5. ประกาศคุณูปการ
วิทยานิพนธฉบับนี้สําเร็จไดดวยความกรุณาจาก รองศาสตราจารย ดร.ประวิต เอราวรรณ
ประธานกรรมการควบคุมวิทยานิพนธ และผศ.ดร.ประเสริฐ เรือนนะการ กรรมการควบคุมวิทยานิพนธ
รองศาสตราจารย ดร.พิสมัย ศรีอําไพ ประธานกรรมการสอบวิทยานิพนธ และพลอากาศตรี ดร.อนันต
ศรีอําไพ ผูทรงคุณวุฒิ ที่กรุณาใหคําปรึกษาแนะนําและตรวจสอบแกไขขอบกพร2องจนวิทยานิพนธฉบับ
นี้สมบูรณ ผูวิจัยขอขอบพระคุณเป3นอย2างสูงไว ณ ที่นี้
ขอขอบคุณ คณาจารยภาควิชาวิจัยและพัฒนาการศึกษา คณะศึกษาศาสตร
มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ทุกท2าน ที่ไดประสิทธิ์ประสาทวิชาความรูและประสบการณอันมีค2ายิ่ง
ขอขอบคุณอาจารย ดร.สุนทรพจน ดํารงพานิช คุณครูกัญจกมล มาลี คุณครูศิริชนก จุลนาง
ผูอํานวยการเล็ก ขมิ้นเขียว นายกิตติศักดิ์ กลาแข็ง ที่กรุณาเป3นผูเชี่ยวชาญ อุทิศเวลาอันมีค2า
ถ2ายทอดพื้นฐานความเขาใจและความสําคัญของศาสตรทางจิตวิทยาไวอย2างละเอียด ลึกซึ้งในการตรวจ
แกไขเครื่องมือที่ใชในการวิจัย อีกทั้งใหคําแนะนําที่มีคุณค2าต2อการพัฒนาเครื่องมือ ที่ใชในการวิจัยใหมี
คุณภาพ จนสําเร็จลุล2วงดวยดี
ขอขอบคุณอาจารย ดร.สุนทรพจน ดํารงพานิช และ ผูช2วยศาสตราจารยดร.ประเสริฐ
เรือนนะการ ที่ไดแนะนําการวิเคระหขอมูล สถิติในการวิจัย
ขอขอบคุณสถาบันส2งเสริมการสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (สสวท.) ที่มอบโอกาสใหทุน
ในการศึกษาต2อในระดับบัณฑิตศึกษา และคณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ที่ใหทุน
สนับสนุนในการทํางานวิจัยในครั้งนี้
ขอขอบคุณ ผูบริหารสถานศึกษา คณะครูในโรงเรียนที่มีส2วนเกี่ยวของ อํานวยความสะดวก
ในการเก็บรวบรวมขอมูล รวมถึงวิทยานิพนธฉบับนี้จะสําเร็จไม2ไดเลยหากขาดนักเรียนผูให
ความช2วยเหลือทุกท2านที่ใหขอมูลอันเป3นประโยชนอย2างยิ่ง
ขอขอบคุณ ผูบริหารโรงเรียนฝ?@งแดงวิทยาสรรค คณะครูโรงเรียนฝ?@งแดงวิทยาสรรคทุกท2าน
และเพื่อนนิสิต สาขาวิชาการวิจัยการศึกษา รุ2น พ. 23 ศูนย จังหวัดอุดรธานี และทุกท2านที่ไม2ไดกล2าว
นามไว ณ ที่นี้ ที่ไดใหกําลังใจและมีส2วนช2วยใหวิทยานิพนธฉบับนี้สําเร็จลุล2วงไปดวยดี
ขอกราบขอบพระคุณ คุณแม2ประครอง มูลศรี คุณพ2อทองสัน มูลศรี ที่เคารพยิ่ง
ของขาพเจา ผูที่ผูวิจัยรูสึกถึงความยินดีเมื่อเวลามีความสุข และคอยเติมเต็มกําลังใจเมื่อมีความทุกข
ตลอดจนญาติพี่นองทุกคนที่ใหการสนับสนุนช2วยเหลือและเป3นกําลังใจใหกับผูวิจัยดวยดีตลอดมา
คุณค2า และประโยชนของวิทยานิพนธฉบับนี้ ผูวิจัยขอมอบบูชาและรําลึกถึงพระคุณของ
บิดา มารดา ตลอดจนครูอาจารยและผูมีพระคุณทุกท2าน
สุพร มูลศรี
6. ชื่อเรื่อง ปจจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษาปที่ 6
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู)
ผูวิจัย นายสุพร มูลศรี
กรรมการควบคุม รองศาสตราจารย. ดร.ประวิต เอราวรรณ.
ผู4ชวยศาสตราจารย. ดร.ประเสริฐ เรือนนะการ
ปริญญา กศ.ม. สาขาวิชา การวิจัยการศึกษา
มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ปที่พิมพ! 2555
บทคัดย#อ
การวิจัยในครั้งนี้มีความมุงหมายเพื่อ ศึกษาความสัมพันธ.ระหวาง การมองโลกในแงดี
ความเชื่อมั่นในตนเอง แรงจูงใจใฝ>สัมฤทธิ์ การรับรู4ความสามารถของตนเอง การควบคุมตนเอง
กับการพัฒนาตนเอง และ ศึกษาอิทธิพลของปจจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ปที่ 6 สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย-หนองบัวลําภู) กลุมตัวอยางที่ใช4ใน
การวิจัย คือนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 โรงเรียนในสังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา
เขต 19 (เลย-หนองบัวลําภู) จํานวน 807 คน โดยการสุมแบบชั้นภูมิและแตละชั้นภูมิสุมอยางงาย
(Stratified Random Sampling) เครื่องมือที่ใช4 ประกอบด4วย แบบวัดการพัฒนาตนเอง จํานวน 15
ข4อ คาอํานาจจําแนกตั้งแต .58 ถึง .82 คาความเชื่อมั่นเทากับ .89 2) และแบบวัดปจจัยที่สงผลตอ
การพัฒนาตนเอง แบงเปTน 5 ด4าน ประกอบด4วยแรงจูงใจใฝ>สัมฤทธิ์ การรับรู4ความสามารถของตนเอง
ความเชื่อมั่นในตนเอง การควบคุมตนเอง การมองโลกในแงดี จํานวน 63 ข4อ คาอํานาจจําแนกตั้งแต
.40 ถึง .94 คาความเชื่อมั่นเทากับ 0.78 วิเคราะห.ข4อมูลโดยใช4สถิติบรรยาย คือ การวิเคราะห.
