes in a new intertwined outcome between community-based nations and urban-based cities.
LASARTE-ORIAN, 1956TIK 2016RA BITARTE IZAN DIREN GIZA ESKUBIDEEN URRAKETEI ETA INDARKERIA-EKINTZEI BURUZKO TXOSTENA. Argituz. Giza eskubideen aldeko elkartea
Here is the article with which Dr Igor Calzada contributed to the magazine Ezkerraberri, promoted by the Basque left-independentist party Aralar. In the article, the author draws the attention at the current and future strategic scenarios by suggesting ten potential and intertwined factors.
Elgoibarren 1956tik 2016ra bitarte izan diren giza eskubideen urraketei eta indarkeria-ekintzei buruzko txostena. Argituz. Giza eskubideen aldeko elkartea
Saretuz Errenteriko lagun talde aktibo baten ekimena da. Euskara ahoan herritarren arteko harremana handitu, elgartrukea biderkatu eta bizikalitatea hobetzea dute helburu burutik pasatu edozein ekintzen bidez. 19. Korrikakari Oxkaxeko lepoan hartua zuten laster egiteko konpromisoa, eta bidenabar Zabalik, gure elkartearen ezagutza egiteko bizpalau oren pasatu dituzte gurekin, solas eta irriz... Hemen duzue beren agerkari berriaren lehen alea.
Elkarlanean indarra: parte-hartzea, inklusioa eta parekidetasuna sare lanean.EmausFundacionSocial
UEUko udako ikastaroa 2017
Egungo gizartea sareen gizarte bat da, mota askotako konexio asko dituena, lotura ezartzeko, lankidetza egiteko eta parte hartzeko modua eta erreferente globalizatzaileen hegemoniko modu berrien inguruko esperimentazioko gizarte bat; era berean, komunitate, lurralde, etab. identitateen sorrera da gizarte bat. Emausen urteak daramatza, helburu politikoen eta bere prozesuen nola horien arteko koherentzia honetan aurrera egiteko moduaren inguruan eztabaidatzen, partekatzen eta ikasten eta orain sare lana zentratzen ari gara. Gizarte eraldaketa inklusiboak eta parekideak diren jardunak irauteko edo iraunkorrak egiteko, protagonismoa ematea beharrezkoa dela ulertzen dugu, denbora eta baliabideak ematea, baita sara lanaren gaitasunei, trebetasunei eta praktikei hausnarketa eta trebakuntza kritiko bat ere.
Similar to Tokiko Emakume hautetsen harrerarako eskuliburua (20)
Comportamiento electoral en las pasadas elecciones / Hauteskundeen aurrean he...Irekia - EJGV
El seguimiento e interés que ha mostrado la ciudadanía vasca por las últimas elecciones celebradas el pasado 21 de abril ha aumentado respecto a comicios anteriores, según un estudio sobre el comportamiento electoral hecho público hoy. Así, un 62% de la población afirma haber tenido mucho o bastante interés; mayor que el registrado en los comicios autonómicos de 2020 (53%), y de 2016 (56%).
Según el sondeo, la práctica totalidad de la población consultada (el 96%) se muestra conforme con el voto emitido y entre las personas que se abstuvieron, solo un 15% afirman que, vistos los resultados, preferirían haber acudido a votar.
De cara al futuro Gobierno Vasco, la fórmula preferida es la reedición del actual pacto de Gobierno entre el PNV y el PSE-EE (35%), seguida de un pacto entre el PNV y EH Bildu (17%) y en tercer lugar un pacto entre EH Bildu y el PSE-EE (10%).
Aurreko hauteskundeen aldean, iragan den apirilaren 21eko hauteskundeei euskal herritarrek egindako jarraipena eta ipinitako arreta handitu egin dira, gaur plazaratutako hauteskundeetako portaerei buruzko ikerketa baten arabera. Izan ere, galdetutakoen %62k interes handia edo nahikoa izan du; eta aurreko urteetan hauteskundeek arreta txikiagoa izan zuten: 2020an, % 53k izan zuten interesa; 2016an, % 56k.
Azterketaren arabera, galderak erantzun dituzten ia-ia guztiak (% 96) emandako botoarekin ados daude; eta abstenitu zirenen artean, % 15ek soilik baieztatu dute, orain, hauteskundeetako emaitzak ikusita, nahiago izango luketela botoa ematera joan izana.
Hurrengo Eusko Jaurlaritzari begira, gehienek, % 35ek, egungo EAJren eta PSE-EEren arteko ituna errepikatzea nahiko lukete; bigarrenik, galdetutakoen % 17k, EAJren eta EH Bilduren arteko akordio bat; eta, hirugarrenik, % 10ek, EH Bilduren eta PSE-EEren artekoa.
Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak gida praktiko bana argitaratu du erretzearen ondorio kaltegarriei buruz kontzientziatzeko eta ohitura uzten laguntzeko.
Lehenengoa, “Hobe tabakorik gabe. Lor dezakezu!”, herritar guztiei zuzenduta dago, eta tabakoaren kontsumoak dakartzan kalteei eta tabakoa uztearen onurei buruzko informazioa ematen du. Horrez gain, tabakoa uzteko prozesuaren urrats bakoitzean jarraitu beharreko gomendioak ematen ditu.
Gida horrekin batera, haurdunaldirako beste gida espezifiko bat prestatu da, eta “Haurdunaldia hobe tabakorik gabe” izenburua du. Azken horretan, kontsumoak haurrarengan dituen ondorioak azaltzen dira, mito faltsuak desmuntatzen dira eta haurdunaldiaren etapetarako aholkuak ematen dira, kerik gabeko ingurune batez inguratzearen abantailak nabarmenduta
Guía para el embarazo, bajo el título “El embarazo mejor sin tabaco”Irekia - EJGV
El Departamento de Salud del Gobierno Vasco ha publicado sendas guías prácticas para concienciar sobre los efectos perjudiciales de fumar y ayudar a abandonar el hábito.
La primera de ellas, “Mejor sin tabaco: ¡puedes conseguirlo!” está dirigida a la población en general y aporta información sobre los perjuicios del consumo de tabaco y los beneficios de abandonarlo, además de recomendaciones a seguir en cada paso del proceso de abandono.
Junto a esta guía, se ha elaborado otra específica para el embarazo que, bajo el título “El embarazo mejor sin tabaco”, explica las consecuencias del consumo en el o la bebé, desmonta falsos mitos y aporta consejos para las etapas de la gestación, subrayando las ventajas de rodearse de un entorno libre de humo.
Gida praktiko erretzearen ondorio kaltegarriei buruz kontzientziatzeko eta oh...Irekia - EJGV
Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak gida praktiko bana argitaratu du erretzearen ondorio kaltegarriei buruz kontzientziatzeko eta ohitura uzten laguntzeko.
Lehenengoa, “Hobe tabakorik gabe. Lor dezakezu!”, herritar guztiei zuzenduta dago, eta tabakoaren kontsumoak dakartzan kalteei eta tabakoa uztearen onurei buruzko informazioa ematen du. Horrez gain, tabakoa uzteko prozesuaren urrats bakoitzean jarraitu beharreko gomendioak ematen ditu.
Guía práctica para concienciar sobre los efectos perjudiciales de fumar y ayu...Irekia - EJGV
El Departamento de Salud del Gobierno Vasco ha publicado sendas guías prácticas para concienciar sobre los efectos perjudiciales de fumar y ayudar a abandonar el hábito.
La primera de ellas, “Mejor sin tabaco: ¡puedes conseguirlo!” está dirigida a la población en general y aporta información sobre los perjuicios del consumo de tabaco y los beneficios de abandonarlo, además de recomendaciones a seguir en cada paso del proceso de abandono.
Euskal Soziometroa / Sociómetro Vasco 83Irekia - EJGV
Prospekzio Soziologikoen Kabineteak gaur argitaratu duen Euskal Soziometroaren arabera, Euskadiko egoera politiko eta ekonomikoaren balorazioa oso positiboa da. % 66k uste du egoera politikoa ona edo oso ona dela, eta % 79k iritzi bera du egoera ekonomikoari buruz. Oraingo honetan, datu-bilketa martxoaren 15etik 20ra bitartean egin da.
Egoera ekonomikoaren balorazioa serie osoko onena da, 2002an hasi baitzen. Urtebete barru egoera ekonomikorako itxaropenak banatuta daude: % 46k uste du berdin jarraituko duela, % 22k hobera egingo duela eta % 27k okerrera egingo duela.
Biztanleriaren % 69k dio ez duela arazorik hilabete amaierara iristeko, % 25ek arazo batzuk ditu, eta beste % 5ek arazo asko ditu.
Jarrera eta balio politikoei dagokienez, biztanleriaren erdiak adierazi du interesa duela hurrengo Hauteskunde Autonomikoekiko ( % 21ek interes handia du eta % 27k interes handia). Ehuneko hori aurreko Udal eta Foru Hauteskundeei buruz agertutako interesa baino zertxobait handiagoa da. Hala ere, lider politikoen ezagutza nahiko txikia da oraindik.
La valoración de la situación política y económica de Euskadi es muy positiva. Un 66% cree que la situación política es buena o muy buena y un 79% opina eso mismo sobre la situación económica, según el Sociómetro Vasco hecho público hoy por el Gabinete de Prospección Sociólogica. En esta ocasión, la muestra se ha realizado entre el 15 y 20 de marzo.
La valoración de la situación económica es la mejor de toda la serie, comenzada en 2002. Las expectativas para la situación económica dentro de un año están divididas: un 46% cree que se mantendrá igual, un 22% que mejorará y un 27% que empeorará.
Un 69% de la población afirma no tener problemas para llegar a fin de mes, un 25% tiene algunos problemas, y otro 5% muchos.
En cuanto a las actitudes y valores políticos, la mitad de la población se muestra interesada por las próximas Elecciones Autonómicas (21% muy interesada y 27% bastante), porcentaje ligeramente superior al interés mostrado sobre las pasadas Elecciones Municipales y Forales. Sin embargo, el conocimiento de los líderes políticos sigue siendo relativamente bajo.
Hauteskunde Autonomikoetarako boto aurreikuspena / Previsión de voto para Ele...Irekia - EJGV
Eusko Jaurlaritzaren Prospekzio Soziologikoen Kabineteak gaur txosten bat aurkeztu du Hauteskunde Autonomikoak orain eginez gero boto aurreikuspena zein izango litzatekeen argitzeko. Informazio bilketa martxoaren 15a eta 20a bitartean egin zen.
El Gabinete de Prospección Sociológica del Gobierno Vasco ha hecho público un estudio para conocer la previsión de voto en el caso de celebrarse ahora las Elecciones Autonómicas. La recogida de información se realizó entre el 15 y el 20 de marzo a través de entrevistas realizadas a una muestra representativa de la población de la Comunidad Autónoma Vasca.
Silver belaunaldiaren kontsumoa eta lehentasunakIrekia - EJGV
Silver edo senior belaunaldia 55 urtetik 85 urtera bitarteko biztanleek osatutako taldea da eta Euskadin 800.000 pertsona inguru biltzen ditu
Belaunaldiaren zati handi bat ez da komunikabideek, markek eta horien publizitate-kanpainek interpelatua sentitzen, “ikusezintasun sozial” moduko batean, eta 65 urtetik gora areagotu egiten da eta biztanle-talde horren zati bat baztertuta sentitzen da eten digitalaren
Euskadiko merkataritzari dagokionez, silver belaunaldiaren % 20k uste du Euskadiko merkataritza ez dagoela adineko biztanleen premietara erabat egokituta.
