TĂNG NATRI MÁU BS BIÊN

1. BS Lê Hữu Thiện Biên
1

2.  Tăng natri máu [Na+] > 145 mEq/L
 Ít gặp hơn hạ natri máu
◦ 0,2% BN nhập viện
◦ Hay xảy ra trong thời gian nằm viện (1%),
thường gặp hơn ở bệnh nhân ICU
 Có nhiều điểm tương tự hạ natri
◦ Tiếp cận
◦ Điều trị
2

3.  Các cơ chế duy trì tăng natri
 Thích nghi của não
3

4.  Tăng natri máu → tăng ASTTm
◦ Khát → cơ chế chính chống tăng natri
◦ Tăng tiết ADH → tăng tái hấp thu nước: xảy ra
trước, khi ASTTm tăng 2-5 mosm/kg
 Tăng natri máu kéo dài
◦ Không khát: tổn thương trung tâm khát
◦ Không uống được nước
◦ Mất khả năng tái hấp thu nước: đái tháo nhạt,
mất ưu trương tủy thận
4
Thuoác lôïi tieåu
Taêng calci

5.  Tăng ASTTm → teo t.b não
 Cơ chế thích nghi
◦ Nhanh: hấp thu điện giải
◦ Chậm: hấp thu chất hữu cơ
(inositol)
 V khôi phục, nhưng osmol
cao: bù dịch nhược trương
quá nhanh → phù não
5

6.  Tăng natri máu xảy ra khi
◦ Mất khả năng uống nước
◦ Mất khả năng tái hấp thu nước
 Hạ natri máu quá nhanh có thể gây phù não
6

7. Gồm 2 nhóm nguyên nhân chính
 Tăng natri
 Mất nước
◦ Mất nước ngoài thận: da, tiêu hóa
◦ Mất nước qua thận
7

8.  Liên quan đến điều trị
◦ NaHCO3 ưu trương
◦ Dung dịch nuôi ăn ưu trương
◦ Thuốc xổ ưu trương
 Bệnh lý
◦ Cường aldosteron
◦ Ngạt nước mặn
 Thận thải muối rất tốt → ít khi tăng natri
kéo dài
8

9.  Qua da + đường hô hấp
 Các yếu tố ảnh hưởng
◦ Nhiệt độ cơ thể
◦ Nhiệt độ môi trường
◦ Độ ẩm không khí
◦ Nhịp thở
 Khoảng 400-500 ml/ngày (trên 38oC, nước
mất tăng 100-150 ml/ngày/1oC)
9

10. Tiêu chảy thẩm thấu
 Lactulose, sorbitol, hội
chứng kém hấp thu
 Mất H2O > Na + K →
[Na+] máu tăng
Tiêu chảy xuất tiết
 Tả, carcinoid
 Natri máu bình
thường hoặc thấp
◦ Na + K trong phân = máu
◦ Giảm thể tích kích thích
tiết ADH
10

11.  Nguyên nhân thường gặp nhất
 Phân loại
◦ Thuốc lợi tiểu
◦ Lợi tiểu thẩm thấu (osmotic diuresis)
◦ Lợi tiểu không do thẩm thấu (non-osmotic
diuresis)
11

12.  Lợi tiểu quai ức chế tái
hấp thu Na quai Henle
→ tủy thận mất ưu
trương
 Ống góp giảm tái hấp
thu H2O
12
UC taùi haáp
thu Na
Giaûm
öu
tröông
tuûy
thaän
Giaûm taùi
haáp thu
H2O

13.  Chất hòa tan không tái hấp thu → mất H2O >
Na+ và K+
 Nguyên nhân
◦ Tăng đường máu
◦ Mannitol
◦ Urea niệu cao
13

14.  ĐTN trung ương
◦ Giảm/mất bài tiết ADH
◦ Chấn thương, phẫu thuật, nhiễm trùng
 ĐTN thận
◦ Thận không đáp ứng với ADH
◦ Bẩm sinh, mắc phải
14