สหสัมพันธ. Pearson และ วิเคราะห.ข4อมูลโดยใช4สถิติเชิงอ4างอิงเพื่อทดสอบ สมการโครงสร4างเชิงเส4น
(Structural Equation Model)
ผลการวิจัยปรากฏดังนี้
1. ปจจัยที่มีความสัมพันธ.กับการพัฒนาตนเองมากที่สุด คือ การรับรู4ความสามารถของ
ตนเอง รองลงมาแรงจูงใจใฝ>สัมฤทธิ์ การมองโลกในแงดี การควบคุมตนเอง ความเชื่อมั่นในตนเอง
มีคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ.เทากับ 0.881, 0.874, 0.847, 0.814 และ 0.732 ตามลําดับ ทุกปจจัย
มีความสัมพันธ.ทางบวกกับการพัฒนาตนเอง อยางมีนัยสําคัญทางสถิติ ที่ระดับ .01
2. ปจจัยที่มีอิทธิพลตอการการพัฒนาตนเองมากที่สุด คือ แรงจูงใจใฝ>สัมฤทธิ์ รองลงมา
ความเชื่อมั่นในตนเอง การรับรู4ความสามารถของตนเอง การมองโลกในแงดี การควบคุมตนเอง
มีขนาดน้ําหนักความสําคัญ .457, .328, .300, .185 และ .146 ตามลําดับ ปจจัยที่มีอิทธิพลทางตรงตอ
การพัฒนาตนเอง คือ การรับรู4ความสามารถของตนเอง รองลงมา ความเชื่อมั่นในตนเอง แรงจูงใจใฝ>
สัมฤทธิ์ การมองโลกในแงดี ควบคุมตนเอง มีขนาดน้ําหนักความสําคัญ .300, .255, .201, .185, .146
ตามลําดับ และปจจัยมีอิทธิพลทางตรงและอ4อม คือ การรับรู4ความสามารถของตนเอง มีคาเทากับ .300
แรงจูงใจใฝ>สัมฤทธิ์ มีคาเทากับ .201 โดยปจจัยทั้งหมดสามารถรวมกันอธิบายความแปรปรวนของ
การพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษาปที่ 6 สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19
(เลย - หนองบัวลําภู) ได4ร4อยละ 90.2
7. โดยสรุป การรับรู4ความสามารถของตนเอง แรงจูงใจใฝ>สัมฤทธิ์ การมองโลกในแงดี
การควบคุมตนเอง ความเชื่อมั่นในตนเอง สงผลตอการพัฒนาตนเองของนักเรียนมัธยมศึกษาปที่ 6
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู) สามารถนําสารสนเทศ ไปรวม
ในการตัดสินใจ หรือวางแผน ในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เพื่อเปTนการกระตุ4น สงเสริมให4เกิด
การพัฒนาตนเองตอไป ได4แก การจัดกิจกรรมชุมนุม กิจกรรมคาย อบรม และการจัดทําโครงการ
ดังกลาวควรได4รับการสนับสนุนการพัฒนาตนเองของนักเรียนจากครอบครัว ครูผู4สอน
8. TITLE The Factors Influencing Self-Development of Matayom 6 Students
Under The Secondary Educational Service Area Office 19
(Loei – Nong Bua Lamphu)
AUTHOR Mr. Suporn Moonsri
ADVISORS Assoc.Prof Dr.Prawit Erawan and Assist.Prof Dr. Prasert Ruannakarn
DEGREE M.Ed. MAJOR Educational Research
UNIVERSITY Mahasarakham University DATE 2012
ABSTRACT
This study aimed to examine relationships among Optimism , Self –
Confidence, Achievement Motivation, Self-Efficacy, Self-Control influencing Self-
Development and to examine Factors influences to the variables on Self -
Development of Matayom 6 Students Under The Secondary Educational Service Area
Office 19 (Loei – Nong Bua Lamphu). The sample used in this study consisted of 807
of Matayom 6 Students Under The Secondary Educational Service Area Office 19 (Loei
– Nong Bua Lamphu) ; obtained using the Stratified Random Sampling technique. The
research instruments used for collecting data were 1) a 15-item scale for Self-
Development with discrimination powers ranging from 0.58 to 0.82 and the reliability
of 0.89 2) a 63-item scale for questionnaire on factors affecting Self-Development as
divided into these 5 aspects : Achievement Motivation, Self-Efficacy, Self-Control, Self -
Confidence, Optimism with discrimination powers ranging from 0.40 to 0.94 and the
reliability of 0.78 . Data analyzed by using a descriptive statistics as Pearson’s product
moment correlation and an inferential statistics for testing the structural equation
modeling analysis.
The research findings were as follows :
1. That causal factor that having the most positive relationship with
Self-Development were Self-Efficacy , Achievement Motivation, Optimism , Self-
Control, Self – Confidence on Self-Development with a statistical significance of .01.
Their correlation coefficients were 0.881, 0.874, 0.847, 0.814 and 0.732 respectively.
2. The causal factor with the most influence on Self-Development were
Self - Confidence, Self-Efficacy, Achievement Motivation, Optimism, Self-Control with
the beta weights of .457, .328, .300, .185 and .146 respectively. All revealed with
statistical significance of .01 . The factor with the most direct influence on Self-
Development were Self-Efficacy, Self - Confidence, Achievement Motivation,
Optimism and Self-Control with the beta weights of .300, .255, .201, .185, .146
respectively. The factors with direct and indirect influence ranked by beta weight
9. values were Self-Efficacy with the beta weight of .300 and a Achievement Motivation
with the beta weight of .201.All causal Factors could together explained the variation
of Self-Development 90.2 % of Matayom 6 Students Under The Secondary
Educational Service Area Office 19 (Loei – Nong Bua Lamphu).
In conclusion, the Self-Efficacy, Achievement Motivation, Optimism,
Self-Control and Self - Confidence affected on Self-Development of learners of
Matayom 6 Students Under The Secondary Educational Service Area Office 19
(Loei – Nong Bua Lamphu). These information can be used for decision or plan in the
learning management to encourage and support self-Development such as club
activity organization, camp activity and seminar. The parents and teachers should
encourage and support those activities.
10. สารบัญ
บทที่ หนา
1 บทนํา ............................................................................................................................... 1
ภูมิหลัง ........................................................................................................................ 1
ความมุงหมายของการวิจัย .......................................................................................... 4
ความสําคัญของการวิจัย .............................................................................................. 4
สมมติฐานของการวิจัย ................................................................................................ 5
ขอบเขตของการวิจัย ................................................................................................... 5
นิยามศัพท$เฉพาะ ........................................................................................................ 6
2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข,อง .................................................................................….. 10
เอกสารที่เกี่ยวข,องกับการพัฒนาตนเอง ....................................................................... 10
ป1จจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ................................................................................ 25
การรับรู,ความสามารถตนเอง .................................................................................. 25
แรงจูงใจใฝ6สัมฤทธิ์ ................................................................................................... 30
การควบคุมตนเอง ................................................................................................... 34
ความเชื่อมั่นในตนเอง ............................................................................................. 46
การมองโลกในแงดี.................................................................................................... 53
งานวิจัยที่เกี่ยวข,อง .................................................................................................... 55
งานวิจัยในประเทศ ............................................................................................... 55
งานวิจัยตางประเทศ ............................................................................................ 64
กรอบแนวคิดในการวิจัย ................................................................................................ 65
3 วิธีดําเนินการศึกษาค,นคว,า .............................................................................................. 68
ประชากรและกลุมตัวอยาง ........................................................................................ 68
เครื่องมือที่ใช,ในการวิจัย ............................................................................................ 70