Consumo y preferencias de la generación silverIrekia - EJGV
La generación silver o senior configura un grupo de población entre los 55 y 85 años que incluye a cerca de 800.000 personas en Euskadi.
Buena parte de la generación no se siente interpelada por los medios de comunicación, las marcas y sus campañas de publicidad en una suerte de “invisibilidad social” que se acentúa a partir de los 65 años y parte de esta población se siente excluida a causa de la brecha digital.
En cuanto al comercio vasco, cerca de un 20% de la generación silver considera que el comercio vasco no está plenamente adaptado a las necesidades de la población mayor.
Estudio de hábitos de consumo 2023 / Kontsumo-ohituren azterketa 2023Irekia - EJGV
El consumidor vasco valora con un notable al comercio de su entorno.
Las conclusiones del estudio, antes conocido como barómetro del consumo, muestran que, si bien la principal inquietud de la población vasca sigue siendo la inflación, baja notablemente el porcentaje, un 34,6%, frente a más del 50% en 2022. Por otra parte, el 20,4% ha decidido posponer la compra de bienes duraderos que tenía previsto adquirir a principio de año, por ejemplo, un vehículo, vivienda, viajes. Este dato ha ido reduciéndose en las últimas olas, lo que indica una paulatina recuperación de confianza por parte de las personas consumidoras. De hecho, el indicador de confianza aumenta de los 62,7 puntos de 2022 a los 84,6 de 2023.
Euskal Soziometroa / Sociómetro Vasco 82Irekia - EJGV
Euskal biztanleriak positiboki baloratu du (7 puntu 10etik) bere egungo egoera pertsonala eta segidako baliorik altueneraino iritsi da, Prospekzio Soziologikoen Kabineteak argitaratutako azken Euskal Soziometroaren arabera. Euskadiren gaur egungo egoeraren balorazioa ere ona da (6 puntu).
Euskal Soziometroak herritarren unean uneko egoerari, jarrerei eta balio politikoei buruzko pertzepzioen informazioa biltzen du, eta gaur urteko lehenengo Euskal Soziometroa argitaratu da. Landa-lana urtarrilaren 30etik otsailaren 2ra egin zen.
Euskadiko arazo nagusiei helduta, ikerketak egiaztatu duenez, gizartearen kezka nagusiek lan-merkatuarekin lotuta jarraitzen dute, nolanahi ere, 2021etik hona ardura horren maila jaisten ari da. Hain justu ere, une honetan, biztanleen % 48k kokatzen du lan-merkatua hiru arazo nagusien artean; 2021ean, berriz, biztanleen % 61ek ipintzen zuen gizarteko hiru problema handienen barruan.
Kezka-iturriekin jarraituz, lan-merkatuaren ondotik, tarte handi samarrarekin, osasuna (% 35), etxebizitza (% 25) eta ekonomia (21%) aipatu dituzte euskal biztanleek.
La población vasca valora positivamente (7 puntos de 10) su actual situación personal y alcanza el valor más alto de toda la serie, según el último Sociómetro Vasco hecho público hoy por el Gabinete de Prospección Sociológica. La valoración de la situación presente de Euskadi también es positiva (6 puntos).
El publicado hoy, es el primer Sociómetro del año y recoge información sobre las percepciones de la ciudadanía sobre la situación actual, las actitudes y los valores políticos. El trabajo de campo se realizó entre los días 30 de enero y 2 de febrero.
En cuanto a los principales problemas de Euskadi, el estudio constata que la primera preocupación de la sociedad sigue centrada en los problemas relacionados con el mercado laboral, si bien sigue con su tendencia descendente desde 2021. Un 48% de la población lo menciona como uno de los tres principales problemas, un descenso considerable desde el 61% de 2021.
Les siguen, a bastante distancia, los problemas relacionados con la sanidad (35%) y la vivienda (25%), así como los problemas económicos (21%).
El Gabinete de Prospección Sociológica del Gobierno Vasco ha hecho público un estudio para conocer la previsión de voto en el caso de celebrarse ahora las Elecciones Autonómicas. La recogida de información se realizó entre el 30 de enero y el 2 de febrero a través de entrevistas realizadas a una muestra representativa de la población de la Comunidad Autónoma Vasca / Eusko Jaurlaritzaren Prospekzio Soziologikoen Kabineteak gaur txosten bat aurkeztu du Hauteskunde Autonomikoak orain eginez gero boto aurreikuspena zein izango litzatekeen argitzeko. Informazio bilketa urtarrilaren 30a eta otsailaren 2a eta bitartean egin zen.
Osasun mentala pertsonen eta gizarteen osasunaren eta ongizatearen funtsezko osagaia da. Bizitzako esparru guztietan du eragina: pertsonalean, familian, lanean, gizartean eta komunitatean. Hala ere, oraindik ere badira estigmak, aurreiritziak eta oztopoak, zaildu egiten dutenak nahasmendu mentalak dituzten pertsonentzako eta haien familientzako baliabide eta zerbitzu egokiak eskuratzea.
Estrategia de Salud Mental de Euskadi 2023 – 2028Irekia - EJGV
La salud mental es un componente esencial de la salud y el bienestar de las personas y las sociedades. Afecta a todos los ámbitos de la vida: personal, familiar, laboral, social y comunitario. Sin embargo, todavía persisten estigmas, prejuicios y barreras que dificultan el acceso a los recursos y servicios adecuados para las personas con trastornos mentales y sus familias.
Economia circular y gestión de residuos / Ekonomia zirkularra eta hondakinen ...Irekia - EJGV
Ingurumenari buruzko iritzi orokorrak / Opiniones generales sobre medio ambiente.
Erosketa ohiturak / Hábitos de compra.
Etiketatze sistema / Sistemas de etiquetaje.
Hondakinen kudeaketa / Gestión de residuos.
Norberaren ekintzak ingurumenaren alde / Acción personal por el medio ambiente.
Gizarte Zerbitzuen II. Plan Estrategikoaeu.pdfIrekia - EJGV
Plangintza estrategikoa erantzunak gizarte-aldaketetara egokitzeko eta, horri
esker, hobeto bete ahal izateko erakundeen, antolakundeen eta enpresen eginkizuna.
Gizarte-zaintzan (gizarte arlokoa, xedearen arabera) ardazten da, hau da, gizarteratzea
ahalik eta autonomia handienaz ahalbidetzera eta sustatzera bideratutako harremanlaguntzan,
pertsonen artekoetan. Eta, bereziki, GZESren zorroan zehaztutako erakundezaintzan
(erantzukizun publikokoa).
II Plan Estratégico de Servicios SocialesIrekia - EJGV
Planificación estratégica para adecuar las respuestas a los cambios sociales y
cumplir así mejor la misión de instituciones, organizaciones y empresas.
Se centra en los cuidados sociales (sociales, en razón de su objeto) entendidos como apoyos
principalmente relacionales, de personas a personas, orientados a promover la integración social con
la máxima autonomía posible. Y en particular en el cuidado institucional (de responsabilidad pública)
concretado en la cartera del SVSS.
2. Fikzioa idatziko badu,
emakumeak dirua behar du
eta gela bat beretzat
VIRGINIA WOOLF
EMAKUMEAREN EUSKAL ERAKUNDEA
INSTITUTO VASCO DE LA MUJER
EMAKUNDE
Organismo Autónomo delErakunde autonomiaduna
Egilea
Oreka Sarea S.L.
Argitaratzaileak:
EUDEL / Euskadiko Udalen Elkartea.
EMAKUNDE / Emakumearen Euskal Erakundea.
2015eko urria
Kanpaina sufragistaren garaia
New Jerseyn.
1914aren eta 1920aren artean
Diseinua
LA CENTRAL, BE
Lege-gordailua
BI-xxxxxxx
3. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
5
AURKEZPENA ............................................................................06
1. ZERGATIK EMAKUME HAUTETSIENTZAKO
ESKULIBURUA?.....................................................................09
2. EMAKUMEEN AGERPENA EAEko TOKIKO
GOBERNUETAN ....................................................................12
3. KARGUKO ZEREGINAK GARATZEAN SORTUTAKO
OZTOPOAK..............................................................................16
4. ERRONKAREN GARRANTZIA.............................................24
5. POLITIKAN EGOTEKO ETA POLITIKA
EGITEKO BESTE MODU BATZUETARANTZ.....................32
6. GELA BAT NORBERARENA................................................36
BIBLIOGRAFIA............................................................................52
AURKIBIDEA
Edwin P. Morrow gobernadorea Anthony
zuzenketa sinatzen, Kentuckyn. Berretsi
zuen 24. estatua izan zen.
1920ko urtarrilaren 6a
4. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
7
Esku artean duzun agiriak zure bidelaguna izan nahi du
udalerriko ordezkari politiko moduan emango duzun aldian.
Itsasargiaren antzeko eginkizuna dauka, haren argia gida moduan
erabiltzen delako itsasontzia porturatu behar dutenentzat. Izan
ere, kostaldea hurbil dagoela jakinarazten die, eta non dauden
zehatz-mehatz jakiten laguntzen die. Udal-bizimoduko zereginak
gehiago ezagutzen dituzten emakume hautetsiek ez dute
eskuliburua erabiliko, egoera eta leku ezagunak zeharkatzen
badituzte, baina haien gidaria izango da hain ohikoak ez diren toki
eta uneetan daudenean. Kargua lehen aldiz euren gain hartzen
duten emakume hautetsiei, ordea, tokiko hautetsi moduan garatu
beharreko zeregina garatzen lagunduko dien tresna izango da.
Beraz, eskuliburu hau laguntza moduan erabili ahal izango
duzu, arlo publikoan eta erabakiak hartzeko arloan hasitako
etapa berri horretan. Arlo hori, hain zuzen ere, gizonentzat dago
pentsatuta, batez ere, eta emakumeak geroago iritsi dira bertara.
Bertatik, eskuliburu honek zenbait giltzarri eskaini nahi dizkizu,
jarduera politikoa ezagutzen eta ulertzen laguntzeko. Izan ere,
emakumeei zailtasun erantsiak sorrarazten badizkie ere, aukera
bakarrak ere eskaintzen dizkie, euren bizi-baldintzak hobetzeko,
bigarren mailara alboratzen dituzten egiturak zein ereduak
eraldatzeko, eta, horren ondorioz, eredu sozial bidezkoagoa eta
berdintasunezkoagoa sortzeko.
“Itsasargi” honen bidez, hausnarketarako zenbait elementu argiztatu
nahi ditugu, baina haien asmoa ez da laburbide faltsuak erakustea,
ibilbide hasi berria sustatu nahi duzun udalaren ereduaren
araberakoa izan behar dela gogoraraztea baizik. Horretarako, oso
kontuan hartu beharko duzu zer gizarte-eredu ezarri nahi duzun
zure karguaren helburu diren biztanleentzat, hau da, zer ereduren
bidez lortuko duzun zure udalerria leku hobea izatea.
AURKEZPENA
7
Lagundu botoa
lortzen.
1914
5. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
98
Dena dela, batez ere, eskuliburu honek gogorarazi egin nahi
dizu bidaia honetan ez zaudela bakarrik, emakume kide asko
izango dituzula zenbait arlo nahiz unetan, eta kontzientziaren,
ausardiaren zein konpromiso partekatuaren bidez biderkatu ahal
izango dituzula zehaztutako helburuak lortzeko aukerak.
