παναγιωτης

1. ΕΡΓΑΣΙΑ
ΑΠΟ ΤΟΝ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ
ΑΝΤΩΝΙΟΥ

3.  Η ονομασία της πιστεύεται ότι προήλθε
από την αρχαία Ελύση που βρισκόταν
ανατολικά του χωριού.
 Άλλη εκδοχή είναι ότι ονομάστηκε έτσι,
όταν πριν αρκετά χρόνια δύο βασιλιάδες
διαφωνούσαν έντονα και κάποιος τρίτος
τους έδωσε τη λύση στο πρόβλημα που
είχαν.

4.  Πριν το 1974, ήταν κωμόπολη και είχε 5.500
κατοίκους. Βρίσκεται στην πεδιάδα της
Μεσαορίας, κοντά στο χωριό Κοντέα . Ανήκει
στην Επαρχία Αμμοχώστου και από το 1986
ανακηρύχθηκε σε Δήμο.
 Η κύρια ασχολία των κατοίκων της ήταν η
γεωργία και η κτηνοτροφία.
 Είχε δύο δημοτικά σχολεία, ακόμα και
γυμνάσιο, όπου φοιτούσαν μαθητές κι από τα
γύρω χωριά.
 Στην είσοδο του χωριού ξεχώριζε το στάδιο
της ομάδας του ΑΣΙΛ, που ήταν το πρώτο
παγκύπρια με χορτάρι. Στο κέντρο του χωριού
υπήρχαν καφενεία και οικήματα σωματείων.

5.  Ακόμα από το 1938 υπήρχε νοσοκομείο.
 Υπήρχαν δύο σινεμά όπου κάθε Κυριακή
μαζευόταν τόσο οι κάτοικοι της Λύσης όσο
και οι κάτοικοι των γύρω περιοχών.
 Επίσης υπήρχε ο χορευτικός όμιλος
ΣΥ.ΚΑ.ΛΥ( Συγκρότημα Καλλιτεχνών Λύσης)
και το ΑΣΙΛ (Αθλητικός Σύλλογος Λύσης)
όπως επίσης και η ποδοσφαιρική ομάδα
που υπάρχει μέχρι σήμερα.

6. • Η μεγάλη εκκλησία του χωριού με την πανέμορφη
αρχιτεκτονική της είναι της Παναγίας. Στην αυλή
της ήταν κτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι, του
Προφήτη Ηλία.
• Γύρω από το χωριό υπήρχαν και άλλα εκκλησάκια
όπως ο Άγιος Ευφημιανός με τις πολύ ωραίες
τοιχογραφίες του.

9.  Η Λύση είχε πολλούς ήρωες στον αγώνα 1955-59 με πιο
γνωστό τον Γρηγόρη Αυξεντίου. Στον αγώνα της ΕΟΚΑ
του 1955-1959 οκτώ παλληκάρια της Λύσης έπεσαν
νεκρά σε μάχες.

10.  Ο Γρηγόρης Αυξεντίου γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 1928 στη
Λύση. Κατατάχτηκε στον Ελληνικό στρατό και πέρασε από τη
Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού. Απολύθηκε από το στρατό
ως έφεδρος Ανθυπολοχαγός Πεζικού.
 Εντάχθηκε στον αγώνα κατά των Άγγλων αφού έδωσε το λόγο
της στρατιωτικής του τιμής αντί του καθιερωμένου όρκου της
Ε.Ο.Κ.Α. Η πρώτη συνάντηση του Γρηγόρη Αυξεντίου με τον Γρίβα
που ήταν αρχηγός της Ε.Ο.Κ.Α ( Εθνική Οργάνωση Κυπρίων
Αγωνιστών) έγινε στις 20 Ιανουαρίου το 1955.

11.  Μπαίνοντας στον αγώνα του δόθηκαν τα ψευδώνυμα
«Ζήδρος», «Ρήγας», «Αίαντας», «Άρης», « Μάστρος» και
«Ζώτος».
 Αγωνίστηκε σκληρά στην αντίσταση κατά των Άγγλων και
πολύ γρήγορα του δόθηκε η θέση του υπαρχηγού της
Ε.Ο.Κ.Α. Οι Άγγλοι δεν μπορούσαν να τον πιάσουν και τον
είχαν επικηρύξει με το ποσό των 250 λιρών.
 Ποτέ οι Άγγλοι δεν μπόρεσαν να πιάσουν το «Ζήδρο».
Κάποτε μεταμφιέστηκε σε καλόγερο στο μοναστήρι του
Μαχαιρά κοντά στο οποίο ήταν και το κρησφύγετό του.
Πλησιάζοντας οι Άγγλοι στο μοναστήρι δεν έχασε το κουράγιο
του και μεταμφιεσμένος πέρασε τους Άγγλους χωρίς να τον
αναγνωρίσουν. Στις 3 Μαρτίου του 1957 οι Άγγλοι, ύστερα
από προδοσία πληροφορήθηκαν το κρησφύγετό του κοντά
στο Μαχαιρά. Το περικύκλωσαν με αυτοκίνητα και ελικόπτερα,
μετά από πολύωρη μάχη και αρκετούς νεκρούς Άγγλους
έριξαν βενζίνη στο κρησφύγετο και τον έκαψαν ζωντανό.

12. Πολλοί Έλληνες και ξένοι ποιητές εμπνεύστηκαν από τον
αγώνα και το θάνατο του Γρηγόρη Αυξεντίου και έγραψαν
ποιήματα προς τιμήν του, το σημαντικότερο εκ των οποίων ο
Αποχαιρετισμός του Γιάννη Ρίτσου

13.  Η Λύση εκτός από
γενναίους ήρωες
έχει γεννήσει και
ένα μεγάλο λαϊκό
ποιητή τον Παύλο
Λιασίδη.

14.  Ο Παύλος Λιασίδης έζησε μέσα σε συνθήκες δυσβάσταχτης φτώχειας και
στέρησης. Η Σοσιαλιστική επανάσταση στη Ρωσία και οι πολεμικές
μάχεςτου Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, χάρισαν στον Λιασίδη έναν αμύθητο
πλούτο βιωμάτων και εμπειριών και επηρέασαν έντονα τη ποίηση του.
Αυτός λοιπόν ο άνθρωπος, ο ποιητής Παύλος Λιασίδης, που μπροστά στη
φτώχεια του, έστηνε «την αρκοντιά του νού του», που με τα λίγα γράμματα
που έμαθε στο δημοτικό, κουβέντιασε με τον κόσμο δίπλα του και στη
γλώσσα που αυτοί καταλάβαιναν τους άνοιξε διάπλατα τις πόρτες τους
μυαλού τους σε νέες, καινούριες κι ανατρεπτικές ιδέες, αυτός ο άνθρωπος
που στα μαύρα χρόνια της φτώχιας, της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης,
τόλμησε να πει και να προβλέψει πως:
...όσον τζι’αν το ξημέρωμαν αρκεί
τζι η νύχτα μαύρη κάρβουνον τζι αν δείξει,
ο νήλιος πάλαι με το ζόριν εν να φκεί
τη σκοτεινιά μέσα στα γαίματα να πνίξει.
Αυτός λοιπόν ο ποιητής, ο Παύλος Λιασίδης για όλους αυτούς τους λόγους κι ακόμα
παραπάνω, δίκαια διεκδικεί τη θέση του σημαντικότερου ποιητή που ανέδειξε η
Κύπρος τον 20ο αιώνα.