เกณฑ$การตรวจให,คะแนนของแบบวัด ........................................................................ 72
การสร,างและหาคุณภาพเครื่องมือ ............................................................................. 72
การเก็บรวบรวมข,อมูล ............................................................................................... 77
การวิเคราะห$ข,อมูล .................................................................................................... 78
สถิติที่ใช,ในการวิเคราะห$ข,อมูล .................................................................................. 81
11. บทที่ หนา
4 ผลการวิเคราะห$ข,อมูล ..................................................................................................... 86
สัญลักษณ$ที่ใช,ในการเสนอผลการวิเคราะห$ข,อมูล ...................................................... 86
ลําดับขั้นตอนในการนําเสนอผลการวิเคราะห$ข,อมูล ................................................... 88
ผลการวิเคราะห$ข,อมูล ............................................................................................... 88
ตอนที่ 1 การวิเคราะห$ข,อมูลเบื้องต,น (Preliminary Data Analysis) .................. 88
ตอนที่ 2 การวิเคราะห$คาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ$แบบ Pearson ของตัวแปร ....... 91
ตอนที่ 3 การวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันของโมเดลการวัด ........................... 93
ตอนที่ 4 การวิเคราะห$รูปแบบความสัมพันธ$โครงสร,างเชิงสาเหตุของป1จจัย
ที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ............................................................................. 96
5 สรุปผล อภิปรายผล และข,อเสนอแนะ …..................................................................... 102
ความมุงหมายของการวิจัย ..................................................................................... 102
เครื่องมือที่ใช,ในการวิจัย ......................................................................................... 102
การเก็บรวบรวมข,อมูล .............................................................................................. 103
การวิเคราะห$ข,อมูล ................................................................................................. 104
สรุปผล ................................................................................................................... 104
อภิปรายผล ............................................................................................................ 105
ข,อเสนอแนะ .......................................................................................................... 108
บรรณานุกรม .......................................................................................................................... 110
ภาคผนวก ............................................................................................................................... 118
ภาคผนวก ก รายชื่อผู,เชี่ยวชาญในการประเมินเครื่องมือที่ใช,ในการวิจัย ......................... 119
ภาคผนวก ข คุณภาพเครื่องมือที่ใช,ในการวิจัย ............................................................... 121
ภาคผนวก ค เครื่องมือที่ใช,ในการวิจัย ............................................................................ 127
ภาคผนวก ง ผลการวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยัน ...................................................... 137
ภาคผนวก จ หนังสือขอความอนุเคราะห$ ………………………………………………………………… 144
ภาคผนวก ฉ ผลการตรวจสอบข,อมูลการแจกแจงแบบปกติของตัวแปร
โดยใช, Normal Probability Plot ………………………………………………………………………. 150
ภาคผนวก ช ตัวอยางการตรวจสอบข,อมูลสุดโตง (Extremes or Outliers) ……………….. 155
ภาคผนวก ซ ตัวอยางการเขียนคําสั่งการวิเคราะห$ข,อมูล …………………………………………… 157
ประวัติยอของผู,วิจัย ................................................................................................................ 167
12. บัญชีตาราง
ตาราง หนา
1 สังเคราะห$ตัวแปรที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง .................................................................. 66
2 จํานวนประชากรนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาป_ที่ 6 ภาคเรียนที่ 1 ป_การศึกษา 2555
โรงเรียนในสังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19
(เลย-หนองบัวลําภู) ..................................................................................................... 68
3 จํานวนนักเรียนทั้งหมดที่เปaนกลุมตัวอยางของแตละโรงเรียน
จําแนกตามขนาดโรงเรียน ……………………………………………………………………………….. 69
4 สรุปเครื่องมือที่ใช,ในการวิจัย ............................................................................................ 78
5 สรุปคาสถิติหรือดัชนีที่ใช,ตรวจสอบความกลมกลืนของโมเดลตามสมมติฐานกับข,อมูล
เชิงประจักษ$ ……………………………………………………………………………………..………..….. 81
6 ผลการวิเคราะห$คาสถิติพื้นฐานของตัวแปรสังเกตได,ที่ใช,ในการศึกษาป1จจัยที่สงผลตอ
การพัฒนา ตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษาป_ที่ 6 สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
มัธยมศึกษาเขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู) ................................................................... 90
7 ผลการวิเคราะห$ความสัมพันธ$ระหวางตัวแปรสังเกตได,ทั้งหมด
ที่ใช,ในการวิจัย (n = 807) .…………………………………………………………………………….. 91
8 คาสถิติผลการวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันของโมเดลการวัดตัวแปรแฝง ………….……. 94
9 ดัชนีที่ใช,ตรวจสอบความตรงของโมเดลการวัดตัวแปรแฝง ………………………………………… 95
10 คาสถิติความสอดคล,องของโมเดลตามสมมติฐานกับข,อมูลเชิงประจักษ$ในภาพรวม ……… 96
11 ผลการวิเคราะห$แสดงคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ$ระหวางตัวแปร และคาสัมประสิทธิ์
อิทธิพลของป1จจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษาป_ที่ 6
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู)
ตามสมมติฐาน ………….……………………………………………………………………………………. 97
12 คาสถิติความสอดคล,องของโมเดลตามสมมติฐานกับข,อมูลเชิงประจักษ$ในภาพรวม
(หลังปรับโมเดล) …………………………………………………………………………………………….. 98
13 ผลการวิเคราะห$แสดงคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ$ระหวางตัวแปร และคาสัมประสิทธิ์
อิทธิพลของโมเดลเชิงสาเหตุของป1จจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง
ของนักเรียนมัธยมศึกษาป_ที่ 6 สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19
(เลย - หนองบัวลําภู) ที่ปรับแก,แล,ว .......................................................................... 100
14 ดัชนีความสอดคล,องระหวางข,อคําถามกับนิยามศัพท$เฉพาะ คาอํานาจจําแนก
และคาความเชื่อมั่นของแบบวัดการพัฒนาตนเอง ……………………………………………… 122
15 ดัชนีความสอดคล,องระหวางข,อคําถามกับนิยามศัพท$เฉพาะ คาอํานาจจําแนก
และคาความเชื่อมั่นของแบบวัดป1จจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ........................... 123
16 ผลการวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันของตัวแปรแฝงการรับรู,ความสามารตนเอง
(SEF) ......................................................................................................................... 138
13. ตาราง หนา
17 ผลการวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันของตัวแปรแฝงการวัดตัวแปรแฝง
การควบคุมตนเอง (SCT) ............................................................................................ 139
18 ผลการวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันของตัวแปรแฝงการวัดตัวแปรแฝง
การพัฒนาตนเอง (SDL) ........................................................................................... 140
19 ผลการวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันของตัวแปรแฝงการวัดตัวแปรแฝง
การมองโลกในแงดี (OPT) ........................................................................................ 141
20 ผลการวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันของตัวแปรแฝงการวัดตัวแปรแฝง
ความเชื่อมั่นในตนเอง (SCF) ..................................................................................... 142
21 ผลการวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันของตัวแปรแฝงการวัดตัวแปรแฝง
แรงจูงใจใฝ6สัมฤทธิ์ (AMO) ……………………………………………………………………………… 143