Horretarako, agiri honetako lehenengo orrialdeetan, tresna hau
zergatik eskaintzen dugun azalduko dugu, eta, gero, emakumeek
tokiko gobernuetan duten agerpenaren diagnostiko laburra
egingo dugu, 2015eko maiatzeko hauteskundeetatik aurrera.
Gero, udal-politikara iristen direnean emakumeek aurkitzen
dituzten zenbait oztopo izango ditugu aztergai generoa bera
kontuan hartuta, askotan aurreko argazkiaren erakusgarri dira-
eta. Hurrengo atalean, ostera, erronkaren garrantzia eta politikan
egoteko eta politika egiteko beste modu batzuen premia izango
ditugu hizpide. Amaitzeko, agiriko azken atalean, emakume
hautetsiak protagonista dituen politika eraldatzaile berri hau
gauzatzeko zenbait estrategia izango ditugu aztergai, eta Virginia
Woolfek bere lanean1
aipatutako norberaren gelatik egin beharko
dela azalduko dugu.
Virginia Woolf Basqueskolak gela hori eskaini nahi dizu
zeharkatuko duzun bide horretan, topaketarako, ikaskuntzarako
eta laguntasunerako eremua eduki dezazun.
1
Woolf, Virginia. “A room of one´s own” 1929.
“Fikzioa idatziko badu, emakumeak dirua
behar du eta gela bat beretzat”
VIRGINIA WOOLF
1ZERGATIK
EMAKUME
HAUTETSIENTZAKO
ESKULIBURUA?
New Yorkeko desfile sufragistako
partaiderik gazteena.
1912ko maiatzaren 4a
6. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
1110
Emakumeek arlo publikoan eta,
zehatz-mehatz, erabaki politikorako
arloetan zergatik duten agerpen
txikiagoa sakon aztertzen
ahalegintzen garenean, era
guztietako argudio ugari azaltzen
dira. Sarritan, emakumeetan
euretan oinarrituta daudenetara,
erruduntzat hartzen dituztenetara
eta erantzukizunak banakotzen
dituztenetara jotzen dugu. Edonola
ere, azterketa egokiagoa egiteko,
banakako kasuetatik haratago
doazen azalpenetan sakondu
beharra dago, errealitatearen
ikuspegi zabalagoa eta osoagoa
eskainiko digutelako, politika
orokorrean eta, batez ere,
udal-politikan berdintasunezko
partaidetza zailtzen duten
egiturazko elementuak
nabarmentzean.
Agiri honetan, hausnarketarako
zenbait elementu argiztatu nahi
ditugu. Horrela, errazagoa izango
da ulertzea norberak hartutako
erabakietatik haratago zergatik
uste dugun beste era bateko
faktore batzuek eragin sakonagoa
dutela errealitatean bertan
emakumeen eta gizonen arteko
alde nabariak daudela egiztatzen
denean. Askotan, egiturazko faktore
horiek neutralizatu egiten direnez,
ikusezin bihurtzen dituzte, eta
nabarmentzen dute nagusi den
gizarte-eredua desberdintasunetan
oinarrituta dagoela eta
sexuagatik sortzen direnak direla
sustraituenak eta, horren ondorioz,
“naturalizatuenak”. Hori dela
eta, emakumeek udal-politikan
duten partaidetza generoaren
ikuspegitik aztertu beharra dago,
banakotasunetik taldetasunera eta
arlo partikularretik egiturazkora
igarotzeko.
Horretarako, nork bere burua
ikusteko eta ulertzeko, ezinbestekoa
izango da gizartean “naturaltzat”,
“arruntzat” zer jotzen duten kolokan
jartzea. Hartara, zehaztu egin ahal
izango da generoaren arloko zer
egiturak eta agintek baldintzatzen
dituzten emakumeek eta gizonek
askatasunez hartzen omen dituzten
“Geure ikusezintasuna aitortzen
dugunean, agerikotasuneranzko bidea
aurkituko dugu behingoan”
MITSUYE YAMADA
erabaki asko. Beraz, diagnostiko
osoa egin beharra dago, erabaki-
prozesua indartu eta eraldaketarako
zein emantzipaziorako partaidetza
politikoa garatzen duten estrategiak
diseinatzeko.
Horrez gain, hori egin ezean,
generoaren araberako egiturak eta
aginteak zehaztu ezean, zailtasunak
eta porrotak banakakotzat hartzen
dira, norberaren ezintasunen eta
mugen ondoriotzat, alegia. Hori
dela eta, batzuetan, emakumeek
frustrazioz eta bakardadean
garatzen dute jarduera politikoa,
eta, euren bizipenak gizarteratu
nahi ez dituztenez, ez dute
esperientzian oinarritutako
ikasbiderik sortzen. Hain zuzen ere,
esperientziatik bertatik ikastean
eta partekatzean, beste emakume
hautetsi batzuei irekitzen zaizkie
ateak, ikasbide moduan erabili
ahal izateko eta elkarrekin politika
egiteko beste modu baterantz
eta berdintasunezkoagoak diren
gizarteetarantz aurrera egiteko.
“Zeure sufrimenduari harresia jartzen
badiozu, barrutik suntsitu ahal izango zaitu”
“Gailentzeko ezinbestekoa izango
da ikasi egin behar dugula gogoratzea”
FRIDA KAHLO
ROSA LUXEMBURGO
7. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
1312 12
Bi sufragista
botoa ematen,
New Yorken.
1917
2EMAKUMEEN
AGERPENA
EAEko TOKIKO
GOBERNUETAN
Gobernu-ekintzaren helburu
izango den ingurunea ezagutzea
beharrezko baldintza izango da,
erabaki egokiak hartzeko eta
jarduera politikoan sortzen diren
premiei erantzuna emateko.
Emakume hautetsiek garatu
beharreko lanean, une historikoak
eta kokalekuak izango dute zeresan
handia. Hori dela eta, ezinbestekoa
izango da kasuan kasuko
berezitasunak zein diren zehaztea.
Agerikoa denez, ez da gauza bera
udalerri txiki bateko udalean edo
hiri handi batekoan lan egitea,
teknikari adituko sail sendoak
dituen udal egituratuan edo zenbait
politika sail berean multzokatu eta
langile-falta daukan udalean lan
egitea eta kaudimendun aurrekontu
bateratuak dituen udalean edo zor
handiak dituen udalean lan egitea.
Elementu horiek guztiek haien
jarduera politikoan izango dute
eragina, neurri handi batean.
Hala ere, ingurunearen ezagutzaz
hitz egiten badugu, politiken helburu
diren testuingurua eta biztanleak
nolakoak diren ez ezik, politika
horiek nondik zuzentzen diren ere
aztertu beharko dugu. Emakumeek
eta gizonek erabakietarako zein
eragin politikorako esparruetan
dituzten posizioen eta baldintzen
ikuspegi globala eduki beharra
dago. Izan ere, lehen adierazi dugun
bezala, eragin-eremutik haratago
dauden egiturazko faktoreak egon
arren, erabakigarriak ere badira
kargua behar bezala betetzeko
orduan.
Aurreko lerroetan azaldu
dugun bezala, emakumeak
geroago iritsi dira jarduera
politiko instituzionalera, eta,
aurrerapausoak aurrerapauso,
erronka handiei aurre egin behar
diete oraindik.
Eusko Legebiltzarrean, esaterako,
2005. urtera arte, emakumeen
eta gizonen ordezkaritza ez zen
orekatua izan. Urte horretan, hain
zuzen ere, Emakumeen eta Gizonen
Berdintasunerako otsailaren 18ko
4/2005 Legea2
onartu zen, eta oso
erabakigarria izan zen agerpen
orekatu hori lortzeko orduan. Legea
2
Laugarren azken xedapenean, Eusko Legebiltzarrerako Hauteskundeei buruzko
ekainaren 15eko 5/1990 Legea aldatzen du, bertako 50. artikuluan honako paragrafo
hau txertatzean: “Alderdi politikoek, federazioek, koalizioek edo hautetsien elkarketek
aurkezten dituzten hautagaien %50 gutxienez emakumeak izan beharko dira.
Proportzio horri hautagaien zerrenda osoan eutsi beharko zaio, baita sei izeneko
tartean ere. Lurralde historikoko hauteskunde-batzorde eskudunek hautagaientzat
nahiz ordezkoentzat artikulu honetan xedatutakoa betetzen duten hautagaitzak baino
ez dituzte onartuko”.
8. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
1514
onartu zenetik, emakumeen eta
gizonen partaidetza orekatua izan
da. Hori dela eta, urteen joan-
etorrian joera nagusia emakumeen
eta gizonen ehunekoak hurbiltzekoa
izan den arren, zentzu horretan
legislatu arte ez zen benetako
parekotasunik lortu. Beraz, argi eta
garbi dago egintza kontzienteagatik,
hau da, ekintza positiboaren bitartez
benetako berdintasuneranzko bidea
sustatu duen erabaki politikoagatik
erdietsi dela emakumeen eta
gizonen agerpen orekatua benetako
berdintasunerako lehenengo
baldintza izatea.
EAEko udalei dagokienez,
Emakumeen eta Gizonen Benetako
Berdintasunerako 3/2007 Lege
Organikoa3
izan da Hauteskundeei
buruzko Legean eragina eduki
duena, eta, horren ondorioz,
emakumeen eta gizonen agerpena
orekatua da udal-politikan. Alde
horretatik, azken hauteskundeei
erreparatzen badiegu, 2015-2019ko
legealdirako hautetsitako lagun
guztiak kontuan hartuta, %41,5
emakumeak direnez, gehikuntza 2,7
puntukoa izan da 2011. urtekoaren
aldean.
Nolanahi ere, alkatetzei erreparatuz
gero, datuak ez dira hain onak.
Kasu horretan, azken udal-
hauteskundeetan emakume
alkateen ehunekoa 3 puntu igo
bada ere (6 puntu gehiago, 2007.
urtearen aldean), gizonekiko aldea
zinegotzigoetan baino askoz ere
adierazgarriagoa da 2015-2019ko
indarreko legealdian 64 emakume
alkate eta 185 gizon alkate4
daudelako, hau da, %25 besterik ez.
Emakumeek karguetan duten
iraupenari dagokionez, indarreko
legealdian emakume alkateen
%32,8k (19k, guztira) errepikatu
dute karguan, gizon alkateen artean
ehuneko hori %52,3koa izan denean
(101, guztira).
Azkenik, zertxobait nabarmendu
beharra dago emakume alkateen
agerpenari buruz udalen tamaina
kontuan hartzen denean. Hemen,
hain zuzen ere, EAEko hiriburu
guztietan emakume alkaterik ez
dagoela azpimarratu beharra
dago, batik bat. Udalerri ertain
eta txikietan, ordea, alkatetzetan
daukaten ordezkaritzaren
proportzioan dago haien agerpena.
Argazki orokor horretatik
haratago, oso garrantzitsua da
udal-politikara hurbiltzea eta
emakumeek euren gain hartutako
zinegotzi-motei erreparatzea,
gehienetan ohituraren arabera
esleitu dizkieten zereginekin
daukatelako zerikusia (Gizarte
Ongizatea, Kultura, Berdintasuna...
eta ez hainbeste Hirigintza,
Ogasuna...). Askotan, gainera, ez
dira hain garrantzizkotzat eta
esanguratsutzat jotzen gainerakoen
aldean. Edonola ere, ongizate
kolektiboarekin lotutako arloak dira,
eta erabateko bizitza edukitzean
beharrezkoak diren zenbait
arlotako desberdintasun sozialak
konpontzen dituzten zerbitzuen eta
baliabideen bitartez eskaintzen dira.