15.  Chủ yếu là triệu chứng TK, tùy thuộc
◦ Mức tăng natri
◦ Tốc độ tăng natri
 Mệt mỏi, bứt rứt, hôn mê, co giật
 Triệu chứng nặng khi [Na+] > 160 mEq/L
 Khó phân biệt với triệu chứng của các bệnh
nền tảng
15

16.  Áp lực thẩm thấu nước tiểu
 Natri nước tiểu
16

17.  ALTTm tăng → tăng bài tiết ADH
◦ ALTTnt tăng
◦ Giảm thể tích nước tiểu
 ALTTnt > 800 mOsm/kg: trục ADH-thận
không bị tổn thương
◦ Tăng natri
◦ Mất nước ngoài thận
◦ Mất nước qua thận trước đây (remote renal
water loss)
17

18.  [Na+]nt > 100mEq/L: tăng natri
 [Na+]nt < 20 mEq/L: mất nước, ngoại trừ
dùng thuốc lợi tiểu
18

19. Ñaùnh giaù ECF
ECF taêng ECF giaûm/bt
NaHCO3
Duøng muoái öu tröông Tieåu ít, ALTTnt taêng
Maát nöôùc khoâng nhaän bieát
Maát qua ñöôøng TH
Maát qua thaän töø laâu
Chaát hoøa tan NT
> 700 mOsm/ngaøy
Ñaùp öùng vôùi DDAVP
Lôïi tieåu quai
Lôïi tieåu thaåm thaáu
ALTTnt taêng: CDI ALTTnt ko taêng: NDI
khoâng
khoâng
19
VntALTTnt
xòt muõi 10g

20.  Hạ natri máu mạn
◦ Hạ natri từ từ, não thích nghi với tăng ASTT
◦ 0,5 meq/L/giờ (< 10 meq/L/24 giờ đầu)
 Hạ natri máu cấp
◦ 1 meq/L/giờ
20

21.  Tăng natri/giảm thể tích tuần hoàn: khôi
phục thể tích tuần hoàn bằng NS 0.9%
 Tăng natri/không giảm thể tích tuần hoàn:
bù dịch nhược trương
21

22. 22
[Na+] BN
Nước BN
[Na+] BT
Nước BT
= Nước thiếu = Nước BN - Nước BT
[Na+] BT = 140 meq/L, hoặc [Na+] mong muốn
Nước BT = lượng nước toàn cơ thể, 50% TLCT (nữ), 60% TLCT (nam)
Nước thiếu = (NaBN/NaBT -1)  TBW
= (140/NaBT -1)  TBW
Nước cần bù = (Na/Na mong muốn)  TBW
Hạn chế:
-Không tính đến trong dịch truyền [Na+]
-Không tính được  [Na+] sau bù một lượng dịch nhất định

23. 23
[Na+]máu =
TNa+
TBW
[Na+]mới =
TNa+ + Na+truyền
TBW + 1
∆[Na+] = [Na+]mới - [Na+]máu
=
TNa+ + Na+truyền
TBW + 1
-
TNa+
TBW
=
Na+truyền – Na+ máu
TBW + 1

24.  Bệnh nhân nữ 68 kg, [Na+]máu nhập viện 170 meq/L
 Lượng DW5% cần dùng để hạ [Na+]máu xuống 160
meq/L
◦  [Na+] sau bù 1L DW5% =
◦ Lượng DW5% = 10  4,8 = 2,1L
 Nếu tính đến cơ thể không phải là hệ thống kín thì
cần tính thêm lượng dịch mất trong thời gian bù dịch
24
Na+truyền – Na+ máu
TBW + 1
= (0 – 170)  (34 +1) = - 4,8 meq

25.  Thay đổi natri máu là biểu hiện của rối loạn cân
bằng nước
 Công thức Adrogue-Madias dùng được cả trong
hạ/tăng natri
 Điều chỉnh natri máu từ tránh biến chứng thần kinh
25