14. บัญชีภาพประกอบ
ภาพประกอบ หนา
1 ความสัมพันธ$ระหวางบุคคล (P) พฤติกรรม (B) และสิ่งแวดล,อม (E) ซึ่งเปaนป1จจัย
กําหนดซึ่งกันและกัน (Reciprocal Determinism) ………………………………………….… 26
2 ความแตกตางระหวางการรับรู,ความสามารถของตนเอง และความคาดหวัง
ในผลที่จะเกิดขึ้น ............................................................................................................ 27
3 การความสัมพันธ$ระหวางการรับรู,ความสามารถของตนเองและความคาดหวัง
ในผลที่เกิดขึ้น ……..……………………….…………………………………………………………………… 28
4 โมเดลเชิงสมมติฐานป1จจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษาป_ที่ 6
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู) ………………… 67
5 โมเดลเชิงสาเหตุของป1จจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษาป_ที่ 6
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู)
ตามสมมติฐาน ……………………………………………………………………………………………….. 96
6 โมเดลเชิงสาเหตุของป1จจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษาป_ที่ 6
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู)
ที่ปรับแก,แล,ว .................................................................................................................. 99
7 การวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันโมเดลการวัดตัวแปรแฝง
การรับรู,ความสามารถตนเอง (SEF) ........................................................................ 138
8 การวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันโมเดลการควบคุมตนเอง (SCT) ............................. 139
9 การวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันโมเดลการพัฒนาตนเอง (SDE) ............................... 140
10 การวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันโมเดลการมองโลกในแงดี (OPT) ……………………….. 141
11 การวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันโมเดลความเชื่อมั่นในตนเอง (SCF) ....................... 142
12 การวิเคราะห$องค$ประกอบเชิงยืนยันโมเดลความเชื่อมั่นในตนเอง (AMO) ..................... 143
13 ผลการตรวจสอบข,อมูลการแจกแจงแบบปกติโดยใช, Normal Probability Plot ......... 154
14 ตัวอยางการตรวจสอบข,อมูลสุดโตง (Extremes or Outliers) ………………………………… 156
15. บทที่ 1
บทนํา
ภูมิหลัง
การศึกษาเปนกระบวนการอยางหนึ่งที่ชวยพัฒนาบุคคลใหเจริญกาวหนา มีความรูและ
ความสามารถในการเขาใจป)ญหาตางๆ ในชีวิตไดอยางถูกตอง และสามารถนําความรูความเขาใจ
เหลานั้นในการแกไขป)ญหาที่เกิดขึ้นไดอยางมีระบบและอยางมีประสิทธิภาพ การศึกษามีสวน
สําคัญอยางยิ่งในการสงเสริมความกาวหนาของบุคคล และการจัดการศึกษาตองยึดหลักวาผูเรียนทุกคน
มีความสามารถเรียนรูและพัฒนาตนเองได (พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ. 2542 : 7)
การพัฒนาตนเอง จัดเปนคุณลักษณะหนึ่งใน แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ
ฉบับที่ 10 (พ.ศ. 2550 – 2554) ในดานแนวคิดที่ยึด “คนเปนศูนยBกลางของการพัฒนา” สาระสําคัญ
คือ การเปนสังคมแหงภูมิป)ญญาและการเรียนรู การคิดเปนทําเปน การมีเหตุมีผลสามารถเรียนรูและ
พัฒนาตนเองไดอยางตอเนื่องตลอดชีวิตซึ่งถาบุคคลมีพฤติกรรมสนใจใฝHรูอุตสาหะ มีความ
ขยันหมั่นเพียร กระตือรือรนในการแสวงหาความรู และมีความสนใจที่จะพัฒนาตนเองอยางตอเนื่องแลว
ก็จะพัฒนาไปสูสังคมแหงภูมิป)ญญาและการเรียนรูดังนั้นการสรางกระบวนการที่มีประสิทธิภาพใน
การพัฒนาใหบุคคลมีความขยันหมั่นเพียรจึงมีความสําคัญยิ่ง (สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการ
เศรษฐกิจ และสังคมแหงชาติ, 2550: 47) มนุษยBมีคุณภาพนั้นเนื่องมาจากมีความคิด ความรูสึกความรู
ตระหนักและการแสวงหาสิ่งที่ดีงาม คนหาเปKาหมายของชีวิตใหไดรับสิ่งที่มีความหมายตอตน
ซึ่งสิ่งเหลานี้เปนความสามารถในการเรียนรูที่มีอยูในตัวของมนุษยBทําใหสามารถดํารงชีวิตอยูรอดได
(Existence) และมนุษยBทุกคนมีความตองการแสวงหาสิ่งแปลกใหมที่จะสนองความตองการใหแกตนเอง
ทั้งสิ้น ลักษณะที่มีคุณภาพของมนุษยBลักษณะนี้จัดเปนความตองการของมนุษยBเรียงเปนลําดับขั้น
เรียงลําดับเปนขั้นตอนตามความสําคัญ กลาวคือ ในขณะที่ความตองการที่รุนแรงกวาไดรับการ
ตอบสนองใหเกิดความพึงพอใจแลว ความตองการอื่นๆก็จะเกิดตามขึ้นมาแทนที่ขณะที่มนุษยBเกิด
ความตองการ มนุษยBจะกระทําการหลายรูปแบบ เพื่อหาทางสนองความตองการของตนเอง
การพัฒนาตนเองหรือการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตนเองก็เปนอีกรูปแบบหนึ่งเพื่อใหไดมาซึ่ง
ความตองการดังกลาว ซึ่งหลักการของทฤษฎีนี้สามารถใชเปนแนวทางในการสรางแรงจูงใจในการพัฒนา
ตนเองของนักเรียน (ปราณี รามสูต. 2548 : 213-218) เมื่อนํามาทําความเขาใจในการพัฒนาตนเอง
ของนักเรียนวา ขณะที่เรียนไดรับความสําเร็จ ตองการการยอมรับวาเปนสวนหนึ่งของเพื่อน ตองการ
ประสบผลสําเร็จเรื่องการเรียน การทํางาน ซึ่งเมื่อนักเรียนมีพื้นฐานความตองการเหลานี้อยูแลว
จึงอาจไมยากนักที่จะเสริมสรางแรงจูงใจใหนักเรียนพัฒนาตนเองเติมเต็มความตองการดังกลาว
(สํานักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา. 2546 : 156) การพัฒนาของตัวเอง และการที่จะประสบ
ผลสําเร็จไดก็ตองใชกระบวนการที่เกี่ยวของกับการพัฒนาดวยตัวเองเทานั้น ซึ่งกระบวนการพัฒนา
ตนเองของ Boydell ก็สามารถอธิบายไดอยางสอดคลองและชัดเจน โดยกระบวนการพัฒนาตนเองมี
ลําดับขั้น 4 ขั้นตอน ดังนี้ 1) ตระหนักป)ญหา โดยนึกถึงความจําเปนและมีความตองการที่จะปรับปรุง
ตนเอง 2) วินิจฉัยตนเอง วามีขอดีขอเสียหรือจุดเดนจุดดอยอยางไร รูวาตนเองมีสภาพเปนอยางไร
16. 2
3) วางแผนการพัฒนาตนและตั้งเปKาหมาย โดยการวางแผนการดําเนินการพัฒนาตนเองได 4) ปฏิบัติ
ตามแผนและประเมินผลตนเอง ปฏิบัติตามแผนการที่ไดวางเอาไวดวยการสงเสริมความรู ความสามารถ
คุณลักษณะตาง ๆ ในการพัฒนาตน โดยการกระทําหลายรูปแบบตาง ๆ กัน โดยตองทําครบทั้ง 4
ขั้นตอน จึงทําใหการพัฒนาตนเองสามารถประสบความสําเร็จตามเปKาหมายที่วางไว และในบางกรณี
อาจจะเริ่มตน กระบวนการพัฒนาตนเองดวยขั้นตอน 3 ก็สามารถทําใหเกิดการพัฒนาตนเองไดเชนกัน
(สุภมาส จินะราช. 2549 : 13-15 ; อางอิงมาจาก Boydell. 1985 : 21, 25)
หลักการพัฒนาตนเอง เพื่อเพิ่มความสมบูรณBในชีวิตของบุคคล โดยมุงพัฒนาการรักษาดุลย
ภาพของชีวิต 3 ดาน ประกอบดวย ดานรางกาย (Physical Component) ดานจิตใจ ความคิด
(Psychological Component) และดานจิตวิญญาณ (Spiritual Component) (เรียม ศรีทอง.
2542 : 145-155) คนที่จะพัฒนาตนเองจะเริ่มดวยการสํารวจและพิจารณาตนเองวามีขอดีและ
ขอบกพรองอะไรบาง เปนกระบวนการพัฒนาตนที่เปนระบบ แตการพัฒนาตนจะสัมฤทธิ์ผล
ผูนั้นจะตองตระหนักถึงความจําเปนและมีความตองการที่จะปรับปรุงตนเองอยางจริงจัง กระบวนการ
ดังกลาวจึงจะถูกนํามาใชเพื่อการพัฒนาตน (ปราณี รามสูต และจํารัส ดวงสุวรรณ. 2545 : 123)
แรงจูงใจใฝHสัมฤทธิ์ (เมธาวดี สังขะมาน. 2548 : 30 ; อางอิงมาจาก McCelland. 1961 :
260 - 265) เนนความสําคัญในเรื่องแรงจูงใจใฝHสัมฤทธิ์มากกวาแรงจูงใจทางดานอื่น ๆ เพราะเห็นวา
แรงจูงใจใฝHสัมฤทธิ์นั้นสําคัญมากที่สุดสําหรับความสําเร็จทางการศึกษาของนักเรียน กลาวคือ นักเรียนที่
มีแรงจูงใจใฝHสัมฤทธิ์สูงจะตั้งใจเรียน และประสบความสําเร็จในการเรียน ในทางตรงกันขามกับนักเรียน
ที่มีแรงจูงใจใฝHสัมฤทธิ์ต่ําจะขาดความสนใจ ไมมีความตั้งใจเรียน และจะประสบความลมเหลวใน
การเรียนในที่สุด ซึ่งสอดคลองกับทฤษฎีแรงจูงใจของ Murray (วันทนา กิติทรัพยBกาญจนา. 2546 :
15 ; อางอิงมาจาก Murray. 1982 : 244-246) ไดรวบรวมความตองการทางจิตของมนุษยBไว
20 ชนิด และในจํานวนนี้มีความตองการเอาชนะ และความตองการที่จะประสบความสําเร็จ (Need for
Achievement) รวมอยูดวย เขาไดกลาวถึงความตองการทางจิตที่มีอยูในมนุษยBทุกคนไววาเนื่องมาจาก
มนุษยBตองการเปนผูที่มีความสามารถ มีพลังจิต (Will Power) ที่จะเอาชนะอุปสรรค ดังนั้นมนุษยB
จึงมีความมุงมั่นที่จะกระทําในสิ่งที่ยากใหประสบความสําเร็จโดยอาศัยแรงจูงใจของตนเปนแรงผลักดัน
ใหบุคคลแสดงพฤติกรรมเพื่อไปสูความสําเร็จ ( Atkinson. 1964 : 240-268) สอดคลองกับแนวคิด
ของ Goleman (1998 : 97-101) ไดกําหนดใหการมองโลกในแงดีเปนสวนหนึ่งที่สําคัญในการจูงใจ
ตนเอง โดยคนที่มองโลกในแงดีจะ ไมยอทอตออุปสรรคที่ขวางกั้น จึงสามารถจูงใจตนเอง เชนเดียวกับ
Seligman (อรพินทรB ชูชม. 2544 : 43 ; อางอิงมาจาก Seligman. 1998) เห็นวา คนที่มอง
โลกในแงดี มีความยืดหยุน (Resilience) ทําใหบุคคลที่มองโลกในแงดีประสบความสําเร็จในชีวิต
การทํางาน การเรียนและการแขงขัน ตลอดจนมีสุขภาพกายและจิตที่ดี และยังสงผลไปถึงบุคลิกภาพ
ซึ่งเปนลักษณะเฉพาะของแตละบุคคล เนื่องจากบุคลิกภาพเปนผลรวมของพฤติกรรมทั้งหมดที่เปน
ลักษณะเฉพาะของบุคคล (อัญชลี สุดเสนหB. 2548 : 2 ; อางอิงมาจาก Gordon. 1961) และ
ผูที่มีความเชื่อมั่นในตนเองสูง เปนบุคคลมีความเพียรพยายามในการพัฒนาตนเอง และกลาหาญ
ในการที่จะกระทําสิ่งใดใหประสบความสําเร็จตามจุดมุงหมายที่ตั้งไว โดยไมหวาดหวั่นตออุปสรรค
กลาที่จะเผชิญสถานการณBใด ๆ โดยไมกลัว (ขัตติยา น้ํายาทอง. 2551 : 47 ; อางอิงจาก Blair.