3
44 bis artikuluan, Hauteskunde Araubide Orokorrari buruzko Lege Organikoa aldatzen
da: “Honako hauexetarako hauteskundeetara aurkezten diren hautagaitzetan,
emakumeen eta gizonen osaketa orekatua izan beharko da: Kongresuko diputatuak,
udalak, uharteko kontseiluetako zein uharteko kabildo kanariarretako kideak (legean
bertan xedatutakoaren arabera), Europako Parlamentuko diputatuak eta autonomia-
erkidegoetako legegintza-batzarretako kideak. Horrela, bada, zerrenda osoan,
sexu bakoitzeko hautagaien kopurua ehuneko berrogeikoa izango da gutxienez.
Bete beharreko postuak bostetik beherakoak direnean, emakumeen eta gizonen
proportzioa ahalik eta orekatuena izango da kopuruari begira”. 4
Eskuliburu hau egin denean, oraindik eratu gabe zegoen Baliarrain.
9. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
1716
BERDINTASUNAREN IRUDIKERIA
3KARGUKO
ZEREGINAK
GARATZEAN
SORTUTAKO
OZTOPOAK
“Mugitzen ez denak
ez ditu kateak sentitzen”
ROSA LUXEMBURGO
Desberdintasunak ukatzen
direnean eta garden bihurtu
arte naturalizatzen direnean,
jendeak emakumeen eta gizonen
berdintasuna egia bihurtu
dela uste du oro har. Hori dela
eta, badirudi pertsona guztiek
aukera eta abagune berberak
dituztela baliabideak eskuratu
eta esparruetara iristeko
orduan, banakako gaitasunen
menpe bakarrik daudelako eta
desabantailan jartzen dituen
testuinguruak mugatzen ez
dituelako. Berdintasunaren
irudikeria horren ondorioz,
desberdintasunak betikotzen
dira, ukatzean ez dagoelako
eraldaketarako neurririk ezartzerik.
Aitzitik, eredu sozial patriarkalari
buruzko hausnarketa sakona
egiteko gai izanez gero, errazago
ulertu eta azaldu ahal izango da
emakume hautetsiek zer egoerari
aurre egin behar dieten egiturazko
desberdintasun horren ondorioz.
Batzuetan, zenbait udaletako
alkateak emakumeak direla
ikusten dugunean, aukera-
berdintasuna benetakoa dela uste
dugu. Emakumeak postu horietan
badaude, jakintzat ematen dugu
edozein emakumek egin ahal
izango duela gizon kideen baldintza
berberetan. “Token women”
kontzeptuaz ari gara, eta zenbait
emakumeren agerikotasuna
estrapolatzen du haien agerpen
arrunt eta emakume guztien
benetako berdintasunarekin. Horrez
gain, bertara zer baldintzatan
iritsi diren xehetasun handiagoz
aztertzeko aukerarik edukiko
bagenu, informazio gehiago izango
genuke kargura heltzean gainditu
behar izan dituzten ustezko genero-
baldintzatzaileei buruz.
Piketeak egiten, edozein
eguraldirekin. New York.
Eguneko Piketea.
1917
10. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
1918
ANDROZENTRISMOA:
GIZONEZKOTASUNAREN
UNIBERTSALIZAZIOA ETA
EMAKUMEZKOTASUNAREN
IKUSEZINTASUNA
“Mundua gizonen obra da, eta
egiarekin nahasten duten ikuspegitik
azaltzen dute”
“Objektibotasuna da gizarte patriarkalean
subjektibotasunari ematen zaion izena”
“Zibilizazio patriarkaleko eraketa
mental guztietan gorpuztutako falazia
androzentrikoa ez da emakumeak
‘erantsita’ bakarrik zuzenduko” SIMONE DE BEAUVOIR
ADRIENNE RICH
GERDA LERNER
Gizonezkotasunaren
unibertsalizazioaz hitz egitean,
oso “gizon-profil” zehatzaren
arabera nagusi den ereduaren
unibertsalizazioaz ari gara:
zuria, heterosexuala, heldua
eta enpleguduna. Hori dela eta,
emakumeenak ez ezik, beste
gorputz asko ere ez datoz bat
unibertsaltzat hartutako horrekin.
Gainera, arlo politikoan eta erabaki-
arloan bete-betean parte hartu
duten emakumeen kopurua txikia
den arren, egia ere bada bertan
egon diren emakumeen ekarpenak
ere badirela ikusezinagoak, baina,
batez ere, abian jartzean nagusi den
eredua zalantzan jartzen badute.
Horren ondorioz, sistema
patriarkalarentzat garrantzitsuak
diren jardueren arabera osatu
da agenda politikoa. Ohituraren
arabera emakumeei esleitu zaizkien
lanak, erantzukizunak eta zereginak
bigarren mailan daude, gutxietsi
egiten dira eta, askotan, ikusezinak
ere badira.
Adibidez, tradizioaren arabera
emakumeei esleitu dizkieten
zainketa eta etxeko zereginak
esparru pribatuko jardueratzat
Historiari begira, emakumeak
ez dira politika instituzionalean
egon, baina, horrez gain,
gizonezkotasuna hierarkizatu da
emakumezkotasunaren gainetik,
eta emakumeek arlo politikoan
daukaten partaidetza berriro
oztopatzen duten bi mekanismo
izan ditu atzera elikagai: gizonen
diskurtsoa unibertsalizatzea,
gizaki guztientzat balio bera duela
ulertuta, eta emakumeen ereduak
zein lorpenak ikusezin egitea.
11. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
2120
hartu dira beti, eta banan-banan
aurre egin zaie familia-esparruan
bertan. Ikuspegi feministatik,
ezinbestekoa da gizakien bizitzari
eta ongizateari eusteko zutabeak
agerian jartzea. Horretarako,
dagokien balioa eman behar zaie
bertan garatzen diren zereginei,
eta agenda publikoan bertan hartu
behar dira kontuan bidezkotasunez
eta berdintasunez kudeatzeko.
Beraz, emakumeek agendaren
prestaketan lan egin behar dute,
arlo pribatuko dimentsio politikoa
aztertzeko (“pertsonala politikoa
da”), genero-aginteak kolokan
jartzeko, politika beste era batera
egiteko eta esparru publikoa
zainketaren etikatik beste era
batera begiratzeko, balioesteko
eta kudeatzeko, erreferentzia
unibertsaltzat hartuta eta ez
bakarrik emakumeentzat.
KULTURA POLITIKOA
IRAGAZTEN DUEN BANAKETA
PUBLIKO PRIBATU SOZIALA
“Izan ere, jateko guztiak prestatu dira, plater
zein kikara guztiak garbitu dira; umeak eskolara eta
mundura bidali dira. Ez da ezertxo ere geratzen;
dena desagertzen da. Biografia eta historia batek
ere ez dauka hari buruz zer esanik”
VIRGINIA WOOLF
Esparru publikoaren eta pribatuaren
banaketan oinarritutako sistema
norbaitek familiaren esparruan
egindako lanean dago oinarrituta,
eta bizitzari eusteko eguneroko
zereginak eta zainketa garatzen ditu
(ugalketarako lana), beste batek
erabakirako zein ekoizpenerako
esparruetan eragiteko astia
eta askatasuna eduki ditzan
(ekoizpenerako lana). Lanaren
banaketa sexual horrek ondorio
desberdinak ditu emakumeentzat
eta gizonentzat.
Egia da emakumeek gero eta
agerpen handiagoa dutela
ekoizpenerako eta erabakirako
arloan eta, askoz neurri txikiagoan
bada ere, gizonek ere gero
eta agerpen handiagoa dutela
esparru pribatuan. Edonola ere,
benetako baterako erantzukizunik
ez dagoenez, esparru batek
bestean hartzen dituen erabakien
eraginpean daudela sentitzen dute
emakumeek, eta emakumeek eta
gizonek ez dituzte ukoak modu
berean hartzen.
Tokiko politika bizitza pribatuarekin
bateraezina den ordutegirik
gabeko eta erabateko arduraldi
bakarreko lana omen da. Ustezko
bateraezintasun horrek ez ditu
ondorio berberak emakume eta
gizon hautetsientzat. Emakumeei
dagokienez, bizitza pribatuan
hartzen dituzten erabakiek askoz
neurri handiagoan baldintzatuko
12. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
2322
dute haien jarduera politikoa, eta,
aldi berean, jarduera politikoari
buruz hartzen dituzten erabakiek
ere eragin handi-handia izango
dute haien bizitza pribatuan eta
erabakiok euren gain hartzeko
moduan.
Esate baterako, emakume batzuk
karguaz jabetzen direnean, familia
osoaren proiektua denez, etxeko
lanak eta zainketako lanak antolatu
behar dira berriro, eta, horren
ondorioz, baterako erantzukizuna
areagotu beharra dago.
Era berean, beste gai bat ere
argiztatu beharra dago emakumeen
kasuan bi esparruen artean dagoen
sinbiosiari dagokionez: politika
egiteko daukaten moduaren
inguruan sortzen diren itxaropenak,
alegia.
Emakumeak esparru publikoan
sartu badira ere eta haien zeregin
soziala beste era batera marrazten
hasi bada ere, emakumeen
zein gizonen arteko zereginen
banaketak eta genero-aginteek bere
horretan diraute, eta emakumeei
eskatzen diete esparru pribatuko
jardueran garatzen dituzten jarrerei
eta jokabideei eusteko. Beraz,
publikoaren eta pribatuaren arteko
banaketa sexuala neurri batean
desitxuratzen denean ere jokabide-
ereduei eustea da helburua.
Erabakirako eta botererako
postuetan emakume gutxiago
egotea eta, batzuetan, emakumerik
ere ez egotea ohikoa da arlo
gehienetan: enpresak, instituzio
publikoak, gizarte-erakundeak...
Zenbat eta gorago begiratu, orduan
eta emakume gutxiago daude.
Aurreko atalean adierazitako datuek
egiaztatu egiten digute nolako aldea
dagoen emakume zinegotzien eta
emakume alkateen ehunekoen
artean gizonen ehunekoei
dagokienez. Hori dela eta, agerikoa
da udal-politikan bertan ere
badagoela “kristalezko sabairik” edo
“zoru irristakorrik”.
Kultura politikoari buruz egindako
zenbait azterketa5
feministatan
argudiatutakoaren arabera, eragin
politikorako esparruak ia-ia gizonek
bakarrik bete dituztenez, gizonezko
ohiturak eta egikerak dira nagusi.
Horrela, bada, kultura androzentriko
zehatzeko sinbologiak,
erreferentziako ereduak, erritualak,
arauak eta sinesmenak dira nagusi.
Batzuetan, esaterako, eremu ez-
formalek ere zeresan handia dute
udal-politikako egunez egunekoan,
gehiago hurbiltzeko orduan,
konfiantzako harremanak ezartzeko
orduan... Eremu horietan, gainera,
emakumeek agerpen gutxiago
dute askotan zainketako lanarekin
lotutako arrazoiengatik. Beraz,
agerpena funtsezko faktorea da
igoera politikoari begira.
Emakumeek eta gizonek publikoan
daukaten partaidetzan aldaketak
egiteko, aldaketa kultural
sakonerako estrategiak jarri
beharko dira abian. Alde horretatik,
ulertu egin beharra dago kultura
bera pertsonak baino lehenagotik
dagoela eta, horren ondorioz,
heredatutako osagaiak dituela eta
sortzaileen balio batzuei eusten
diela. Dena dela, ulertu ere egin
beharra dago kultura etengabe
aldatzen ari dela eta bertan parte
hartzen dutenen ekarpenen
bitartez eraldatzen dela. Hortik,
ikuspegi horretatik, hain zuzen
ere, publikoaren kudeaketan esku
hartzen dutenek behar besteko
konpromisoa hartu behar dute
kultura hori berdintasunaren
mesedetan eraldatzeko.
“Emakumeak aldatzeko beldurraren gatibu
dira, aldatzean betiko moduko emakumeak izango
ez direla uste dute-eta. Horrez gain, benetan uste
dute aldatzea ezinezkoa dela, emakumeak izateko
modu unibertsal bakarra dagoela, betidanik izan
dela horrela eta halaxe izango dela”
MARCELA LAGARDE
5
San José. Begoña: De la impotencia de Antígona al empoderamiento de las mujeres
en el siglo XXI. 2004.
13. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
2524
Kapela deigarrien garaian, Harriot
Stanton Blatch andrea Wall Streeteko
jendetzari hitz egiten.
1915-1920
4ERRONKAREN
GARRANTZIA
“Aurrerakuntzarako gizonezko ereduak
saldu duen hazkuntza ekonomikoa diruaren eta
kapitalaren hazkuntza da, eta beste era bateko
aberastasunen suntsipenean dago oinarrituta;
naturak eta emakumeek ekoitzitakoa, esaterako”
VALDANA SHIVA
“Zergatik sartu naiz politikan? Zer
eskaini nahi dut? Nolako eragina
izan nahi dut udalerrian bizi direnen
bizitzan? Niretzat zer arlo dira
interesgarrienak? Zer helburu ditut?”.
Jakin badakigu emakume hautetsi
askok horixe bera galdetu diotela
euren buruari eta, batzuetan, uste
baino denbora gehiago behar izan
dutela galdera horiei erantzuteko.
Izan ere, galdera horiei erantzuteko,
sakon hausnartu beharra dago, eta
norberaren burua ikusi eta ulertu egin
beharra dago beste batzuek diseinatu
duten eremuan. Eremu horrek,
ordea, aukera bakarrak eskaintzen
ditu emakume hautetsiek garatu
beharreko lanaren helburu izango den
udalerriko biztanleen bizi-baldintzak
hobetzeko.
Badago zeregin hori bakarrik eta
taldean garatzerik. Aztergai dugun
kasuan, oso interesgarria da
emakumeen eremu kolektiboetan
galdera horiei erantzutea. Hartara,
hausnartzean, esperientzia
partekatuak zehaztu ahal izango dira,
eta funtsezkoak izango dira udalerrian
kargu publikoa betetzeko erabakia
zergatik hartu duten sakon aztertzeko
orduan, etapa horretan bertako
sustatzaileak izango direla kontuan
hartuta.
Atal honetan, euren egoeraren eta
posizioaren jakitun diren emakumeen
egikera politikoaren zenbait elementu
jarri nahi ditugu agerian, bidezkoagoa
den gizartearen alde egiten dute-
eta. Hartara, haien ahalegin handia
nabarmenduko dugu, eta beste
emakume batzuei emango dizkiegu
etorkizun berrirako bidea elkarrekin
egiteko erraztasunak.
Emakumeak esparru publikora
hurbiltzen direnean, gehienek euren
udalerrietako bizi-kalitatea hobetzea
14. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
2726
eta gizarte bidezkoagoa lortzeko lan
egitea dute helburu. Edonola ere, Clara
Fasslerrek6
dioenez, emakumeak
tokiko politikan egon arren, ez du
zuzenean esan nahi generoaren
ikuspegia programa eta politika
instituzionaletan kontuan hartuko
denik eta egikera politikoen inguruko
aldaketa sakonak abian jarri eta
gertatu egingo direnik. Alde horretatik,
oso gogoan eduki behar dugu
instituzio politikoak oso sustraituta
dauden dinamiketan zein egikeretan
daudela egituratuta eta oinarrituta
eta erresistentzia handia erakusten
dutela edozein aldaketaren aurrean,
baina, are gehiago, horren ondorioz
generoaren arloko aginteak kolokan
jartzen badira.
Era berean, oso kontuan hartu behar
dugu emakumeak zer testuingurutan
iristen diren tokiko politiketara.
Instituzio politikoen zilegitasuna
krisian dago gaur egun, eta sistema
ekonomiko finantzarioaren beraren
krisiak ere txarrera egin du. Beraz,
horri aurre egiteko ezarritako neurrien
ondorioz behar beste baliabiderik
ez dagoenez, udal askotako
politikak baldintzatuta daude erabat.
Testuinguru horretan, ziur zenbait
emakume hautetsik frustrazioa
sentitu dutela edo, seguruenik,
noizbait, frustrazioa sentituko dutela
haien itxaropenak mugatuta daudela
ikusten dutenean edo hasiera
batean proposatu zituzten aldaketak
aurrera eramatea haien esku ez
dagoela antzematen dutenean. Dena
dela, testuinguru horretan ere, are
handiagoak dira publikotik pertsonen
bizitzaren hobekuntzan esku hartzeko
eta gizarte-antolakuntza bidegabearen
ondorioz sortutako arazoak
konpontzeko premiak. Pertsonen
bizitza eta zainketa helburu nagusitzat
hartzeko premia horren aurrean, are
nabariagoa da emakume hautetsiek
esparru publikoan egin dezaketen
ekarpena.
“Emakumeek arlo guztietan izan
dituzten lorpen bikainek betiko isilarazi dituzte
emakumeen gutxiagotasunaren inguruko argudio
leloak. Batzuek, ordea, fetitxe horri eusten diote
oraindik, euren agintea mehatxupean egotea
gorrotatzen dutelako beste ezeren gainetik.
Horixe bera da aginte guztien ezaugarria:
ugazabak bere esklabo ekonomikoen gainean
daukan agintea, gizonek emakumeen gainean
duten agintea... Nolanahi ere, emakumeek
kaiolatik ihes egiten dutenean, oinkada, urrats
luzeak ematen dituzte askatasunerantz”
EMMA GOLDMAN
6
Fassler, Clara: “Desarrollo y participación política de las mujeres. Argitalpen honetan:
Repensar la teoría del desarrollo en un contexto de globalización”. Celso Furtadoren
omenez. Vidal, Gregorio; Guillén R., Arturo. (konp). 2007ko urtarrila.
“Ez diogu geure benetako altuerari
erreparatzen, harik eta zutik jarri arte”
EMILY DICKINSON
15. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
2928
Udal-politikan parte hartzean,
jabekuntzaren7
arloko esperientzia
sortu daiteke etengabeko
ikaskuntza kolektiborako
prozesuaren bitartez. Horretarako,
begirada zabaldu eta gizarte honen
osagaiak izatean konturatu gabe
barruratutako zenbait dinamika
eta balio gainditu beharko dira.
Emakumeak, gizonak bezala,
menderakuntza patriarkaleko
ereduan gizarteratu dituztenez,
bertako aginteak ere berregiten
dituzte. Hori dela eta, emakume
politikari moduan gizartean eta
instituzioetan bertan proposatutako
aldaketak aurrera eraman ahal
izateko, funtsezkoa da gizonen
eta emakumeen eta, kasu zehatz
honetan, udal-politikan bete-betean
parte hartzeko erabakia hartu
duten emakumeen eguneroko
bizimoduan eragina duten genero-
arloko baldintzatzaileei eta aginteei
erreparatzea. Horren jakitun egotea
oso lagungarria da emakume-
izaerarekin lotutako premiak
sentitu beharrean premia horiek
zehaztu eta aipatu egiten direnean
eta premia horiei aurre egiteko
irtenbideak diseinatu eta garatu
egiten direnean. Horri esker, badago
tokiko politikako testuinguru zehatz
batean emakume hautetsi moduan
bizitako esperientziari esanahia
ematerik, arrazoiak zein diren
ulertzerik eta berdintasunezkoagoa
zein bidezkoagoa den gizarterako
egokiagoak diren egikera politiko
berriak ezartzerik.
Generoaren arloko aginteei
erreparatzeko eta aginteoi aurre
egiteko politikak proposatzeko,
emakumeen interes estrategikoak
kontuan hartu behar dira agenda
politikoan. Hau da, berehalakoagoak
diren premia praktikoei emandako
erantzunetik haratago, genero-
arloko desberdintasunezko
harremanen azterketaren ondorioz
sortutako helburu bateratuak
zehaztu behar dira, eta gizartearen
antolakuntza berdintasunezkoagoa
izan behar dute xede. Interes
estrategiko horien arabera, beste
emakume politikari batzuekiko
aliantzak sortzeko behar besteko
oinarriak ezarriko dira, eta egikera
politiko berrirako oinarriak
sendotuko dira.
Emakumeen premia praktikoen
eta interes estrategikoen artean
dauden aldeak aztertzeko orduan,
oso kontuan hartu beharra dago
lehenengoek bizi-baldintzak
hobetzen badituzte ere gizartean
daukaten posizioa aldatzen ez
dutela. Esate baterako, emakume
politikariek agenda bateratuaren
barruan proposatzen dute
haurtzaindegiko zerbitzuak eskaini
behar direla uztarketa zailtzen
duten orduetan egindako bileretan.
Horren bidez politikari lan egiteko
baldintzak errazten badira ere, ez
da kolokan jartzen zainketa bera
baterako erantzukizuna izan behar
denik eta jarduera politikoaren
ordutegiak egokienak diren ala ez,
emakume zein gizon politikarien
bizitza zein familia jarduera
horrekin uztartzeko orduan.
Bestetik, emakume hautetsiek
euren eskariak bideratu litzakete
zeresan politiko handiagoa duten
gizon kideen bitartez. Horren
ondorioz euren mezuak igortzeko
orduan dituzten baldintzek hobera
egingo balute ere, ez litzateke
eremu politikoan daukaten posizioa
hobetuko, haien proposamenak
berdintasunez defendatu daitezen.
Celia Amorósen esanetan, eremu
horietan emakumeak “besaulkian
eroso-eroso eseri beharrean
aulkiaren ertzean jesartzen direlako
gertatzen da hori. Onerako nahiz
txarrerako. Txarrerako, boterea
erabateko inbestidurarik gabe
darabilgula dirudielako: gizonen
berrespen-dosi gehigarriak behar
ditugu, indartzekotan”.
7
Beijingeko Munduko IV. Konferentziako Adierazpenean, honako hauxe azaltzen da
emakumeen jabekuntzari buruz: gizarteko arlo guztietan baldintza berberetan bete-
betean parte hartzea eta erabakirako zein botererako prozesuetan ere parte hartzea
funtsezkoa da berdintasuna, garapena eta bakea lortzeko.
Piketearen aurrealdea.
1917
16. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
3130
Batzen dituzten interes
estrategikoak beste emakume
politikari batzuekin partekatuz gero,
genero-arloko desberdintasunak
eraldatu behar dira, eta emakumeek
elkarrekin joan behar dira
berdintasunezko gizarterantz.
Horren bidez ez dugu esan nahi
emakume guztien bizi-esperientzia
berbera denik, baina emakumeak
izateagatik bizi-uneak, esperientzia
zehatzak eta generoaren arabera
esleitu dizkieten zereginekin
lotutako premiak nahiz interesak
partekatzen dituzte.