1968) การพัฒนาตนเองเปนสิ่งสําคัญและมีความจําเปนสําหรับทุกคนอยางหลีกเลี่ยงไมได Maslow
(ปราณี รามสูต. 2548 : 213-218) ศึกษาความตองการของมนุษยBของ Maslow สภาวะของ
17. 3
มนุษยBที่จะสามารถพัฒนาตนเองใหถึงระดับสูงสุด คือ เปนมนุษยBที่สมบูรณB และเห็นวาการพัฒนาเต็มที่
และสมบูรณBแบบของมนุษยB จะเกิดจากตัวมนุษยBมากกวาป)จจัยภายนอกและ Bandura การรับรู
ความสามารถของตนเองเปนพื้นฐานของแรงจูงใจ กลาวคือบุคคลที่รับรูความสามารถของตนเองและ
ตั้งเปKาหมายไวสูงจะมีแรงจูงใจในการกระทําและจะปฏิบัติงานไดดีกวาคนที่สงสัยในความสามารถของ
ตนเอง และคนที่ประเมินตนเองไดตรงกับความสามารถก็จะมีแนวโนมที่จะประสบความสําเร็จในการทํา
กิจกรรมสูงยอมเปนบุคคลที่สามารถเลือกตัดสินใจในการดํารงตนใหเปนที่ยอมรับของสังคมไดเปนอยาง
ดี (วิลาสลักษณB ชัววัลลี. 2547 : 89-95 ; อางอิงมาจาก Bandura. 1977 : 191-193)
การพัฒนาตนเองตนเอง บุคคลสามารถควบคุมตนเองได เปนคนมีเหตุผล รูจักคิดไตรตรองถึงสิ่งที่ควร
กระทํา หรือควรหลีกเลี่ยงสิ่งที่ควรหลีกเลี่ยง มีสติยั้งคิด รูจักกําหนดเปKาหมายและการวางแผน
ดําเนินงาน การควบคุมตนเอง เปนกระบวนการที่บุคคลใชวิธีการใดหรือหลาย วิธีรวมกัน
เพื่อเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของตนเองจากพฤติกรรมที่ไมพึงประสงคBโดยบุคคลนั้นเปนผูกําหนด
พฤติกรรมเปKาหมาย และกระบวนการที่จะนําไปสูเปKาหมายดวยตนเอง (Cormier. 1979 : 476)
การควบคุมตนเอง เปนการปรับพฤติกรรมที่มีพื้นฐานมาจากทฤษฎีการเรียนรู ซึ่งตามทฤษฎีการเรียนรู
นั้นเชื่อวา พฤติกรรมเปนผลจากการมีปฏิสัมพันธBกับสิ่งแวดลอม ทั้งนี้เพราะสิ่งแวดลอมเปนตัวการ
ควบคุมพฤติกรรม เมื่อสิ่งแวดลอมเปลี่ยนไปพฤติกรรมก็เปลี่ยนไปดวย การควบคุมตนเองจึงเปนการ
ประยุกตBหลักพฤติกรรมเพื่อปรับปฏิสัมพันธBระหวางพฤติกรรมและสิ่งแวดลอมของบุคคลโดยบุคคล
นั้นเอง ซึ่งเปนการเปwดโอกาสใหบุคคลไดควบคุมพฤติกรรมของตนเอง เปนการลดความสําคัญของ
อิทธิพลภายนอกลง และทําใหบุคคลมีอิสระที่จะกําหนดพฤติกรรมของตนเองไดมากขึ้น (จันทรา เชาวB
วิทยาม. 2545 : 13 ; อางอิงมาจาก Watson and Tarp. 1972 : 73) การแขงขันทางการ
เรียนที่มีมากในป)จจุบัน เด็กที่มีป)ญหาการเรียนมักจะเกิดป)ญหาพฤติกรรมอื่นตามมา เชน เกเร กาวราว
ดื้อ ซน เครียด วิตกกังวล หงุดหงิด ซึ่งเกิดจากความรูสึกที่ไมดีตอตนเองที่ตามมาจากการขาด
ความสําเร็จในการเรียน การถูกตําหนิจากพอแม ความรูสึกตนเองลมเหลว และขาดความภาคภูมิใจ
ในตนเอง ทําใหเปนป)ญหาอารมณBและกลายเปนป)ญหาบุคลิกภาพ (พนม เกตุมาน. 2550 :
เว็บไซตB) ในระดับมัธยมศึกษาอัตราการเขาเรียนคอนขางสูง แตอัตราจบการศึกษาต่ําลงเพราะสภาพ
ป)ญหาของชีวิตและสังคมที่อัตคัด ขาดแคลนและป)ญหาอื่นๆ ทําใหมีเยาวชนที่เรียนไมจบมัธยมศึกษา
อยูมาก (วิทยากร เชียงกูล. 2555 : เว็บไซตB)
ในการแสวงหาขอสรุปเกี่ยวกับความสัมพันธBเชิงสาเหตุที่นาเชื่อถือที่สุดและดีที่สุดคือ การวิจัย
เชิงทดลอง เพราะเปนกระบวนการคนหาความจริงที่มีการจัดกระทําตัวแปรตน มีการควบคุมตัวแปร
แทรกซอนเพื่อใหผลที่เกิดขึ้นมาจากการกระทําของตัวแปรตนเทานั้น ขจัดตัวแปรที่ไมตองการศึกษา
ออกไป รวมทั้งขจัดความคลาดเคลื่อนของผลการทดลอง และการออกแบบการวิจัยจะเนนความตรง
ภายในและความตรงภายนอกเปนหลัก เพื่อนําไปสูผลการวิจัยที่ตรงตามความเปนจริง (ศิริชัย
กาญจนวาสี. 2541 : 45-47) แตในการวิจัยทางการศึกษาพฤติกรรมศาสตรBและสังคมศาสตรB
การวิจัยเชิงทดลองคอนขางจะมีขอจํากัดในเรื่องการจัดใหเปนการทดลองอยางแทจริงและหลักการสุม
ตัวอยางสมบูรณB ตอมาไดพัฒนารูปแบบการหาความสัมพันธBเชิงสาเหตุที่เหมาะสมสําหรับการวิจัยทาง
การศึกษา พฤติกรรมศาสตรB และสังคมศาสตรB โดยเนนการศึกษาคนควาทฤษฎีแลวสรางเปนโมเดลที่
แสดงโครงสรางความสัมพันธBระหวางตัวแปร ผูวิจัยสามารถตรวจสอบความสัมพันธBเชิงสาเหตุของโมเดล
ที่สรางขึ้นไดโดยการเก็บรวบรวมขอมูลแลวนํามาตรวจสอบระบบโครงสรางความสัมพันธBของตัวแปรนั้น
18. 4
(ศิริชัย กาญจนวาสี. 2541 : 45-47) การตรวจสอบวาโมเดลการวิจัยที่ผูวิจัยสรางขึ้นตามทฤษฎีที่
ศึกษาสอดคลองกับขอมูลเชิงประจักษBหรือไม วิธีวิทยาการวิเคราะหBขอมูลที่ดีและเหมาะสมที่สุดใน
ขณะนี้คือ การวิเคราะหBโครงสรางความสัมพันธBเชิงเสน (Structural Equation Modeling: SEM)
(นงลักษณB วิรัชชัย. 2545 : 19) โมเดลที่มีลักษณะเดนที่ทําใหผลการวิจัยมีความถูกตองและมีความ
นาเชื่อถือ สามารถใชศึกษาความสัมพันธBเชิงสาเหตุไดทั้งการวิจัยที่เปนการวิจัยเชิงทดลองและการวิจัยที่
ไมใชการวิจัยเชิงทดลอง เทคนิคการวิเคราะหBขอมูลดวยโปรแกรมสําเร็จรูป ครอบคลุมเทคนิคการ
วิเคราะหBขอมูลทางสถิติขั้นสูงเกือบทุกประเภท อีกทั้งยังใชเปนเครื่องมือในการตรวจสอบทฤษฎีที่ผูวิจัย
ตองการศึกษาทั้งในดานการตรวจสอบความตรงเชิงโครงสรางและการตรวจสอบความตรงของโมเดลได
อีกดวย
การพัฒนาและสงเสริมใหนักเรียนเกิดการพัฒนาตนเองนั้น จําเปนตองทราบป)จจัยใดบางที่
สงผลตอการพัฒนาตนเองของนักเรียน ซึ่งการวิเคราะหBความสัมพันธBเชิงสาเหตุอธิบายไดวามีป)จจัยที่
สงผลทางตรงและทางออมตอการพัฒนาตนเองและสงผลมากนอยระดับใด ดวยการวิเคราะหBโครงสราง
ความสัมพันธBเชิงเสน (Structural Equation Modeling: SEM) ผูวิจัยจึงสนใจที่จะศึกษาถึงป)จจัยที่