Oro har, emakumeen eta, batez ere,
tokiko emakume hautetsien interes
estrategikoetan oinarritutako
agenda bateratuak diseinatuz
gero, errazagoa izango da beste
emakume batzuekiko aliantzak
eratzea, esperientziak partekatzea
eta tokiko politiken garapenari
begira aliantza horiek nolako
ahalmena duten balioestea.
Hartara, emakumeak eurak
oso pozik egongo dira euren
herriaren alde lan egiteagatik
eta herritarren bizi-kalitatea
hobetzeagatik, baina, horrez
gain, jakin badakite emakumeen
eta gizonen desberdintasunak
gainditzeko moduko gizartearen
oinarriak ezartzeko lan egingo
dutela. Aldi berean, gainera,
beste emakume batzuei emango
dizkiete erraztasunak tokiko
politikan sartzeko eta euren kargua
garatzeko orduan.
Tokian-tokian, genero-arloko
desberdintasunen jakitun
diren emakumeak daudenean,
gizakien bizi-esperientzien
unibertsaltasunaren ideia faltsua
apurtzen da. Hau da, emakumeek
udaleko ordezkaritza-organoetan
parte hartzen dutenean, ziurtatu
egiten da haien mundu-ikuskera
erabakiak hartzeko prozesuan
hartuko dela kontuan. Horrela,
bada, gizonezkoen erreferente
unibertsalaren baliotasuna jartzen
da kolokan guztia neurtzeko unitate
moduan, eta, horrez gain, egikera
politiko tradizionalei ere botatzen
zaie erronka.
Egikera berriak ezartzean, “irabazi
eta galtzeko” jokoa oinarri duen
“joko politiko tradizionalean”
sustraitutako dinamikak jartzen
dira kolokan, eta aliantzetan zein
adostasunean oinarritutako egikera
politikoak sustatzen dira. Gainera,
egikera politiko horiek emakume
eta gizon hautetsientzat balioetsi
beharko lirateke.
Horrez gain, emakumeek esparru
politikoan daukaten partaidetzak,
haien premia praktikoak zein
interes estrategikoak agenda
publikoan sartzeko prozesuak,
negoziaketak eta aliantzak
sorrarazten dituen adostasunak
ateak irekitzen dituzte, genero-
arloko baldintzatzaileengatik
arlo publikoan parte hartzen ez
zuten beste emakume batzuek
lerrokatzeko moduko erreferenteak
eta euren agintearen helburua
diseinatzeko moduko agenda
berriak eduki ditzaten.
Emakume hautetsiak emakume
askoren borrokari, lanari eta
konpromisoari esker iritsi ahal
izan dira kargura. Izan ere,
feminismoko era guztietako
uholdeetan, bozkatzeko aukera
izan dute lehendabizi; eta
bozkatuak izatekoa, ondoren.
Mary Wollstonecraftek (1759-
1797) “emakumeen eskubideak”
“gizonen eskubideen” aldean
aldarrikatu zituenetik, harik
eta botorako eskubidearen
aldeko borroka sufragistak
gertatu ziren arte, hainbat eta
hainbat emakumek aurrera egin
dute emakumeen partaidetza
soziopolitikoan. Hori dela eta,
neurri batean, genealogia
feminista hori aitortzen denean,
hurrengo emakumeentzako
lorpen berriak ere eskaintzen
dira, eta, horren ondorioz, beste
aurrerapauso batzuk ere ematen
dira berdintasuneranzko bidean.
“Benetan barregarria da gizon baten
lana norberaren gain hartzea emakume batek
egin duela esateko bakarrik. Zereginari zurea
delako eta garatu egin nahi duzulako ekitea da
zentzuzko arrazoi bakarra”
DOROTHY SAYERS
17. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
3332
Sufragistak informazio-orriak
banatzen 1913ko martxoaren
3ko desfile sufragistari buruz
5
POLITIKAN
EGOTEKO
ETA POLITIKA
EGITEKO
BESTE MODU
BATZUETARANTZ
“Emakumeek dihardutenean, ez dute
gizonen boterean parte hartzen, boterearen
kontzeptua bera jartzen dutelako kolokan”
CARLA LONZI
Ez dugu politikan egoteko eta politika
egiteko beste modu batzuei buruz hitz
egiterik, esentzialismoei erreparatzen
badiegu eta oso kontuan hartzen
ez badugu emakume hautetsien
mugimendurako egituren eta
euren ezaugarrien ondorioz erabat
anitzak direla, gertaerak nahierara
bizi dituztela eta, batzuetan, topo
egiteko aukerarik ez dutela edo topo
egin nahi ez dutela. Edonola ere,
egoerak, oztopoak eta, batez ere,
agenda partekatzean eta hori guztia
mahai gainean jartzean, errazagoa
da emakumeak izateagatik abian
jartzen diren mekanismoak zein diren
zehaztea eta zer erronka partekatzen
dituzten jakitea. Hartara, hortik
aurrera, norberak aukeratuko du
zer eremu den onena egoerei aurre
egiteko eta bere kargua ahalik eta
modu onenean garatzeko.
Hori argitu ostean, oso kontuan ere
hartu beharra dago sarritan sistema
bera, aldaketak ekiditeko estrategia
moduan, aldeak nabarmentzen
saiatzen dela eta emakumeak
izateagatik emakume hautetsiek
partekatzen dutena ezkutatzen
ere bai. Hori dela eta, hasiera
batean, baliteke erraza ez izatea
emakume hautetsiek emakume
moduan partekatzen dituzten interes
estrategikoak zein diren zehaztea,
nahiz eta oso suspergarriak izan
euren arteko aliantzak ezartzeko
orduan. Dena dela, agenda bateratu
hori taldean eratzen dutenean egingo
dute aurrera, eta karguaren garapena
errazteko moduko egikera eta
egokera politiko berriak ezarri ahal
izango dituzte.
Emakume hautetsiek partekatzen
dituzten interes estrategikoak
zehazteko (agenda politiko
eraldatzailea ezartzeko oinarria direla
kontuan hartuta), jabekuntzarako
prozesua garatu beharra dago.
Hau da, prozesu horren bitartez,
emakumeek autonomia handiagoa
eta haien bizitzan nahiz beste
emakume batzuen bizi-baldintzetan
18. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
3534
eragina duten erabakiak hartzeko
ahalmen handiagoa izango dituzte.
Hartara, boterea eraldatu eta
emakumeen zein gizonen artean
birbanatuko dute, azken batean.
Prozesua izango balitz bezala hitz
egiten dugu jabekuntzaz. Lehenengo
eta behin, hain zuzen ere, banakako
mailan erreparatu beharra dago; eta,
ondoren, maila kolektiboan. Horrela,
eredua eta botere-harremanak
eraldatzea izango da azken helburua.
Banakako mailan generoari
erreparatzeko giltzarrietakoa da
zer gertatzen den ulertzea eta
testuinguru zehatzean lekuratzea.
Horretarako, bertan eragina duten
genero-arloko faktoreak aztertu
behar dira. Errealitatea bera
testuinguruaren arabera ulertzean,
are elementu gehiago edukiko
ditugu, genero-arloko harremanen
inguruko kontzientziazioa handiagoa
izateko eta emakumeen eguneroko
bizimoduan nolako eragina duten
jakiteko. Banakako jabekuntzak
begirada zabaltzen duenez, badago
ingurune hurbila beste ikuspegi
batetik interpretatzerik eta emakume
hautetsiek frustrazioa, segurtasun-
falta, aitorpen-falta... zer egoeratan
sentitzen duten zehazterik. Sentipen
horiek, gainera, haientzat arrotzak
diren egikera politikoengatik sortzen
dira, eta, horren ondorioz, egikera
horiek eraldatzeko ondoezak dituzte.
Banakako mailako jabekuntzarako
prozesuari esker, badago politikarik
egiterik, baina, horretarako, egoera
horiek sorrarazten dituzten ondoezak
zein diren zehaztu beharra dago, hau
da, izena jarri behar zaie, adierazi
egin behar dira eta emakumeak
bigarren mailara baztertzen dituen
sistemaren beraren osagai moduan
ulertu behar dira.
Nolanahi ere, kontzientziatzeko
banakako prozesu hori maila
kolektiborantz bilakatu behar da
eraldatzeko ahalmena edukitzeko.
Jabekuntzarako prozesuetan,
beraz, kolektibotasunak funtsezko
zeresana izango du: hierarkikoak eta
simetrikoak ez diren harremanetatik
beste emakume batzuekin
partekatzea eta begirada berria
eduki ahal izatea esperientziak zein
sentipenak beste ikuspegi batetik
interpretatzeko, jabekuntzarako
prozesuan bertan eman beharreko
ezinbesteko aurrerapauso moduan.
Emakumeek “emakumeon”
kontzientzia kolektiboa sortu
dezaketela diogu, eta, horretarako,
beste emakume batzuekin batera
hausnartu behar dute, partekatutako
helburuak nahiz xedeak zein diren
zehazteko. Hori dela eta, elkarrekin
zer gizarte-eredutarantz abiatuko
diren erabakitzeko adostasuna
lortu beharko dute. Batzuetan,
gutxienezkoen adostasuna izango da;
eta, beste batzuetan, gehienezkoena.
Jabekuntzarako prozesuetako maila
kolektiboaz hitz egitean, ageri-agerian
jartzen da nolako ahalmena daukaten
eraldatzeko orduan. Gure iritziz, beraz,
aldaketarako banakako prozesuak
ez dira nahikoak izango aldaketa
sozial zein politikoen lorpenari begira
emakumeen ekintza kolektiboa
sustatzeko neurriak ezartzen ez
badira.
“Nire guraria ez da emakumeek gizonen
gaineko boterea edukitzea, euren buruaren
gaineko boterea izatea baizik”
“Den-dena gizonezkotasunetik
pentsatuta eta egituratuta dago.
Batzuetan, nahiz eta emakumeek agindu,
ez da kontuan hartzen badagoela beste
era batera agintzerik”
MARY WOLLSTONECRAFT
GEMMA CERNUDA
19. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
3736
San Franciscoko sufragista ordezkarien harrera
New Jerseyn, Washingtoneko Kongresura
bidean, 500.000tik gora sinadurako eskaera bat
aurkeztera doazela.
1915
6GELA BAT
NORBERARENA
“Askatasuna ikasteko, erabili
egin beharra dago”
CLARA CAMPOAMOR
Haien eragin-ahalmena zehazten
eta mugatzen duten elementuak
zein diren aurretiaz aztertu gabe
eredu ideala helburu daukan
jarduera politikoa proposatzen
dutenean, emakumeek frustrazioa
sentitzen dute, eta baliteke haien
helburuak ere desitxuratuta
geratzea. Berdintasunezkoagoa
eta bidezkoagoa den gizarte zein
harreman eredua sorrarazten
duen jarduera politiko eraldatzailea
xede nagusia bada, utopia lortezin
bihurtuko da, norabide horretarantz
abiatzeko tresna eskuragarriak behar
bezala doitzen ez badira. Gida honek
emakume politikariak helmugara
iristeko erabili ditzaketen tresnak
argiztatzeko itsasargia ere izan nahi
du.
Atal honen helburua, ordea, ez da
errezeta magikoak eskaintzea,
zenbait estrategia biltzea baizik.
Izan ere, beste emakume batzuen
esperientzietan oinarrituta daudenez,
erabilgarriak izan daitezke jarduera
politikoa garatzeko orduan. Estrategia
horiek, hain zuzen ere, lehenago
agiri honetan aipatutako oztopoak
gainditzeko tresnak izango dira. Beste
emakume batzuen esperientzietan
oinarritutako estrategia horiek
identifikatu ahal izan ditugunez,
argi eta garbi dago egoera bera
aldatzen hasi dela, politikan beste
era batera egoteko eta egiteko
esperientziak daudela eta eredu
berri horiekin bat egitean aldaketa
eraldatzaileetaranzko bidea
sendotzen dela. Hortik, saiakuntzak
egin beharko dira, eta guztiak egoera
zein errealitate dinamikoen ondorioz
sortu direla ulertu beharko da. Hori
dela eta, ez dira unibertsalak izango,
eta testuinguruen arabera balioetsi,
moldeatu, egokitu eta ezarri egin
beharko dira.
Halaber, nabarmendu beharra dago
hemen proposatutako estrategiak
erabilgarriak izango direla jarduera
politikoa emakume hautetsi moduan
garatzeko eta emakumeen eta,
20. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
3938
oro har, herritarren egikera ere
arautzeko. Oso gomendagarria izango
litzateke instituzioek behar besteko
baldintzak sortzea haien karguaren
helburu izango den udalerrian bizi
diren emakumeen mesederako ere
jarduteko. Hartara, emakumeen
jabekuntza helburu duten politiken
bitartez, aldaketarako eragile aktiboak
izango dira emakume hautetsiekin
batera.
Atal honetan, Virginia Woolfen ideiari
helduko diogu berriro. Izan ere, nork
bere gela eduki behar zuela zioen,
gizonena izan ohi den erabaki-
gunera heldutako emakume-izaera
horretatik proposatu behar direlako
behar besteko estrategiak, jarduera
politikoa garatzeko eta emakumeek
zein gizonek gure udaletan dituzten
baldintzak eta posizioak parekatzeko.
Nola, bada?
Gure proposamena hiru jabekuntza-
mailen arabera dago egituratuta
(banakakoa, kolektiboa eta
eraldaketarakoa), eta, horrez gain,
haiekin lotutako faseak ere zehazten
dira. Hartara, badago eraldaketarako
prozesu kontzienteak egituratzerik,
banakako prozesuetan eta prozesu
kolektiboetan oinarritutako ekintza
sustatzeko.
Honako hauexek dira proposatutako faseak:
Sentitzea -> Jakitea -> Ahal izatea -> Nahi izatea -> Egitea
Sentitzeko eta jakiteko faseak
banakako mailaren inguruan
egituratuko ditugu, haien ondorioz
gainditu beharreko egoerari
erreparatu behar zaiolako eta zergatik
sortu den jakin beharra dagoelako.
Ahal izatea eta nahi izatea, ostera,
dimentsio kolektiboan proposatuko
da, ekintza bateratuaren eta interes
estrategikoen egituraketaren
ondorioz ezarriko direlako aldaketa
eraldatzailea lortzeko borondaterako
eta egiteko faserako beharrezkoak
diren baldintzak. Aldaketa hori,
gainera, emakume bakoitzaren
egoera pertsonaletik haratago joango
da, eta emakume guztiek tokiko
politikaren garapenean dauzkaten
baldintzak eta posizioa hobetuko ditu.
“Nire ustez, edozein adinetan
matxinatzeko adorea duten emakumeak
dira bizitza sustatzen dutenak..., matxinoak
dira eskubideen mugak hedatzen dituztenak,
apurka-apurka..., gaizkiaren mugak estutu eta
desagerrarazi egiten dituztenak”
NATALIE C. BARNEY
MAILAK
Banakakoa
Sentitzea Jakitea
MAILAK
Kolektiboa
Nahi izatea Ahal izatea
Egitea
MAILAK
Eraldatzekoa
21. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
4140
BANAKAKO MAILA
Hasteko, eraldaketarako prozesuko
lehenengo bi faseak izango ditugu
aztergai, oso lagungarriak izango
direlako testuingurua ulertzeko,
bertan lekuratzeko eta gizarte-
egitura zapaltzailean kokatzeko
orduan. Hori dela eta, horren
arabera jarduteko motibazioa
emango dutenak izango dira.
Sentitzeko eta jakiteko faseak aldi
berean eman daitezke, sentitzeko
fasea jakiteko fasearen ondorioa
delako (zenbat eta gehiago jakin
sistema heteropatriarkalaren
ondorioei buruz, zenbat eta gehiago
jakin genero-arloko aginteek
emakumeen zein gizonen bizitzan
sortzen dituzten ondorioei eta
mugei buruz, orduan eta gehiago
sentituko dugu), baita jakiteko
fasea sentitzeko fasearen ondorioa
ere (zenbat eta gehiago egon
errealitate horren eraginpean,
orduan eta gehiago sentituko
dugu, orduan eta gehiago jakin
nahi izango dugu bertan eragina
duten faktoreei buruz). Sentitzeko
fasean, oso garrantzitsua izango
da emakumeen oinazeei eta kalteei
entzutea eta agintea ematea,
helburu nagusia ulertzeko eta
eraldatzeko bilaketari ekitea bada.
Beraz, egin ahal eta nahi izateko
eta, horren ondorioz, jarduteko eta
eraldatzeko premisak izango dira
kontzientziazioa eta sentsibilizazioa.
Horretarako, badago jakintzatik
abiatzerik…
Emakume askoren iritziz,
behar bezala prestatu beharra
dago politikan jarduteko. Alde
horretatik, emakume hautetsi
gehienentzat zailtasun erantsia
da euren erantzukizun ugariak
uztartzeko zailtasunen ondorioz
behar beste denbora ez edukitzea.
Arlo publikoan (gainerako gizon
eta emakume politikari kideekin,
estrategia kolektiboagoen bila)
nahiz arlo pribatuan (zainketako
zereginak negoziatzeko eta
irtenbide praktikoak bilatzeko),
zailtasun hori agerian jarri
beharko litzatekeen arren, oso
kontuan ere hartu beharra dago
ikaskuntza etengabeko prozesua
ere badela eta haren iturriak
zein edukiak identifikatu behar
direla ohiko eraketetatik haratago.
Hartara, politika zehatzak lantzeko
orduan, hobeto lekuratzeko tresna
lagungarria izan daiteke gai
hori jorratzen duten pertsonekin
edo taldeekin erkatzea. Horrela,
bada, eduki badituzten udaletako
teknikariek, euren ekintzailetzagatik
arloa ezagutzen duten taldeek
eta egoera berean egon diren
erreferentziako beste pertsona
batzuek ekarpenak egin ahal izango
dituzte neurri handi batean, eta oso
lagungarriak izango dira helburu
zehatzak azaltzeko eta lekuratzeko
orduan.
Jarduketa-eremua zein den eta
zenbait udal-sailetan egindako lana
garatzean zer aukera sortzen diren
jakinez gero, badago behar besteko
plangintzak egiterik, legealdian
jarraitu beharreko bidea zein den
zehazteko eta plangintza hori
garapenerako premien arabera
egokitzeko moduko tresnak eduki
ahal izateko. Edonola ere, oro har
eskuratu dezakegun jakintzan
ez da generoaren azterketa
kontuan hartzen. Karguaren
helburu izango den udalerriko
emakumeen eta gizonen egoera
zehatza zein den jakitea funtsezkoa
“Bizitzan, ezin gara ezeren beldur izan.
Ulertu besterik ez dugu”
MARIE CURIE
22. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
4342
da politika egiteko orduan.
Ustezko desberdintasun-kotak
identifikatzeko orduan sexuaren
arabera banatutako datuak eta
informazioa edukiz gero eta garatu
beharreko politiken eraginari
buruzko aurretiazko adierazleak
edukiz gero, kasuan kasuko
plangintzetan behar besteko neurri
zuzentzaileak ezarri ahal izango
dira emakumeen eta gizonen
berdintasuna lortzeko.
Virginia Woolf Basqueskolak
jakintza hori eskuratzeko aukera
ematen du, generoaren ikuspegitik
udal-politikarekin lotutako zenbait
gaitara hurbiltzeko mintegien
bitartez. Horrez gain, tokiko
politikarekin eta emakumeekin
lotutako gaiei buruzko jakintza ere
sortzen du bere azterketa-lerroaren
bidez.
Jakintza-mota hori ez ezik,
zeregin politikoa garatzeko
trebetasunen arloko prestakuntza
ere bada funtsezkoa. Hain zuzen
ere, komunikaziorako teknikak
dira horren erakusgarri. Lehen
aitatu dugun lanaren banaketa
sexualaren eta gizarteratzeko
prozesu bereiziaren ondorioz,
zenbait emakumek esperientzia
gutxi eta zailtasun gehiago dituzte
jendaurrean hitz egiteko orduan.
Kasua hori izanez gero, genero-
arloko baldintzatzaileak agerian
jartzen laguntzeko teknika zehatzak
ikastea ere bada estrategia
eraginkorra, praktikarekin batera
igorriko denarekin bat datorren
komunikazio-eredu eraginkorra
garatzeko orduan.
Trebetasun horiek eta beste batzuk,
lidergoa, esaterako, Virginia Woolf
Basqueskolaren eskaintzaren
bitartez jorratzen diren gaiak ere
badira.
Horrez gain, badago ereduak eta
erreferenteak bilatzerik…
Funtsezkoa da herritarren bizi-
baldintzak hobetzeko asmoz
eta emakumeen zein gizonen
berdintasuna lortzeko asmo
eraldatzaileaz arlo publikoan
diharduten emakume erreferenteak
ezagutzea. Egikera desberdinak
egon dira betidanik, eta, inoiz ikusi
eta balioetsi ez direnez, lausotu egin
dira. Lidergo-eredu eraldatzaileen
bilaketaz ari gara, pertsonak dituzte
oinarri eta desberdintasunen
inguruko kontzientziaren eta
haien aurkako borrokarako
konpromisoaren ondorioz sortu dira.
Lidergo berriei buruz hitz egiteko,
lidergoa zenbait lagunen ezaugarri
“berezi” eta “ezohikoen” ondorioz
sortutako zerbait dela adierazten
duen ideia baztertu beharra dago
behingoan. Horrez gain, beste
emakume batzuekin lidergoak
partekatzea eta emakumeen zein
gizonen berdintasuna sustatu duten
ereduak agerian jartzea oso tresna
lagungarria ere izan daiteke gure
lanari begira.
Virginia Woolf Basqueskolak buletina
egiten du aldian-aldian. Bertan, hain
zuzen ere, emakumeen esperientziak
azaltzen direnez, erreferentetzat
hartu daitezke. Gainera, mediateka
ere badago bertan, eta emakumeei
“Emakumeek lur honetan etxean daudela
sentitu behar dute, Rosa Luxemburgo edo Madame
Curie bezalako emakumeak agertzeko. Bikaintasunez
egiaztatzen dute ez dela emakumeen gutxiagotasuna
historian duten ezerezkeria zehazten duena: hain
zuzen ere, historian duten ezerezkeriak kondenatzen
ditu gutxiagotasunera”
SIMONE DE BEAUVOIR
23. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
4544
Frances Pepper
(ezkerrean) eta
Elizabeth Smith
(eskuinean)
The Suffragist
egunkariaren
bulegoan lanean.