สงผลตอการพัฒนาตนเองของนักเรียน มัธยมศึกษาปzที่ 6 เนื่องจากนักเรียนในระดับชั้นนี้จะตองไป
ศึกษาตอในระดับมหาวิทยาลัยและตองใชผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนในการสอบเขาศึกษาตอ
จากผลการวิจัยที่พบจะทําใหผูที่เกี่ยวของทราบป)จจัยที่สงผลทางตรงและทางออมนําไปพัฒนาตนเอง
และสงเสริมใหนักเรียนมีการพัฒนาตนเองเพิ่มขึ้น อันจะสงผลถึงผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนและนิสัยใน
การทํางานตอไป
ความมุงหมายของการวิจัย
1. เพื่อศึกษาความสัมพันธBระหวางการมองโลกในแงดี ความเชื่อมั่นในตนเอง
แรงจูงใจใฝHสัมฤทธิ์ การรับรูความสามารถของตนเอง การควบคุมตนเองกับการพัฒนาตนเอง ของ
นักเรียนมัธยมศึกษาปzที่ 6 สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู)
2. เพื่อศึกษาอิทธิพลของป)จจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษาปzที่ 6
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู )
ความสําคัญของการวิจัย
การวิจัยครั้งนี้ทําใหทราบป)จจัยที่มีอิทธิพลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ปzที่ 6 สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู) โดยขอมูลที่ไดสามารถ
นําไปเปนขอสนเทศใหครู ผูปกครองและหนวยงานที่เกี่ยวของ ใชเปนขอมูลพื้นฐานในการพัฒนา
โปรแกรมหรือเทคนิคการสอน เพื่อพัฒนาผูเรียนใหสามารถพัฒนาตนเอง ซึ่งจะสงผลให
ประสบความสําเร็จทั้งในดานการเรียน การประกอบอาชีพ และการดําเนินชีวิตตอไป
19. 5
สมมติฐานของการวิจัย
1. ป)จจัยที่มีอิทธิพลตอการพัฒนาตนเอง ประกอบดวย การควบคุมตนเอง การรับรู
ความสามารถของตนเอง การมองโลกในแงดี ความเชื่อมั่นในตนเอง แรงจูงใจใฝHสัมฤทธิ์
2. โมเดลความสัมพันธBเชิงสาเหตุของป)จจัยที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียน
มัธยมศึกษาปzที่ 6 สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย - หนองบัวลําภู)
มีความสอดคลองกับขอมูลเชิงประจักษB
ขอบเขตของการวิจัย
การวิจัยครั้งนี้ไดกําหนดขอบเขตไว ดังนี้
1. ประชากร
ประชากรที่ใชในการวิจัย คือ นักเรียนมัธยมศึกษาปzที่ 6 ภาคเรียนที่ 1 ปzการศึกษา
2555 โรงเรียนในสังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย-หนองบัวลําภู)
มีโรงเรียนจํานวน 52 โรงเรียน และมีนักเรียนจํานวนทั้งสิ้น 5,870 คน (ศูนยBปฏิบัติการ GPA
สํานักทดสอบทางการศึกษา. 2555 : เว็บไซตB)
2. กลุมตัวอยาง
กลุมตัวอยางที่ใชในการวิจัย คือ นักเรียนมัธยมศึกษาปzที่ 6 ภาคเรียนที่ 1 ปz
การศึกษา 2555 โรงเรียนในสังกัดสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 19 (เลย-
หนองบัวลําภู) จํานวน 807 คน จาก 52 โรงเรียน ซึ่งไดมาโดยการการสุมแบบชั้นภูมิและแตละ
ชั้นภูมิสุมอยางงาย (Stratified Random Sampling)
3. ตัวแปรที่ใชในการศึกษา
การวิจัยครั้งนี้ผูวิจัยมีตัวแปรที่สงผลตอการพัฒนาตนเอง ของนักเรียนมัธยมศึกษา
ปzที่ 6 ชนิดที่เปนตัวแปรแฝง จํานวน 6 ตัว ที่ไดจากตัวแปรสังเกตไดจํานวน 24 ตัวดังนี้
3.1 ตัวแปรแฝงภายใน ประกอบดวย
3.1.1 การพัฒนาตนเอง (Self-Development : SDL) ประกอบดวย
ตัวแปรสังเกตได 3 ตัว คือ
3.1.1.1 ตนเอง (Personal Development : PDE)
3.1.1.2 สังคม (Social Development : SDE)
3.1.1.3 การเรียน (Learning Development : LDE)
3.1.2 การรับรูความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy : SEF) ประกอบดวย
ตัวแปรสังเกตได 4 ตัว คือ
3.1.2.1 ประสบการณBจากความสําเร็จ (Enactive Attainment : EAT)
3.1.2.2 การไดเห็นตัวแบบประสบความสําเร็จ (Vicarious Experience :
VEX)
3.1.2.3 การพูดชักจูงจากผูอื่น (Verbal Persuasion : VPE)
3.1.2.4 สภาวะทางกาย (Physiological State : PST)
20. 6
3.1.3 การควบคุมตนเอง (Self-Control : SCT) ประกอบดวย
ตัวแปรสังเกตได 4 ตัว คือ
3.1.3.1 การตั้งเปKาหมาย (Goal : GOA)
3.1.3.2 การยับยั้งตนเอง (Restraint : RES)
3.1.3.3 การควบคุมอารมณB (Control - Temper : CTE)
3.1.3.4 ความอดทน (Patience : PAT)
3.2 ตัวแปรแฝงภายนอก ประกอบดวย
3.2.1 การมองโลกในแงดี (Optimism : OPT) ประกอบดวย
ตัวแปรสังเกตได 3 ตัว คือ
3.1.2.1 ความคงทนถาวร (Permanence : PEM)
3.1.2.2 ความครอบคลุม (Pervasiveness : PEV)
3.1.2.3 ความเปนตนเอง (Personalization : PES)
3.2.2 ความเชื่อมั่นในตนเอง (Self - Confidence : SCF) ประกอบดวย
ตัวแปรสังเกตได 5 ตัว คือ
3.2.2.1 ความมั่นคงทางจิตใจ (Emotional Stability : EST)
3.2.2.2 ความกลา (Courage : COU)
3.2.2.3 การพึ่งตนเอง (Self - Reliance : SRE)
3.2.2.4 ความเปนตัวของตัวเอง (Autonomy : AUT)
3.2.2.5 ความสามารถในการปรับตัว (Adaptability : ADA)
3.2.3 แรงจูงใจใฝHสัมฤทธิ์ (Achievement Motivation : AMO) ประกอบดวย
ตัวแปรสังเกตได 5 ตัว คือ
3.2.3.1 ความทะเยอทะยาน (Aspiration : ASP)
3.2.3.2 ความกระตือรือรน (Energetic : EGE)
3.2.3.3 ความกลาเสี่ยง (Moderate Risk Taking : MRT)
3.2.3.4 การรูจักวางแผน (Planning : PLA)
3.2.3.5 ความมีเอกลักษณB (Unique of Characteristic : UOC)
นิยามศัพท#เฉพาะ
1. การพัฒนาตนเอง (Self-Development : SDL) หมายถึง คุณลักษณะของนักเรียนที่
แสดงถึงการปรับปรุง เปลี่ยนแปลง แกไข พฤติกรรมของตนเองไปสูสิ่งที่ดีขึ้น รูจักการคิดพิจารณาสิ่ง
ตางๆ ดวยตนเอง ความมีวินัย ความกระตือรือรนใฝHรู ใฝHสรางสรรคB เพื่อใหชีวิตของตนเองมีความ
เจริญกาวหนา และประสบความสําเร็จ วัดไดจากตัวแปรสังเกตได 3 ดาน คือ
1.1 ตนเอง (Personal Development : PDE) หมายถึง การสํารวจปรับปรุง
อุปนิสัยของตนเองใหดีขึ้น โดยการกําหนดเปKาหมายในชีวิต สรางความเชื่อมั่นในตนเอง ยอมรับในความ
แตกตางระหวางบุคคล สรางความมั่นคงทางจิตใจ เพื่อใหสามารถแกไขป)ญหาตางๆ ที่ผานเขามาในชีวิต
ไดอยางราบรื่น และมีการจัดระเบียบตนเองเพื่อใหบรรลุตามเปKาประสงคBที่ตั้งไว
21. 7
1.2 สังคม (Social Development : SDE) หมายถึง คุณลักษณะของนักเรียนสามารถ
ปฏิบัติตัวเขากับกลุมตางๆ ได โดยกลาแสดงออก การวางตัวที่เหมาะสม รูวาสิ่งใดที่ดีควรปฏิบัติและ
สิ่งใดไมดีไมควรปฏิบัติ มีความรับผิดชอบ เปนที่ยอมรับของกลุมไมวาจะเปนผูใหญกวา หรือเพื่อนๆ
โดยสามารถทํางานรวมกับกลุมไดอยางราบรื่นและทําคุณประโยชนBใหกับสังคม
1.3 การเรียน (Learning Development : LDE) หมายถึง การเพิ่มพูนความรู
ความสามารถทางดานการเรียนโดยแสดงความกระตือรือรนตั้งใจ การมีวินัยในการเรียน ความ
ขยันหมั่นเพียร การมีจิตสํานึกที่จะฝ„กฝนสนใจใฝHรูและศึกษาหาความรูตางๆ เพื่อเพิ่มพูนใหกับตนเอง
และมีการทดลองใชวิธีการใหมๆ ที่เปนประโยชนBตอการเรียน เพื่อใหการเรียนประสบความสําเร็จ
2. การรับรูความสามารถของตนเอง (Self-Efficacy : SEF) หมายถึง คุณลักษณะ
ของนักเรียนที่จะรับรูวาตนเองมีความสามารถที่จะกระทําเรื่องตางๆ ไดบรรลุเปKาหมายมากนอย
เพียงไร และจะทําอยางไรตอไปใหบรรลุเปKาหมายนั้นๆ วัดไดจากตัวแปรสังเกตได 4 ดาน คือ
2.1 ประสบการณBจากความสําเร็จ (Enactive Attainment : EAT) หมายถึง
การรับรูความสําเร็จหรือจากการกระทําเปนประสบการณBที่ไดรับโดยตรงและเปนขอมูลที่มี
ความเที่ยงตรงสูง ไดรับความสําเร็จจากการทํางานซ้ํากันหลายๆ ครั้ง
2.2 การไดเห็นตัวแบบประสบความสําเร็จ (Vicarious Experience : VEX) หมายถึง
การรับรูความสามารถผูอื่นประสบความสําเร็จเปนแบบอยางในการรับรูความสามารถของตนเองเพิ่มขึ้น
2.3 การพูดชักจูงจากผูอื่น (Verbal Persuasion :VPE) หมายถึง การที่ผูอื่นใชคําพูด
ชักจูงใหเชื่อวาเขามีความสามารถที่จะกระทําพฤติกรรมอยางใดอยางหนึ่งไดสําเร็จ และมีกําลังใจ
มีความเชื่อมั่นในการกระทําพฤติกรรมตางๆ มากขึ้น
2.4 สภาวะทางกาย (Physiological State : PST) หมายถึง รางกายเกิดการตื่นตัว
เชน เครียด วิตกกังวล ตื่นเตน ออนเพลีย เมื่อยลา หรืออยูในสภาพการณBที่ถูกดุวากลาวตักเตือน
หรือในสภาวะที่รางกาย ถูกกระตุนมากๆ มักจะทําใหนักเรียนกระทําพฤติกรรมตางๆ ได
3. การควบคุมตนเอง (Self-Control : SCT) หมายถึง คุณลักษณะของนักเรียนที่จะบังคับ
ตนเองใหละเวนการกระทําบางอยาง โดยการกําหนดความคิด อารมณB ความรูสึก การเปลี่ยนแปลง
การตอบสนองทางอารมณB การกระทําพฤติกรรมดวยเหตุผล และความอดทน การจัดสภาพแวดลอม
ใหหลีกเลี่ยงการกระทําพฤติกรรม สามารถเผชิญสิ่งยั่วยุ ป)ญหาอุปสรรค และสถานการณBกดดัน
แมอยูในภาวะที่เกิดป)ญหาความขัดแยงในจิตใจ เพื่อใหเกิดพฤติกรรมเปKาหมายที่ดีตามที่มุงหวังไว
วัดไดจากตัวแปรสังเกตได 4 ดาน คือ
3.1 ตั้งเปKาหมาย (Goal : GOA) หมายถึง ลักษณะของนักเรียนที่มองไปสูอนาคต
ที่นักเรียนสามารถคาดการณBกวางไกล การวางแผนเพื่อบรรลุงานที่ตองการใหไดในอนาคต
3.2 ยับยั้งตนเอง (Restraint : RES) หมายถึง การระงับหรือหยุดพฤติกรรม
ที่ไมเปนที่ยอมรับ หรือขัดแยงกับสิ่งที่นักเรียนตองการ
3.3 ควบคุมอารมณB (Self-Temper : STE) หมายถึง ความสามารถในการเก็บความรูสึก
ของนักเรียนภายในกับสิ่งรบกวนจากสภาวะแวดลอมภายนอก ที่เปนป)ญหา อุปสรรคหรือ
อยูในสภาวะที่เกิดความขัดแยงในจิตใจ
22. 8
3.4 ความอดทน (Patience : PAT) หมายถึง นักเรียนทีมีความสามารถทางรางกาย
ความคิด จิตใจที่จะทนตอการปฏิบัติกิจกรรมตาง ๆ ใหสําเร็จ โดยไมคํานึงถึงอุปสรรคใด ๆ และ
บังคับตนเองเมื่อเกิดความเหนื่อยออนและเกียจคราน
4. การมองโลกในแงดี (Optimism : OPT) หมายถึง คุณลักษณะของนักเรียนในการคิด
มีความเชื่อในเหตุผลทางบวกตอเหตุการณBที่ไมพึงปรารถนาที่ผานเขามาในชีวิต เลือกโตตอบตาม
สถานการณBตางๆ ที่เกิดขึ้น โดยปรับเปลี่ยนความคิด ความเชื่อดังกลาวไปในทางที่ควบคุมตนเอง
และ พึงพอใจในสิ่งที่เกิดขึ้นนั้น ซึ่งมุงวัดการมองโลกในแงดีจากองคBประกอบตามแนวคิดของ
SELIGMAN วัดไดจาก ตัวแปรสังเกตได 3 ดานคือ
4.1 ความคงทนถาวร (Permanence : PEM) หมายถึง รูปแบบการอธิบายตนเอง
โดยมองวาเหตุการณBที่ดีมาจากสาเหตุที่คงทนถาวรสามารถเกิดขึ้นไดเสมอ สวนเหตุการณBทางลบ
เปนสิ่งที่เกิดขึ้นเฉพาะเหตุการณBนี้เทานั้น ไมไดเกิดกับตนเปนประจํา
4.2 ความครอบคลุม (Pervasiveness : PEV) หมายถึง รูปแบบการอธิบายตนเองวา
สาเหตุที่ทําใหเหตุการณBที่ดีเกิดขึ้นได ก็สามารถที่จะเกิดกับเหตุการณBอื่นๆ หรือกรณีอื่นๆ ไดอีก
สวนสาเหตุที่ทําใหเกิดเหตุการณBทางลบที่เกิดขึ้นเกิดเฉพาะกรณีนี้เทานั้น
4.3 ความเปนตนเอง (Personalization : PES) หมายถึง รูปแบบการอธิบายตนเองวา
เหตุการณBที่ดีที่เกิดขึ้นเกิดมาจากตนเอง สวนเกิดเหตุการณBทางลบเกิดจากสาเหตุภายนอก หรือ