1913-1921
egindako elkarrizketak bistaratu
daitezke, politika orokorrean eta,
batez ere, tokiko politikan egoteko
eta politika egiteko beste modu
batzuen argigarri. Beste emakume
batzuei bidea erraztu ahal dietela
kontuan hartuta, mentoringa
eta antzeko metodologiak tokiko
politikan esperientzia duten
emakumeekin arakatzean, ez
dago behin eta berriro ezerezetik
zertan abiaturik, eta badago beste
emakume batzuen esperientziari
onura ateratzerik.
eta autozainketa abian jartzerik…
Oinarrizkoa eta elementu logikoen
araberakoa dela dirudien arren,
batzuetan emakumeek lehentasuna
ematen diote ingurunearen
zainketari, eta ez diete euren
premiei aurre egiten. Halakoetan,
genero-arloko aginteek ez dute
inolako eraginik emakumeen
artean, gainerakoen zerbitzura
jartzen direlako euren ongizateaz
arduratu gabe. Bestetik, ez dira
konturatzen azken horiei eman
behar zaiela erantzuna, beste
zeregin batzuk euren gain hartu
ahal izateko. Denboraren erabilerari
buruzko azterketetan8
, egiaztatu
egin da emakumeek denbora
gutxiago ematen dutela euren
burua zaintzen eta aisialdiaz
gozatzen, estereotipoen arabera
aurkakoa gertatzen dela badirudi
ere. Baterako erantzukizunik ez
dagoenez, zainketako zereginen
ondorioz sortutako karga omen da
arrazoi nagusia.
Emakume hautetsien agenda
bateratuan zaintzea eta biziari
eustea agenda politikoa egituratzen
duen elementua izango balitz,
oso egokia izango litzateke maila
pertsonalean bertan ere ezartzea.
Norberaren zainketa eta banakako
ongizatea ezinbesteko elementuak
dira zeregin politikoa behar bezala
garatzeko orduan.
“Autozainketaren ondorioz, geure
buruari jartzen dizkiogu mugak, eta, horrez gain,
jakin ere badakigu ahalguztidunak ez garela eta
eraldatu nahi ditugun desberdintasun guztiak
modu kolektiboan jorratu behar direla. Geure
buruan pentsatzea arriskutsua bezain urratzailea
da patriarkatuarentzat, “martirologioaren”
logika hausten du-eta”
ANA MARÍA HERNÁNDEZ
8
Emakunderen txostena: “Euskadiko emakumeen eta gizonen egoerari buruzko
zenbakiak
24. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
4746
MAILA KOLEKTIBOA
Gela geure burua aurkitzeko
asmoz darabilgunean, esan gabe
doa geure inguruneari beste begi
batzuez begiratuko diogula eta,
zabaldutako begirada horretatik,
beste emakume batzuk aurkitu ahal
izango ditugula, bidean esparru
hori partekatzera gonbidatzeko.
Norberaren esparruak partekatzen
direnean, hain zuzen ere, behar
besteko baldintzak sortzen
dira helburu ditugun aldaketa
eraldatzaileetarako.
Emakumeen arteko sareak sortu
behar dira, helburu bateratuen
inguruko sareak sortu behar
dira, emakumeen baldintzak zein
posizioak hobetzeko eta gizarte
zein harreman eredu bidezkoagoak
bilatzeko. Hau da, genero-arloko
interes estrategikoen inguruko
sareak sortu behar dira, aurreko
orrialdeetan azaldu dugun bezala.
Hona iritsita, azpimarratu beharra
dago harremanetarako eredu
alternatiboak hartu behar direla
kontuan, politika instituzionalean
emakumeen arteko sareak sortzen
direnean dinamika alderdikariak
hausten direlako goitik behera.
Puntu honetan, azterketa oso bezain
zintzoa egin behar dugu, benetan
hausten dena genero-arloko
agintea dela ikusi ahal izateko.
Haientzat zapaltzaileak diren eredu
eta sistemetarako alternatiben
bila, haien interes estrategikoei
erantzuteko asmoz, sareak
emakumeen euren artean sortzen
direnean, erresistentziak biderkatu
egiten dira.
Sareen sorrera hori ez dugu
esentzialismotik ulertu behar, ez
dugulako hizpide sexu batetik
edo bestetik sortzen diren. Gure
esanetan, emakumeak helburu
bateratuen inguruan elkartu
behar dira genero-arloko aginteak
kolokan jartzeko, aginte horiek
emakumeak nahiz gizonak hesitzen
dituztelako eta emakumeak zapaldu
eta bigarren mailara baztertzen
dituztelako.
Norabide horretarantz doan
ahalegina eginez gero, errazagoa
izango litzateke berdintasunerako
politika eraldatzaileen inguruko
sareak sortzea eta pertsonen
bizi-baldintzen hobekuntzarako
ezinbestekoak diren politiken
inguruko adostasunak erdiestea.
Horrez gain, sareak sortzeko,
emakumeen aniztasuna ulertu
eta errespetatu egin behar da,
errespetatzeko eta entzuteko
urratsak ezarri behar dira,
konfiantzako eremuak sortu behar
dira eta zainketarako irizpide etikoei
erantzun behar zaie.
Premisa horretatik abiatuta,
Virginia Woolf Basqueskolak tokiko
emakume hautetsien topaketa
sustatzen du euren jabekuntza
lortzeko eta berdintasunerako
politika eraginkorrak balioesteko
gaien inguruan. Horren bitartez,
emakume politikarien sareen
sorrera bultzatu nahi du agenda
bateratuen diseinuaren inguruan.
“Bilbadura feministak hainbat
korapilo eta begizta ditu osagai, eta modu
antzemanezinean daude ehunduta ordena
patriarkaleko kontrolatzaileen begientzat”
“Emakumeak gehiago saiatzen
dira gizonekin dituzten harremanak
hobetzen. Dena dela, emakumeen arteko
harremanak aldatzea da garrantzitsuena”
MARCELA LAGARDE KATE MILLET
25. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
4948
ERALDATZEKO MAILA
Emakumeen genero-
arloko azterketarako eta
kontzientziaziorako prozesua
sustatzeko berezko eremua
edukitzea, eremu hori beste
emakume batzuekin partekatzea
eta politika eraldatzaileak egiteko
estrategiak zehaztea ez litzateke
nahikoa izango, helburua bera
gizarte-eredua eraldatzea izanez
gero. Prozesu horrek, gainera,
eragina izan behar du udalek arlo
publikoan garatutako kudeaketan.
Sare horien lana eta herritarren
bizi-baldintzak hobetzen dituzten
politiken inguruko hitzarmenak
nahiz adostasunak erabakiak
hartzeko gunera eraman behar
dira, negoziatu egin behar da
eta diseinuan parte hartu ez
dutenenekin erkatu beharra dago,
ahal dela, haien inplikazioaren bila.
Berdintasunezko politiken azalpen
horretan, euren ekintzailetzatik
eta jardun politikotik egikera
horiekin bat egiten duten kideak
ere identifikatu behar dira,
emakumeentzako zein gizonentzako
gizarte-eredu bidezkoagoa ere
bultzatzen dutelako aliantzen
sorreraren bidez. Aldi berean, ordea,
oso kontuan ere hartu beharra
dago behar besteko dinamikak
ezarri behar direla, egikera horrek
“Benetako gizarte-aldaketa ez
da inoiz iraultzarik gabe gauzatu. Pertsonek
ez dute euren historia ezagutzen, edo
oraindik ez dute ikasi ekintzara eramandako
pentsamendua dela iraultza.”
“Ahizpatasuna feminismo garaikideko
dimentsio etiko, politiko eta praktikoa da.
Emakumeen esperientzia da, eta beste
emakume batzuekin harreman positiboak
nahiz aliantza existentzial bezain politikoa
bilatzea dauka helburu, gorputzez gorputz,
subjektibotasunez subjektibotasun, ekintza
zehatzen bitartez gizarteko era guztietako
zapalkuntzak desagerrarazteko, emakume
guztien botere generikoaren lorpenerako
elkarrekiko laguntza edukitzeko eta emakume
bakoitzaren bizi-jabekuntza erdiesteko”
EMMA GOLDMAN
MARCELA LAGARDE
26. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
5150
gainerakoen artean sortu dezakeen
mesfidantza hausteko. Izan ere,
dinamika tradizionalagoetatik eta
baztertzaileagoetatik arlo publikoa
kudeatzeko eredu horrek nolako
ahalmenak dituen ez dakiten
pertsonak edo, hori jakinda ere,
ahalmen horiek sustatzen ez
dituzten pertsonak ditugu hizpide.
Jende gehiagori eman beharko
diogu geure gelan hitzartutako
estrategien berri, berdintasuna,
ahizpatasuna eta antzeko
gaiak administrazioetako
agenda politikoetan kontuan
hartu daitezen. Horrela, bada,
jardun demokratizatzaileak
eta kontzientziaziorako nahiz
jabekuntzarako prozesuak sustatu
ahal izango dira herritarren artean.
Basqueskolak norberaren gela hori
izan nahi du, banaka ohartarazteko,
jakinaren gainean errazago egoteko,
sareak ezartzeko, emakume
politikarien zein berdintasunerako
tokiko politiken interes
estrategikoen inguruko agendak
diseinatzeko eta tokiko politika
eraldatzailearen lorpenerako
eragina edukitzeko.
“Funtsezkoa da sarean lan egitea,
emakumeok elkarri laguntzea, informazioa
trukatzea, nazioarteko protestaldietarako deia
egitea, geure lana neurri handiagoan agerian
jartzea eta gizon feministekin, queerrekin
eta mundu hobearen aldeko gizarte-
mugimendu guztiekin lan egiten hastea. Sarea
etorkizuna da herrialde zapaltzaileenetan
ere lotzen gaituelako guztiok. Planetako
kultura gehienetan desberdintasuna fenomeno
globala denez, horren aurkako borroka eta
desagerrarazpena ere izan behar dira globalak”
CORAL HERRERA
Mary Winsor,
katzelatutako sufragisten
aldeko kartel batekin.
Pensilvania.
1917
27. TOKIKOEMAKUMEHAUTETSIENHARRERARAKOESKULIBURUA
52
BIBLIOGRAFIA
• Cirujano Campano, Paula; La estrategia demorada. Género y cooperación
internacional en España; Los libros de la Catarata; 2005
• Fassler, Clara; “Desarrollo y participación sociopolítica de las mujeres”.
Repensar la teoría del desarrollo en un contexto de globalización; Homenaje
a Celso Furtado. Vidal, Gregorio; Guillén R., Arturo. (comp); 2007
• Gracía de León, Mª Antonia; Élites discriminadas; Editorial Anthropos; 1994
• Martínez Ten, Luz y Escapa Garrachón, Rosa; Guía de formación para la
participación social y política de las mujeres; Junta de Extremadura; 2007
• Martínez, Jone; Ahedo, Igor; Suso, Alicia; Innovaciones democráticas
feministas; Beca de investigación del Instituto Vasco de la Mujer, Emakunde;
2014
• San José, Begoña; De la impotencia de Antígona al empoderamiento de las
mujeres en el siglo XXI; Encuentro Agrupación de Desarrollo del Proyecto
EQUAL Mass Mediación y la fundación Isonomía; 2004
• Navarro, Natalia; Mainstreaming de género y cambio organizacional pro
equidad de género; Políticas que transforman, PNUD; 2005
• VV.AA.; El proceso de empoderamiento de las mujeres. Guía metodológica;
Comisión de Mujeres y Desarrollo; 2007