บุคคลอื่น
5. ความเชื่อมั่นในตนเอง (Self - Confidence : SCF) หมายถึง ลักษณะของนักเรียน
ในการที่จะทําสิ่งตางๆ ใหสําเร็จ มีความมั่นใจ เพียรพยายาม กลาหาญ มีความเปนตัวของตัวเอง
มีความคิดริเริ่มสรางสรรคB กลาแสดงออก และยอมรับในความสามารถของตน ไมทอถอยเมื่อ
ทําอะไรไมสําเร็จ ซึ่งมุงวัดความเชื่อมั่นในตนเอง วัดไดจากตัวแปรสังเกตได 5 ดาน คือ
5.1 ความมั่นคงทางจิตใจ (Emotional Stability : EST) หมายถึง คุณลักษณะ
ของนักเรียนที่มีจิตใจหนักแนนไมลังเล มีการควบคุมอารมณBใหอยูในสภาวะปกติ ไมวิตกกังวลเกินไป
และไมหวั่นไหวตอคําติชม
5.2 ความกลา (Courage : COU) หมายถึง คุณลักษณะของนักเรียนที่กลาพูด
กลาแสดงออก กลากระทํา กลาซักถามขอสงสัย กลาเผชิญความจริง กลารับผิดในสิ่งที่ตนทํา
กลาเปนผูนํา ชอบตอสูแขงขัน ไมประหมาหรือไมเคอะเขิน
5.3 การพึ่งตนเอง (Self - Reliance : SRE) หมายถึง คุณลักษณะของนักเรียนที่สามารถ
ชวยเหลือตนเอง โดยใชความรูความสามารถที่มีอยู แกไขอุปสรรคหรือการกระทําใด ๆ ไดสําเร็จ
ดวยความมั่นใจในตนเอง และไมทําตัวใหเปนป)ญหา เปนภาระแกผูอื่น หรือหมูคณะ
5.4 ความเปนตัวของตัวเอง (Autonomy : AUT) หมายถึง คุณลักษณะของนักเรียน
ที่มีความพอใจและภูมิใจในตนเอง สามารถตัดสินใจไดดวยตัวเอง ไมคลอยตามผูอื่นโดยไมมีเหตุผล
มีความคิดสรางสรรคB
5.5 ความสามารถในการปรับตัว (Adaptability : ADA) หมายถึง คุณลักษณะของ
นักเรียนที่มีความสามารถในการรวมกิจกรรมกับผูอื่น ชอบชวยเหลือและใหความรวมมือกับหมูคณะ
ยอมรับสิ่งใหม ๆ มองโลกในแงดี และมีความรับผิดชอบ
23. 9
6. แรงจูงใจใฝHสัมฤทธิ์ (Achievement Motivation : AMO) คือ ความปรารถนาของ
นักเรียนที่จะกระทําสิ่งตางๆ ทั้งในหนาที่การงาน และเรื่องราวสวนตัวใหประสบความสําเร็จไปได
ดวยดี ตามเปKาหมายที่วางไวซึ่งวัดไดจากตัวแปรสังเกตได 5 ดาน คือ
6.1 ความทะเยอทะยาน (Aspiration : ASP) หมายถึง การตั้งระดับความคาดหวัง
ไวสูง ตองการใหงานของตนสําเร็จในระดับสูง ตองการชัยชนะเมื่อมีการแขงขัน ตองการดีเดนเหนือ
คนอื่น ตองการความกาวหนาในการทํางาน เลือกกิจกรรมที่เกี่ยวของกับการแขงขันหรือ
ฝ„กความชํานาญ
6.2 ความกระตือรือรน (Energetic : ENE) หมายถึง ความขยันขันแข็ง
มีความเอาใจใสเต็มใจและตั้งใจจริงในการทํางาน มีความอดทนสูง ทํางานที่ไดรับมอบหมายทันที
ไมผัดวันประกันพรุง มานะพยายามที่จะทํางานใหสําเร็จอยางมีประสิทธิภาพ สนุกสนาน
ในการทํางาน เห็นคุณคาของเวลา อาสาทํางานที่ตนถนัด ไมยอทอตองานที่ยุงยาก
6.3 ความกลาเสี่ยง (Moderate Risk Taking : MRT) หมายถึง ความกลาตัดสินใจ
ในการกระทําสิ่งตาง ๆ มุงความสําเร็จมากกวาหลีกเลี่ยงความลมเหลว กลาไดกลาเสีย เลือกทํา
สิ่งที่เปนไปได เลือกงานที่ยากและทาทายความสามารถ
6.4 การรูจักวางแผน (Planning : PLA) หมายถึง การมีแบบแผนในการทํางาน
มีจุดประสงคBในการทํางานที่เดนชัด มองเห็นลูทางในการทํางานอยางเปนขั้นตอน เล็งเห็นการณBไกล
มีความมุงหวังที่ยาวนานเกี่ยวกับความสําเร็จในชีวิต มีความรอบคอบ และรวบรวมรายละเอียด
กอนตัดสินใจ ทํางานอยางรัดกุม ประณีต และเปนระเบียบ
6.5 ความมีเอกลักษณB (Unique of Characteristic : UOC) หมายถึง การริเริ่ม
ทําสิ่งตางๆ ดวยความคิดของตนเองสูง มีอิสระในการแสดงออก สนใจเหตุการณBหรือสิ่งใหม ๆ
การใชความคิดหรือวิธีการใหม ๆ ในการแกป)ญหา การกระทําที่ไมซ้ําแบบใคร
24. บทที่ 2
เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของ
เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวของกับการศึกษาครั้งนี้ ผูวิจัยไดทําการศึกษาเนื้อหาต%างๆ
ตามหัวขอ ดังต%อไปนี้
1. เอกสารที่เกี่ยวของกับการพัฒนาตนเอง
1.1 ความหมายของการพัฒนาตนเอง
1.2 แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวของกับการพัฒนาตนเอง
1.3 หลักการพัฒนาตนเอง
1.4 ความสําคัญของการพัฒนาตนเอง
1.5 องค4ประกอบการพัฒนาตนเอง
1.6 การวัดการพัฒนาตนเอง
2. ป6จจัยที่ส%งผลต%อการพัฒนาตนเอง
2.1 การรับรูความสามารถของตนเอง
2.2 แรงจูงใจใฝ:สัมฤทธิ์
2.3 การควบคุมตนเอง
2.4 ความเชื่อมั่นในตนเอง
2.5 การมองโลกในแง%ดี
3. งานวิจัยที่เกี่ยวของ
3.1 งานวิจัยภายในประเทศ
3.2 งานวิจัยต%างประเทศ
เอกสารที่เกี่ยวของกับการพัฒนาตนเอง
1. การพัฒนาตนเอง
1.1 ความหมายของการพัฒนาตนเอง
ณรงค4 รอดพันธ4 (2542 : 38) ใหความหมาย การพัฒนาตนเอง หมายถึง การจุด
ประการความคิด ในตัวเอง ดวยการปลูกจิตสํา นึก ใหบุคคลเห็นคุณค%าในตัวตน เกิดความตระหนักและ
สรางความพยายามที"จะปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตนเองไปในทางที่ดี
ปราณี รามสูต และจํารัส ดวงสุวรรณ (2545 : 3) ใหความหมาย การพัฒนาตนเอง
ในความหมายเชิงจิตวิทยา หมายถึง การกระทําเพื่อการเจริญส%วนตน เปHนการเปลี่ยนแปลงในทางที่
ดีขึ้น ดานความมุ%งมั่นปรารถนาและค%านิยมอันเปHนพฤติกรรมภายใน ซึ่งส%งผลต%อพฤติกรรมภายนอก
ดานการกระทําที่ดีเพื่อนําพาชีวิตสู%ความเจริญกาวหนา
วีรฉัตร สุป6ญโญ (2548 : 65) ใหความหมาย การพัฒนาตนเอง หมายถึง
การแสวงหาความเจริญเติบโต ความกาวหนาใหแก%ตนเอง เพื่อบรรลุเปKาหมายในการดํารงชีวิต
อย%างมีความสุขและสรางสรรค4ประโยชน4แก%สังคม ทั้งที่เกิดจากกระบวนการทางการศึกษา อบรม
